장음표시 사용
421쪽
Digestorum lib. IIII. Tit. IX.
ti eis permittit: quanqua ipse vel nauicularius veI ni 1 ister id faciat,quod Graeci appellat sed &i hoc non exstet,tamen de recepto navicularius tenebitur. De exercitoribus ratium , item lyntrariis nihiI cauetur: sed idem constitui oportere, Labeo scribit hoc Copones iure Vtitur. Caupones aute & stabularios, quo eos μ--νej - cipimus, 'ui cauponam vel stabulum exercent, instito-riles, PI resve eoru . Caeterom si quis opera mediastini fungitur, μῶaLi I. non continetur: utputa atriarijμ focarij, & his similes. δε ib. Ait praetor, Q o D C V I v s Q Ε s ALVUM FORE REC 2 PER IN T. hoc est,quacunq;. rem,sive mercem receperint. Inde apud Iulianum relatum est,ad eas quoq; res hoc edictum pertinere,quq mercibus acced rent: veluti vestimenta,quibus in nauibus uterentur,&caetera,quq ad quotidianu usum habemus. Item Pomponius libro tricesimoquinto scribit: parui referre, res nostras,an alienas intulerimus: si tame nostra intersit. Iuas esse. Etenim nobis magis,quata quorum sunt,de rsolui. & ideo si pignori merces accepero: mihi magis,gdebitori nauta tenebitur,si a me eas susceperit. Recipit aute saluum sor viru si in nauem res misi ei adsign/tet sunt: an & si non sunt adsignatae, hoc tame ipso, quod in naue missae sunt, receptae videnturi Et puto omni u eum recipere custodiam,quae in navim illatae sunt: & factum non solum nautarum praestare debere, sed & vectorum.
I I I. V L P I A N v s lib. X rri. ad edictum.
T ita de facto vectorii etiam Pomponius libro trice .simoquinto scribit. Idem ait, etia si non fu sint res in naue receptae, sed in littore perierint, quas semel v cepit: periculum ad eum pertinere. Ait enim praetor,
M A B o. Ex hoc edicto in factu actio prosciscitur . sed an sit necessaria,videndu: quia agi ciuili actione ex hac caussa poterit. Siquide enim merces interuenerit,ex l cato & conducto.& si tota nauis locata sit: qui coduxit, ex cod iacto etia de rebus,quae desunt,agere potest.Si vera res perseredas nauta coduxit,ex locato conuenietur.
422쪽
Sed si gratis res susceptae sunt it Poponius, depositi agi potuisse. Miratur igitur, cur honoraria actio ut inducta,cu sint ciuiles. Nisi sorte inquit ideo,ut innotesceret,praetore cura agero reprimedae improbitatis hoc senus hominu: quia in locato& coducto culpa,in deposito dolus dumtaxat praestatur: at hoc edicto omnimodo qui recepit tenetur,etia si sinc culpa eius res perierunt, vel
danania datum est: nisi si quid dano fatali coligerit. Inde Labeo scribit,si quid naufragio,aut per Vim pirataru pzriit,aut damnu datu est: non esse iniquum exceptione ei dari. Idem erit dicendum,& si in stabulo aut in caupona vis maior coligerit. Eode modo tenentur & caupones&stabularis,si quod exercentes negociu suum recipiut. Caeterv si extra negoctu receperint: non tenebiatur. Si filiusfamilias aut seruus receperit,& volutas patris dominive interuenerit: insolidu erit coueniendus. Item si seruus exercitoris subripuit,vel damnum dedit:noxalis actio cessabit,quia ob receptu dominus suo nomine conuenitur. Si vero sine volutate exerceant,de peculio dabitur. Haec autem actio rei persecutionem continet, ut Pomponius ait:& ideo in haeredem & perpetuo datur.
Quando competunt alicui plures actiones quarum unare communi, O alia de iure steriali, una tolliturper aliam quas nus in ea plus M.Bariolus. Nouissime videndu an eiusdem rei nomine,& de re-e cepto honoraria actione,&furti agendum sit. Et Pop nius dubitat. sed magis est, ut vel Osricio iudicis,vel doli exceptione alterutra contentus esse debeat.
