De melancholia et morbis melancholicis.

81쪽

mala erumpunt. Exemplum sit, affectio catharrodes in membranam Schneiderianam decumbens Pen aderit capitis dolor intolerabilis , clamores ejulatus producens, oris distorsiones

Con Vulsione , oculorum inflammatio, hebetatio ViSlis , aut ejus e proVecta acuties, ut vel si minima lux eos praestringat, cit offendat aurium bombus , nausea quae fere semper capiti sympathica est, imoin vomituS; tum Vero non aberunt durities pulsus, frigus intolerabile , artuum asia situdo, omnia demum Vehementissimorum catharrorum symptomata, sed nunquam causae X- citanti proportionalia , Verum multo graViOra quam res postulet, seu potius Causa erit in prae-

dispositi corporis conditione. Quid si ipsa gravior sit causa, miserum tunc praestant auXilium cruciatibus quibus diVexantur aegri, quae frequentissima in hoc morbi genere sunt, animi deliquia. Nec certe impossibile est aut Xemplis carenS. mortem ipsam a pasmo iiiversali fuisse inductam. Quod praesertim in Vehementibus animi pathematibus , quasi in Corpore arctata ejus inculamen rumperet, saepe accidisse, norunt Medicinae Sectatores. Sed frequentius a tam violento sentientis partis concussu perVertuntur sensus atque motu Omnes , unde altera in alteram, simplicior

in Compositam transit Melancholia. Ubi enim

omnia Xtremum gradum nacta sunt, conVulsionibus atque motibus inconditis scena impletur. Ad hoc Melancholis genus referri potest malum tristissimum quidem, sed rarissimum quod aliquando observatum fuit, ei rectibus solum ab-

82쪽

ludens, sed causae simile hinc mera Melancholia

simplex is erve dicendum. Illud in eo consistit, ut quodcumque ante Culos fit, ad imitationem ducat aegrotans , quod aliquatenus in pla Natura fandatum est,in amente attentiori pendet, si praesertim illa aut terrore aut horrore perculsa sit, aut miseratione commota. Ecquis enim adeo fortis est , ut si assidat alicui, qui ingente ad Omendum conatus elicit, ipse ad vomendum non sollicitetur. Quis cum oscitantem hominem spectat, ipse in hunc actum non prolabitur Tussis ipsa quasi imitationis contagio serpit, qui choreis Musicam harmonice sectantibus, allistit , ipse quasi sponte in saltus rapitur. Plures fuere qui dum convulsos vident, ipsi fuere convulsi, ut cum rota fervida

attentius spectata, Vertiginem creat. Certe a paeris in pueros imitando gestus incondit , Convulsivi in Coeno manensi pago nuper traducebantur unde pro Medicina fuit terrorem supplicii praesentem incutere. Quod olim a Boerhaavio factum legitur. Vidi mulierem antea sanam, nunCvero sanatam, cujus dum ancilla cubicularia ante oculos in puteum sese dedit praecipitem , mensita affecta fuit, ut quoties vel puteum vel f Meam spectaret, quasi invita reluctante simul assentiente mente , ad se praecipitem dejiciendam

cogeretur , unde ad eam cum clamore curre

bat, rogans simul ut quocumque pretio cohibere tur Sana erat alioquin , nisi quod inde tristitiam jure meritoque Contraheret. Legitur apud Lucianum , quod dum Abdera sub dio, fervente

soles

83쪽

sole. Euripidis de Andromeda, Perseo versus scenice agerentur, X curtasse per totam urbem spectatores plures, amentes, Versus ab Ore personae mutuato recitanteS, done quietea nocturno frigore deferbuerit communicatus

fervor. Unde verum illud Horatianum Si is me flere , dolendum primi in ipsi tibi. Alterius vero Melancholiae in summo pariter gradu Constitutae symptomata O Ugis horrenda sunt, quo magis a Naturae ordine recedunt. Jam si mentem ipsam Contemplerisci non ultra ratio nis pomoeria, sed eXtra eju limites fertur, error eam divexans Uin inter se nullatenus ConneXa ita junguntur , ut nec peS, ne Caput uni formae reddantur Angit praecipue miseros praejudicata circa morbi ipsius naturam opinio tristis, a qua non nisi per abruptos immodicae laetitiae Vortices divelluntur, imo saepe ex ipso leporum fonte surgit amara mali memoria Adest ergo merum

