장음표시 사용
681쪽
1 O. BAPTISTAE MORGAGNI P. P. P. P. de sedibus et causis morborum Per anatomen
indagatis libri quinque. Diisectiones, et
animaduersitones, nunc Primum editaS complectuntur prope modum innumeraS, medi- Cis, chirurgis, anatomicis profuturas. Multiplex praefixus est index rerum, et nominum accuratissimus. Tomus primus duos priores continens libros pag. 298. Tomus secundus tres reliquos continens libros pago
Sa. Praefatio et indices pag. 96. Venetiis MDCCLXV. Ex typographia Remo
diniana. Inter celeberrimos, praesertim vel nostri aevi ana tomicos, si quis unquam eluxit, Certe M ORGA-G N U S tantam labore , industria atque doctrina partam post se relinquit famam, ut non ii8dem, quibus orbis terrarum, finibuS terminetur nominis eius gloria. Optumus quisque enim lector ingenii eius monumenta tanti aestimat, quam quemlibet amplissimum triumphum. Nec quis tam tardi tamquae hebetis est ingenii, quin diu multumque legendo, facilem disciplinae praebeat aurem, si vim istam neruumque in aduersariis et epistolis Mo RGAGNrnusquam vel inuitus offenderit. Neque haec solum huius rei praebent testimonium. sed et maius, illustriusque multum, opus hoc, cedro utique dignum exhibet. In hoc enim perspicacissimus auctor non tantum tam gnaviter quam ingenuose iacorporis nostri latebras atque regessus penetrat, sed et ea, quae docta obseruatio docuit, tr
682쪽
a variis cum quibus conflictandum est, valetudinum generibus, quin ipso praematuro saepe nimis intexitu praemunire conueniat. Praefationem huic operi Cl. Au ctor praemisit, p. 9. qua, de Variis in vo NE TI sepulchreto desdmrandis Conqueritur; precibus iuuenis cuiusdam eo se dicit esse adductum, ut has vALSAL v AE aliorumque, inoditas antehac obseruationes, una Cum p. I 3. tuis ediderit; causas, quae fecerint, ut ampliora
adeo scholia cuiuis obseruationi addiderit, exponit; quinque academiis, se ut harum membrum, libris suis, epistolas instar dedicationum praefixisse narrat, et in harum quidem prima dubia utilis dissectionis
remouet et cautelas in indagandis causis addib; in secunda utilitatem assirmat ex consensu medicorum, quorum nomina et res gestas indicat; in tertia ad obiectiones, contra utilitatem an atomos practicao, motas respondet, easque diluit; in quarta soluitur quaestio, an melius praestet, morbos rariores, an magis communes sucando scrutari 2 in quinta pra'- rogatiua indicatur practicae anatomes prae theore- P. IS. tic Praemissis his, ad quatuor indicum recensionem nunc descendit Cl. Auitor, et quid in singulis
inueniatur, docet. Tradit itaque primus argumenta et ordinem; seeundus quae in vivis obseruata sunt, ut symptomata, causae, vitae genuS etc. te tius, quae in mortuis praster naturam adfuerunt; quartus, qui omnium uberrimus est, memorabilia anatomes eiusdemque historiae, controuersias, mOnita et obseruata alia. Priusquam ad ipsius praeclari huius operis re-eensionem propius nunc accedamus, opus esse Videtur, quin ordinem. quem Cl. Auctor, in ipso conscribendo obseruauerit, quam breuissime fieri id poterit, indieemuri Totum
683쪽
Totum igitur opus in duos tomos dispes citus, quorum primus duDS priores, secundus tres reli quos libros continet. Omnes hi quinque libri, septuaginta epistolas somprehendunt, in quarum singula primum vALSALVAE aliorumque obseruata,
