Libri de arte obstetricia

221쪽

Neque Vero cognitione matheseos careat homo doctus et intelligens; igitur nec medicus Obstetricius. IpSa autem parturitio, et quibus mo Vetur, potentiae ac facultates, totiusque ejus miraculi effectio regulis geometriae explanari et definiri nequit; ut nec actio respirationis, ne C Sanguinis in corpore permeatio. Sati S e St, mathematice nos Scire, hac in re sciri nihil posse mathematice. Atqui tamen doctae et eruditae hujus inscientiae quaesita diligenter cognitio una Solaque est, quae prudentem et probum obstetricium ab inepto et ignorante discernit. Sed lineas pingere, pollice S recitare, Ossa

metiri circino, axin dicere, ubi nihil est; id hebetes pro sublimitate geometrica habent. XIX. Qui in adjuvando partu instrumenta posse omnino negligi

credunt, mente laborant; attamen iΡSO tempore rerum quo periculo ad Saniora reVertuntur. Ε di Verso, alii Sine opportunitate et nece S Situdine eadem uSurpantes Certe ex gloriatione vel ex cupiditate pecuniae, Vel ex ignorantia passim, audacter faciunt, Suoque moro matre S Ot insantes mactant.

H0Sque puerperis ad internecionem inimicis Simos corrigore

frustra e St.

XX. Si quis inter septem et quadraginta ex Serie Consequentes partus, quinque et Viginti per forcipem extulerit; nomen isserat harpagonis, non medici obstetricii. Dum insuper alios, qui humanius VerSantur, Obtrectat; prudentium miseratione punitum et contemtum caput abito.

XXI. Suturae, praesertim in capite laetus molliore, exploranti digito interdum adeo denticulatae et inaequales ObVeniunt, ut totidem fere fonticuli videantur esse. Idque ad doctrinam de Exploratione pertinet. XXII. Conjugatam in graVidis sola manu accuratius et facilius definies, quam artes acto quolibet pel Vimetro . Nec alio quo-

222쪽

que instrumento, quod cognitiam Sit hactenus, inclinationem orae pulvis certe determinabi S. Comparatae enim Vero complures inter Se pelVeS Oculos is Samque rationem con Vin Cunt, cur inter propen Sionem conjugatae ad hori Zontem et inclinationem lineae ab apice coe cygis infra ad marginem pubis directae , haud necessario recta intercedat ratio quaedam. XXIII. Foetus, dum capite per Orificium agitur, partu etiam naturali nec multum difficili, fissuras nonnunquam in uteri collo efficit, nulla plerumque consequente notabili noxa. Interdum tamen, altiore praesertim laesione, dolores in lumbis et circa inguina, Vel in pube cientur; item tenesmi et Offensiones in locis urinalibus.

XXIV. Quin etiam erosiones in utero, in vagina, in labiis et perinaeo, ex morbo Sa aliqua Secretione, Vel aliter ante partum contractae, iisdem illis malis non raro causam praebent. IPSO etiam parturitionis nisu hujusmodi sauciationes eXSistunt, Si grandiuS caput et siccior et solito ViolevtiOP partus fuit. XXV. Intus etiam in utero Certae plagae, eaeque ΡΓae Sertim, quibus placenta inSederat, Speciem prope ero Sioni S 3SSumunt, saltem ad tempus quoddam a pax tu. XXVI. Ad has sive fortuitas, sive naturales ossensiones ubi alia accesserint incommoda: epidemia, tempestas humida diu, aut frigida; immunditia, praVus Vel tenuis Victus; animi aegritudines ; si gracilis et cachectes puerpera e St; tum enimVero assectiones illae pondus acquirunt, membra coΓΓUmpunt, et

malignitatem contrahunt, unde non Taro moΓS SequituΓ.

Alios natura morbos Sola, alios non sola Sanat. Verum multi S nec natura medetur, neque ars. Res Simplicissima utique , sed parum intellecta considerataque lXXVIII.

Ars Sine naturae consentientis e scientia, Vel Saltem patientia, ad morborum curationem nihil recte sacit.

223쪽

APHORISMI.

