Caroli Boucheroni De Priocca, Vernazza, et Valperga Calusio

321쪽

CCXIX celebrandam susceperit. Multis annis post alia perinde lacrymabilis mors Ferdinandi Balbi, optimi sortissimique adolescentis, ipsius stilum iterum exercuit. Redux ille iussica expeditione,

crebras iam sui exspectationes commovebat, quum in Sarmatiae sinibus praealgore et lassitudine itineris, immaturo salo interiit. Magnum dolorem infelix nuntius attulerat patri, nec minus gravem Calusio, qui surgentem illam indolem amicissima spe complectebatur, suumque desiderium sebili carmine testatum voluit. Haec moerens in summa animi concitatione scribebat Calusius non minus nitide quam properanter. Fuerunt et alia tenuiora, quae subita et brevis indignatio ab invito propemodum expressit. Huius serme indicia videas in disputatiuncula de circuli qua-

322쪽

CCXX dratione, quae in Italicorum sodalium commentariis legitur. Cum enim ignotus quidam de via, nescio quae geometrica rusticana industria elaborata, ad eum detulisset, ipse domum ingressuS, arreptis pugillaribus, lacernatus ut erat, scripto respondit, nec prius destitit, quam totum absolvisset. Eadem paene

celeritate notitiam digessit de Andrea Buxio, Aleriae pontifice, qui SWeynheymii, annariZii et Vinderlini Spirensis eruditis laboribus praefuit, et alteram illam de Livia Columna, nobilissima suae aetatis semina, a Pompeio genero

per summum scelus interfecta, nec non

et epistolam ad Napionum de latica lingua, ubi controversiam tangit, quae inter Vincentium Montium et Florentinos animosius agebatur. Sed nusquam melius celerrimus illius ingenii nisus

323쪽

CCXXI conspicitur, quam in adnotationibus ad Veteres scriptores. Has raptim evanido plumbo libri orae allinere solebat quoties obscurior sensus, aut inobservatus dicendi lepos, inter legendum Occurreret. Inlindaro autem plusculum immorabatur, cuius adeo perbreves interdum

sententias oratianis ipsis pleniores, nondum evulgata Boechi et Dissenii

interpretatione, uno aut altero verbos eliciter explanavit. Exquisito pulchri

sensui adiungebatur penitior metrorum cognitio quam enim scientiam Terentianus Maurus, exstinctis iam magnis utriusque poeseos auctoribus, argumentum carminis secerat, ipse sic tenuit,

ut in graecarum et latinarum Ocum menSura nemo acrioribus post Benileium auribus uteretur. In harum rerum tenuitatem a puero descenderat Calusius,

324쪽

CCXXII ex quo nullo serme conatu complures versus inscite a superioribus editos, potuit emendare. Id mihi videre conligit in eius animadversionibus ad Gesne-rianam Orphicorum editionem, quae limatissimum ΙΙermanni iudicium adhuc exspectabat id in latino etrarcae poemate, quod totum recensuit, et sublatis mendis, quae vitio aetatis inhaeserant, ad epicum numerum exegit. Quo pietatis ossicio, si ita loqui fas est, erga

italicarum literarum parentem sanctum esse, magnopere gaudeo. Nam cur ipsius amatoria tam saepe versamus, Africae

carmen negligimus, quod, si minus expolitum, at plenum antiquitatis, aequalium animos ad dispellendam barbariam1naxime debuit excitare Erat aulem Petrarcae et Calusio commune Virgilianorum operum studium, unde ille favil-

325쪽

CCXXIII lam hauserat romanae magnitudinis, hic poetici sermonis elegantiam , t enim Homerum plus vicies, sic Georgica et Aeneidem nonagies ex integro egerat. Quod non tam gloriabatur quam querebatur, quum diceret, duorum se poetarum cantu delinitum, segniorem aliquando ad scribendum suisse Ioannem autem eccariam, egregium inter nostrales physicum, in primis memorabat, quo praeceptore et amico usus fuerat, quemque inchoato iam commentario, illaudatum reliquerat. Nos, inquiebat, multa de homine audistis, at mihi docentis vultus animo adhuc obversatur. Quam varia et pollenti facundia in disserendo suit Quantae inie scrutanda natura solertiae De mathesi certe Bogkovichio concessit; at quantam

