장음표시 사용
161쪽
pavimus oculis , sacrarum convulsionum phoenomena, plura probant, tum quod ea quae praecedunt, comitantur, subsequuntur, rem X tra dubium ponant, tum quod in omnibus fere sectis, Omni tempore communia fuerint hujusmodi spectacula.
Ρraecedunt aetas , vel sexus imbecillior, superstitiosa pietatis affectatio , non simplex, sed enutrita portentis libiorum similia jactantium ieetio assidua , spectacula simili morbo laborantium , quae quoddam contagium amare videntur, cum in unum defixa objectum attentio imitatione ducitur quod in illistoria Medica non no-Vum , aut inusitatum est. Certe sanctisti me testari possum scire me a viro fidei non dubiae , adhuc dum superstite , quod cum juvenis hoc morbo
laborasset, adeoque plures per anno Cnrcere regio inclusus, sine libris aut spectaculis hujusmodi delituisset, se sine ulla alia medicina X hoc morbo prorSUS Convaluisi , quem non finXerat vir expers fraudis atque mendacii, sed quem imitatione, lectione atque perculsae mentis imagina
Comitantur paroXysmum , seu potius ipsum exb Citant, recitatio precum homotona , affectu animi conciliando apta , intentuit unum Omnium aspectus , Veneratio, terror qui sacro quodam horrore miseros implet, quasi Numinis expectarent praesentiam lin eXtra se feruntur toti, eXL latice delirant, nil nisi mira effutientes; tono fibrarum penitus immutato alii prorsus sunt patrandaque sibi postulant, imb- sanitati necessaria arbitrantur, quae frigidum sensum adhibentes
162쪽
recusent, dum stimulos addit dolorificae volup tati decus inde enascens. Unde vulnera simplicia quae liquore abluta, compressione coalita ViX apparent, impune , imo jum aliquo dulcedinis sentu, infliguntur qui doloris morsus statui illi ec statico medela est , ut titillationi medetur scalpentis manus dolorifica, ut caustica prosunt lethargicis. De fervescente VerdiarOXyta remanet θύμια, infantia quaedam imbecillitas , qua vix quid ipsis acciderit reterre possunt, unde fortior ipsis incutitur imaginatio fuisse se a summo amatos Numine, quod ipsos singulari via dirigat, esteque se
ultra Naturae ordinem constitutos.
Notatum vero est non statim ad summum evehi gradum affectionem hanc convulsivam, sed sensim sine sensu serpere , nec propagari Multiplicari solum, sed Mintendi; unde ubi talis epi-demia grassatur , mature arcenda est , nec suppliciis assiciendos crediderim infelices qui insontes innocuis moribus ut plurimum praediti sunt, sed minis coercendi, ut convalescant certiux ne Ccerte dubium est quod si invalescente malo libe tas concedatur , ad usque animi deliqui , insaniam , mortem ire possit, quod enthusiasmo poetico accidit celebri Tragoedo Gallo Mondori, quidum Mariam nam Tristant fortius egit, furore correptus ad usque lethum tonum intendit: it evenit prope mihi cognit, adhuc dum vivo Rhetorices in Academia nostraJrofessori, quem Homeri sublimitas ita extra se rapiebat, ut exanimis
Quod vero in quibusvis Religionum stetis
163쪽
eosdem fere effectus enthusiasmus produXerit, exemplis demonstrare facile est unde ad caetera omnia supra humanae mentis captum elata , quae Cestro homines percellunt, vario gradu idem ei fectus pertinere intelligentur. Historiam quidem omnium gentium perlustrare difficile est , longum, Ma nostro alienum labore .sed liceat cum inde Melancholis sacrae diagnosis non parum lucis mutuetur , saltem ejus origines rimariin sacra fraudes piorum auribus ita patefacere , ut inde purae atque sanctissimae Religionis integritas , quae nil nisi simplex, purum , castum, amabile spirat, sarta tecta melius
