장음표시 사용
141쪽
turam Veis vacuantis nares abaci usu frequentior hodie quam olim nervea affectio Certe foeminam novi nobilem , quae dum abaco abutitur hysterica est , dum eo caret, spasmis etiam caret, quod illi bis repetita demonstraVit eXperientia. Irritantibus omnibus edicamentis vis inest qua vellicent has partes aliis intactis Llia Cognita habebitur centrum mali, consensu partium caetera enodabit.
Complexa magis est spirituosorum actio ad spasmos inducendos, adeoque notas sibi proprias habet. Prima quidem spirituosi liquoris cujuslibet aetio in eo consistit , ut vasa nerVosque ultra Ο, dum tendat, hac tensione hominem ita funditus immutet, ut sibi ipsi dissimilis jam nec asidem servet ideas , nec mentis aciem eandem Obtineat idea quidem Vivacior , judicium promptius est, sed ratiocinia dissonant imaginatio aucta, sed contra memoria facile dissiuit. Hinc nunc furor, nunc ira truculenta , nunc contra laetitia immoderata, quae omnia si in gradu moderatiori ebrietas adsit, rationem tantummodo conturbant, si vehementior fuerit, eam prorsus des
Quanquam autem ebrietas affectio nervea brevis dici possit, eaque a tensione inaequaliter aucta oriatur, non aliter tamen ideas turbat, ac febris, quae mediocris, liberum tantummodo functionum animalium exercitium non sinit, sit vero summe vehemens sit, deliria, phrenitidesque aut a poplexias accersit, quae omnia in ebrietate con
142쪽
Verum ubi sitis atque ariditas ab ebrietate inducta, novam suasit temulentiam, vertitur in Vitium prava consuetudine Contractum tuncque feracissima habetur malorum terna; quibus enarrandis nullatenus hujus loci est insistere Sedaia sectionem nerveam non una ratione inducit, nec
sine labis impressae vestigiis. Si enim liquorum spirituosorum usui assuetus homo , ab iis sine cautela, omisi medio , sola
suadente virtute, abstinet, inflata hesterno Baccho vasa, si hodierno non tumeant, decidunt atque collabuntur. Hinc atonia ingens debilitas , hinc infirmatus mentis tenor, tremore jam non mere convulsivo stipatus, judicium labefaetatum , memoria vacillans in si ad conatum Vel levem Corpus a mente excitatur , impotentiam testatur tremor saepe in toto corpore ante actum Xcitatus, ut jam non soli procedere aut scriptitare possint. Si autem invalescat libido vitio in vires accipiat ab indulgente sibi animo, tunc nisi liquo-Tum aut i , aut quantita augeatur, necesse est ut tardius quidem, sed tandem fiat atonia melancholiam Concomitans aut si novis ingurgitent se liquorum viribus , aliis de causis temulentiam mors sequetur comatos , fatuitatem imbecillitatem , morborum horumce diagnosticam, necessario excipienS.