dein vero propria sua profert, et utraquo prolixis satis eruditissimisque scholiis illustra . Agit vero liber primus de morbis capitis, et quidem Epistola i) de capitis dolore et de apoplexia in uniuersum, et speciatim de ea, quae fit a sanguine. 3) de eadem apoplexia sanguinsa; q) de apoplexia serosa; sin de apoplexia neque sanguinea, neque se-xosa; 6ὶ de reliquis affectibus soporosis; 7 de phre nitide, paraphrenitide et delirio; 8 de mania, me lancholia, hydrophobia; 9 de epilepsia; lo) de
conuulsione, et motibus conuulsiuis; i I de paralysi; ir) de hydrocephalo, et hydrorachitide; I3
de catarrho; et de oculorum affectibus; I de aurium et narium affectibus. Et de balbutie. Liber secundus morbos thoracis describit, agit itaque epistola; is) de respipatione laesa a causis potissimum extra thoracem positis, sed et a positis intra pulmones, calculis praesertim; I64 de eadem laesa a thoracis, aut pericardit hydrope. 17) de e dem laesa a cordis, aut a ortae intra thoracem anevrismatibus; IS
de eadem itidem laesa; I9 de suffocatione et de tussi; zo de pectoris, laterum, et dorsi dolore; et i) de eodem; ret) de sputo sanguinis, et de sputis purulentis, empyemate, et phthis; et 3 do palpitatione et dolore cordis; et in de pulsibus pra ter naturam; as) de lipothymia, et lyncope; a Mde morte repentina ex vitio vasorum sanguiferorum
potissimum in thorace; λῖ) de eadem ex vitio codidis. Et de gibbere. Liber teritur morbos ventris complectitur, et exponit quidem epistola; et 8 des me Prgoter naturam. De morte ex media. Et
684쪽
de laesa deglutitione; a V do singultu. De hominum ruminatione. Et de ventriculi dolore; 3o de vomitu ; 3 i) de alui profluuiis incruentis et Cruen iis ; 3Σ de alui adstrictione. Et de haemorrhoidi.
His; 33) derecti intestini prolapsu ; 3 de intestinorum dolore; 3 S) de eodem; 36 de tumore, etd0lore hypochondriorum; 37 de ii fero. Et da calculis biliosis ; 38) de hydrope ascite, tympani te, peritonaei, et de aliis quos saccatos vocitaret; 39 de reliquis internis ventris tumoribus; o) de lumborum dolore; I de urinae suppressione; ι, de urinae dissicultate, ardore, aliisque eius vitiis ue inde herniis; de gonori ho est; φῖ de uteri tum
de icosissi, tum, ut mulieres aiunt, ascensu; 46) de eneris impedimentis, et storilitate in utroque sexu;47 de menstrui fluxus vitiis. Et de fluore muli bri 8 de grauiditate falsa. De abortu et de pamin infelici. Liber quartus agit de morbis ad chirumgiam, aut ad uniuersum corpus spectantibus, et quidem epistola; 49 de febribus; so) de tumoribus; si de vulneribus, et ictibus capitis; sa) de iisdem; s3 de vulneribus, et ictibus colli, pectoris, et dorsi; s 3 de vulneribus, et ictibus ventris, lumborum, et artuum; ss de ulceribus, et sphacelo; s6 de ostium fracturis, luxationibus, aliisque vitiis motui officientibus; sy) de arthritide, aliisque ar tuum doloribus; 38 de lue venerea; S9 de mo
bis a veneno inductis. Liber quintus addenda ad singulos quatuor libros superiores continet, loquitur itaque epistola; 6o de apoplexia; 6iὶ de deibriis, quae sine febre confingunt ; 6αὶ de epilepsia, Conuulsione, paralysi; 6 r) de caecitate, aph0nia, angina ; 6 de pluribus thoracis morbis; 6S de plevisque ventris morbis ; 66ὶ de morbis potissimum vesicae urinariae ; 67 de morbis partium genitaliumviri usque sexus, et praesertim muliebris; 63 de se
685쪽
bribus et de fumoribus; 69 de ictibus, et vulneri bus capitis, et thoracis. De iuncturarum vitiis. Et de lue venerea ; 7o de promissis in extrema epistola 66. Et simul de quibusdam ventris, et thoracis morbiS.
