장음표시 사용
372쪽
lena implexam similem Martiali; sed quae frequentiores haberet lineas lapius enim Saturnum sol assequitur, quam Martem,& Iouem.
EODEM prorsus modo hic calculus peragitur , quo in duobus praeis
a 8. Tauri est tent. epi Motus vero solis est
Stella igitur Salui ni transgressa est per igatum epicycli sig. I. gr ar : est que in semicirculo epicycli occidentali; ac proinde m motu diLrno pra cedit locum epicycli aliquot gradibus, quos rudi Minerva sis diuinaberis: considera tantum esse semidiametrum huius epicycli ut ad summum subotendat graduS circiter s. de zodiaeo; quapropter planeta ipse totidem gradus praecedere, aut sequi poterit centrum epicycli, idque cum de iliterit utrinque ab epicycli apogaeo fig 3. gr. 7. fere . quando autem cst in epic F eli per igαο, vel apogaeo, eundem sortitur cum centro locum nunc autem distat ab apogaeo in semicirculo occiduo signis 4 gr. 8, qua proprer non re cedet a centro epicycli totos gra. 7, sed circiter 6, vel 3, erat igitur circ. gradum Tauri I. vel s. Motum in latitudinem horum trium. superiorum planetarum bre itatis causa Gmmittimus.. J
373쪽
, Tertia TarL. 2 Tabula mely motus f in longitudinem.
ιγ Annli Singulis. in mensib. An eois. In diebus. Anni
374쪽
De duobus Saturni f semitibus.
lescopio nostrae tempestatis Astronomi rimati, ae pariter mirati sunt; ipsum videlitet duobus paruis stipari Gamitibus , sicuti Iouem quatuor. qui cum Saturno in linea aequatori parallela constituuntur, quem admodum comites Iouis cum eo in linea eclipticae parallela. suntque aliquando adeo Saturno proximi, ut non distinguantur ab eo, sed eum oua. lem apparere efficiant, ut in figura B .' aliquando ab eo plane distinguun- 'tur ut in figura C; sed illud omnino mirum, quod eum Galilaeus,&alij duob. totis an is, & amplius, eos continuo Saturno assistere eo-spexissent, poli ea evacuerunt, nee
quid de illis facium sit audio quidquam, quod inopinatum spectaenium obseruatores stupidos tenet ac mirabundos. ego ad finem huius Octobris anni i6Iώ, ouali m ac cum duabus maculis rotundis ad utrumque verticem conspicio , qualem prima figura Α, ostendu in quo statu adhuc pei seuerat hoc mense Noue mori, I 6 I9, quo haec imprimuntur. vide Galilaeum in lib. de maculis circa Anem; necnon D squisiitiones Mathematicas P. Christophori Schetaer nostrae Soc.
De CometiS. PLACET hoc loco post tractatum de perpetuis, & ordinariis planetis subiicere tractatum de eometis, quandoquidem multi ex recentioribus Astronomis plerosque omnes cometas , quotquot ipsi videlicet obseruarunt, eos in planetaria caeli regine deprehenderunt, unde etiam ijsdem placuit planetas extraordinarios, ac temporaneoS appellare cometas. Neque vero haec, de caelestibus cometis sententia, cui parum eruditi existimant, ) noua est, sed omnibus saeculis quibus philosophatum et eoaeua , nam testibus Aristotile , Seneca, &alijs, Pythagorici,& Italica secta, asserobant cometam csse unam ex stellis errantibus, sed longis poli temporum interuallis apparere; idem senserui Hippocrates Chius e eo dem Aristotile, necnon Diogenes ex Plutaretio de placitis Philos . Ulial daei etiam astronomorum antiquissimi ut refert Apollonius Mindius apud
375쪽
Plutare. eometas in planetarum numero ponebant. quibus assentitur ipse Apollonius Mindius. Seneca postea fareulo non tam vetusto, pluribus entinae contendit cometas non tantum cae stes esse, verum etiam inter aeterna naturat op ra ponit. vide eiuS lib γ.nat. qu. ca. za. & 23. propinquiori postea aevo, in eadem sententia perseuerauit Album a Zar magni inter Araiabes nominis; ut tradit Cardanus de subtilitate. & superiori nobis se eulo, idem Cardanus citato lib. de subtilitate idem demonstrare conatus est. nostra denique aetate, qua Astrologicae obseruationes, magnis ac fabrefactis organis etiam circa cometa S habentur, hanc per omnes aetates dedi .ctam opinionem veram esse, consultissimi Astronomiae luculentissime euinprobare nituntur. Uerum anteqnam eorum argumenta afferamuS, prae stat de cometarum accidentibus , per apparentias di obseruationeS de-prehensis, pertractare, .
