장음표시 사용
391쪽
Digestorum lib. IIII. Titi V I.
niam aditus potuit permittere: patronos puta dc pare tes . Deinde adiicit, H B Q B DEFENDERE- DT v lx, quod ad omnes supra scriptos pertinet: praeter
quana ad eu, qui absens quid usucepit: quoniam pleno
de eo supra cautum est. Si negligentiam Nelper dollam iudicis contingeret vipereatius agendi,restituitur e s culpa a uris. Bariola s. Ait praetor, S I V E CUI PER MAGIs TRA
hocque,ut si per dilationes iudicis effectum sit,ut actio
eximatur, fiat restitutio. Sed & si magistratus copia non siit, Labeo ait rostitutionem facienda. Ρ A R MAGI -s T R A T V s autem F A c T V M , ita accipiendum est, E si ius non dixit. alioquin si caussa cognita denegauit ctionem, restitutio cessat: dcita Seruio videtur . Item MAGISTRATUS FAC Tubi videtur , si per gratiam,aut sordes magistratus ius non dixerit. quo eatu Mhaec pars locum habebit, necno & superior, s 1 C v M-
R E T. Nam id egit litigator, ne secum agatur,dum iudicem corrupit. Ac Tio Ex EMPTA sic erit accipienda,si desiit agere posse.&adiicitur si NE DOLO MALO IPsius: videlicet, ut si dolus eius interueniat,nec ei succurratur. Ipsis enim delinquentibus pret-tor non subuen it. Proinde si dum vult apud sequentem FPraetorem agere,tempus frustratus est: non ei subuenietur. Sed & si dum decreto praetoris non obtemperat,iurisdiscionem ei denegauit: non esse eum restituturum.
Labeo scribit. Idem p si ex alia iusta caussa no fuerit ab eo auditus. Si feriae extra ordinem sint indictae ob res puta prospero gestas, vel in honorem principis dc propterea magistratus ius non dixerit: Caius Cassius nominatim se dicebat restituturum,quia per praetorem vid retur factum. Solennium cnim feriarum ratione haberi non debere, quia prospicere eas potuerit, & debuerieaehor, ne in eas incideret: quod verius est, & ita Ceusus libro secundo digestorum scribit . Sed com seriadi tempus cximunt: restitutio dumtaxat ipsorum dierun facienda
392쪽
Ex quibus caussis maiores &c. 336
sici Ma est,no totius teporis, & ita Iulianus libro quam. , to digestoru scribit. Ait enim rescissionem usucapionis
ita facienda: ut hi dies restituantur, quibus actor agero voluit,& interuentu feriarum impeditus est. Vsucapione resissa tempus absentiae tantam restituitur. Quoties per absentiam quis no toto tempore aliquo exclusit utputarem tua possedi uno minus die, statuto in usucapionibus tepore deinde reipublicae caussa abesse coepi: restitutio unius diei aduorsum me facienda est. ITE M inquit pretior s i Q V A ALIA MIHI
GRUM REsTITUAM. Hςc clausula odicto inserta necessaria est .multi enim casus interuenire poterunt, qui deferant restitutionis auxilium , nec singulatim tamen enumerari potuerunt. Vnde quoties aequitas restitutione suggerit, ad hanc clausulam erit descendendo. utputa legatione quis pro ciuitate functus est. aequisit mum est eum restitui, licet reipublicae caussa no absit:&saepissime constitutu est,adiuuari eu debere,siue habuit procuratorem,sive no. Idem puto, & si testimonij caussast euocatus quis ex qualibet prouincia , vel in urbem, vel ad principem. nam & huic subueniri saepirme r scriptum est. Sed 3c his, qui cognitionis gratia,vel appellationis puregrinati sunt,similiter subuenitur. Et generaliter quotietcunque quis ex necessitate, non ex V c luntate abfuit: dici oportet,et subueniendum.
xx V II. PAVLVs lib. X r i. ad edictum.
ET siue quid amiserit,sive lucratus non sit,restitutio facienda est: etiam si non ex bonis quid amissum sit.
NEcnon 3ζ si quis de caussa probabili ab erit, deli
berare debet praetor, an ei subueniri debeat sputa studioru caussa sortet curatore suo desuneto, ne decipiatur per iustissimam absentiae caussam. Item si quis nec in custodia nec in vinculis sit, sed sub fideiussorum satisdatione: & dum propter hoc, quod recedere non potest, captus sit: &rcstituetur,& aduersus eu dabitur restitutio. o D E i v s inquit prςtor ' ER I. R
393쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. V I.