Dissicillima sin plane impossibilis res suit, vel
primaria saltem momenta, iniquacunque epi' stola contenta recensere, neque tamen limiteS, in recensendo nobis praescriptos transgredi volui si . Veniam itaque nos facile impetraturos, haud dubitamus, si ex quovis priorum quatuor librorum, unam et alteram tantum epistolam receΠΑsendam sumsimus , lectu digniora visa, in eadem contenta lectoribus tradituri. Epistola igitur secunda apoplexiam deseribit. p Q. Cuius in sanguineam atque serosam non tantum adsumit diuisione Cl. Auctor, sed et huius distinctionis
Veritatem et v AL SALvA E aliorumque praestantissi morum virorum, et sui ipsius in appriis cadaueribus obseruatis comprobat. In iis enim, quos sanguinea a poplexia extinxerat, sanguinis plus minus notabilem quantitatem, aut intra meninges, aut in ipsos Ventriculos effusam, atque hinc inde peculiares in Cerebro Cavernas formantem Nester vidit, cum in
iis, serosa confectis, loco sanguinis serosa colluuies cum hydatidibus ex plexu choroide pendentibus Conspiceretur. Praeter ea etiam in viro, apoplexia, P. quae a sanguine est, rapto, in media ferme falce, os inuenit tres transuersos digitos longum, sesquidigitum fere latum, mediocriter et quidem inaequaliter crassum, in ambitu attenuatum, sic, ut in simplex: stratum ex parallelis fibris os eis conflatum desinere videretur. In alio , sexagesimo primo aetati anno, subito demortuo, nec sanguinis, nee ipsius
sexi quicquam in cerebro effusi, sed vasa saltem adeo disten
686쪽
distenta sanguine offentit, ut vel tenuissima maximo per e turgentia conspicerentur; id quod coniicere Cl. Auctorem fecit, vel a sola vasorum turgescentia, et cerebri compressione ab hinc oriunda, interdum apoplexiam proficisci. Inter eos, quos serosa con
fecerat, unus fuit, CuiuS cerebrum praedurum, e
rebellum autem minus firmum se videndum obtulit; Plures vero, in quibus praeter seri, tu nobili hae parte collectionem, glandula pituitaxia vario modo
laesa atque corrupta comparuit.
Quantumuis vero apoplexiam Cl. Auctor in sanguineam et serosam diuiseriti nihilo tamen minus in epistola quinta ingenue fatetur, praeter hascinominatas nonnunquam et alias huius valetudinis causesas inueniri,quarum ea S,quaS et UAL SALVAM nequo
minus ipsum disiectiones docuerunt , Commemorat. Plurium nimirum cerebrum puro obsitum vidit.
8 39 Mira quadam duritie praeditum idem hoc viscus in P miliere, et vasa cerebralia in aliis duobus aere distenta, et pauco saltem sanguine impleta inuenit. Epistola octaua sermones de mania, melancholia, hydrophobia continet. P. I . Iuvenis robustus, mania captus post tarulam
peractam, ex quo Chirurgus ex medicorum cinisilio, libram unam sanguinis ex arteria temporali eduxin Tat, moritur, non tam ab hoc auxilii genere, quin Potius a pugnis, quos custos, apparatum vulneri impositum dimouenti impegerat, et a vingulo, quod idem ille insano insanior aegro, quo Coerzerct, quam arctissime iniecerat, post vero discesierat. Facies die insequente ex purpureo liuida, et ad na- salium ostium fractorum sedem nigricans, venter tu gidus. alicubi ex viridi liuescens; pulmones paulum tumidi; pauca in aspera arteria spuma; multum san-
guinis fluidi in vena pulmonari, et valvulae arteria puru
687쪽
pulmonalis iusto duriores conspiciebantur. Uasa utriusque meningis, septi lucidi, et parietum ventriculorum lateralium, multa aqua turbida occupatorum, ab atro sanguine, fluido que distenta se ossi rebant. Ex plexus choroidei parte postica plures pendebant hydati des. Non modica utriusque substantiae cerebri durities, cerebelli vero substantia corticalis iusto mollior inueniebatur. φ ἡ Lanio, quatuordecim iam menses, a philtro, ut P s.fassus est, stultus, frigoris intensissimi vi periit. Capite aperto, sub pia meninge aqua ei iusia, cerebrum Vero adeo durum conspiciebatur, ut durius a se dissectum, non meminisse Cl. Auctor confiteatur. Iasuperiore posterioreque corporis callosi superficie,
loco duorum neruorum longitudinalium, ut LANCI-sius vocabat, sulci duo prolandiores reperiebantur.