Figura Cometarum.. Cap. L. VA RI sunt Cometarum figurae, quarum duae sunt praeeIpuaer Alii
enim crines undique in Orbem vibrant, qui criniti, einein nati, &cometae propriae appellantur: Alij vero ad unam tantum partem barbam, aut caudam radiosam demittunt, hique barbati, eaudatique dicuntur. Porro cometa graeca VOX est, nam Κομη ς , comatum, seu crinitum signμ-ficat: a Κομην quae coma latine dicitur. . MINIMI sunt instar unius maximae stellae fixae; maximi instar solis;
nam teste Seneea, Neronis tempore, cometa unus solem magnia tudine a daequauit. alii tuas magnitudines inter hasce extremas multiplici varietate medias continent. ubi illud maxime notandum, eundem cometam non serrare eandem figurae magnitudinem, sed eam iuxta in iam quem habet proprium , variare, non enim ut videbimus, aequabiliter incedunt ; quare figuram imminuunt, vel augent, pro ut eorum etiam rnotus remittitur vel intenditur: quod exacte olim Seneca, nunc vcro Ty choobseruarunt, ut ille cap. 8. de cometis: hie vero in cometa ann I IS 77. narrat. nonnulli initio magni appatent, posite a paulatim minuuntur 4 vel
amplius di lcei ni nequeant; alij contra initia sunt parui, demum decreminant vique ad apparentem interitum. M
376쪽
MINIMUM quidam octo dies affligent talij se as augent aetate v.
usque ad semestre spatium ; nam magnus ille NeroniS cometa sex totis est alsit mensibus: alius anno Christi it o. qui erines in medium usque caeli ab hori Zonte evibrabat, vix intra sex menses , ut seribit Da ni et Saalbechius, extinctus est.
D V P LICI motu perinde ac veri, & perpetui planetae; cometae, qui
spurij, &evanidi pariter sunt planetae, aguntur et motu videlicet diurno, quo circa mundi centrum integras quotidie conuersiones absoluunt, ac proinde non aliter, ae eae tera sydera quotidie oriuntur, & occidunt , dumodo in ea caeli parte existant, quae ortum & occasum patiatur, seu quae in diurna conuersione nostrum horizontem praetereant. praeterea motu proprio meant, quo non in eodem caeli loco haerent, sed ab eo , in quo primum aifalserunt, quotidie abeunt. qui motus antiquis etiam eo pertus fuit ; nequaquam enim eos inter errantia sydera computassent, ni si eos planetarum instar, peculiari cursu in caelo errabundos esse cognouissent. Aristotiles aperte de quodam magno cometa id asserit; qui cum primum visus sit vesperi in oeeasu aequinoctiali, sole in principio Capricorni brumam esseiente, necesse est eum extitisse prope aequatorem, e regione primi gradus Sagittar ij, ut in sphaera materiali videre est, ea astronomice collocata, positoque sole in principio Capricorni, eoque i m demerso, sic enim videbis gradum aequinoctialis occidentem , in quo cometa erat, esse e regione primi gradus Sagittari j. postea paulatim ad orie tem in consequentia perrexit, unde Ae a sole remotior, & supra horizontem altior ex parte occidentis apparebat; donee ad Orionis Zonam ascen dit, ubi ex tinctus est. Orion autem tune temporis erat circa finem signi Tauri, quare proprio cursu ad orientem peregit haec signa, Sagittarium, Caprieornum, Aquarium, Pisces, Arietem,& Taurn m. qui semicirculum, seu gra. 9o,eificiunt. Seneca ipse motum hunc non solum agnouit, sed prφ-terea obseruauit per lineam in caelo rectam fieri; seu ut aiunt Astrono mi, Per circuli maximi portionem, cap. enim 8, ait, Cometarum eursu S lenis,