η DICTA, DECRETA PRINCIPUM LICE-
3 1 T. quae clausula no illud pollicetur: restituturum sci ' Dlicet, si leges permittant. sed si leges non prohibeant. Si quis saepius rei publicae caulsa abfuit,ex nouissimo reditu tempus restitutionis esse ei computadum, Labeo putat. Sed si omnes quidem absentiae annum colligant,
singulae minus anno: virum annum ei damus ad restitu tionem,ari Vero tantum temporis,quantum nouissimae ius absentia occupauit,videndum.& puto annu dadum. Qui esZ in loco ibi potest conueniri,praesens es. vidum etnishabeat exceptione ora.Bai totus.
Si clam in prouincia domicilium haberes,esses autem in urbe: an mihi annus cedat, quas experiundi potestatem habeami & ait Labeo, non cedere. .Ego autem puto Ehoc ita verum,si ius reuocandi domum aduersarius h buit. si minus: videri esse experiundi potestatem, quia αRomae contestari litem potuit. Exemplo resti moriae actionis etiam exceptio ei, qui reipublicae caussa abfuit, competit: forid si res ab eo, possessionemve nacto vim dicetur. Sicut actis rescissoria non potest intentari nisi restitutione prEM-bita, isa nee exceptio potest obiici al eo contra quem UZpraeseripi nisi primo redierit conueniatur apraescribente.Baitolus. Inae ione rescitaria, quae aduersias militem competit: aequissimum esse Pomponius ait,eius quoque tempo ris, quo absens defensiis non est, Ductus eum praestare. FErgo & militi debebunt restitui,& virique actio erit.
XXIX. AFRICANV s lib. V I I .inaestionum.
VI delicet ut ne cui officium publicum vel damno, vel compendio sit.
XXX. PAVLus lib. Xy r. ad edictum.
CVm miles,qui usu capiebat,decesserit: & haeres impleuerit usucapionem: aequum est rescindi, quod postea usu captum est: ut eadem in haeredibus, qui in V-sii capionem succedunt, sertianda sint. quia possessio defuncti quasi iniucta descendit ad haeredem,& pleruque nondu haereditate adita copletur. Si is qui reipublicet caussa abfuit, usu ceperit, de post usucapione alienaverit rem. restitutio facienda erit,& licet sine dolo malo abfuerit,
394쪽
suerit, & usu ceperit) lucro eius occurri oportet. Item ex reliquis omnibus caussis restitutio facienda erit: veluti si aduersis eum pronunciatum sit. x x x I. I D E M III i. ad edim .
SI is,cuius rem usuceperit reipublieat causa absens, possessionem suae rei ab illo usu captat nactus sit:& si postea amiserit: non temporalem, sed perpetuam habet
actionem. xxxi I. MODEsTINUS Lb. V a II. Regislarum.
ABesse reipublicae caussa intelligitur & is, qui ab urbe prosectus est: licet nondum prouinciam excesserit. sed de is, qui excessit,dpnec in urbem reuertatur.&hoc etiam ad proconsules legatosque eorum, & ad eos, qui prouinciis praesunt, procuratoresve principum,qui in prouinciis tenentur, pertinet: & ad tribunos militu,& praesectos,& comites legatorum,qui ad aerarium, aut in commentarium principis relati sunt. xxx II I. ID 2M lib. gulara de euveleatis casibus. IN ter eos , qui ex generali clausula adiuuantur, & fisci patronus connumeratur. Eos,qui notis scribunt acta praesidum ,reipublicae caussa non abesse,certum est.
Militum medici quoniam officium, quod gerunt, &publice prodest, & fraudem eis adferre non Gebet re stitutionis auxilium implorare possunt.