209XXIX. Vis est fusa per omnem naturam animalem, idque certis-Simum CSt, qua Corpora, Certo limite et pacto mutatis aut rejectis, quae noxia sunt, SiVe dige Stis reparatisque, quae deficiunt sibi, aut quacunque ratione alia, ex morbo ad Sanitatem Sponte migrant. Quae Vi S Salutari S natuΓae, quocunque eam nomine Voces, licet intrin Secus nobis incognita sit, benefica tamen ac clara sua efficientia apertissime evincitur. XXX. Topica corporis Vitia et iniquitates persaepe ars tollit, qua sine natura non raro SuccumbeΓet. Atque eatenus ars medetur. Sed corporis opportunitas, ad artis haec auxilia recipienda, ipsaque conValescentia Solius OPUS naturae e St; quae non solum morbo resistit, Sed Saepe etiam peccata et injurias medentium expiat. XXXI. Aliud est curari, aliud sanari. Multi Sanantur, non curati. XXXII. Neque Vero rarissime ars medentis Cum salutifera vi naturae adversa fronte pugnat; conjecto aegro inter malleum et incudem.

Vis ea, qua corpora SanantuΓ, non SECUS AC al 1ae naturae vires intellectum humanum exsuperat, et immutabilis est, Sicut natura iΡSa.

XXXIV.

In foeminis, in earum compage et vitalitate dominatum mutabilis uterus tenet, item in facultatibus et assectibus illarum, in Sanitate ac morbi S, tum in Omni moderatione, quacum singulari ipsis a natura Specialiter deputata quadam Virtute agitant, patiuntur et SuStinent.

XXXV.

In Cuvatione morborum et cultu vestium haud dissimilis ritus est. Variant citius, quam per decennia, mOSque noViS-Simus ad contrarium prioris Semper Se Se potiorem praedicat Interea Valent, et aegrescunt, et Con Vale Scunt, et in OriuntuΓ

224쪽

2io LIBER QUARTUS.

homines pecudesque, Semper itidem serme, ac ubique, sine discrimine.

XXXVI.

Ex communi rerum lege alii morbi in sanitatem, alii in mortem desiliunt; atque hi lethales, illi sanabiles ipsa natura declarantur. Quod si igitur in his non semper artem laudaVexis , in illis certe insontem dices.

XXXVII.

In corpore animali non mortuo putredini persectae et ab-SOJutae locus esse non pote St; Verum qua ratione Vis Vitalis in eo decidit, eadem ratione fune Sta putre Scentia necesSario ingruit.

XXXVIII. Aliud quidquam est, in corpore animali vim putredini

Te Sistentem consePVare, aliudque impedire, ne in putridum obeat corpus. Igitur, quae Carnem et neΓVOS a Corruptione muniant, exinde non Satis idonea Se ad Sanandas febres ner-VOSaS , putridas Ve probant.

XXXIX.

In morborum Curatione praecipuum e St, Vim Vitalem, quihus ea causis, quoque deperit modo, adaequata ad id ratione tueri et laxere, propensionemque ad putridum, remediis illi indicationi consentaneis, retardare ac depellere . Atqui hoc respectu decoctum ex althaea interdi m inter antiSeptica eminet , ac pro aliis assectibus potus ex cortice PeruViano. XL. Sinit, qui lectis morborum historiis, instituta deinceps ratiocinatione, Saepius etiam praetermis Sa , curam nonnihil CaVillantur, aegrumque potuisse SerVaΓi arguunt; facilius nimirum est, praeterita exaudire, quam prospexis Se in futura. XLI. Ne ulla partus est conditio, nec respectu parientis matris, neque gignendi laetus, Vel utriuSque, quae cum simili conditione in alio foetu vel puerpera omnino conveniat. NatuΓRectutem SUnt partes, ni Sum et actum cujusvis parturitionis in singula laetura ita adcommodare et cxsequi, ut in hac ipsa

225쪽

APHOBIS III.