di per diem, ac no ctem quantum transierit a bscondit. & paulo post subd it,
Cometarum cursus compositus, & destinatum iter carpens, non confuse, nee tumultuGse eunt, ceu causis turbulentis, & inconstantibus pellantur. cap. vero 29. si , alter ill e cometa a Septentrione primum visu S, non deste in rectum aliique eelsior fieri, donec exeessit: alter intra sextum mensem
377쪽
sem dim diam erili partem transcurrit. Reeentiores vero idem exactius,
ex accuratis obseruationib. comprobarunt. quorum primus fuit eximius ille Ioannes Regio montanus, qui postea aureum libellum de eometis elucubrauit. superiori vero aetate Tyelio , eum alijs p uribus Astronomis, leundem maximum circulum exactissime saepius obseruarunt, idque hoc fere modo; cursum, seu viam cometae propriam comparant ad viciniores
stellas fixas, secus quas quotidie progrediuntur, notando scilicet eius ab illis distantias, idest, distantias loeorum cometae ab illis, quae loea postea
in astronomico globo in quo stellae rite sint collocatae, depingunt I undeta manifeste apparet ea omnia loea in portione circuli maximi exacte , esse constituta. Distantiae autem cometae a vicinis stellis aecipi postulit per nostrum Quadrantem, ita situm, ut simul per cometam & stellam, eius eireunserentia transiens , dioptra nunc stellam , nunc cometam aspiciens, gradus in circunferentia inter utramque inspectionem interceptos manifellet. Caeterum haee loea eometae quotidiana, sic Gemma Frisius in astronorimico Globo depingit: assumit quotidie stellas quatuor cometae circu uristantes, ita ut cometa sit in concursu duarum linearum, quae oppositaS. stellas iungant: quod per filum oculis prς
tensum, atque assumptis stellis, & comet q , ic objectum examina t. v. g. sit cometa A, Ini medio quatuor stellarum B, C, D, E, ita vij filum per duas E,C,& cometam simul tra-- L i stat: similiter filum transeat per duas B, D, atque iterum per cometam. in glcb0 igitur in quo hae quatuor stellae sint suis locis depictae, extendantur duo fila per binas , ac binas stellas, & in communi filorum concursu erit cc metae locus: si e quotidie fiat, singulorumque diei una loea notentur, atque hinc manifeste eius via , seu cursus apparebit esse recta, seu portio cit culi maximi , omnia enim illa loca erunt in directum constituta. Porro hie proprius eorum motu S non est idem in omnibus, sed varius; nam alij ab occidente in orientem tendunt I alij e contra. omnes diligen, ter obseruati deflectunt ad boream, vel ad austrum, idque varie. alij cel rius, alij taldius mouentur. Summa vel Deitas obseruata ex Regio montano vno die peregit grad. o'. nonnulli initio velociores, quam in fine. alij in prineipio, & in fine apparitioniS tarde mouentur: immedio vero vel celsi me perinde ac si in aliquo epicyclo deuoluti prius descendentes tardi essent, postea eirea epicycli perigaeum veloce S, tandem epicyclum scandentes tardi apparerent. Quantitas autem eorum cursu S, seu Viae,varia etiam ess; qui maximam peregerunt discurrerunt gr. I to, uti ille qui supra ex Aliis otile mi πο- rauimus;& alius de quo Regientcntanus, qui a Libra in Rri et cm cc nil a
378쪽
signorum ordinem gradus I 8o, permeauit, alijgra. so,alu q, alii ad hue pauciore S pro varia eorum natura. quamobrem sicuti perpetui ae ordianari j planetae motibus, veloeitate, aevia, inuicem disserunt ; ita hieu
nidi & extraordinarij ijsdem discrepant.
