Caroli Boucheroni De Priocca, Vernazza, et Valperga Calusio

301쪽

CXCΙXtur, sed grandes natu et doctissimus quisque, atque inter alios homericus ille Cunichius, summum poetam ore et scriptis serebant. Illi talem virum nobis inviderunt, nos conviciis prosequemur ZAcrior erat in luenda amici fama Calusius, ut in arguenda studiorum ratione, quae tune maxime invaluerat. Iam enim proavorum literae in calumniam inciderant : poetae, posthabita divite

Graecorum vena, ad Ossiane carminis moestitiam se converterant; POS Vero oratio decolor et ieiuna, argutias et brevitatem non suam, Sequebatur. Nemo

serme tunc erat, qui ligherium aut Petrarcam legeret ut quisque horridior et ieiunior ad commentandum acceSSerat, eo magis laudabatur. Quotusquisque tunc suit, qui graece aut latine sciret, cum vel simulatus antiquorum

302쪽

contemtus pro ingenio haberetur 3 Dicam ne tantam opinionum perversitatem suisse, ut vir in doctissimis habitus, nec plane inelegans, Demosthenem et Homerum ad placitam sibi sormam resingere non dubitaret 3 Quae tunc levitas hominum fuit, sed postmodum multoniaior commutatio ex Germanorum imitatione profluxit. Inde enim factum est, ut nihil plano vernaculum in Italia superesset. Tunc igitur comoediae priscas estivitas conticuit, et tragoedia, plebeio Sermone assumto, congestis caedibus ca-Veam horrore perfudit. Quin et Milesiae narrationes matronalibus otiis destinatae, quae humanitatem olim propagaVerant, luctibus et venenatis poculis resertae, atrocia facta et aniles superstitiones docuerunt. Neque his sinibus ea se Iabes

continuit, sed longe lateque dissus ,

303쪽

CCI musicam picturam , ipsas denique elegantioris vitae ineptias, suo quodam halitu insecit. Tunc etiam medium inter sabulam et historiam scriptionis genus invectum est, ubi nescires quid verum esset aut fictum Itali autem , repetita superioris aevi memoria, alii barbariam Iaudabant, alii sepultas tyrannorum libidines in lucem proserebant, Ut cordatiores vererentur quorsum ΠΟStrorum

studia essent evasura. Si enim id habent literae, ut mores perficiunt, quid dehisce dicendum, quae foeda visu, dictu, oculis passim subiiciendo, esseratiores homines redderenti Eo ne spectavisse

quingentorum annorum conatus, ut nihil

nisi hyperboreum probaremus Quod si, inquiebant, domestica omnino fasti

dimus , externis delectamur, cur saltem melioribus non insistimus, aut Cur ma-

304쪽

iorum hac in re sapientiam obliviscimur Hi nimirum, decedentibus tunc primum Italiae tenebris, Narbonenses et Siculos hospitio exceperunt, a quibus poesin et

aulicam urbanitatem docerentur. Iidem

postea fugitivos Graecos honoribus et civitate donarunt, qui patrii ingenii monumenta ferro flammisque erepta, in has terras intulerant. Illi tamen, cum operam Narbonensibus darent, et graecis exemplaribus studerent, sui, non alieni esse voluerunt. Id testatur divina ipsorum in singulis artibus inveniendis elicitas , id non minus adolescentioris poeseos initia, quam Ariosi carmen et Vrbinatis tabulae ostendunt. Itaque non tam aliorum praecones et interpretes, quam excultarum gentium magistri exstiterunt. Tunc hospites e longinquis regionibus hanc tellurem ingeniorum

305쪽

CCIII procreatricem osculatum veniebant atii nunc quid aliud praeter Velere memoria quaerunt, postquam alios sequi maluimus In has etiam querimonias aliquando erumpebat Calusius, atque ad amicos conversus QEo nempe aiebat, nos perduxit praesens desidia , et interioris philosophiae oblivio, quae ubi negligitur , disrupto veri pulchrique oedere, bonas artes interire neceSSe St. Italos fortasse horum dedecorum pudebit, et sanitatem in eloquentia sanitatem in historia a suis requirent. Nos interea quidquid hoc iterarum est, pro virili parte illibatum praestemUS. Sed absit a pacificis studiis iracunda contentio absit ab ipsa doctrina illud nescio quid nimium, quod Graeci nolebant. Nam si rudis licentia omnia eorrumpit, docta, at servilis industria

306쪽

CCIVvel in optimis posita, nihil unquam magnum procreavit n. Sic ille in Ogcta et forenti senectute, sermonibus non minus quam scriptis

communes literas iuvabat. Tantum vero

aberat, ut ingravescens stetas aliquid languoris asserret, ut nemo Calusium Calusio tardiorem invenerit, sed ipse mortalitatis metus promtiorem redderet.