sunctione res cedere et potest et debet. Eaque Vis naturae cuncta regens et dirimens in omni partu manifeste declaratur. quae vero aberrationes et Vicissitudines incidunt, partim intellectae nobis, partim non intellectae, nec unquam, quatenus in ipsa officientia parturitionis resident, plane intelligendae; eae utique exceptionem aliquando ab norma possunt constituere. Quae exceptio si quando existit, atque ex ipsa re Vel ex consequenti essectu agnita erit; tum vero legem definit proni OVendi partus admota exterius ope, leni et quam maxime ΟΡΡ0rtuna. Quaecunque praeter hanc legem arte suscipiun-

tur, inepta sunt, matrique et foetui acerba exitiosaque. XLII. In doctrina obstetricia omniS hucusque norma sumpta dotriVio est, mancaque, et in ipsis principiis Vitiosa. Quae tametsi ad extremas lineas recte fortasSis Sit descripta, aliter tamen ac nos fingimus et Opinamul', ipsa ΡΓOCI ORI S natura munus suum absolvit. Unde et medici obstetricii et obstetrices. iique ignorantissimi legum naturae, quae minutissimis quidem varietatibus, at graVibus tamen, Nec SatiS unquam Percipiendis, omnem partum distinguit et moderatur, in ipso excludendi labore dicaces maxime, et molestissimi ardeli,

Postquam in partu insantis caput pelvim jam evasit, coD-pore non Succedente protenuS, uti Sol et Plerumque; cave, ne foetum capite utraque manu prehenda S, atque, ut Vulgo adhuc et ubique gentium sit, confestim extrahas; sed capite blande fulcito exspecta, usque dum sequens sorte nisus alius reliquum corpus Suapte CXprimat. Neque enim Ob hanc moram deficiet infans, sed securius Vivit, quam Si caput haereret in pelvi. Quod si vero nisus alius alterVe longum cessat, ventrem parientis infra umbilicum manu leniter confricato, altera caput infantis sustinens, haud impeditis Ore et naribus. Hoc modo, qui plerumque sequitur dolor, infantem ultro pol lit. Secus primos digitos duo S ad prominentem quam Opportunissime axillam molliter applicato, ac so e tum leniter, quem -

226쪽

admodum natura mon Strat Aliam et in opere adiuVat, sine tractu capitis, ad lucem promoVe. Atque ita infantem suscipi proprie uices, quum alterum arripere ex capite illum et cum Violentia abstrahere sit. Nos enim per e Xperimenta docti Sumu S, quanto es ementior mi-HUSque periculo Sa Cum pro matre tum pro foetu demonstrata methodus sit. Hac lenitate haemorrhagias praeverti, animi doli quia, tormina post partum et permultas alias offenSione S, facile liquet. Nec tamen Spes est, sore, ut tam Simplex et ab ipsa natura hausta commoditas aliquando in communem usum ea latur. Spreta salubri monitione fruStra auxilium est. XLIV.FOetus non re ta, Sed quodammodo curi a et ad pelvis luxum continuata linea e matre suscipiatur, quod facilius Praemon Strare manubiIS , quam exprimere Verbis est. XLV. Exclusus matre laetus etiamsi ViVere Se prodat, ne tamen statim secernatur ab umbilico; Sed linque eum, quatenus nihil aliud convenit, cubare prae sinu matriS Obtecto, HS quo saltem, dum pulsus ex toto fune eVanuerit; tum Solvito ex more, reliqua oppe1 iturus. Verum Saepe Cum pla Centa excidet, priuSquam Seeueris. Hic ritus ad persectiSsimam vitalitatem foetus et salubritatem genitrici S non modo opportunia S, sed necessarius est. Scriptum hoc ex millenis exemplis ad lectos studio ObserVatis.

XLVI.

Natura limites et tempus ponit, quo lanis ab umbilico do- idat. Sunt Vero a natura etiam exstantes Umbilici, ne Confundendi ex hac parte cum Specie herniae.

XLVII.

Inter foeminas gibbas multo Sunt plures , quarum pel isSine Vitio est, quam quibus Ob deformitatem partus inde m O lestus fiat.

XLVIII. Quae foeminae in sella, ut sit, sedendo pariunt, Omnino

227쪽

Lucinae sacrarium Verisimiliter templum Noctis est, quo niam , qui in illo se scriptita S Se gloriantur, plerique ex Ola

Scuro Viderunt.

ΑΝΙΜ ADVERSIONES

DE DELIGANDO FUNICULO UMBILICARI ;

Fortunae quidem improvidos casus a nobis ignorari satemur. L. APUL.

