장음표시 사용
191쪽
misere corrumpit. Idque ipsa ex Perum continua serie et conSecutione Sumitur. Praestantiora quippe et ad sui conscr-Vationem necessaria elementa corpus POP Vasa exteΓnae Cutis , et narium, et ca itatis oris et pulmonum trahit; sed rudia alimenta nonnisi praegre SSa, eaque Varia et dura, elaboratione sibi assimilat.
Principium alimenti spiritus, nares, os, guttur, pulmo et Teliqua respiratio. Principium alimenti et Jhumidi et sicci, os, gula, venter. Verum antiquius et primordiale alimentum P ex abdomen umbilicus.
Locus, ubi suas Victus mutationes Subit, medium quodammodo , quod Communem naturam ClauSumque organismum interjacet, Spatium Sistit, cum ViScere, quo alimenta, diviso imperio inter conVersionis animalem processum, eumque in natura universalem, qui cuncta dissolvit, in liquorem mutantur, cui, Si primae hujusce atque Crudius elaboratae asSimilandaeque materiae modo formam Spectes, in uniVePS a natura nihil reperis simile. Verum enim Vero nec Victus quidquam nec potulenti intrat Stomachum, quin aer commisceatur de foris, ipsaque assumpta aereum elementum contineant, Ceu menstruum digestionis principale, posteaque chylo ipsi ceu pars constituens immiscendum. DeincepS quanta aeris in parando sanguine inque ipsum jam paratum efficientia 2 Atque si ex purissimo aethere in haec omnia tantum beneficii est, nonne noxia et deletrix erit cujuscunque corrupti potestas uanam hic opus intercessione Z Numne aer atmo Sphericus, gas illud universale, cum corpore nostro illiusque humidis et subtillissima aura non tam rectam amnitatem habet, atque cum solido Undenam certi sumus, haud quidem ex Se, at Volumine tamen, exilem et levissimam solidi particulam stupendam eam efformandi Vim et aptitudinem possidere , ut ex fluida eadem materia, Sine interventu alius principii, nunc pustulam Variolae, I UNC SCarlatinum exanthema, mox miliarem Vesiculam effingere, mox maculam pe- techialem potis sit. Mirum Omnino est, quoniam rem an talia recte momenta, quae in nobis simpliciter sunt et apparent,
192쪽
ex transscensa sapientia ob Seu re in animum dia Cimus, contra quae extra nOS Sunt ou Perpetuo latent, qualiacunque accepimus , utpote nobi S clara et perquam intellecta habemus.
Atqui hoc in decursu; quo magis aliquanto constet, intractanda febre puerperali, ut quidem ea nobis advenit, solida perinde ac fluida aequabiliter esse respicienda; tum quia
humores in corporatura rerum ad Valitudinem nocivarum promptuarium faciunt, potius Oportere , Solidas partes contra noxam fluidarum, quam fluida ad Versus actionem solidarum tutari, proinde alia S, utrum illorum corYuptio recta pro- Venerit, an a solidis.
Omnes moxbi, qui puerperas, ut reliquos mortales, invadunt, quanquam eX toto Simili fere ratione sint aestimandi; tamen in curandis illarum febribus , quibus nimirum cuique propria sua indoles et distincta proclivitas inest, multa aliter quam in ollis aegrotationibus et temperari, et fieri Vel omitti
Quomodo enim populares plurimi morbi alia tempestato
an certis passionibus incedunt varioque habitu, Sic etiam, quae ab illis indolem suam habent, febres puerpe Tale S mutabili aspectu veniunt. Λ Viginti et ultra annis curiosissimo inspexi in tales aegras; ajO tamen, illarum morbos, Si peculiarem in metastasin propensionem excipis, nullibi fere, qua
unquam aderant, eadem facie Te VOPS RS QS SQ.