laudem promeruit, tum fulguralis ignis

326쪽

CCXXIV scientia, tum habito iuvenum coetu, qui sinitimorum studia aemulati, in magnam postea famam profluxerunt A quibus optandum erat, ut nunquam discidium fecisset. Sed vir ad iram promtior, ostracismo a discipulis quodammodo multatus est, quos dictis ossenderat Extremum vitae spatium sic transegit Culusius, usurpatione ac renovatione literarum senectutem oblectans per omnes temporum vices, quae eversum regnum

in Subalpinis consecutae sunt. ReCuSari autem non poterat, quin varios lugendosque casus lania publicae rei commu- talio secum asserret. Itaque vixdum occupata externis armis regione, ratrem et fratris filium et propinquos et affines obsidum loco in arcem primo detrusos , deinde in Gallia exsulantes viderat. Qui vero urbis adspectus in

327쪽

CCXXVlam diversis civium voluntatibus, cum alii aliis partibus studerent , et nemolam innocens aut tutus sibi videretur, quin inter metum et spem dubia exspectatione penderet Tunc enim vero plebs foede lasciviens ruenti regno illudere, inconditis clamoribus et tribunitio stridore cuncta perstreperes homines autem ex contemtis metuendi, inlactum et

Optimum quemque invidia urgere. Quid patrii pudoris tunc reliquum suit 2 Quid

in tanta vel licentia vel ignavia perpessi non sumus Atque utinam, exhaustis iam alternis vulneribus in Gallia actionibus, cum omnia sub unius imperio quiessent, meliora posterior aetas tulisset Sed gravissimum id malum suit, quod plerique mortalium praepotenti eventuum vi in ancipitia coniecti, et repentinis subinde mutationibus obnoxii,

328쪽

CCXXVINO Secus ac naufragi decumanis uelibus impulsi, fortunam ubique spectare coeperunt. Inde illa antiqui moris oblivio, et pudenda opinionum levitas, quae hereditaria contagione a patribus ad liberos manavit. Quid mirum, si qui paullo ante per sora volitantes, seditiosis

concionibus multitudini assentabantur, mox in aulicorum turba iactari, suumque decus et libertatem paveorum Oleniit gratificari non erubuerint 3 ciae inconstantia dexteritas, constantia ex adverso tarditas appellabatur, ut nunquam magis comprobatum fuerit illud Thucydideum, in magnis civitatum conversionibus rerum nomina Una Cum rebus immutari. Sed incredibile dictu est, ut corruptis semel sententiis, habendi perdendique libido animos invaserit, cum multi ex inopia in abundantiam

329쪽

CCXXV Itraducti ad latrocinia decurrerent clidem porro victarum gentium sanguine XSaturali, in deliciis rustici, in sumtibus profusi, violentus opes turpiter ostentarent. Quarum rerum consectaria si adhuc lugemus, quid de urbis conditione dicendum, quae tunc penitus commola et in hostilem potestatem redacia, recentibus, necdum satialis sactiosorum cupiditatibus misere distrahebatur'Hisce temporibus et hominibus invictam animi aequabilitatem opposuit Calusius, quippe qui nihil mirari, et publicas

perinde ac privatas necessitudines serre moderate, sapientis esse arbitrabatur. Id ei suadebant et veteris philosophiae documenia, et ipsa natura, quae Attici lenitali quam hocionis contumaciae propior, multa aetati, plura hominibus ignoscebat. Si qui vero commune vices

330쪽

CCXXVIII dolentius deplorarent, eos ad sortitudinem hortabatur, hanc maxime urbanam virtutem appellans, quod multo saepius intra moenia cum improbis civibus, quam in acie cum hostibus sit dimicandum. In eo autem plerosque salii , quod pacato rerum statu in summa tranquillitate perpetuo se usuros putant; nullam enim rempublicam iam firmiter esse constitutam, ubi turbae aliquando non eXSiStant Esse nimirum in qualibet civitate intestinum quoddam bellum inter leges et agrestiorem hominis vim, quae si e certamine superior discedat,

omnia turbate fieri, ac sursum deorsum. VerSari necesse sit. hysicam elementorum conciliationem discordem concordiam ingeniose poetas dixisse quidni, aiebat, id liceat ad civiles societates transferre, quae in speciem compositae,