Ρomposis a verbosis strophis primi hominum Reges atque Magnates, delusi sunt. Cum enim ceteris imperitent illi, nulla alia ratione eorum dominium refraenari potuit, quam animos implendo religionibus im cum simple atque nuda veritas, qualis est illa quae a Deo emissa terras collustra it eorum superba aures osten dat, non dubitavere sapientes suis consiliis adjungere numina quae duritiem mollirent dicendorum, Condonanda quidem fraude, si eamdem cito
adulatrix indulgentia non sumpsisset, additique non fui en ad scelera divi. Fiducia vero nulla illis fuisset adhibita qui divini aliquid sibi arrogabant, si non humanis
majora protulissent. At brevi cum fictilias ecsta se prodigiaque conficta Cernerent simplice sinmeticulosi homines, quasi contagio per aures oculos ducto, malum grassatum est. Inde vero vires sumosit enthusia sinus in stulta saepe credu- Tom. I. Κ
164쪽
1 6 DE MELANCHOLIA, litate sibi ipsis sucum fecere. Si enim inter Dauis
datores numeramus Pharaoni magOS , certe Ve-
cordi insania decipiebantur Baalis mystae , cum Elia ausi coram contendere,in pignus accipere, interea sese cultris mactant, quo potentius ficititium Numen flectant, cogantque Vel reluctantem Deum , oblatis victimis ignem infundere. Si autem Historicos consulamus , nulli bi majorem reperimus enthusia sinum quam quatuor in
casibus. Primo sub coelo fervidiore simul Maridiore in nervis tensione summa laborantibus, quos ipsa loci temperies X succos reddit atque vibratiles. Secundo vero in iis locis in quibus vitae luxuriesis desidiosa opulentia , plurimum poeticis spectaculis musices harmonis tribuit. Hinc etiam reperitur potissimum tertio infestis eorum qui deliciarum illecebras atque vinum pro sacris habebant. Quarto in Religionibus quae hominem Xtra communia praecepta constituunt, sive Vaticinium , siVe portenta promittant, si praesertim intentatae coercendis illis minae pretium fer Vori addant. Quae quatuor capita in Historia Melancholiae sacrae ut concurrere docuit observatio , sic reperiri debere demonstrat ratio.
Primo quidem quantum sub aridiore coelo ferventibus climatibus, nervi arefacti Contendantur χXsiccentur , quanta inde imaginationi vis accedat . vix sibi persuadere possint Septentrionales Populi. Hinc ibi pathemata animi omnia vehementissima , quibus ratio ipsa nunquam Obsistat. Hinc ibi non simplex, nuda, ut apud nos , sermonis formula , sed vel uisatio sermo
165쪽
ornatur metaphoris , gestu superbit, pingitur in vultu. Si divitiarum contemptum X primere satagunt Gymnosophistae, nudi incedunt si poenitentiam apte tantion Zae , Catenis cinguntur, ligantur Vinculis, quae ViX trahere pollit homo-Valentisiimus, ferreis clavis inlident, ea est intensione nervorum pertinacia , ut situm eundem tenaciter serVent, Coipore quasi in Ovam formam mutato, Usque adeo men corpori imperat,
semel imbibita opinione praeconceptae perfectionis Nec enim crediderim solum existimatio nis acquirendae ardorem, hominem in absurda hujusmodi praecipitem agere. Quid quod apud Ρersas quotannis dum Husset ni mortem lugent don-Zae , sese cultris ultro dilaniant, nisi vesana ad id impelleret religi , an aliquo pretio ad Vulnera
illa sibi infligenda adigi poli1nt. Id Metiam
juvenibus amore furentibus Corania puellis fami liare est. Nec luctus olim minor erat , aut insania minor in Syriacis mulieribus extandium Adonim lugentibus Certe apud Boreales populos nunquam invaluisset sceleratus ille OS, quo uXO- res, apud Indos, cum maritorum Corpore ConCremantur, aut genus illud Vitae ecflaticum quo Salmionae atque Monachi Mahumetani totum sevum transigunt. An apud Europaeo , cCeca olim superstitione obvolutos, tot reperia portenta, Magicae artis deliramenta , quot apud Asiaticos Afrosque usque nuta versantur unquam apud illos reperias tot suppliciorum generari Uam quae apud Bonras hodie in usu atque pretio sunt.