delirium , cum metu, Cerore, paVOribus insanis. imo saepe Cum spectrorum , ACO darenonum apparitionibus aut in sillientium, aut minas intentantiumri inaginantur aliquando sese ab hoc humani generis hoste obsessos, si praesertim ut apud Rusticos fit , malesana superstitio animum infecerit. Unde se precatiunculis juvandos, sacris fontibus lustrandos proponunt, Mad Versus sacerdotes, superstitionem , malo naturali praetendere recusantes irascuntur. Si philosophum aut meditabundum circa res humanas Melancholia spasmodica imbiberit, fit mera ααααρροπα, seu μισαν οπω , non simplex illa aut timida, sed clamosa, maledica, monstra praesagiens. aufragia,

84쪽

ruptas mensas, stibi praetexunt Mercatores, Momnibus fere depressus est, humilis, divitiarum cupidus , meticulosus uarde sibi consulens animus; sed melancholicum est, si qui avarus fuit, saepe subito prodigus evadat; qui timidus, subito animosus , sed brevi fatiscit quodcumque in iis laudari dignum apparet. Nunquam velo alibi major

insania, quam quae circa ipsum Versatur morbum. Parcite, Lectores , tali fatigato ab hominum genere. Sed aliquando vix risum , vix bilem continui cum mihi absurda sua commenta quasi ex altiori ingenii conamine eruta, narrarentra cum tracti an dum pulsum, invisendas urinas, quolibet horae minuto obtruderent: at neglecti iras concipiunt, lacrymas effundunt amicitiam dissiden. tiae praetexunt medico in Medicum ex-Currunt. Tum audita quaeque XpaVescere, signa epidemicorum morborum in sese deprehendere,

ingenti certe infortunio suo si libris Medicis

evolvendis operam dandam crediderint. Uno verbo monstris Xagitantur omnis generis vere

syderati & furiis exagitati. Talis fingitur Orestes,

scelicissime scenis agitatus , cum e ea sorte ingens spectantium Xoriatur misericordia circa virum nunc egregie QCordate sentientem , nunc miserrime a ratione dejectum. Enimvero quantumvis ingens metus hui morbo sese comitem praebeat, nihilominus tamen bellorum ex ossicio capessendorum, Mirae tenacis capaces sunt, imo Maliis animosiores, cum bellica pericula nihil cum morbo Commune habeant,in calamitatibus melancholicis aliquando mors ipsa videatur medicina exoptanda. Hinc saepe sibi lethum conscis.

85쪽

eunt ex ipsa animi demissione , sortitudinis atque sophiae gloriolam aucupantes , aut ferendi quae sibi monstrosa imaginatio iungit malis , pror-

Sus impares.

Functionum laeso ad motus perversionem refertur , seu convulsionum habitum , unde in summo Melancholis gradu , ViX momentum temporis unum adest, in quo nulla appareat spasmi idea Hinc etiam Melancholici quid inest in illis oris depravationibus quas quidam aflectant, sed quas postea cohibere non possunt. Vidi hominem Philosophum quidem , qui unico horae momento faciem huc illuc celerrime pluries distorqueret turpissime, ut vix aliquid superesset humani. Sed tunc foedissimum erat spectaculum, ubi aliquid aut triste . aut inexpectatum ipsi nuntiaretur. Tunc cum iaciei motibus illis, subito ingruebat tremor uni Versalis. Cum vero nulla fere sit functio , quae non possit sp modice loedi, patet quot morbos sim uis lare possit Melancholia spasmodiCa; a quibus criterio hoc solo distinguitur , qubd in nostra cal mitate omnia fiant abnormia , nil sibi conveniat, nullum sit regulatum Naturae conamen. Sed nullibi frequentior scena luditur quam in domine. Non Constans illa quidem ut in hu- morali Melancholi fit, sed cruciatus , borbo-rygmi, strepitus abnormes quasi clamitationes variorum animalium quae sibi statim deglutita fingunt, aliis spasmis praeludunt Saepe etiam suffocationes , strangulatus , quasi larynge Constricto , asthmata , Orthopneae, thoracem ipsum assii-gunt. Et famosa illa aura frigida saepe ab ipsis