Quaecunque demum harum febrium sit modificatio, habita ratione rerum, quae proxime ad puerperia pertinent; inprimis respectandum , an febris cum topica phlogo si jarn-jam ingrediatur, an Sub febre ea SuperVeniat, quaeque membra inde ac functiones cummaxime in eniantur turbata. Istae febres non minus in acces Sione quam in decursu insidissimae sallere mox impetu, mox subdola lenitate.' Medicus quoque familiaris cum iis, non quidem statim ab ingressu, nec tamen nimium Sero, illas dijudicat: ex cognita nempe illarum causa et ortu et asse otione loci, Oculis tactuque; ex dissimili febris et virium et re agentium norma: tum Sedato Primo a Ssultu : ex segnitia et infirmitate corporis , quatenu S
193쪽
incongruens est cum passionibus. Pleraque Caeterum sumpta Singulatim ex pulsu, ex lingua, ex nausea et siti indicia se-brem quidem adesse, nec tamen cum conStantia illius genus et naturam produnt. Phlogistica horum morborum indoles, Vel ex pernicie causae excitantis, Vel defectu corporis Virium, imperfecte explicata, nec Venaesectione, neque debilitantibus rebus aliis potest tractari. Ad summum membrorum talis ins animari parcissimam detraetionem, eamque topicam ΡΓOXime, se aviscatione, Vel suctu hirudinum fert; tunc praeSertim, si modice profundum itemque loco, qua derivari intenditur, vicinum Vitium sit. Jam prius traditum, dolenti membro haud simul et ubique adesse phlogo Sin, quae tantum accedit, protracto satis, et ad partem adaequato Stimulo. Id quod praecipue de Visceribus membranaceis Valet, de expansionibus tendinum et latis ligamentis, quae forte propterea etiam, quod non tam multa Crassaque VaSa Contineant, Segnius exuruntur, licet alioquin a stimulo et irritamine haud immunia sint. Quemadmodum itaque in morbis Vere phlogisticis, deplendo OppO1 tune Venam, Ρhlegmoni loci ad VerSamur, Seu acCedens malum considere prohibemus; sic in febribus anomalis et ambigua phlogo si detractio sanguinis ex mi Sero loco, atque eLficacius aliquando imposita cantharis prope afflictum membrum prodest. Ita cutem rubefaciendo , aut irritando quidquam Saepe ad Salutis spem conserimuS. In morbis aeutis articulorum , et substrati proxime cuti textus cellulosi, vel similis cujuspiam Visceris, ut alibi jam in his libris annotavi,
horumce remediorum egregiuS et aperti S SimuS HSus est. Plerique tumores, qui hujus notae febres praecedunt, eaSVO Sequuntur, SuSpectam, mollem et informem tumentiam referunt; vel si quidem inflammatus est tumor, recedit tamen a genuina indole phlogo Sis: incerta nempe rubedo, oldolor initio plurimum ardens magis, quam ex benigna inflammatione consueVit; sed interdum quoque mitior est, quam inflammatis membris conVenire credas. Tandem quo
194쪽
malignior passio, eo minus in partis ambitu sensim ditauit rubor, sed repentino limitatus, velut ex Stinguitur. Caeterum topicus morbuS, quando oculis patet, febris omnium Optimus declarat OP CSt.
Sed quae intus viscera occupant, Similes offensae majus utique discrimen habent, quam illae, quas diligentia chirurgi mulcet; ac quemadmodum exterior phlogosis ad designandam naturam sobris facit, ita ferme inflammationes,
quae intus Sunt, ex febre CognOSCUntUI'.
Intopnae hujusmodi phlogos es, nisi prope ad genus Pertinent simplicium , vel natura, et arte SenSim perducuntur, nonniSi una pei Sanabiles Via sunt: resolutionis scilicet. Nulla hic benigna Suppuratio, coctio nulla puris, Vel quid simile ultra transire morbum in Universalem putredinem prohibet. Imo externae etiam tales inflammationes ne unquam laudabiliter suppurant, Sed Sphae elantur ferme; atque in Vasta miseriae plaga, Si parS accenSa nobilis, neque tumor vel ulcus opta medicina extolli ad laetiorem phlogosin patiens est; corruptio increscit intra paucas horas, ut nihil porro ad salutem fiat. Tum mors itidem, ac consecto aliquo intus membro, confestim Obrepit. In exemplis etiam e St, quae a natura ad eniunt damna, perinde fere, atque inditum arte mlasma, primordio in corporis minore aut latiore plaga aliquod tempus delitescere, ibique maturatum, Vel illata prius in Obsessa loca pernicie,
in reliquum Commeare C OPPUS. Tunieae organorum respira
