De melancholia et morbis melancholicis.

101쪽

rales distribui potest. Priores scilicet a corpore

in animam delabuntur posteriores vero in anima sedem fixei , unde illa potentibus imperiis totum corpus concutit, illudque penitus atque funditus immutat.

Tum Vero genus Utrumque nuneshanc, nunc

illam Melancholiae speciem inducit ita tamen ut non facilis sit semper distinetio, cum enim haec in illam facile degener fiat, facilior erit legenti quam aegrotis allidenti, divisio.

Illa porro omnia actionem nervorum inten dunt exacuunt, quae immodica sunt, adeo ut ingentes concitent in fibrarum sentientium aut mobilium actione oscillationes , actuosiuri enim dicitur omne quod actionem intendit. Hinc late diffunditur amplissimus causarum campuS, quae quidem causae dilucidius innotescent, si ordine apud Medicos recepto ad Certas classes redu

cantur.

Primum igitur locum inter Causas ut morborum plurimorum , sic Melancholiae nerveae sibi vindicare debet , acris perpetuo ducti spiramine, variata conditio. Hi enim Amos ambit in subit intimiora corporis , it vitam impertit, sic diversas vitae constitutiones circumfert sive qualitatibus agat adscititiis , sive Contentas intus alte imprima partiCulaS.Calor quidem loci in quo vitam ducimus , sibpraesertim aridus sit, nerveam Xsiccat fibram dum fluidiora omnia exhalare cogit, mira quidem, si experimentis fides adhibenda sit, copia; has dum aridiores reddit, de flexilitate detrahat wtensioni addat necesse est. Hinc ut e Xsucci

102쪽

aridi sunt, macilentique populi quos torret solis vicinia, sic ad ea quae sensilitatem sapiunt, promptiores jure habentur. Vix possis easdem sancire lages de Septentrionalis Europae incolis quas de Asiae Australis populis, sive lascivientis imaginationis luxuriem hinc spectes, inde vero tarditatem atque hebetudinem sensuum , hinc pathematum animi ferociam, inde Vero lenitatem at que placatam morum temperiem.

Si consulas ingenium, prima per Asiam Artes atque cientiae fecere vestigia, sed ne ad summum ferrentur gradum effecit, Constantiae defectus laboris impatientia. oesis ita illis nativa est, ut

etiam vel vulgatissima Vocabula metaphoram sentiant oestrumque poeticum referant, etiam auri

bus nostris absonam. Si mores spectes , nihil illis inest mediocre . Audacia furorem spirat, atquescevitiem nobis intolerandam; timiditas imbecillitatem. Quae in Orientalibus Historiis scelera leguntur , barbariem ViX Credibilem animo obji. ciunt. Quae virtutis atque sophiae Xempla narrantur, ultra humanam sapientiam constituta creduntur Pietas ibi fanatismo contaminatur, sapientia fabulis occulitur, Scientiae mysteriis in. volvuntur. Hic amor insanusin nullis revocandus praeceptis, docuit claustris atque seris pulcherrimam humani generis partem obserare , atque in unius dominium reservare. Hic versat adeo imis in ossibus igneum stimulum durus amor, ut nec intentatae minae, nec ipsum mortis periculum valeant a proposita flamma avocare. Hic animi

affectus pio sedandi sunt. Hinc nulli bi alibi magis exquisitum reperitur Melancholiae nostrae ge-

103쪽

nus, docentibus sic Aretaeo , Galeno , Bontio Prospero Alpino in Arabibus ferme omnibus, praecipue Vero Avicenna , qui tres Melancholire prorsus nerveae species distincte desci ipsit. Verum in assuetis arida coeli ista temperies, quasi nativa rius civitatis adepta , occasionem Μelancholiae parit potius quam Melancholiam ipsam Verum qui ei non as laeti , sive divitiarum studio , sive ita tulerit fortuna , ad hunc aestum ablegantur, non ita in Melancholiam nerveam

incidunt, ut non graviores Xperiantur morbos.