Idem judicium est de narcoticorum abusu Lquae dum solida distrahunt rarefaciunt liquida, idem praecis ac liquid spirituosa ad elancholiam producendam operantur . nisi quod ex illis plura venenatam etiam per se im habeant, qu
143쪽
directe in cerebrum agant. Ita pium animi quidem motus sedat , sed aliquid etiam in media narcos convulsivi infert. Ita Indorum Bangue, seu solani furiosi succus pio adulteratus agit homines in ferociam in Pous rincipibus e sanguine regio natis , pud Indos satis cognita
narcotica pCaeparatio,Uno haustu ita nervos assiciti
ut fatuitatem heram stupiditatem inferat quoad regendos populos concipiendam ambitionem fiunt prorsus inhabiles chorum actionem etiam moderatam sequitur inertia in convulsivis interstincta motibus atonia, pupillaeque dilatatio, qua oculi hebetes apparent, sensusque omnes tardi languescente ViX Xercentur. Ubi alimentorum praepostero usui accepta debetur Melancholia cibi primaria circa Ventriculum .intestina scena agitur. Sed ut haec causa humoralem saepius inducit Melancholiam , ita
raro nerveam simplicem advocat nisi tamen venenata labe affecta sint illa; quae quidem Corpora nervis conturbandi , prorsusque pervertendis praecipuam Xerunt Ecaciam. Venenata scilicet toxicorum acti io in nervos
agit, demonstrante sic illustrissimo eadio, eo
rumque agendi Ordo aut interVertitur, aut intenditur, aut elanguescit atomorum Venenoso
rum emcacia, sed iis singulis constans, perpetua vis inest , eosdem continuo effectus progignendi, qui semel cogniti, cum semper idem sint,
nunquam ad aliam causam referri possunt. Ut enim hi praetereamus effectus illos veneni serpentum illorum quos cecinerat Lucanus, quos in rerum natura reperit Hermannu , quo-
144쪽
rum modus nocendi adeo Constans est , ut nomen
tib effectu acceperint Hydrophobia, Tarantismus, semper ab iisdem causis pendent, ut a stibialis phlogisto non destitutis semper vomitus concitatur. Unde nulla in diagnosticis dissicultas. Si enim venena illa moderatius si ptat in abusum versa, Melancholis nervere soli inducendae paria
fuerint, ea pol illimum retinent symptomata quae in gradu intensiori vehementiora, machinae subvertendae suffcerent. Ne vero iis diutius immoremur prohibet institutus ordo , cum non directe ad propositum pertineant. Altera causarum Clastis earum est quae in sensus sive internos , sive externos agunt,in quasi amente morbum in corpus derivant. Idem morbus a sensuum diversitate multiplici Xoritur, sed insignis symptomatum arieta a CAUSA pendet. Non enim simile est a metu atque moestitia contabescere , aut prae nimia laetitia furere.
Causa sui notam inurit , sibi praebet indicium ;Correspondent suae causae, hinc animo impressa debilitas, illinc corporis spasmus. Debilitas enim illa animi eum dum detinet iccupat, motus omnes qui ab ea directe pendent, qui ad eam referuntur, quoidenique imperat mentis mutata conditio fortiores .Vehementiores, quasi concentratis in id unum viribus, esse necesse est. Quod ut clarius atque dilucidius intelligatur, res
altius repetenda est,in fusius pro subjecti dignitate pertractanda.
Dividemus igitur causas Melancholis nerUeae, quae ab animi influX in corpus feruntur, in eas quae odium sui, adeoque terrorem horroremque
145쪽
incutiunt, in eas quae sui amorem, illecebras, at que potiundi libidinem inducunt. Tertia demum classis earum erit quae in stuporem atque sui admirationem rapiunt. Quibus quidem Causarum classibus cum signa sua sint, id omnibus sequeCommune est, ut animum fortiter occupent, nulli alii deae locum relinquant, sed ita mentem distineant & ab aliis avertant objectis , ut homo in uno conquiescens totus fiat odium , totus
Metus quidem terror frequentissima Melancholis causa odiosam deam cerebro impri munt, Wanimum e pacata Naturae Conditio nodejiciunt. Nullus vero ex animi affectibus adeo facile in Melancholiam labitur, Cum metus ipse degeneres atque debiles animos arguat, unde muliercularum , delicatulorum , infantium pro prius est, imo debilitato corpori ex ipsa debili late accidit. Nec primus gliscentis hujusce mali gradus te latebit, si hominem in hae Vitia pronum lus
traveris attentis oculis, Primo enim omnia tuta timet, facie atque oculi metum exprimit: imo sine ulla causa metum incutiente,paVitantem aspectum agnosces. Tum si forte Virum, quem Venerantur, aspiciunt, tremere eos, Minfanti pudore corripi notabis. Subsiliunt ad motum minimum Rhedarum strepitum , tormentorum X-plosionem universali machinae concussu sentiunt. Malum vero vim suam omnem Xerit, si objectum vere metuendum ipsis adstet, ab illo vix sese avelli sinunt , de illo somniant, illi infixi nihil aliud vident, nihil sentiunt, saepe ficti-
146쪽
tium timorem pro Veris mutant periculis , iri quae quia unicum timent, sese praecipites agunt. Ιm vero metus desperationem inducit, quaerendis quae e re nascuntur auxiliis , inhabiles facit. Miserum est vanis timoribus angi excruciari, si mens aut corpus ipsis occasionem dederit; miserrimum si intus enata labes mentem inficiat sine ullo mentis crimine.