Saepius propterea ad stilum rediens, vel inchoata absolvebat, vel alia pro opportunitate scribebat. In his fuerunt tres libri de poetici, quos Gravinam et Zanottium egens, cum in alias atque alias cogitationes incideret, intermisso saepe labore composuit, et hortante vehementer Alserio, vulgavit in his latini versus, seu epistola ad Augustum in morte Maecenatis, eo insignior, quod in Horatii persona se totum X preSSit.

307쪽

CCVSed in primis memorabilia sunt eiusdem

principia philosophica, eo ipso anno, qui

ultimus vitae fuit, iteratis curis emendata. Suave erat senescenti viam relegere, quam iuveni Consecerat, neque

iniucundum suis civibus ore putabat, si quae veriora sibi in philosophia visa suissent, literis consignaret qua in cogitatione defixus, ne se satum inter commentandum opprimeret, meditatum diu opus ad finem perducere maturavit Ob-

sui scriptioni gallica lingua, qua nullo

adhibito orationis lenocinio USUS St, sed multo magis sestinata ipsius lectio, unde salsae quorumdam opinioneceXOr-lae sunt. Quis non miretur horum philosophicorum auctorem clecticis adnu- therari potuisse Nam si eclectici, latine miscelliones, uti habet Festus, nullius certae Sententiae sunt, sed multorum et

308쪽

CCVI mixtorum iudiciorum, si eius sectae

Paren Pergamaeus, vel Sardianus ille Potamon dicitur suisse, qui ex variis compositam et quasi vermiculatam philosophiam Alexandriae docuit, quid minus convenit huic libro, ubi non Cartesium, non Lockium, non Leibnitium, sed Calusium ubique invenias 3 deo vero in suis est, ut nihil sit ipsius philosophia simplicius, et arreptum semel principium non amplius deserat, sede perpetuo utatur. Quod quidem mihi

omnium videtur secundissimum. Nam ad ea reversus, quae in mathesi posuerat, duplex constituit certitudinis genus, et

earum rerum quae Sunt et earum quae

exsistunt. Esse porro veritates, XSistere phaenomen alia aliis succedentia; eSse ea quae in ortum cieri possunt, exsistere quae ortum semel habuerunt.

309쪽

CCVIIVt enim hoc verbo significamus quae

subito erumpunt, seque oculis sistunt, sic etiam rerum essentias, quae a Deo naturae opifice, ex orbe, ita dixerim, veritatum eductae, in currum fuerint universitatis impositae IamVero, si maximum in his discrimen apparet, cum alia sint immulabilia, alia vicibus obnoxia illa ratione percipiantur, ista sub sensus cadant quis non videt diversam omnino certitudinem ad unaquaeque pertinere Quibus extra omnem dubitationem positis, iam cetera proclivia sunt Calusio, ut ostendat quam varii

errore e promiscuo demonstrationum

genere in philosophia plerumque oriantur. yrrhonios autem, sive Scepticos, quaeSitores et consideratores a Gellio dictos, qui omnia ambigendo tractant,

praecipue exagitat, quod ab iis quav

310쪽

CCVIII exsistunt, utpote fortuiti et parum cognitis, se assensum aiunt cohibere, atque id unum scire, cuius necessarias rationes

leneant. Atqui, inquit, a fortuitis rebus omnis pendet humana cognitio, quae inde ad necessaria progreditur. Quid tam PraepOSterum quam quae prima sunt sacere posteriora An placet pro salso reiicere quidquid a mathematica,

ut aiunt, demonstratione non elicitur 7Λ quam pauca in his numerantur, Cum

intima rerum nos lateant, natura Veroea Omnia, quae ad animorum et vitae pertinent institutionem, conscientia et Sensuum Ope nos edoceat Quid magis fortuitum quam hominum esset Quis tamen, nisi insanus se dubitet exsistere, aut quae mater blandientem sibi filiolum complexa, inanem Speciem se ulnis constringere pulavit Z Impellimur nimirum