At hunc quoque; ad illum quidem gradum, ut quasi insani mere deliri fiant imo saepe praefracto .concusso penitus nerVorum ton , ac

tissimis morbis phrenetidi causo , tanquam sequela relinquitur Panimi affectus violentos , imo labores immodicos excipit. Ea infelicitas pluribus, si narrante mihi Gallico Consule in Assyriaci Mesopotamia, Indiisque accidit; sed praesertim magno meo dolore incidit in virum mihi amicissimum meliori sorte dignum , qui Bolanices amore raptus , dum furente Syrio radii si lis expositus , ipsa meridie plantas legit in Cypro insula , Causum vividissimum contrahit, a

quo eo insaniae melancholicae devectus est, ut valens egetusque ad omnia etiam Scientiarum opera , Vitam religionem mahomet dogmatibus fidem dans , ejuraverit; ne mentem recepit prius sera poenitentia, quam ad loca temperatio

I perVenerit.

Hinc apud hosce populos non frequens tantum morbus noster, sed gradu vehementissimus

est. Hinc familiare est ipsis adeo imaginatione

104쪽

percelli, ut delirent circa aliquod objec tum amatum , unde ejus potiundi gratia vulnera sibimetipsis infligunt. Non alibi religionibus atque minis Viatum percelluntur sortius. Ipsi eorum Uates Bongae dicti, eo magiitatione e Vehuntur, ut absurda , imo saeva , religioni gratia perpetrent, in furorem rapti per vertiginem linc extases, hinc vigilantibus somnia, quae vel stricto defendant ferro. Apud ipsos musices effectus enormiS, unde incantamenta dicta, Carmina, incantarei carminare sumpserunt Originem. Caloris quidem illius urentisin corpora eXslc- Cantis actio ad otium invitat inducit segnitiem quandam, cum labor multo magis defatiget, sed ab ipso otii sinu , cientur in OtuMenor me nervi, tum propter ariditatem ipsam , tum

propter conditionem alibi memoratam Adsit modo elancholia seminium vel levissimum in in hac certe miserrima vitae humanae conditione non deesse debet. Frigidioribus quidem regionibus non adeo familiaris est Melancholia, vehemens saltem exagitata furiis. Sed ut omnia sensu reguntur in

Corpore, quae non aguntur mechanice, potest ex eadem causa post aestates fervidas erumpere , utpote vehementia nasi ueti sensus concitata. Ρraeterea Vero aliae sunt Causae quae melancholicis atomis inficiant aerem non adeo Vidente ,

sed solis effectibus pernoscendae. Tales sunt minerarum Vicinia , halitus e paludibus noxiis bituminosis , dum aerem inficiunt , Melancholiae faVent, quod forsan una est e causis cur sua Britannis competat elancholia nervea.

105쪽

Frequenti si ima causarum classis post caloremaCreum, a Victu repetenda est , quae tamen plus

in humorali Melancholia inducenda, quam inlaCnostra nervea potest.

Constat dicet hominis sani ex cibo, potu ad se collatis Actionem suam illi exerunt in os,

ventriculum , intestina, antequam in chylum Vertantur. Versa in hylum sanguini rursus infunduntur. aulatim & repetito humorum CirCuitu tus , miXta , densata tandem in humanos vertuntur humoreS. Copia quidem sua graVant Ventriculum, primusque hic est aut ingluviei , aut debilitatis inventriculo effectus , ad causas peculiares ableganduS. Qualitate vero sua si acres sunt quae in nutrimentum cedunt materiae sive acrimonia haec muriatica fuerit, sive acida, sive cujuscumque generis , tum vellicare fibras nerveas possunt. Postea vero si solidorum Vis , si naturae robur , ne mechanica inde nascatur laesio, obsistat , morbus nullus alius Xorietur praeter Melancholiam, quae a functionum gravamine pendet, alacritatemque sanitatis comitem destruit. Si lenta illa perpetuaque fiat nervorum vellicati , potest inde nasci Melancholia nervea, saepius tamen in humoralem degener. Sed i ab alienis a cibo condimentis nomen titulus alimenti usurpetur , nihil frequentius e lancholiam Creat, quam abusus spirituosorum liquorum , qui non uno titulo morbos invehunt,

nostram Melancholiam ipsis quasi praeviam. 1'. Quod acrimonia evidenti polleant. 2'. Quod

106쪽

s DE MELANCHOLIA, dum liquoribus nostris inflationem, rarescentiam turgescentiam Conciliant, nerveas distendunt fibras. 30. Quod exacta earum ac tione vasis relinquant collapsum, quibus dum non satis ful- Ciuntur nervi, oscillationibus variis cinconditis trahuntur. Unde difflata etiam eorum vi no-

Cent.