86쪽

ου Dc MELANCHOLIA, pedibus ad usque guttur atque fauces haerens, ansam facilem falsis imaginationibus praebet. Quid

plura , quaecumque parte motu sunt capaces, incondite in motum aguntur sensu rapiuntur absurdo quaecumque sentire possunt. Interea si morbus mere spasmodicus est, caetera Naturae Congrua sunt, alvi faeces naturam referunt, urinae quidem limpidae,decolores, aquae,

copiosae sunt sed viget appetitus , χXacto spas modico insultu , quies absoluta remanet, brevis aliquando intervalli, sed prompte reficiens. Nam in illis in quibus omnia vehementissime peraguntur, quies necessario intercedit, alioquin vix res tenerae hunc laborem possent sufferre Generatim id pro principio e Xpertus ponam , quod nulla mere spasmodica Melancholia perpetuo sine intervallis divexet, in quo praecipue ab hu- morali differt, nihil relinquens praeter sensit ita tem summam inter libera quae sinit intervalla. Quin imo morbus quilibet superVeniens , febris, hepatis obstructio, abcessus , inflammatio, Variolae a Melancholia respirare sinunt, quae tamen exacto morbi periodo reviviscit. Durantibus hisce morbis , Vidi, nec semel animosos , fortes mortem despicere , de eo quo jactantur discrimine viriliter loqui , fatumque subire imperterritos. Melancholiam renOVat reconvalescentia. Unde non unam aut alteram, sed plures vidi, collegasque testes appello melancholia spasmodica optime liberatas mulieres , dum phtisis pulmonalis ingrueret, medicina morbo magis exitiali, qua postea arasmodes succumbebant. Vivit quidem diuturnaque labe conficit aegro

87쪽

tantes uterque morbus noster, plures per an nos pedetentim invalescit; sed tandem alios accersit morbos , cum toties interrupta cinaequali tramite acta circulatio sanguinis naturam, parteS, dotesque corrumpat, nutritionem vitiet, stamina solidorum tenerrima aut rumpat, aut distrahat. Hinc Melancholiam degenerem fieri necessum est.

Melancholia quidem prioris generis quam simpliciorem vocavimus, 'us in intenso solidorum tono , adeoque debilitata eorum compage, Consistit, ubi ad summam evecta est vehementiam , simplicitatem suam servare non potest. Cum enim rarum sit inter tot quae humanitatem

in siiliunt Causas , aequalem esse earum BCsionem,

infringitur cito proportio illa quae quasi aequilibrefaciebat malum, unde mobilitas in convulsivum habitum vertitur , infirmitas in morbum , ita ut omnia quae Melancholiae succedunt mala, ad compositam referantur , XCepta tamen Vasorum ruptura quae ad sensilitatem, debilem a tensam fibrarum cras debet revocari, ita ut nulla sit Corporis constitutio in quo majus haemorrhagire periculum impendeat,in inflammationum earum quae nulla aut Naturae i, aut Arti essicacia su perari possunt. Composita vero Melancholia, seu potius ea quae a perverso atque depravato fibrarum tono

pendet, desinit in spasmos aliquando lethales

cum vitalia organa occupant illi, quod tamen rarum est, cum animi deliquium summo spasmo-xum Vitalium gradui ex naturae necessitate super-Veniens , sit spasmo medicamen , dum relaXatio-

88쪽

το MELANCHOLIA, nem omnium secum importat in ab ipsis mortis atriis avellit. Hinc ipsa convulsio licet signum

mortis , in acutis morbis atque vulneribus sit, nunquam tamen Causa funesti eventus fuit Verum si per se raro spasmus lethum inducit, certe dum Circuitus aequalem Constantiam frangit, palpitationesque atque tremores cordis inducit, Olypos Cordis Ma ortae , concretiones haerentiaS, apopleXiam, aliasque certissimas mortis causas

advocat.

Longiori tabe peredit, si dum humorum so mationi, perfectioni, Vacuationi ossicit, Melancholiam humoralem , scorbutum infracto vasorum tono, tum labefactata humorum Crasi, cach ex iam , in farctus, hydrope , suffocationes

mortem causatur.