IIII. PAVLVs lib. X. I II. ad edιctum.
SEd & ipsi nautet furti actio copetit,cuius fit periculor
nisi ipse subripuit,&postea ab eo subripiatur: aut alio subripiente, ipse nauta soluendo non sit. si ii utanautae,stabularius stabularij, caupo cauponis res receperit: aeque tenebitur.Viuianus dixit, etiam ad eas res hoc edictum pertinere,quae post impositas merces in nauem collocat sque inferentur,& si earum vectura non debu-tur ut vestimentorum,penoris quotidiani quia liqc ipsa caeterarum rerum locationi accedunt. v. C A et v s lib. v. adia Asmprouinciale.
423쪽
Digestorum lib. ΙΙΙΙ. Tit. IX.
NAuta,& caupo,& stabularius mercedem accipiunt ἰ
no pro custodia: sed nauta vi traiiciat vectores,cau Dpo ut viatores manere in caupona patiatur, stabularius ut permittat iumenta apud eum stabulari: & tame custodiae nomine tenetur. Nam dc fullo dc sarcinator non pro custodia, sed pro arte mercedem accΨiunt: & tamen custodiae nomine cx locato tenentur. Q cuque de furto diximus,eade de de damno debent intelligi.non cnim dubitari oportet,quin is, qui saluum fore recipit mon solum a furto,sed etiam a damno recipere videatur.
LIcet gratis nauigaueris, vel in caupona gratis diuerteris: non tamen actiones tibi in factum denegabuntur,si damnum in iniuria passus es. Si seruo meo in naui aves in caupona utaris & damnu mihi det,vel furtum faciat: quanquam furti actio, Sc damni iniuriae mecum sit noxatis: haec tamen act1o, quae in factum est, etiam serui 'mei nomine aduersus te copetit. Idem dicetur,& si communis seruus sit: tu tame, quod mihi praestiteris eius nomine,vel communi diuidudo,vel pro socio actione: aut si partem eius,vel totum conduxisti, etiam ex conducto habebis me obligatum. Sed si damnum in eo datum sit ab alto,qui in eade naui vel caupona est: cum id factum praetor aestimare soleat, non putat Pomponius uiusdem nomine hanc actione utilem futuram. In factum actione caupo tenetur pro his , qui habita li caussa in caupo- pDa sunt.hoc autem non pertinet ad eum,qui hospitio repentino recipitur, veluti viator.Possumus aute furti vel damni iniuris actione uti,etiam cum nautis,Vt Certi hominis factum arguamus: sed una contenti essc debemus. Et si cum exercitore egerimus, praestare ei debemus a ctiones nostras: quamuis ex conducto actio aduersus eos competiat exercitori. Sed si absolutus sit exercitor haeactione,deinde agatur cum nauta: exceptio dabitur, ne saepius de eiusdem hominis admisso quaeratur. Et contra,si de admissis unius hominis actum sit, doinde in factum actione agatur: exceptio dabitur.
DV ii. V L P I A N v s lib. XIII. ad edie7um. Ebet Vercitor omni u nautaru suorum siue liberisin
424쪽
snt, siue serui famam praestare: nec immeritὁ factu eorum praestat, cum ipse eos suo periculo adhibuerit. sed non alias praestat, quam si in ipsa naue damnum datum
sit. Caeterom si extra nauem, licet a nautis : non praestabit.Item si praedixerit, ut unusquisq; vectorum res suas seruet, neque clamnum se praestaturum: & consenserunt vectores praedictioni: non conuenietur. Haec actio insactum in duplum est. Sed siquidem nautae inter se damnum dederint, hoc ad exercitorem non pertinet. Sed si
quis sit nauta & mercator, debebit illi dari. Ecquod si quis si ex iis, quos volgo να,πέπιπται dicunt uie 3 tenetur,& huius factum praestat,ci in sit & nauta. Si seruus nautae damnum dederit: licet seruus nautae non sit: aequissimum erit, in exercitorem actionem utilem dare. Hac autem actione suo nomine exercitor tenetur: culpae ilicet suet imputatur',qui tales adhibuerit:& ideo,& si decesserint,non reuelabitur. Seruorum autem sit rum nomine noxali duraxat tenetur. nam cu alienos adhibet,explorare eum oportet,cuius fidei,cuius in nocetiae snt: in suis venia dignus est,si quales quales ad instruendam nauem adhibuerit. Si plures nauem exerceant nusquisque pro parte,qua nauem exercet, conuenitur. Haec iudicia,quamuis honoraria sint,tamen perpetua sunt: in haeredem autem non dabuntur. Proinde cum seruus nauem eXercuit,&mortuus est: de peculio non da, o bitur actio in dominum, nec intra annum. Sed cum v luntate domini vel patris seruus vel filius mercet na-uom,vel cauponam,vel stabulum:puto etiam hac acti nem insolidum dos pati debere: quasi omnia, quae ab il lis cςntingunt,in solidum receperint. Fimunt τοι πῖτα
425쪽
diuersu iudicior speciebus . Aristi. s. politi. ω-pi I s.