tionis, pleura prae Sertim S inte Stina, tendinum et musculorum aponeVro se S , ligamenta item et Velamina ad articulos, inque graVidis puerperi Sque Viscera SexuS, malo huic saepe subjiciuntuΓ.quodsi vero in hisce socis cum solidarum partium tum sui darum susceptum VirUS aggredi, infringere, Seu Omnino expellere potis sis, antequam penetralia corporis intraverit; morbus quandoque in ortu suffocabitur: saltem, ubi topica noxa nondum descendit ad perniciem , meli0r sanandi spes
195쪽
181 In qua nutatione crebrius ipsa sibi natura, siVe Vomitu spontaneo, SiVe largo Sudore, Vel alia quadam excretiones Ortunaque in tempore opitulatur. Ubi Voro deficit; oportet medicum prudenter illius exempla sequi, similique, quo ad potest, SubVenire auxilio. Unde alioqui scitur, cur inter morbi initia nonnunquam, quod Sursum purgat, Subinde, quod sud0xem pellit, tum quale alVum m OVet, medicamen prosit; quare interdum Venae sectione, aliquando imposita cantharide aliaSVe cura Pro Spe I et. Quaecunque vero in assectis locis ad anteverton das seu tempestive levandas passiones seri ex arte chirurgi queunt,
haec recta ac per Se procurare impotens natura e St; totum et Omne opus industriae incumbit. Interea Suppetias artis brevitas ipsa et suga temporis excludit saepe . Verum enim Vero ex cunctis , quae in puerperarum istis morbis Solent contingere, clare elucet, vim Vitalem maXim Opere assici, item solidas partes fluidasque tantum immutari,
ut a sueto et ad animalem Vitam necessario vigore 1 PCedentes protinus in dissolutionem Vergant, cui animalis omnis materia, Simul ac muniri Vita cessat, illico succumbit. Tum fit, ut extrema collidant: Viva Videlicet materia ultra ultimum consistentiae Suae nihil potest Vel progredi, Vel reflecti, quin prorsus in aeternum Lecidat alterum Circulum, quo destruit natura. Tum occumbit quippe materia necessitati Ρu- . redinis, quod aegrorum excrementa, Sudores, liVidae plagae, ipse que halitus; post cada eris foetor et velocissimum deliquium horribiliter Ostendunt, ut inutilis Omnis sermo Sit. Atqui contra internecionem, contra ipsum destructionis
fatale robur tueri se natura aecingit, a CCelerato, citraque normam agitante processu itae; accensa nimirum sebre: 'irium nondum deVictarum Oppositione, Vario interceSSu, ultercatione et molimine; quo nocens avertere, Obtundere, Subigere , sicque normam organiSmi et proprietates reSumere Valens fiat. Atque in hoc medici quoque, tanquam naturae miniSiri, lacultas et studium et Officium posita sunt, ut in erigenda
196쪽
febre, Vel deprimenda, cum recta Virium sustentatione, iustoque secretionum excretionumque moderamine; item expellendo noxam materiae Vel emendando saltem; illiusque demum , quod Salubre Superest, apto tutamine, ad tollendam aegritudinem prudenter adlaboret. Verum maximam non Solum naturas, sed arti etiam inlloc morbi et sanationis periculo difficultatem topica vicissitudo et primorum Viscerum suspecta Phlogosis parit. In omnibus paene puerperarum febribus Summum phleg-monis discrimen, praeter genitale, quibusdam praesertim membris in abdomine et pectore QSt. Sed quandocumque intra morbum graves istae assectiones loca Obruunt, siVe initio febris seu in decursu Ocyus Serius: omnium prima indicatio in illarum mitigatione ac sensim in stituenda abolitione stat. Qua in re de laxandis quoquo modo
viribus cogitandum nullatenus OSSO, SupΓa monui.
Quodsi igitur summum fortasse topicae paSSionis Venae- sectionem desideret, id etiam aliquid est, ut sanguinem ducas ex minima laesione. Utque illa, quae ad externas talesphlogmones adhibemus, nisi tumor stimuli Omnis impatiens Sit, aut ex maxima prima tenSione Vehementer doleat, invi-govante modicum ac calefaciente Vi debent pollere ; ita quoque remedia, quae contra profundas phlogo Ses externe, forma epithematis, et inunctione, et Vaporibus administrantur, iisdem viribus Valeant. Ipsa imo ad sustentanda munera assectivisceris , ad Secretionem praecipue et excretionem, item ad eliminandas inde nocivas materias adhibita pharmaca, haud nimis stimulent, no ruditate Vires corporis ad exitium premant, Sicque non tam morbum ConstΓingant, quam natuΓam.
Quos in errores maximopere praecepS itur, ubi morbus primis viis inest, aut inesse ex errore credituΓ.Permulti in tractatione horum affectuum perpetui in ex, purgando intestina laborant, similiter, ac si ubicunque tuisbum dixeris in homine , subito etiam everrendum Ccu in C niculo sit. Atqui stercoreum istuc studium ex impuritia oris probant.