Ad spirituosa revocari possunt quae Venenorum aut medicamentorum titulo ingesta, mutationem in nervis pariunt melancholicam. SiCmorsus Tarentulae araneae ita ad nervos pertinet, ut soli instrumentorum musicorum sono eorum oscillatio debeatur restituta. Non minorem huius morbi mineram secum fert optum. Hoc trepidatione atque titillatione quadam nerVis inducta, simul humores rarefaciens , alacritatem

quidem corpori, quasi fallacemin lenitate sua delusoriam pacem infert, at nervis, si in habi tum transierit , easdem insidias struit atque spiri- tuosa liquida. Unde ubi lex vini usum interdicit, supplet illi optum Tantae molis est humanae genti rationem aliquando sopire malorum oblivionem quovis pretio mercari. Huc etiam referenda est illius Bangue actio , seu solani furiosi quod Indos in ebrium furorem adeo Concitat, ut saepe ex illius usu misere moriantur , aut saltem stupidi atque imbecilles evadant. Unde saevus illein vere Asiaticus mos apud Reges Indos Valet, ut fratres , aut sceptro invadendo prΟXimos, temulentos illius usu atque Vesanos reddant teste gravi autore Bernerio. Quaedam sunt etiam venena quae nerVorum actionem evehunt, intendunt, cinde errorem

107쪽

menti conciliant. Talis est error ille qui consectionis Anacardinae usui supervenisse legitur; nam dum quasi stupidus in ingeniosum versus legitur, suspicari inde facile est ingenioso in furorem abeundum fore. Verum licet historiolam hanc

pro fabula habendam non Vetem , tamen certum est acribus, salsis , piperatis , aromaticis odoratis quibuscunque, Oscho, Croco , a quibus vis narcotica non abest, ubi febrem non indu-Cunt, posse tamen tonum fibrarum evehi, ner-veamque induci Melancholiam.

Hinc alius causarum universalium ordo nascitur. Vacuationes scilicet aut nativae, aut Arte productae, si repellantur , aut a Natura negentur, novus it fibris onus inuecta aut pessumdata unde nascatur actio. Nulla frequentior est Melancholiae nerVeae causa in puellis , quam eruptionem Olientium menstruorum suppresso aut retardatio, nulla in adultis vulgata magis,quam hoemorrhoidum refluXus. Quantumvis enim elancholiam

humoralem utraque minitetur retenti O , prius

tamen agunt, sive dum distendendo, sive dum

irritando acuunt nervorum actolonem. Idem sentiendum de fonticulorum, setaceorum, sudorum, aut cujuscumque criticae .salutaris vacuationis

suppressione. Difficilius forsan intelligetur qui fiat ut inter

certiores hujus nostrae Melancholiae causas recensere possimus, nimias vacuationes seri, sanguiniS, urinae, alVi, seu per morbum , seu per praeposteram sudoriserorum, catharticorum, applicationem , seu demum per vulnera talis virium difflatio fiat. Nulla tamen causa aut constantior aut

108쪽

so DC MELANCHOLIA,

etsiCacior, si harum Vacuationum aliqua supervenerit in assueto Verum notandum est omne subitum in corpore humano Violentum esse , collapsum fibrarum eas ad tensionem idcirco incitare, quod in hoc collapsu virium tenor intir matus , jam nesciat harmonice agere. Adeoque sibi mutuum robur dum fibrae non praestant deis novis mens jam percellitur , quibus abnormes motus correspondent. Praeterea debilitatum corpus totum est in nixibus , nihil vero in effectu

Unde angor moeror, metus , moestitia. Certe dudum notatum est vulneratosin sanguine exhausiatos Heroas fieri pusillanimes viribus Corporis eX- haustis. Ab eodem principio intelliguntur nimiae atque praeposterae Veneris effectus , in junioribus praesertim, quae quidem eo certius Melancholiam nerveam inducit, quo liquor effusus, pretiosus magisi nervis roborandis emcacior. Hae summa causarum Melancholiae Capita

UniVersum earum rerum quae X parte CorporiS ad eam concurrunt inducendam , ambitum Omprehendunt. Nunc ipsa nos tractatio ad illas devehit, quae mentem ipsam occupant de quibus fusior habenda tractatio, cum e directo nostrum

morbum procreare Valeant.