Olim o quidem vulgata fides stetit, Omnem Te CEnS Datum sanguinis fluxu perimi, nisi accisa, et substricta chorda umbilici praepediretur haemorrhagia. Millenae naturale S matres infenso judicio ceciderunt Victimae ; ac quamquam Vix e S Se ere videatur, crudelitates illas rimari, nec tamen adeo excoΓ-des Sumus , ut tot miserarum Violenta funera, quo tardius, eo profundius Iug amu S. Si quidem vero neglectus funis Olim citra justum, Omnique Sine clementia in culpa mortis ponebatur; nostri S contra temporibus cura illius praeter aequum SpernituΓ, quum IbS-que discordia ligaturam extra metum, imo omitti Sine quopiam periculo asserant. Prior Opinio imputationis, altera infelieitatis ex procurato obiter fune, creberrima cauSa fuit. Neminem alioqui latet, substrieto etiam fune, ex haemorrhagia perisse infantes. Sed qui fit, ut ligatura licet pu- Sila Casu Sanguinis possint extingui, Si quidem substrictio citra discrimen Omnino praetermittatur Quam pro re Veram Seu apparentem Contradictionem componamus primo, qu0 aperiatur, quid conflans Sit et perpetuum in notura.

228쪽

Animalia utique chordam umbilicarem non Stringunt, pullis nihilosecius perstantibus. Atque Ob paritatem verisimile est, ipsaque experientia Ρrobat, et evicit jamjam , hominum quoque in natis deligare chordam, haud e SSe necessario opuS, On pactione scilicet, ut homines in hac re et universim, si dicere fas est, Se tam prudenter quam animantia gerant. Sed est in communissimis xitae Officiis quaedam nobis

Consusio, ut ex parte ad ritus animantium sint concinna; attamen humanis maxime ineptiis tantum irretiantur, ut Vocem

vix invenias dementiae. Unde fit, ut in Omni sanitate nostra itaque in hoc orbe pejus habeamus, quam ab innocentia et sinibus naturae non tam digressa proxima nobiS quadrupeda. Quandoquidem novum animal sermo de brutis est aliisque nobilibus animantibus) ex utero emersit; habet nihilominus pauca adhuc momenta, intermediis secundinis et chorda, aliquod cum matre commercium; nisi illae etiam , quod fieri

PariuS Solet, una cum foetu protenus exciderint. Atque hoc Otiam in casu editus pullus aliquamdiu adhuc communicare saltem cum placenta Videtur. Utcumque enim tempus breve sit, quo hac conVerSione similitei'. atque ante in utero, Vitam ducit; est tamen in utroque specimine, ut foetus, nisi Omnino Sit extinctus, a norma hauriendi Vitam per funiculum, ad morem agitandae illius in aere, saepissime non repentino, sed sensim per momenta transeat, celerius taΓdiUS. Non est, ut insantum plurima pars ipso temporis puncto, quo a Vul Va excidunt, Spiritum in pulmonem ducant, sed creberrime aliqua Sunt momenta, priusquam Vitam ex aUΓa trahant. Primus quippe Vagitus primum plerumque eorum suspirium est. Interea dum natus in aere Vi Vescit, perStat etiamnum in chorda pulsus, itidem senSim VanescenS, ut animalis noVa Vita paullatina accenditur et exsurgit. NunC aSSumamuS VaSorum omnem in fune umbilicari per-CUSSum recta a foetu esse i Superstite igituD illius aliqua specie, laetus, jamque enixuS, more reclusorum Vixit, neque habendus Pro demortuo est, quanquam aeriae vitae nihil pr0- dat ferme. Quando autem pulsare funiculus desiit : foetu non-

229쪽

DE DELIG. FUNICULO UMBILICARI.