EX dictis de motu eo metarum videtur non omnino ineongruum esse existimare eometas describere suo proprio motu magnum quempiaepityclum, hoc enim posito saluantur eorum phaenomena ; fie enim initio tardi, in medio veloces, in fine iterum segnes essent, hine etiam maiores, di minores apparebunt , sicuti etiam veri planetae. sed cur plures initio
apparent celeriores si in epicyclo reuolnerentur, omnes essent initio tardiores, quia in descensu primo apparerent. Respondere possumuS pluriamos initio non apparere, seu non conspici, propter eorum paruitatem , nisi enim magni sint, in se hominum oculos non conuertunt. Opinor igitur eos quidem in caelo diu visibiles esse, quamuis non animaduertantur;quod L tune, cum possunt, eernerentur, tardi, ae minores apparerent,quam postea. Praeterea nonnulli diu latent ob lotis vicinitatem; qua propter ea postea heliaee oriuntur, iam circa epicycli per igaeum mouentur, ac propterea veloeiores, ac maiores, quam postea. huius rei exemplum habemus in noua stella anni Is ri, quam Tycho pag. 3o , scribit multo prius conspectam esse ab Aurigis, Nautis,& Rusticis,quam a Philosophis , aut Astronomis, quare idem cometis fere omnibus accidere Opinor.
IL L V D maxime notandum in omnibus eometis barbatis, seu lauda. datis, barbam hane extendi ad partes solis auersas, idest , si sol sit in occidente, eo meta directe barbam projjciet in orientem ; e contra si solsa erit in oriente, cauda in occidentem recta dirigetur. in quo recentiOreS omnes coii sentiunt L Petrus Appianus id diligentissime in 8, cometis;. Gemma Frisius in alijs, Tycho tandem in quinque barbatis, idem exacte admodum obseruauit. in uno se lum dubitat, qui videbatur eaudam non a sole, sed a Venere directe auertere; quod tamen alieui visias fallaciae tribuendum putat. Causam huius rei putant esse solis fulgorem, corpus eo metae peruadentem, & inde in oppositam partem emicantem: sicuti etiavidemuS vitream pilam soli expositam, in partem soli aversam lumen solis se permadens, ita unire ae transmittere, ut non solium appareat , sed comburat etiam. Veruntamen caudae curuitas, & figura non aeuta, sed lata,difficultatem Eaquam ingerit 'Caeterum sicuti lumen solis in aere vel aethere
379쪽
aetherae puro neutiquam apparet: sic etiam eauda cometae in puro ae omnino diaphano caelo spectari minime poterit , quare putandum est huiemudη opacam aliquam subesse materiam. Maxima autem caudae iungitudo ex obseruatione deprehensa est gr. Ia.