Iis certe fidem derogare, quod nobis impostibilia
166쪽
videantur, hominis est parum in natura rerum Versati Secunda vero conVulsionum Mec stas eo promovendarum occasii semper fuit, oesis atque Musice, quae sibi mutuas Conferunt operas,in iisdem natae exordiis eorumdem uminum praesidio , jure meritoque apud Antiquos foVeri credebantur. Musices quidem in corpus humanum effectus ab ejus in mentem actione pendenteS, ita tonum nervis addunt ita pristinum statum immutant, ut nemo sit, qui si languidulus ad Concentum musicum accesserit, inde Vadat alacrior sed tristitiam metumque sumit aut deponit, si ita jubent chordae fideles Horroris, terroris , laetitiae Xperitur Vices. Alii plus, alii minus CommoVentur at nemo est , etiam harmoniae ignarus, qui non aliquem a Musice motum Oncipiat hinc vel infantes ad sonum Cytharae moventur in numerum , Choreasque Xercent. Sed nec fabula est, quod olim accidisse Alexandro narrant, ut a Theophilo Musico in furorem conjiceretur , cum re etiam a celeberrimo Goudi-mello alias Claudino, non ita pridem peracta sit Coram fide dignis testibus, dum hinc Doricum illinc Phrygium modum Veterum cythara imitaretur. Nec id semel, aut in uno loco, sed pluribus exemplis constitit, quae summa congessit cura Uilth. Albrecht, Tract Physices de vi u lices in animos,f. I 8 2I W, 26 9 seqq. Unde etiam adhibita olim ad dolores demulcendos Musice , de cujus estectibus vide Me adium de Tarantula, quae certe veneni medicatio satis abunde probat, quantum
167쪽
valeat Musice ad hominem extra se rapiendum agendum in convulsionem. II in voces illae
carmina atque carminareri unde etiam incantationes originem deduxere, in quibus falsis atque fictis multa vera in Xaliata Natura desumpta
Ρociis vero ipsa etiam sine Musices adminiculo, nil mortale sonans , hominem e sensuum commercio dejicit, totum ita imaginationibus occupat, ut medium quasi statum obtineat furore pOCtico percitus, inter rationem atque delirium. Rem enim sibi fortiter objectam dum Vehementius adhuc appingit, ab aliis mens libera objectis , hoc solum spirare videtur, aliis omnibus prorsus neglectis. Hinc fugas servorum Ρoetae rident, domorum spernuntincendia, si liquis sane secundo Vivunt, nec aliud ambiunt praeter honorem lauri arnassiae. Si quis a Natura ad id natum ingenium obtinuerit, Vix penes ipsum esta faciendis versibus sibi temperare atque ingenio non indulgere. Unde Vesana illa poeseos cupido jure, hodierno tempore Metromania OCatur, quae quicumque semel fuerit percussus , errabundus oculis hinc inde nutantibus , societatem homi num fugiet sylVas , prata loca deserta, murmur aquarum sonos lenes atque dulces deperibit; quae quidem omnia, dum reliquos homines ad somnos invitant , ipsis dulce insomnium provocant, in quo , corpore languente, mens in seipsa quasi conquiescit. Hinc vaticinia adlocsim merito referuntur apud Hebraeos cytharam
psalten postulat Vates, de futuris, inspirante Deo,
168쪽
locuturus , dum certe mens Deo plena, Corporis
conditionibus jam responsare non potest. Tertio Ver apud Veteres nunquam cstases atque deliria convulsiva frequentiora fuere, quam in sacris Deorum, qui Venerem Vinumque tanquam religionis partem sibi vindicaverant. Notus est, ne prorsus fidem superans Moenadum furor , quae discerptum Orphaeum , Lycurgumque per agros sparsere , lymphataeque monte ac in-Via clamoribus turbabant. Notum est delirium
sacerdotum illarum quae Veneri in Cypro litabant, ubi deposito pudore virgines sese turpissimo Numini dedebant cum enim coitus ipse sit brevis epilepsia, nihil ad convulsivos motus magis adigit, quam cupido ejus estraenata, si sti mulos addat libidini, Religio pudoris nodum X
Quarto vero nihil potentius atque essicacius animos ad enthusiasmum disponit , quam fixa