agere uel conueniri dς beat. Tit. I.
v LPIANus lib. r. ad edictum. Is E SUBIICIANT aliqui iurisdictioni,& consentiant: inter c sentientes cuiusuis iudicis, qui tri 'bunali pr est vel aliam iurisdieti nem habet,est iurisdictio. In prorogatione iurisdictionis de persena ad personam, requiritur consensus pamtium qui sciant illum non esse iudicem seu
in cosenses iudicis non requiritur: sed in prorogatione de tempore ad tempus,requiritur consensus iudicis o partium. II. IDEM lib. I r i .ad edictam.
Consensisse autem videntur, qui sciunt se non esse subiectos iurisdictioni eius, & in eum cosentiunt. Caeterum si putent eius iurisdictionem esse: non erit eius iurisdictio. error enim litigatorum ut Iulian' quoque lib. primo Digestorii scribit non habet consensum. ut si putauerint alium esse praetorem prae alio, aeque error no dederit iurisdictionem: ac si, cum restitisset quiuis ex litigatoribus, viribus praefecturae compulsus est.
nulla iurisdictio est. Conuenire autem , virum inter priuatos sufficiat: an vero etiam ipsius pretioris consen- Ius necessiarius lex Iulia iudicioru ait, et v d M I N V sINT1R PRIVATos CONVENiAT. sufficit ergo priuatorum consensus. Proinde si priuati conse tiant,praetor autem ignoret consentire,& putet suam iurisdictioneni: an legi satisfactuna sit,videndum est.& puto posse defendi,eius iurisdictionem esse. Si & iudex ad tempus datus, & omnes litigatores consentiant nisi principali iussione specialiter prorogatio fuerit inhibita possunt tempora, intra quet iussus est litem dirime
426쪽
re,prorogari. A Qui ex legationis,mel testimonii,vel alia leginima caussa ad alium locum se transfrt, ibi no potes conueniri:Ghalet piis
sevum domum suam reuocandi.Bait.
Legatis in eo , quod am legationena contraxerunt: item his,qui testimonij caussa euocati sunt, vel arcessiti iudicandi caussa,vel in prouinciam destinati: reuocandi domum suam ius datur. Ei quoque,qui prouocauit: non imponitur necessitas , inter tepora prouocationis exercendae, Romae vel alio loco, ubi prouocatio exercetur, aliis pulsantibus respondere. Nam Celsus huic etia domum reuocationem dandam ait: quoniam ob aliam caussam venerit.& haec sententia vera & rationabilis est. Naa & diuus Pius Plotio Celsiano rescripsit eum,qui tutelae
caussa Romam erat ad se euocatus. alterius tutelae,cuius
caussa non erat euocatus , non debere compelli iudiciti suseipere. Idem Claudio Flauiano rescripsit minore vigintiquinque annis, qui desiderarat in integrum restitui aduersus Asinianum, qui alterius negocij caussa venerat,n5 esse Romae audiendum. Omnes autem isti domum reuocant, si non ibi contraxerint , ubi conueniuntur: caeterum si ibi contraxerint, reuocandi ius non habent.Exceptis legatis,qui licet ibi contraxerint dummodo ante legationem contraxerint non compelluntur
se Romae defendere, quis, diu legationis caussa ibi de C morantur: quod & Iulianus scripsit,& diuus Pius rescripsit. Plane si perfecta legatione subsistant, conuenie-
dos eos diuus Pius rescripsit. Item si extra prouinciam suam contraxerint,licet non in Italia: quaestionis est, an Romae conueniri possint t& Marcellus ait, in eo solo, priuilegio eos uti domum reuocandi,quod in ciuitate sua, vel certὸ intra prouinciam contraxerint: quod est veru . Sed si agant,compelluntur se aduersus omnes defendere. No tamen, i iniuriam suam persequantur , vel furtu,
vel damnum,quod nunc passii sunt. alioquin ut Iulian' eleganter ait) aut impune columeliis de damnis adficietur:aut erit in potestate cuiusq; , pulsando eos , subiicere ipsos iurisdictioni,dum se vindieant. Sed si dubitetur,utrum in ea quis caussa sit, ut domu reuocare ponsit, iec