MIles commeatu accepto,si domi suae est,reipublicae caussa abesse non videtur. Qii, operas in publicum,quod vectigalium caussa locatum est,dat: reipublicae caussa non abest. x xxv. PAVLVs M . I I I r. ad Lautiam Papiam. imittuntur,ut milites ducerent, aut reducerent, aut legendi curam gererent: reipublicae caussa ab--- sunt. hi quoque, qui missi sunt ad gratulandum principi. Item procurator Caesaris, non solii cui rerum prouinciq cui utque procuratio mandata erat: sed dc is,cui rerum,quamuis non omnium. Itaque plures ibi procuratores diuersarum rerum reipublicae caussa abesse intelliguntur Praefectus quoque Aegypti reipublieae caussa abest,quive aliam ob caussam reipublicae graria ex
395쪽
Digestorum lib. I II I. Tit. VI.
tia extra urbem abierit. Sed & in urbanicis militibusdem diuus Pius constituit. Q aestum est,& de eo,qui oad compescendos malos homines missus est,an reipublicae caussa abesset t& placuit reipublicae caussa eum abes se. Item paganum, qui in expeditionem consulari iussu. transierat,ibique in acie ceciderat. heredi enim eius succurrendum eu. Qui reipublicae caussa Romam profectus est,abesse reipublicae caussa videtur. Sed & si e tra patriam suam reipublicae caussa profectus sit: etiam si per urbem et iter competit, reipublicae caussa abest. . Similiter qui in prouincia est, ut primum aut domo sua profectus est r aut cum in eadem prouincia degit,reipublicae administrandae caussar simul atque agere rempu- . blicam coepit, adsimilitudinem absentis habetur. Et Edum eat in castra,ac redeat miles, reipublicae caussa abest: quod de cundum sit in castra militaturo, & redeundum. Vivianus scribit Proculum respondisse: millic,qui cum commeatu absit, tum domum vadit aut redit,reipublicae caussa abesse: dum domi sit,non abesse.
i Ei publicet caussa abesse eos solos intelligimus,qui lnon sui commodi causia, sed coacti absunt. i
HI qui in prouincia sua ultra tempus a constituti nibus concessum adsident: ex publica caussa abes.se non intelliguntur. P
SI cui in prouincia sua princeps adsidere speciali beneficio pernii serit: puto eum reipublicae caussa abesse. quod si non ex permissione hoc fecerit: consequentre dicemus: cam crime admisit,non habere eum priuilegia eorum, qui reipublicae caussa absunt. Tam diu reipii-blicae caussa abesse quis videbitur, quamdiu officio alicui praeest.quod si finitum fuerit officis, iam desinit a esse reipublice caussa. Sed ad reuertendum illi tempora c6putabim', statim atq; desiit reipub.caussa abesse quibus rcuerti in urbem potuit:& erit moderatum, tempora ei dare,quae lex ruueridiibus praestitit. Quare si quideXccuerit
396쪽
excesserit suae rei caussa,non dubitabimus,id tempus el, non proficere: habitaque dinumeratione temporis, quo reuerti debuit, statim eum dicemus desiisse reipublicω caussi abesse. Plane si infirmitate impeditus, continuaret iter non potuit: habebitur ratio humanitatis , sicuti haberi solet & hyemis,& nauigationis,& caeterorum, qua
casu contingunt. xx XIX. PAVLVs lib. I. Sententiarim
Is qui reipublicae caussa ablaturus erat, si procurat rem rcliquerit,per quem defendi potuit: in integrum
volens restitui inori audietur. N L. v L P IA N V s lib. V. Opimio m.
CI qua militi accusatio competat eo tepore, quo reru puolicae operam dedit,non perimetur. Ab s caussa necessaria ramum restituitur.Bartalus. Quod eo tempore quo in insula quis fuit ex poena ei irrogata, cuius restitutionem a principe impetrauit: ab alio usurpatum ex bonis,quq non adempta erant,proba tum fuerit: suae caussae restituendum est.
Si quis Titio legauerit,si mortis suae tempore in Italia esset, aut in annos singulos, quod in Italia essedidi ei succursum fuerit quia ob id quod reipublicae caussa abfuit,exclusus fuerit a legato : fideicommissum ab eod relictu praestare cogitur. MARCELLVS NOTAT.quis enim dubitauit, salua legatorum & fideicommissorum causa,militi restitui haereditatem: quam ob id perdidit,quod reipublicae caussa abfuit l
Non vera dicitur reipublicae caussa abesse, qui sui priuati negocij caussa in legatione est. Sum aEho amisa Qiruitur , ita adtio δε naia post iu integium
restitutionem restituiturnumtolus. XLIII. AFRICANUstib. v I r.Quoiatiam.