Fornice itidem duriore propius a basi inciso, perisingulas huius basis radices, pellucentes quasi lymphae ductus deprehendebantur, utrinque per tractus medullares, processus nimirum seu neruulos, a basi pinealis glandulae prodeuntes a LANCIS I dictos, pergentes, et lympham continere et nodulis distingui visos, tandemque versus glandulam illam se inflectentes, cui a parte anteriore parua con geries materiae flauae, in grana minuta conformatae adnectebathu: In muliere quadraginta annorum stulta angina P. SCdemortua, pariter cerebrum praedurum inuentum suit. Feminae decem iam annos insanae, nunc thora- P, SI cis inflammatione confectae capite ditiecto, sub imnui meninge aqua. aereis subinde bullis reserta com- P ruit, quas quidem vel et in aliquibus vasculis adeo confertas Cl. Auctor vidit, ut eadem replerent.
Cerebri substantia medullaris subfusca, insolitaque praedita suit duritie. Nerui intra Granium firmio-
688쪽
res, mnusque humidi inter secandum apparuerunt. Corticalis substantia cerebri satis etiam firma , cere belli vero mollissima inuenta fuit, licet pedunculi, vicinaque interior cerebelli medulla firmiores conspicerentur.
. Sῖ. Vixi a longo tempore stulti, febri diuturna demum rapti, Cerebrum durum, cerebellum contra
molle saccidumque, sub meningibus autem, in ve triculis lateralibus, et inter duas septi, quo dirimuntur, lamellas aqua fuit. In alio itidem stulto, praeter cerebri duritiem. vel interiores huius particulae, in quibus et sornix, et glandula pinealis strigosa valdo et ex susco subflaua, mollisiamae ComparueΓunt. Quam hydrophobia defunctum nunquam Cl. Auctori, quod aegre admodum fert, dissecare licuerit, quae Cl. MEDIA v I A in duobUS, et Cl. IA uo-B US DE MACHY in alio obseruarunt, sequentem in modum tradit. . 6 I. Vir ante aliquot mens S a cane rabioso morsus, manifesta hydrophobia correptus in Oritur. Cadauer, licet decima sexta modo a morte hora incideretur, vehementer male olebat, quo graui odore
itidem pulmones nigri displicebant. Bilis nigerri-tna; auricula cordis dextra yalde dilatata, sinistra arctissima; in ventriculis tenues pulyposae concretiones, quae pariter quasi adiposae in sinubus durae nam
tris deprehendebantur. Vasa quaecunque cerebri sanguine plena. Cerebrum et cerebellum sicca potius, quam humida. Sanguis magis ad concretionem quam dissolutionem pronuS. 62. Vir ante mensem a rabioso Cane morsuS, iam hydrophobus, delirans, clamans, et febricitans in aquam immergitur, ex qua vix exemtu S perit. CR-dauer post horas demum viginti et quatuor seruemtissima aestate lae ore non adeo insigni displicebat.