2 15 dum in animalem vitam transgresso, illiusve nexu Vitali cum matre alias cessante; tum discriminosa Occasio est. Nunc protinus moliendum, ut insans aptis remediis Variaque indu- Stria exstimuletur. Deque tali infante probe dicimus, inter criticum istud tempus animali ritu neque ivere eum, neque vivere desiisse. Verum, quam longa haec in ancipiti mora Sit, et quousque post ultimum in Vasis motum foetus queat re Suscitari, nulla saltem in nobili viscere illata prius nece, id quidem definiri non potest. Permultos infantes continuato auxilio in Vitam revocavi, licet inchoari conatubus haud prius potuerit, quam motu Venarum plura momenta jam oppreSSO. Contra in aliis ad speciem similibus exemplis, pulSu in um bilico xix satis cente nec exstincto, nihil succedit. 'uas collectas a natura observationes praemisimus, ut in solvendo foetu non nesciatur, quonam pacto ligatura funiculi, male peracta, Vel Omissa foetui noceat, vel lethalis fiat. Bruta funiculum, nisi per casum cedit, communiteΓ in OP-dendo lac evant, sicque laetum distringunt. Neque in hoc agitant, ut pullus ΠOVae assuescendi Vitae abunde moram habeat. Ac quoniam a ut Sio Vel de morsus sine tritu seri et quadam contorsione nequit, naturalis Operatio haec ita finitur plerumque , ut sanguis parum Vel nihil decidat. Postea, umbilico aeri exposito, nihil superest, unde ΠOVum Sanguini per pulmones iter, ejusque meatus in recenti animali praepediatur. Hinc nihil cruoris ultra effluit. 'uae mitissima in Observatione secundinarum praebita nobis exempla dum prudentius coleremus modo, certe etiam hominum pullis ex fune umbilici, substricto liberOVe, nunquam discrimen haemorrhagi ac foret.

Propterea sunt culus haud debeb praescindi, priusquam

foetus prae Sinu matris primam animam hausit, ac Sati S animalis vitae prodit. Ubi Vero minus a spiritu Vale SCit, ΟΡΟΙ - te , eo Cum matre etiamnum conjuncto, Vulgares incitationes tentare: Comprimendo alternatim pectus, inflando in pulmonDS, CorpuS a Spergendo frigida aqua, admittendo ei liberius atmosphaeram, dumque iurgor ac livor oris non dissuadent

230쪽

irritando Volatilibus palatum et nares; item applicando oppor

Verum delitescente aut prorsus cessante motu, quodsi ex corpore laetuS, CX cunctatione, ex galeati tumoris tensione ac colore, conjectatio sit, guttas sanguinis ex claorda demi posse; nunc etiamnum satis ad id tempesti Va occasio est, ea pae utilissima. Temerarium enim foret ac Crudelissimum, nato primas radices Vitae abscindere, quin no is eam POSSUsustineri, probabilitas adsit. Sed irritis ad excitandum primis conatibus chordam aliquando Stringere Oportet. Tum Communibus , jam alibi narratis experimentis, impigre insistendum e St.

Sed antequam chorda scinditur, si sanguinem excipere nihil propositum, ad quatuor circa ab umbilico pollices, inter digitos terito illam, tum hac plaga obtusa forfice Scindito, ut Veri u S pres Su rumpantur, quam pΓaecidantuΓ V3SI. Tum constrictio fiat. Deinceps si natus Velato corpore Caute aeri exponitur, nullum subest discrimen, fune licet non Constricto. Verum quia in communi vita alio utuntur more, eoque, ut insantem a matre celeriter Solutum confestim abluant, immittant balneo, fasciisque linteisque Vinciant; hac certe tumultuaria agitatione substringi ex foetu chordam nece S Se CSt. Nec fila circumduxisse sufficit, sed oportet etiam , inter prima S ΡΓae Sertim hora S , respicere aliquando, utrum arceantuΓVRSI, ne C Sanguis excidat. Quum enim fascia umbilicari atque omni foetus Vestitia, telis praesertim ad thoracem, Ventrem, Brtu Sque humane Constrictis, nox ias circulus Vehementer impediatur; Sanguis in Vasa umbilici recidit, neque raro Sunt exempla, prolem Vix exclusam linteis vaporibu Sque elegantissime exceptam e ligato fune extinctam haemorrhagia eSSO:

silo scilicet primum negligenter adacto , seu funiS liquore Subtus exstillato, vasisque haud longius affatim compressis. Quapropter expedit, antequam foetus involvatur, Vel ubiculam DP primo a partu tempore opus videtur, iterata adstrictione