Caroli Boucheroni De Priocca, Vernazza, et Valperga Calusio

71쪽

fuerat, tunc retinendi regni causa, eos ipsos sines , quos victoriis defenderat, oppugnatum veniret lSed in tanto armorum trepitu conditiones pacis utrinque iactari non desierant. Nec enim parvi intererat foederatos hanc spem populis obiicere, ut hellum pacandae EurOPae cauS SUSCeptum, ipSa necessitate pium, nedum iustum videretur. Quare et ante Lipsiensem calamitatem Pragae in Bohemis tentata pax suerat, et sugientibus iam ultra Rhenum Gallis , iidem rege proposito scripto Francos urti confirma-

VerBnt, Se eam pacem Velle, quae

72쪽

aliquid pristinae dignitatis amitteret Frueretur sub patrio coelo h nis vel naturae vel artis , si ueretur humanitate retineret virtutis praemia suo et maiorum Sanguino quae . sita ne tamen vesanae unius Cupiditati inserviens , aliena Contrasas misceret. Id enim vero postulare Europae foedera et quietem, quae hinc atque illinc exaequatis ut in statera momentis, parium inter se virium conspiratione firmatur . Sic illi nec integra re, sacta cum dictis dissentiebant. Haec enim ferme in speciem aequissima petebantur u Batavi et Hispani suis Iegibus redderentur , excederet Napoleo ab Italia et Germania, Rheno,

Alpibus , Pyrenaeis , ac ternis illis

73쪽

Galliae claustris se contineret; si de his semel conveniret, cetera facile compositum iri D. alia a principio agitabantur, sed postea, cum obsessa iam propius Gallia, Castilionense colloquium stabiliendis rebus indictum fuisset, cui regum legati una cum Gallis adessent, alia ex aliis graviora in dies proponebantur. Nec enim iam satis videbatur ultra Rhenum et Alpes victos reiicere, sed ii sine Galliae adsigna

bantur, quo ante VerSUm regnum

habuisset. Ad quae Napoleo clamare sibi iugum , non renum imponi, Ne prorsus serendum , Galliam in eas angustias detrudi, cum tria maxima regna Sarmaticis spoliis nuperrimc locupletala, ad tantam

74쪽

amplitudinem crevissent. Negabat porro sibi militi et imperatori licere bellicosissimam gentem post tot pacta foedera victoriarum ructu destituere, eamque nomini Suo notam inurere, quam nulla vetustas esset deletura. Ostremo, insistentibus acerbius legatis, ipse, ut eorum consilia magis paterent, rem arisios ad Senatum detulit. Quo nuntio accepto, cuncti Senatores praeter unum acueum , tam ancipiti periculo deterriti , necessitati quovis modo parendum censuerunt. At ille tantam ignaviam detestatus, allato

Carthaginis exemplo, quae obsequi Oin victores nihil prosecisset, imperatam sibi conditionem indignanter

75쪽

Sed enim duae maxime causae ineundae paci obstabant. Sperabat

quippe Napoleo Gallos hostili di-SCUrSu XaSperatos, in incendium erUPturOS, e quo foederati tanquam ex ignivoma terra solum vertere cogerentur. Hi contra procliviores iam aures dabant exsulibus ex vetere nobilitate, qui Boi boniae parti favebant. Nec dissicile erat hominibus limatioris urbanitatis se se per assentationem victoribus insinuare , iisque persuadere tutiorems re pacem cum principibus, quos longa adversitas edomuerat, quam cum praeseroci milite, qui nihil nisi castra et bella cogitaret. Id tamen primo abnuebant reges, dein quasi ab invitis arcanas sibi voces eripi

76쪽

patiebantur: ad extremum duos Bor-honios Burdigalam et Lugdunum siverant adventare quibus rebus retus Ludovicus xvii literas Parisios missitabat, quae docerent quid in praesentia fieri oporteret. Inde legatorum tergiversationes , qui semel posita retractabant vel aliorsum torquebant inde etiam subitae irae Napoleonis, et Colaincurtii querimoniae, qui eius partes in Castilionensi colloquio tuebatur. Nec maior erat in Napoleone constantia, qui pro vario Pugnarum Xitu, eadem saepe vellet et nollet. Quapropter cum verba utrinque darentur , fides abesset,

mutua satietate conventus diremtus

est, dictitante Napoleone malle se

77쪽

incerto Marti, quam aequitati foe

deratorum committere.

Ultimus nempe hic actus totius belli fuit. Relecta Sequanae Via, a sano Desiderii Augustobonam, indeque magnis itineribus Frumentariam octavo ab urbe lapide pervenerat apoleo , quum ecce a sugitivis

rhedam circumstantibus affertur eam in hostium esse potestate. Incertus rumor erat, cui tamen oppidanorum

terror fidem aciebat quapropter cum iam advesperasceret , et ipse tam parvo intervallo, nullo serme comitatu , ab hostibus abesset, Bellaqueam, pervetus regum castellum, revertit, ubi et rem plenius resciret, et numero longe post se relictos, OSSet opperiri. Postero dic

78쪽

quam Venerat, alii super alios nuntii rem confirmant. Sic porro narrahant. Narmontium et Mortierium, qui adverso Marte ad Firmitatem ultra Matronam pugnaVerant, Per consertos Borussorum ordines arisios evolavisse, Sed serius, cum ibi iam Schwarigembergius , cum primo agmine adesset. Destinatissimis utrinque animis ad urbis munimenta dimicatum esses in primis autem virtutem enituisse Gallicae iuventutis, quae ab umbratili disciplina rei

militaris tunc primum in pulverem educta , inter obtruncata corpora conclamata spe, occidione occidi quam pedem res erre maluisset; ad Xtremunt , Superante iam ubique hostium multitudine, de urbis red-

79쪽

ditione iii Lal. pr. pactum inter foederatos et cives suisse Addebant sub hostium adventum, Aloysiam uxorem et Iosephum Napoleonis ratrem , BlaeSa concessisse , quibus abeuntibus, nullus iam modus servatus a Borhonia parte suisset, cum

plerique regia insignia per urbem

ostentarent. De his rebus per literas Napoleonem iam monuerat Colain- curtius, qui postmodum cum publicis mandatis supervenit. Summa aegerat: u foederatos cum Gallis pacificaturos, si Napoleo se ultro abdicet imperio nisi id fiat, nullam spem pacis SupereSSe . elum non tam hostium quam inimicorum ille agnovit, sed in re magni consilii incertus animi, responsum in aliud tempus

80쪽

remisit. Insequente die nilitum ordines, qui undique manipulatim ad

Se Venerant, adequitabat, iter arisios versus in crastinum imperabat. Facta exercitus lustratione, insciis

omnibus, imperium per syngrapham deposuit, sub ca tamen conditione, ut ad filium rediret. I res postea legatos Colaincurtio adiungit, qui filii

CAVSam ratum arisios adeant , in quibus armontium. Sed renunciatur hunc una cum cohortibus, quibus imperabat, clam ad reges transiisse. Quo audito, ingemuisse dicitur sorti suae, Cum ab eo desereretur, quem Omnium commilitonum fidelissimum putabat Adeon aiebat, uxam esse hominum fidem, ut neque pudor, neque verecundia posteritatis,