689쪽
corpus, quandoquidem Oarnosum appareret et 1 tritum, facies tamen similis ferme ei sti eorum, quos
tabes consumpsit. Collum liuidum, etiam post effluxum sanguinem. intestina Cum ventriculo aero
turgida, vasa autem huius sanguine distenta conspiciebantur. Magna hepatis pars liuida, cystis vero fellea fuscae bilis plenissima. Septum transueῆstim
quodammodo inflammatum. Pulmones a postica Parte nigricabant, et tumebant , a restitante, ut Noster putat, sanguine. SanguiS ater. Gulae; q iactin thorace infimoque collo sana deprehendebatur pars suprema et pharynx Vniuersa, et larynx, et aspera arteria interiore superficie nigricabant. Vuula Parva, lingua Crassior, et pharynx ad posteriora nasi foramina, suumque fornicem plena spumae ex flatio virentis conspiciebantur. Vasa meningum sanguine valde distenta, intorior autem cerebri substantia ubi uis sanguineis punctis distincta. In late-ralibus ventriculis seri rubelli parum.
Senex sexaginta annorum ante tres menseS a Cane p. 6s
rabido morsus, nullumque hydrophobiae intra hoc
tempus signum praebens, nouissime atrocibus minis grauioribusque verberibus excipitur, unde illico mirum paus rem, cum luminis ipsiusque aquae ho rore Contrahit, et vigesimo die, permanentibus his symptomatibus, extinguitur. Intestina aere quam maxime distenta inuenta sunt. Parum in ventriculo humoris crastiusculi, colore cinereo. Bilis pauca. Arteriae iliacae plane inanes, venae contra sanguine adeo fuerunt distentae, ut naturalem diametrum intestini gracilis aequarent. Pulmones cruoris plenissimi, postica sui parte gangraena adfecti. Tres
fere in peri cardio subflauae aquae unciae. Parum in corde sanguinis picis nigrae semiliquatae similis. Parum in vena aZygo S sanguinis, cuius in arteriis carotidibus venisque iugularibus nihil. Ad summum pha-
690쪽
pharyngis leuis rubor, membrana autem epiglotti-' dem inuestiens crispata conspi ebatur. Vasa quae cunque meningum nigerrimo sanguine plenissima. Nerui optici crassiores, sed laxiores flaccidioresque. In cerebri ventriculis subflauae aquae ad uncias tres.
p. 2 6. Epistola vigesima quarta historiam pulsuum prae
ternaturalium tradit. In quorum quidem examine ita Cl. Auctor versatur, ut vel maiora tantum eorundem vitia diligentius attendat, reliqua vero minuS-que memorabilia non tangat, ut ne infinitum inutilemque plane laborem susciperet, omnia, quae pulsum alterare poterant , vitia examinaturus. Loquitur itaque primo de asphyxia, quam summa pulsuum excipit exilitas; dein intermissionem eorum tangendo de polypis fusius dis erit, tandemque in
summa pulsuum vehementia, exponenda scribendi finem facit. p. et S. In sene igitur, iam tres menses, ex quo erus fregerat, quanto leuiore, tanto pertinaciore febri decumbente absentia pulsus deprehenditur. Interrogatu S, an peius se habeat, negat aeger, hocquo confirmaturus protinus se erigit et in lectulo considet, paulo tamen post subito moritur. Cadauere aperto,
Crantoque remoto, ex huius cauo et ex ventriculis
lateralibus non pauca aqua esiluxit. Cordis ventriculos, et ex his praecipue dextrum, quin etiam vasa maiora polyposae occuparunt CongretioneS, qVarum alba una atque adeo compacta fuit, ut distrahenti valdopere resisteret. p. 2SI. Vir consistentis aetatis, ob dolorem tumoremque in hypochondrio dextro, in nos comitam illatus , pultuque infirmissimo frequentissimoque praeditus, quarta hora, ex quo susceptus suerat, perquam seueris stomachi doloribus, alioquin iam interdum molestis excruciabatur, qui , licet interum