SI quis stipulatus sit in annos singulos, quod in Italia esset uci ipse, vel promissor:& alteruter reipublicae caussa abesse coeperit: officium pretioris est,introducero utilem actionem. 2adem dicemus,2 si ita cucepta stip
397쪽
Digestorum libi IIII. Tit. VII.
Iatio suerit, si quinquennio proximo Romae suerit: vestis,si non fuerit: centum dare spondes l
ls qui reipublicae caussa abest: in aliqua re laesus non restituitur, in qua etiam, si reipublicae caussa non a
isset,damnum erat passurus. . x L V. s C RE V o L Α Id. I. Regularim.
MIlites omnes, qui discedere a signis sine periculo non possunt, reipublicae caussa abesse intelliguntur. Absens eontra absentem restituitur. Barto . x L vr. M A R T I A N V s lib. I I. Regularum.
ireipublicae caussa abfuit, etiam aduersus eum, qui pariter reipublicae caussa abfuit, restituendus est:si aliquid damni iuste queritur.
DE ALIENATIONE IUDI cII rivatandi caussafacta. Tit. VII.
Q, rem alienat causa mutandiu dicitis, actori ad intere17ὸ
c AI V III v. ad edi muinciale. Mnibus modis proconsul id agit, ne cuius deterior caussa fiat ex alieno tacto. Et camintelligeret,iudiciorum exitum interdit duriorem constitui,opposito nobis alio aduei Vsario: in eam quoq; rem prospexit. ut ii quis alienando rem, alium nobis aduersarium suo loco substituerit, idque data opera in fraudem nostram fecerit : tanti nobis in factum actione teneatur, quanti nostra inte sit,alium aduersarium nos non habuisse. itaque & si alterius prouinciae hominem, aut potentiorent nobis opposuerit aduersarium: tenebitur. II. V L O A N V s lib. XI i. ad edim
A Vx lium,qui vexaturus sit aduersarium.
QVia etiam si cum eo,qui alterius prouinciae est,experiar: in illius prouincia experiri debeo : dc po-- tentioribus pares esse non possumus. Sed &si homi-
398쪽
De alienatione iudicij mutandi caussa facta .r;
si hominem, quem petebamus, i numiserit: durior no- , stra conditio fit,quia praetores fauent libertatibus.
Si . Tio contrae ni, secta est alienatio ompetit . ιn minu. ἀ- iato, hoc educto tenetur.Bartolio. Item si locu , in quo opus seceris,cuius nomine intemdicto Q v oo Vi Avτ CLAM vel actione A V A BPLvurAE ARCENDAE tenebaris,allena ueris: durior nostra conditio facta intelligitur: quia si tecum ageretur, tuis impensis id opus tollere deberes. nunc vero ccm incipiat mihi aduersus altu actio ei re, quam qui fecerit : compellor meis impen is id tollere . quia qui ab alio factum possidet: hactenus istis actionib' tenetur, ut patiatur id opus tolli. B Si alienatio bligatis et actio extinguitim aliis ror Me edicto
Opus quoque nouum si tibi nuncia uerim, tuque eum Iocum aliena ueris , & emptor opus fecerit: dicitur hoc te iudicio teneri. Quali neque tecum ex operis noui nunciatione agere possim,quia nihil feceris: neque cum eo, cui id alienaveris,quia ei nunciatum non sit. Hae actis dasur ad interes se expenso u vel alterius incommo-
Ex quibus apparet,quod procosul in integrum restituturum se pollicetur: ut hac actione tantum officio iudicis consequatur actor,quatum e iis intersit, alium ad C uersarium non habuisse: fortu si quas impensas fecerit, aut si quam aliam incommoditatem passus erit, alio aduersario labstituto. Quid ergo,si is,aduersus quem talis actio competit,paratus sit utile iudiciu pati, perinde ac si possideret 'recte dicitur,deneganda esse aduersus eum
hoc edicto actionem. IIII. VLPIANus lib. x ri. ad edictu
ITem si res fuerint usucaptat ab eo, cui alienatae sunt, nec peti ab eo possint:locium habet hoc edictum.
Si alienatur caussa mutandi iudirium,stcessat dolus halet locum haec a bo Iaems dolus adest,non tame alienatur caussa in tundi iudicium.Bariolus.