illa atque alte animis impressi opinio, nos causam Numinis agere , pro ipso pati. Unde metus, speS, gloria, amor, pietas animum Versant huc Milluc, simul supra humanum captum eXtollunt. EXstimulant acrius arcana silentio tecta, metu imbutad Veneratione consecrata. Pretium velo his addit ipsa poena imminens Punde cura singularis a Deo
sibi vindicatur dum in ejus sinu se depositos
arbitrantur, nihil est adeo saevum, adeo asperum, quod tantis nixum fundamentis non modo tolerabile , sed etiam dulce non appareat. Sic serpit, grassatur, augescit malum, unde ecstases, prophe- Vaticinia, tum ea nervet atque sentientis
169쪽
organi mutatio , ut quod nobis videtur absurdum atque doloriferum , ipsis tum Causa , tum e fectu gratum atque jucundum videatur ut scilicet iis quos e Xat pruritus, gratum est sese mordicus divellerera ut vesanis propria aliquando eX- crementa vorasse , sapidum visum est, sic dolorifica voluptas inesse potest, alienatae menti corpori que perverso fustibus Opprimi, clavis perfodi, vulneribus assici, modo ea simplicia sint, neCultra teXtum cellulare penetrent, perfodi hinc convulsiones istae virginibus hystericis, imbecillibus homuncionibus Jypochondriacis maxime familiares sunt de quominus praesentiam Dei in hisce admittamus, prohibent in iis multa eXplicatu facilia, quae magnopere jactantur, multa enthusias mi exemplis cognita apud Varias haereses quae hominum animos proscindunt, ut nuper relatum est, Methodistarum secta mulierem apud Anglos sibimet ipsi nares mammas , aures sacro delirio amputasteri tum demum , quod fatendum sit, non adeo nobis reserata esse Naturae pene tralia , ut de ejus essicaciae limitibus statuere possimus ne minus tamen temerarium videbitur
illorum judicium, qui miseros tali affectione
vexatos statina inter fraudatores atque balatroneS reputabunt, Cum nunquam sponte quisquam talia patiatur , qualia recentissimis exemplis vidimus in foeminas infelices perpetrari. Haec forsan de Melancholia sacra digressio a. proposito nos paulisper abduxit, Verum cum laten malum intricatam diagnosim offerat, de ea latius disserere operae pretium credidi me error
hic subrepat , nec impia inire incredulitatis ele-
170쪽
menta Videamur, dum de mero morbo disserimus. Tertia causarum Melancholis nerves classis quae in ordine a nobis constituto peculiarem sibi postulabat diagnossim, ea est quae a singulari causae in partem aliquam decumbentis ac tione atque decubitu pendet. Ut enim in morbis omnibus quae corpUS Universum assiciunt, causa quaelibet universalia quidem symptomata concitat, tum postea etiam singularia ad partem pertinentia, siC, in Melancholia nervea diversum, diversae par tes symptomatum agmen secum ducunt. Imo Vero rarum est in Melancholia nostra hac, licet ab universali causa pendeat, parteSOmnes aequaliter pati. Aliquae suu enim quae de
bilius a Natura constitutae, semper suae debilitatis acutius patiendo, notas ferunt. Ρraecipuus quidem nerVeorum symptomatum sons est uterus , qui cum diversimode assiciatur, tamen in qualibet sua afrectione compleXam aia sectionem nerveam trahit, saltem post pubertatem Virginum , cum partium suarum e Volutione
eam acquisiit sensilitatem qua functionum ejus eXercitium viget, sitque ut in fictilia illa De
mocriti ad Hippocratem Epistola, sed alioquin
antiquissima , Sexcentarum rerumnarum innumera-hiliumque calamitatum causa. Verum ut nimis utero tribuebant Veteres in hoc morbo Concitando cita forsan minus illi con
cessisse videtur Sydentiamus.Uterum laborare sibi propria ejus symptomata demonstrabunt Cruruna graVitas, dolor artuum inferiorum ad talos usque Xtensus. Tum pondus in abdomine ano aeque atque Vesicae urinariae responsans, aut, quod