Quid ' si functiones naturales destruat spasmus, ut triplici exemplo mihi innotuit, in tribus mulierculis, quarum unica tantum occubuit. Ita au tum erat in ventriculo sentiendi acumen, ut oblata quaecumque respueret vomitu rejiceret Nata

erat in harum singulis quasi spasmodica hydro-phobia In illa spasmus e phagi deglutitioni

obstabat, in hac ventriculus solus laborabat, ut in tertia Posteriores duae sanatae.sunt PerseVeravit spasmus in priori ad usque mortem. In alia nobili muliere novam pasmi deam a pluribus annis videre etiam nunc contingit, quoties aliquid aut medicamenti aut alimenti intra ventriculam accipit, enormia patitur animi deliquia, undein cibi tempus Materiem odio prosequitur iugit. Marcessit illa interea in ubi arefactis fibrisin exustis humoribus emicuerit febris

89쪽

morte abripietur, monita satis, at ex ipsa morbi natura inobediens. Ut vero universali intuitu sentiantur quae sint morbi nostri pericula, duplex est, in quem pronus fertur, terminationis modus. Inter se quidem uterque opponitur, sed tamen ab eadem origine dependet. Hinc atonia morbi omnes ab atonia pendentes, illinc febris, omniaque mala quae minitatur illa.

Atonia spasmi sequela neces arta est; cum enim deferbuit erethismus, laxitas fibras occupat; cessante pasmo, atonia remanet Scilicet vim Naturae infert , fibrasque distrahit spasmus. puncta igitur contactuum a se remoVet, firmitatemque minuit; unde naturalibus functionibus obeundis impares remanent fibrae quod etiam accidit, fibris post vehementia exercitia fatigatis. Hinc nascuntur debilitas, laxitas, circulationis languor, cachexia, in farctus, hydropes, mors demum, e necessitate mala illa excipienS.

Febris vero tape spasmis jungitur, si prae illorum Vehementia vasa rumpantur, inflammentur, eXcitetur suppuratio, inducatur plitisis, adeo stipe pejori malo elancholiam tollens. Unde fit ut frequentissime Morbum vitam absolvat; sed alia est morbo ipsi, e ipsa ejus natura succedens febris nervea dicta, plusque apud EXternos cognita quam apud indigenas edicos. Febris nervea ab intemperie fine materiaeXOrta, ut cum Antiquis loquar, post pasmos diu protractos, infra Jam atque debilitato fi-

90쪽

brarum tono succedit, eosque comitatur, Cum jam nihil regulare, nihil exordine Naturae peragitur. Primo quidem ita lente serpit, ut incautus ViX eam agnoscat Artus frigidi sunt, non calentes, sudatiuncula quadam viscida madentes dolor tamen nerVOS musculosque OccupanS,

quasi distractarum partium non vere dolentium adest languet aeger, facile fatiscit, Caput graVehinc inde concidit, adest somnolentia , abest somnus, aut si palpebras opprimit, agitatur insomniis. Interea obambulat aeger, ossiciis civilibus vacat, sed cum fastidiori silentium, solitudinem, tenebras amat Spasmis vexatur vix sensibilibus, sed quos ipse stupeat. Saepe quidem plures per

menses ita obdurant ViX mutati, unde spem inter atqUe metum an Xii, tempus terunt, nunessecum male agi querentes , nunc melius se habere professi. Sed tandem erumpit vehementer deposita tarditate secum advehit delirium obscurum, convulsiones, O phrenitidem atque mortem

infert. Quod quidem stadium huic soli febri proprium est, nec ad ullam aliam pertinet. Eadem causa , sed natura diversa est febrium illarum quae vividis animi affectibus superveniunt. Ephemerae quidem saepius, aliquando inflammatoriae, iramin furorem excipiunt. Illae aliquando cor ipsum lethali vulnere assiciunt, ut nuper in servo vidi, qui in herum furore raptus, palpitatione cordis Febre sub ipsa motus cordis irregularitate notanda , intra triduum occubuit. Sed in illis mentis motibus quae tacite alto sub pectore Vivunt Vigent, quales sunt moeror,