Itemque fieri potest,ut sine dolo quidem malo desis rit possicere, verum iudicii mutandi caussa id fiat. Sunt
399쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. v IL
& alia complura talia. Potest etiam aliquis dolst malo desinere possidere, nec tamen iudici, mutandi caussa id secisse, nec hoc edicto teneri. neque enim alienat, qui dumtaxat omittit possessionem. Noli tamen eius factum improbat praetor: qui latui habuit re carere,iae propter eam saepius litigaret. haec enim verecundia de cogitatio eius,qui lites ex secratur, non est vituperanda : sed eius diatarat,qui cita rem habere vult, litem ad alium trans Eseri,ut molestum aduersarium pro se subiiciat. Pedius libro nono non soluin ad dominij translationem hoc edictum pertinere ait,verom ad possessionem quoque. alio quin & is,cum quo in rem agebatur inquit)si possessio ne cessit, non tenebitur. Si quis autem ob valetudine, aut aetatem,aut occupationes necessarias litent in alium transtulerit: in ea caussa non est, ut hoc edicto teneatur, ei im in hoc edicto doli mali fiat mentio. C sterum interdictu erit per procuratores litigare, dominio in eos plerunque ex iusta caussa trassato. Ad iura etiam praedi xum hoc edictum pertinet: modddi dolo malo fiat alienatio. Haec actio in id,quod interest,competit. proi de si res non fuit peritoris,aut si is qui alienatus est,sinu culpa decessit: cessat iudicium,nisi quid actoris pret te ea interfuit. Haec actio non est poenalis, sed rei pers cutionem arbitrio iudicis continet. quare & haeredi d bitur: in haeredem autem,' v A v xv s lib. X tr. adedi m
QVi pertinet quidem ad rei persecutionem, videtur autem ex delicto dari. - v i ii. PAVL vs M. x Ir. ad edim .
Ex hoc edicto tenetur etiam qui rem exhibet: si arbitratu iudicis pristinam caussam iudici j no restituit. Alienatio intelligitur facta caussa mutandi iudicii defuturo.B.
Ait praetor, WATVE ALIENATIO IUDICI LMUTANDI CAvss A FACTA FUERIT. id est,
400쪽
De alienatione mutandi iudicij caussa facta.i
intelligitur,& qui alienam re vendiderit. Sed haeredem instituendo,vel legando si quis alienet: huic edicto locus no erit. Si quis alienaverit, deinde receperit:non tenebitur hoc edicto. Qui veditori suo redhibet,non videtur iudici j mutandi caussa alienare. ix. PAVLus lib. I .ad edi liam aedilimn curulium. QVia redhibito homine omnia retro agutur. & ideo non videtur iudicij mutandi caussa alienare, qui. redhibet: nisi sorte propter hoc ipsum redhibet,non redhibiturus alias
NAm & si obligat' soluero, quod a me petere velles rhuic edicto locus non erit. Si tutor pupilli vel ad .i gnatus furiosi alienaverit: utilis actio copetit, quia consilium huius fraudis inire non possunt. Amrisque acta HI alienatio causa mutaudi indicium,exce
ptione repellitur oeprimus cedens agere compellitui Bartesus. x i . I D E M lib. v. Opinumum.
CVm miles postulabat, suo nomine litigare de ponsessionibus,quas sibi donatas esse dicebat: responasum est,si iudici j mutadi caussa donatio facta fuerit,priorem dominum experiri oportere: ut rem magis, quam litem in militem transtulisse credatur. . Qui partem reisuae alienat causa euitandi indiciu diciis rium: ipsum iudicium non pote: it euitare pro finibus τelpro re: nec illa in quemfacta esξ alienatio. Bariolus. X I r. M Α R T I A N v s lib. X r Iri. In litutionum.
SI quis iudicij communi diuidundo euitandi caussarem alienaverit: ex lege Licinia interdicitur ei ne comuni diuidundo iudicio experiatur. Verbi gratia,Vt potentior emptor per licitatione vilius eam accipiat,& per hoc iteru ipse recipiat . Sed & ipse quide,qui parte ali nauit,communi diuidundo iudicio si agere velit non audietur. Is vero,qui emit i experiri velit: ex illa parte dicti vetatur, qua cauetur, ne qua alienatio iudici j mutandi caussa fiat.
DE RECEPTIS, DI ARBITRIVM receperantisitsententia dis . Tit. V III.