197쪽
Certe enim vero in sanissimo quoque homine ab assumpta omni, quae Subducat, medicina, lingua muco tegitur, et nau- Se Osus sapor sit. Universim oris ille mucor a generali verius aegritudine ipsaque a febre Videtur prοVenire, quam Tecta ex cruditatibus ac colluvie in stomacho et intestinis. Nos certe in cadaVeribus puerperarum, quae alibi plures per hebdomadas , imo mense S, parciSSimo Victu Se trahebant, qUO-tidie insuper ob luem l igurgitare purgantia Cogebantur, Ventriculum penituS Vacuum , elutaque Simul Omni excremento intestina, at spurcissimam nihilominus linguam Vidimus. Atque ita etiam tales gravidae habent, donec misere Vacillant
Erat profecto vel id praegraVe. Verum longe gi avius est, quod aecidit. Cum enim memoratae naturae, ubi sub tali victu reguntur, gravissimis occupentur febribus ; qui hunc injungunt medici , nihil mihi a carnificibus differre Iidentur.
Equidem in omni acuta febre observanda alVus e St, eoque magis, dum morbus Ventriculo, Vel intestinis insidet. Ne quidiamen in abusus , aut error in consuetudinem crudescat. Ut enim ex initio ventrem aliquando liquare juVat, Sic ΡOStea, quando nimium fuit, continendi quiddam necessitas incidit. Caeterum remedia ad resolvendam alvum non solum blandis- Sima , sed ea simul sint Virtute, ut aegrotis membris et illorum in lammationi congruant. Quarum rerum haud facilis est
delectus. Quidquid igitur enemata possunt, iisdem efficito; id quippe commodi habent, ut ad sanationis scopum faciant,
nec tamen Stomachum ac Ventrem ingrate irritent, nec languens inde corpus fiat. Hoc enim alias ab assumpta per Os medicina vix abest. Utinam medentium turba meminerint aliquando, Secretos propemodo humores primis Viis, et faeces inesse intestinis , tantum Prope ad exigendam Vitam requiri, quantum OpuS Contineri in Venis sanguinem e St. Quapropter in ejusmodi aegrotationibus crebras et corruptas dejectiones caute moderari oportet; namque a dia Γ-xhoea haud licet diutina, praesertim SuperVeniente Vomit V sibi arum ventriculi et intestinorum c0mpages et cohaesio in-
198쪽
firmatur, si Ve uticumque alias a sanitate abigitur; unde sit, ut illa viscera, latentiS in Se materiae, et aerisOrmium principiorum vi expansi ae non diutiuS resistant, seu aliunde ipsa-met se in naturali ambitu haud diutius queant continere, sed mox dilatentuir ex meteori Smo, quocum, ni saltem etiamnum excita sorte per artem peculiari profusa crisi malo anteverti potest, maligna Simul collectio saepissime instat.
Hac rerum calamitate noxias excretiones cum internis auxiliis tum externis idonee praevertito. Quo fine juxta opportunum ad diaphoresin regimen, item aliqua ad sudorem mo-Vendum modice, Seu sustinendum pharmaca, et alia ferme, quae noci VOS aeres Corrigunt, affectisque in membriS morbosum Stimulum mulcent, tum similia, adjecto opto, clyS'mata, aliaeVe forsan ad propositum aptae injectiones, una cum roborantibus, Vel aliter in salutem actuosis fomentis et unctionibus quam maxime competunt. Quibus in rebus magna
certe prudentia et moderatione Opus est, ne nocenS, in meatu LUS ΡeΓperam mutata extranea materia, Vel, quae ipSO eX OΓ-ganismo male illuc sunt deposita, subito concludantur, adeoque Ossensa jamjam membra novo vellicentia D stimulo. Qua praecipitatione corpus non tam ad energiam benignae, quam ad discrimen malignioris phlogo Se OS agituΓ.Ejusmodi febres saepius aliquo cum exanthemate CuΓrunt
Atque levia dari exanthemata liquet; tametsi in suspectis morbiS, Praesertim puerperii, talia raro contingant. Interim etiam in puerperis aliquando miliaria, imo in gravidis pete-elitas obSerVaVi, ephemera modo, eaque mediocri cum febre. Universim plurima etiamnum circa efflorescentias cutis ignoramuS , praelongo licet illarum schematismo. Aliqua certe exanthemata ad febris ipsam naturam Spe tant; ex documento variolarum, febris miliaris et morbillo-xum. Videlicet in his quoque exemplis natura aeterno niSuΡΓOc 'eanS deStruensque actuose monstrat, in plerisque affinitate Conjunctis rebus so certos sibi gradus posuisse ac limites. Namque a memoratis illis criticis omniumque sereucularum mitissimis efflorescentiis, quarum eruPtione Summ