In priori casu vix miseratione digni videntur
quos anXia remordet sceleris perpetrati conscientia , qualis fuit, si eadio credamus, ΟΙ-bus proditoris udae. Hinc natae, quas sapientissima allegoria sceleratis juxta assidere oetae
finxerunt Furiae , quae perpetuo miseris aut scelus, aut praesentes etiam in morte poenas intentare non desinant. Certe felicem in scelere neminem esse crediderim, ive adsit intus vindex Natura; quae conturbatum societatis ordinem, infirmato mentis tenore eluat, sive quod foedere inter homines sancito poenam illam constituerit Creator, quam Caini fronti sceletatorumque Omnium inussit quod eo magis divinitus immissum signum crediderim, quod fere quivis nocens prudentia priVetur, qua ad celandum facinus facile uti posse videretur. Sed nulla aut miseranda magis, aut aspectu magis foeda apparet Melancholia nervea, quam quae Vana superstitione nata , aut Vatum praestigiis enutrita , animum falsis implet terroribus, quasi vivos in tartara detrudit, ut memini me vidisse in Tragoeda celebri, quae dum denegatam sibi ab hominibus misericordiam, a Deo se consecuturam insana desperat
147쪽
desperat, in miserrimam maniam, qua a cacodae monibus veXari se credebat , incidit, unde a fenestra praeceps vitae Malis inem imposuit. Quos alii viro, caeteroquin pio accedisse noVi. His timor , disrurentia, agit itio ingens , in sensilitas ad omnia quaevis morbum comitantur. Tum ad timoris ideam quasi ad centrum caetera
Nec minus infelix Medico quam aegro eorum genus est, qui circa sanitatem laesam falsa imaginatione feruntur. Duplex est hujus morbi species. Debilior altera quae nonnisi occasione morbi alicujus revera Xistentis nascitur , sed cui gradum latrocitatem dealem conciliat timor. In eaque morbi dilucidam facit cognitionem, mixta ex morbi constantia mentis debilitate diagno
sis. Sed nunquam nisi in levi morbo ibi obscuritas inesse potest. In gravi enim Sc febrem acutam Concitante, Melancholia Conticescit. Stare enim simul non possunt, irregularis Melancholicarum fibrarum vibratio, regularis febrium
Alia, fortior est Melancholis species , in qua laesa sola imaginatio sanitatem laedit, illi baiatis caeteris functionibus. Ipse morbus error est mentis Diagnosis vero maximi momenti edico est , qua scilicet aegros hujusmodi aut fugiat, aut ipsorum menti imperitet. Hi enim Medicos
importunis fatigant querelis, Vana remediorum exoptatione Hos dignoscas ex eo quod mala sua saepius cum alienis mutent, quod si quis de morbo novo epidemico a rostris per Compita manat rumor, fugam instruant, solum Vertant Irim L . Ι
148쪽
si vicinu unus aut alter occubuerit,in instare sibi fatum clamitent; quod omnia demum Religionis, vitae civilis ossicia , amicitiae oblectamenta , cuticulae curae postponant cibos , potus ponderent, pulsum semper interrogandum tradant δε scenicis ludis digni, semper de sanitate
interrogent, vel in idoneum quemque facundia lingulari abutantur , ut poetica narratione mala sua enumerando eXaggerent. Interea fere Omne macilenti, X succi cibos horrent, si suadente appetitu aliquando sese ibis tradiderint, tunc ex ipso epularum sonte surgit timor qui angat in ipsis faucibus amor interea Medicorum immodicus, qui fatiget quem arripuerint nunquam dimissuri, aut si eum pro alio, e ipsa morbi inconstantia , reliquerint; tum odiis atque jurgiis derelictum prosequuntur convitiis absentem onerant, praesentem Merentur.