Harum quidem actionem ita palam enodare, ut nihil omnino enigmatis solvendum supersit impossibile est , cum scire omnino nefas sit, in quo constet substantiae spiritalis cum Corpore commercium. Sed observatione res peragenda est, adeoque de inutili inquisitione parum erimus solliciti. Cum ero mens agit, actio ejus in corpus

109쪽

refunditur. Sive sese in aliquo immergat tota objecto , sive doleat, sive demum animi arsectibus eXtra tranquillum atque pacatum Natus ad Ordinem abripiatur. Quoties igitur quivis alicui objecto ita attendit, ut sit totus in illo , tum mentis attentionem noscit exprimere docta Pictorum manus , qui ab externis corporis lineamenti mentem ipsam ex primunt. Omnino scilicet dister tum figura tum membrorum positura , a viro qui languiculus &iners nihil omnino ageret. Oculi obtutu fiXi, artus immobiles , functionum omni uin languor, Cum aliqua constrictione denotant auctum esse fibrarum omnium tonum, in facie praesertim, Vibratilitatemque auctam. Hinc gestus exoriuntur rei meditatae adaptati. Hinc etiam re S ante animo bene perceptae atque peractae, melius ccertius operari se sinunt. Tum etiam X perientia Compertum est quod quo magis mens medit tioni erit 1sueta , ita etiam melium facilius meditabitur, ut exercitio habitus acquiritur. Habitus etiam hujusce tensionis per meditationem auctae , tensionem immodicam ita inducit , ut de omnibus vel levissimis causis , in meditationem ruant homines, mentis errore Fiunt melancholici cum mens plus justo sese assiciat, Scmotus inde Correspondentes in corpore Concitet. Hinc Litteratis, Jurisconsultis Geometris adeo familiaris est Melancholia nervea, si praesertim objectum circa quod meditatio fertur, eo aut amore aut Odio alliciat. Dolor ei qui in importunain vehementissima mentis sensatione consistit , tristes omnes

110쪽

s, DE MELANCHOLIA, animi affectus secum advehit. Si Natura major

vires omnem mentisin corporis prosternit funditus, spasmus gangraena, mor brevi eum Xocipiunt. Sed saepe tristem , etiam abactus X- pulsus sui relinquit memoriam , Vere melanchΟ- Iicam hinc metus moeror, animi atque Corporis debilitas. Si praesertim crebro repetens, lento conficiat duello, potius quam saevitie cruciatuum. Sed ex Melancholiae causis nulla alia frequentior , aut Videns magis , quam quae ab animi aD sectibus pendet, a quibus nullus est adeo ferus aut adeo sapiens ut sese immunem possit actare.

In duplicem quidem, oppositam omnino clamem dividendi sunt. Vividi sunt alii, Jominem ultra rationis metam rapiunt-

Primus est ira furens, quae hominem ConVellit,in eum fibris tonum addit, ut non geminatiStantum , sed multiplicatis in immensum viribus, in hostes feratur homo, cujus stimulos incendunt,

nun Clamor adstantium , nun tympanorum

nitusin tubarum clangor cita ut si saepe repetitis excitetur de causis, furor ille brevis nascatur in homine ferox barbaries , quae ipsum feris potius quam homini in societatis commoda nato assimilet. Quantumcunque vero irae furentis effectus, ad maniamin furorem deducat potius quam ad Melancholiam , quoties impotens sui fit aliquis adest error mentis , qui vel levissima de causa refricatus, in habitum vertitur. Iracundus semper, aut negata dolet, aut sibi contumeliam illatam fingit, mordetur animus , frendet fremitu corpus , incenduntur oculi. Deos hominesque ira-