427쪽
sit, nec ner ipse praetor debet causi, cognita statuere od si coimiterit in ea eum esse causa, ut domum reuocet: debebit cauere in iudicio sisti,tatuente praetor' in quom diem promittat. Sed utrum nuda cautione, an .s isdato, Marcellus dubitati mihi videtur sola promitasione,quod & Mela scribit. alioquin compelletur iudiacium accipere,quim inuenire eos,qui satis pro eo dent. In omnibus autem caussis,in quibus protelatur admonitio,hoc procedere sine temporali damno creditorum oportet. His datur multae dicendae ius,quibus pubi cum iudiciu est,& non aliis: nisi hoc specialiter eis permissum est. Contra eum qui Liber exceptimem declinatoriam, xis petes ter nisecuniam decretum. E
Non videtur frustrandae actionis caussa latitare, qui praesens suscipere iudicium non compellitur. IIII. CAIvs M. i.ad edictum publicum. LIs nulla nobis esse potest cum eo, quem in potestato habemus, iis ex castrensi peculio.
SI quis ex aliena iurisdictione ad praetorem vocetur,
debet venire ut & Poponius & Vindius scripserunt. praetoris enim est existimare, an sua sit iurisdictio : v cati autem est non contemnere authoritatem praetoris. inani & legati caeterique , qui reuocandi domum ius ha- 'bent:in ea sunt caussa,vi in ius vocati veniant, priuil gia sua allegaturi. CV i- 1 D E M lib. V Ir r.ad edictum. Aecus iudicantis officio fungitur. Pris ilegiumstri superueniens pendente si dicio non eximis a iurisdictioneaart. VI r. I D E M lib. I .ad edictum. SI quis postea,qu in in ius vocatus est,miles vel ait rius fori esse coeperit: in ea caussa ius reuocandi s rum non habebit,quasi praeuentus. VIII. CAIus lib. i r I .ad edis uni rountarie.
SI quis in legatione constituerit,quod ante legationε debuit: non cogitur ibi iudicium pati,ubi constituita
428쪽
DEstitisse is videi,non qui distulit, sed qui liti re- de modo
nunclauit in totum. desistere enim est, cle negocio 'Map. 2I. abstinere,quod calumniandi animo instituerat. Plane si de minori quis cognita rei veritate suum negocium deseruit , no- bus lens in lite improba perseuerare: quam calumniae caussa non instituerat: is destitisse non videtur. Irritatuis iudiciarns deuenit ad eum easum, a quo incipere inis
SI a me fuerit adrogatus, qui mecum erat litem contestatus,vel cum quo ego dilui iudicium; Marcellus lib. tertio Digestorum scribit , quonia nee ab initio inter nos potuit consistere. QMd qmbustas robii, tui, teris videtur essepermissum. Bari
CVm praetor unum ex pluribus iudicare vetat , cae teris id committere videtur. Iudicem autem dare posiunt, quibus lege, vel constitutione, vel Senatus consulto conceditur. Lege, sicut proconsul .is quoque, cui mandata est iurisdictio,iudicem dare potest: vi sunt legati proconsulum . item hi, quibus id concessum est propter vim imperi j sicuti praelectus urbi,caeteriq; Romae magistratus. Non autem omnes iudices dari ponsunt ab his,qui iudicis dandi ius habent.Quidam enim lege impediutur,ne iudices sint: quidam moribus: quidam natura. Natura: ut surdus,mutus,& perpetuo suriosus,dc impubes: quia iudicio carent. Lege,qui senatu motus est. Moribus, foeminae & serui: non quia non habeant iudicium, sed quia receptum est,ut ciuilibus ossiciis no fungantur. lai possunt esse iudices: nihil interest,in potestate,an sui iuris sint. XIII. C O V s lib. v r i. ad edict- publicum. IN tribus iudiciis,familiae Erciscundae communi diuidundo,& finium regundorum quaeritur, quis actor intelligatur,quia par caussa omnium videturi sed mUis placuit eum videri actore, qui ad iudiciu prouocasiet.