199쪽
murn plerumque in omni sanatione absolvitur, ad polochia Iem usque febris malignae maculam, Venenata CXanthematum Vis continua Veluti computatione Cre Scit. Quo minus nempe phlogistici apparatus habent; quo minus organicas, distin ta S, et purulentas ferme pustulas, Vel diffusas Saltem, asperas quiddam, ac phlogisticas papillas, totidem percipiendis contrectatione punctis, exhibent; eo pejor illorum natura e St. Deinceps, quatenus puerperae obnoxicte morbis Sunt, qui ex se ac necessario hac illa e efflore Scentia Stipantur, eatenus scilicet quaedam illarum febres criticum et proprium exanthema habent. Tum etiam eruptioni nihil objiciendum; sed illam multo magis, antequam imminens colluxies locum Capit, utroque apparatu oportet promoVere. In omni alio Specimine, aliaque sub forma, quod febri acutae super*eriit , exanthema malum hospitem Censeas, Vix tamen diversa, quam quae alias ad curam febri S indicatur, ObserVatione amo
Aliud harum sobrium molestissimum Symploma peΓVigilium est. Vitam mortalis nempe alterna Vigiliae Somnique Vicissitudine in binas aequales ferme dispertiri periodos natura Voluit. Omne, quod animam habet, vegetantia item, Oriens sol ad vitalitatis summam intentionem, Suaeque ad perfruendas Vitae Voluptates excitat; dumque Occidit, tum omne Vi-VEnS Somno tegit nox, et alternata requie ad posteram diemra et et recreat; praeter aliqua insecta et praedantes bestias, quae tenebrionum more, quia lucem perhorrescunt, in Ob-
Lux quippe omnem Vitam persectiorem ad plenam virium Sua1Jum exercitationem accendit, eamque in ΠObis Cum quodam sensu facilitatis et delectationis adstat, Ouodsi autem in- Sueto Seu morboso irritamento intensius concitata vitalitas occaso sole vigil protrahitur; mox langue PD CO 'PUS , et aegrotatio asperior sit. Quidni 3 Pervigilium ipsum morbuS est, ut quaevis hora, donec ad sensum aeger percipit, quemadmodum annus duret. Unde leviter desipere haud spernendum aliquand0 beneficium, Vel res eiens auxilium est; ut quidem etiam
200쪽
i ii communi valitudine passim citra febrem consuevit. Igitur in omni aegrotatione inquietudines mulcere adjuvat. Sicubi vero insomnia ut ipsum delirium, non recte ab ossensa loci in cerebro, aut meningibus proficiSCitur, tum Solum ex universo passio debet judicari, neque capax singularis medelae est. Lenit Saltem quidquam a C Vulgariter aquae Cum aceto aequis partibus, haud calide paratum, et expresso linteo impositum ad frontem epithema. Praeterea non facile mitius auxilium modico enemate Vesperi cum Opio datur. Sicut vero in istis Dbvibus, quodcumque privatione Seuoliter corporaturam langue facit, Oportet evitare; ita etiam primo prae Sertim pas Sionum in Cremento, ab omni Valente stimulo abstinendum, quo in puerperis, ut in aegris aliis similiter imo saepius nocetur, quam quavis alia ad debilitandum instructa industria. Atque tardius etiam, ubi propter Summam malignitatem morbi et pertinaciam, subinde Ob graves dolo
vos, ob defectum nutritionis, tum complura alia, Vires apertius deficiunt, caute nihilominus mercandum cum excitantibus e St, ut aliquid sui eret, ususque medicinae et deiectus proraeces Sitate queat intendi; alias membra, Volatilibus seu fixis incitamentis mox supra aequum Vellicata et Obtusa, amici stimuli intempestive incapacia fiunt; torpentia nunc, neque aliter postea, quam quo de Struantur, affici apta. Ne itaque concitari naturam insolitis, proinde atque eam Sincere recreari putes. Namque ad potentias eatenus protrahendas Sustinenda Sque, ut natura Sanationem et ordiri et perficere Valeat :ad id nempe aliis commodis Opus est: apto cibi potuSque genere, Salubri aere, necessaria Opporturiitate, juSto excretionum moderamine, pace animi, Otii somnique norma; inprimis Vero , ut nocentes potentiae minuantur seu infringantur certe ; porro, ut Salubria Sospitentur, Vitiata corrigantur, quaeque demum corruptionem habent, amoveantur. Quibus indicationibus ex parte continuatus aliquando usus infusi ex aromatici S, Cum Saccharo et modico aceti, quam Optime TU, Spondet. POStea, temperato passionum aestu, caruiS Cum hoΓ
des, 0rJZ3, Sago aut polenta, cocta addito aceto levia juscula,