Ultimus est morbi gradus curatu dissicilis, si sese hoc aut illo morbo affectos crediderint, ne jam morbosam in genere conditionem praetexant, sed hunc illumve affectent non adeo infrequens malum cingenti imaginationum arietate ridiculum. Novi hominem solo laete aqua iVentem, qui de veneficio actionem adversus famulum intentabat, Vir Circa caetera nullatenus delirus , sed contra Consultus-juris Causarum non mediocris actor Fere semper Circa talia objecta versatur delirium , nam quod aliqui sint qui sese vitreos , in lepore aut cane Con-Versos putaVerint hoc symptoma potius ad hu- moralem ce qua alibi agetur, Melancholiam pertinet, quam ad nerveam hanc nostram. His om-
149쪽
nibus mens debilitata odio atque terrore corpus Occupat, quam posti id eam vel ipsa Ars pictoria variis faciei atque oculorum lineamentis X pri
Altera Melancholis nervere species quae ab amore pendet , adeo apud Ora me populos cognita est, ut circa ejus diagno sim insudare, vix videatur Operae pretium. Quid enim addant Me dici descriptionibus illis quas tanta arte ad Naturae ei ligiem Xpressere philo Iophus Lucretius Naturae Mystes Virgilius Verum id sedulo notandum cum Terenti amor non simplex est affectus, sed quasi omnium animi pathematum
Confusa atque turbulenta coacervatio. Etenim
quid aliud sibi polcit aman. Immani rapitur objecti potiundi cupidine. Quasi suum tibi debitum deperit,in ad eum tanto appetitu fertur ut deesse sibi, si vel momento Careat, satis significet. Hinc spes metu dejectari hinc ita , furor,
zelotypia; rursum laetitia immodica, quibus mens unico tantum objecto inhaerens , ab eo Gem ita in Varia parteS trahitur, Ut perpetuo con Vellatur,
nunc effusa, nunc Constricta, sui semper impotens .procelloso vecta Oceano , nil nisi placidam tranquillitatem ignoret Uinc in amore nihil mediocre inest; unde labefactari omnia, in pejus ruere necesse est linc nullo alio astectu tantus languor inducitur , imo WCitus promptusque marasmus , quem febris invehit Erotica non sine convulsi vis motibus, aut potius spasmodico ere thisino, qui praecipue in partibus, quas libido furiare solet, accenditur. Sed duplex praecipue in Erotomani status corporis distinguendus est
150쪽
13 DE MELANCHOLIA, ubi enim spes potiundi amati objecti vivit sub
pectore , praesentemque alloquitur amasiam procus amator, inflammantur omnia, oculorum acies intensa , musculorum Omnium contenti ingens
vires viribus addere videntur, saepe adeo vivida exoritur Convulsio, ut animo prae constriC-tione linquantur. Si Contra X clusum amatorem desperatione consectum Videris, languentes oculos, pallentes uinctas Viola genas, mortem ipsam quasi vultu decolore instantem, misereberis, quam exoptant illi, imo sibi saepe conscis-Cunt quanquam qui Orientalibus mos est, ut sese ante amatas vulneribus confodiant, parum Septentrionali phlegmati accommodatus sit. Nec ulla est affectionis nerves species , in qua minorem aerumni relaXationem somnus inducat, cum
ipse turpibus illudat praestigiisin corpus foeda illuvie polluat imaginatio, unde tabes dorsalis,marasmus ab illa etiam causa supra dictis malis
Apud mulieres, etsi eosdem affectus eadem causa pariat, aliquid tamen diversi progignit
uteri struetura , sensilitate pollens exquisita , adeo universis partibus atque nerVis correlativa, ut irritato utero, huic sexui proprium sit rotomani affici sine ullo amoris singulari objecto, ita in convulsiones omnis generis corripi, ad
uterum tamen referendas , ut inscire atque delirae, omne Corpori meretricios Concussus, asicivos gestus, pudendasque crispationes, alioquin castae exprimant. Tum mens ipsa in delirium acta, verba foedissima, Venereis lacernis atque lupanaribus dicata, ore eXprimit, cum lacrymi S cla-