429쪽
SEd eam ambo ad iudicium prouocant, sorte res di- Dscerni solet. s. iudex po peritiam magiudicauit,eontino bitur inqua. tum religi mi iudica ruis videbitur. quia quantitatem peculis nouexcedus es filius familias sed si dolo malo indicauit, conde alia
SI filivssemilias iudex litem suam iaciat: in tantam
quantitatem tenetur, quae tunc in peculio sitit, cum sententiam dicebat. Iudex tunc litem suam facere i telligitur, clam dolo malo in fraudem legis sententiam dixerit. Dolo malo autem videtur hoc sacere: si euidens arguatur eius gratia,vel inimicitia,vel etiam sordes: ut Everam aestimationem litis praestare cogatur. XVI. I D E M I d. V. ad edictim. IVlianus etiam in haeredem iudicis,qui litem suam secit,putat actionem competerer quae sententia vera noest,& i multis notata est. XVII. I D E M lib. x x r.ad edictum. IVlianus ait,si alter ex litigatoribus iudicem solii haeredem,vel ex parte fecerit: alius iudex necessariis sumendus est, quia iniquum est, aliquem suae rei iudicem seri. XVII r. r D E M lib. x xr r. ad edim . SI longius spacium intercessurum erit,quo minus iu- Fdex datus operam possit dare: mutari eu iubet praetor ..hoc si sorte aliqua occupatio iudicem non patiatur operam iudicio dare: incidente infirmitate,vel necesi ita profectione,vel rei suae familiaris periculo. Pro re absentiam patris permittitur Ilio agere, ibi alias non posset a qua eius consensis.Bate. Si filiusfamilias ex aliqua caussa, ex qua patri actio competit, velit experiri: ita demum permittitur agere, si non sit qui patris nomine agat. Nam & Iuliano placet, si filiu familias legatione vel studiorum gratia abierit, dc vel furtum,vel damnum,uel iniuriam passus sit:posse eum utili iudicio agere,ne dum pater exspectatur, impunita sint maleficia: quia pater venturus no est, vel drveniat,
430쪽
veniat,se subtrahit is , qui noxam commisit. Vnde ego 'semper probaui, ut si res moneat , neccae maleficio ve- A nia sed ex contractu debeatur filius possit agere utili iudicio, rid depositum repetens,vel niandati ages, vel pecuniam,quam credidit,petes: si fore e pater in prouincia sit,ipse autem sorte Romae vel studiorum caussa, vel alia iusta ex caussa degat. ne si ei non dederimus actionemrsuturum sit,ut impune fraudem patiatur, & egestate Romae laboret, viaticulo suo non recepto, quod adsumptum pater ei destinauit. Et finge Senatore in ei te filiumfamiliis,qui patrem habet in prouincia,nonne au- .getur xtilitas per dignitatem t
H Acres absens ibi defendendus est, ubi desunctus
debuit:& conueniendus, i ibi inueniatur, nulloq; suo proprio priuilegio excusatur. VDi estgestuvi mucium ex quo resuam quasi emtractus,ibi paeonum, .nisbit cereo iam tanquam cum aduena: quem
quis scisbat de proximo recessim um. Bnt. Si quis tutelam vel curam,vel negocia, e argentariam,vel quid aliud,unde obligatio oritur,certo loco lota. μ,dministrauit:& si ibi domicilium non babuit, ibi se de- 3. M. bebit defendere. & si se non defenderit, ne me ibi do- eas.L - micilium habeat. bona possideri patietur. Proinde & si merces vendidit certo loco vel disposuit,vel conlparauit uidetur nisi alio loco ,sese ut defenderet, conuenit ibidem se defendere N unquid dicemus eum , qui a mercatore quid comparauit,scilicet aduena : vel ei ve-didit,quem scit inde confestim profecturiri non opo tere ibi bona possidere,sed domicilium eius sequi At si quis ab eo comparavit,qui tabernam vel officinam certo loco conductas habuit: in ea caussa e me, ut illic con- . ueniatur quod magis habet rationem. Nam ubi sic verit,ut confestim discedat:& quasi a viatore, vel eo, qui παρέπλει,emit: durissimum est, quotquot locis quis nauigat,vel iter faciens delatus est,tot locis se defendere.
At si quo constitit,no dico iure domicilij, sed tabemu-x Iam,