INGENIOSA ae subtilitate plena res est parallaxis, per eam enim
totius mundanae fabricae ordinem ac situm perscrutamur. quod si in caeteris, ordinarijsque syderibus usum habet praeclarissimum, in eo metis certe omnem superat admirationem, qui enim fieri potest, in re adeo va. ga,noua,& inconstanti, ut parallaxis indagetur veteres tamen Astrono miliane in cometis euram omittenteS,proinde nihil certi de eorum a terris distantia tradiderunt. recentiores igitur latini hanc gloriae palmam sibi oblatam minime neglexerunt. Parallaxim igitur eometarum dupliciter indagant. Primo ex diuersiS, & valde dissi sis loeis, secundum terrae latitudinem,quorum scilieet poli altitudines valde differant. exemplo sit illa, quam Tyelio Vraniburgi in Dania, & Tadaeus Hageeius Pragae in Boemia obseruarunt; quae duo loea differunt in altitudine poli,nam Vrzniburgum altiorem habet polum 6,gradibus, quam Praga: & praeterea sunt sub eodem fere meridiano, quod negotium illud multum iuuat. uterque praeterea eodem die , eademque hora, & eonsequenter in eodem ei eulo verticali cometam obseruauit. Obseruauit autem uterque quantum
distaret a stella, quae Vultur appellatur, idest, quot gradibus esset infra
eam ,erat enim in eodem verticuli cum ea: uterque autem reperit eandedistantiam;& consequenter uterque aspexit eum esse in eodem caeli puncto , ae proinde nullam pati parallaxim, id est, nullam exhibere varie tatem aspectus ex iccis adeo seiunctis. fit in praesenti figura Α , Uraniburgum, B, Praga F,stella Vulturis, C cometa, in eodem verti
que visa est gra. I 7 min. I a. quare uterque eam in eodem eaeli loco conspexit. quod signum euides est cometam sublimius fuiste luna, &alijs planetis, qui sensibilem exhibent parallaxum; si enim fuisset in eadem distantia cum luna a terris v. g. in D, tunc Uranaburgi conspecta fuisset in F, humilior, & remo-- tior astella F, ut ostendit linea vi- P p a si a
380쪽
siua ADE, si fuisset ineoneauitate regionis lunaris, quae a terra distat
semid. terrae sa,exhibuisset parallaxim min. 7. fere, ut patebit ex eoastructione figurae, quae habeat poli altitudines, quas habet Uraniburgum, &Praga,&e. quas videas apud Tychonem pag. Ias. in lib. de eometis Se
praeterea cometa distet a terra semid. 3 a. i. huiusmodi enim figura, non uterque inspector eundem caeli locum cometae conspiciet,sed diuersitas aspectus praedicta apparebit. hoc igitur modo , ex diuersis locis parallaxis
deprehenditur. Sed ex eodem oeo, eleganter admodum , unim filo, in tantae subtilita tis negotium, aduocato, parallaxis deprehenditur. Cum igitur eometa in fine durationis proprio motu adeo lentescit, ut vix incedat, bis obser uandus est per filum hoc modo. Primo cum valde ab horizonte sublimis fuerit, notentur binae stellat ei viciniores , inter quas ipse collocatus sit in recta linea, quae sit horizonti parallela; quod per filum in directum stellis assumptis expositum , atque oculis praetensum experiri oportet. postea eum occasurus prope hori Zontem fuerit; iterum praetensio filo expenden dum est, an in eadem recta linea cum ij Hetri stellis existat: si enim existit nullam exhibet parallaxim, ae proinde alto cano spatiatur: si vero fuerit humilior, quam ut sit in ea recta linea eum ijsdem stellis , aliquam subi-hit parallaxim ; quae postea quanta sit si exacte Iubeat scire , nostro Qua . urante Obseruandum est, quot minutis, vel gradibus a praedicta rectitudine disee dat ; tanta enim erit aspectus euariatio. Neque vero quidquam a refractione timendum est,quae prope horizontem Ob aeris crassitiem , solet sydera supra verum eorum locum efferre; quia haec ipsius hallucinatio tam cometam, quam stellas assumptas pariter eleuabit , ae proindo eadem eorum mutua distantia, ae positio remanebit , ae si nulla esset refractio. obseruari etiam potest apud horia tem ortiuu Intra binas stet,las in recta linea horizonti parallela , si enim cum postea valde sublimis fuerit, apparuerit in eadem rectitudine nullam patietur parallaxim, si vero assumptis stellis fuerit altior, quam in recta linea,parallaxim patietur: quod si adsit motus proprius, is detrahendus est pro ratione temporis elapsi a prima obseruatione usque ad secundam. Aliter petr Quadrantem, hoc modo,obseruetur diligenter in maxima cometae altitudine distantia ipsius ab aliqua vieina stella fixa,qus ei supra,
aut infra directe sit, seu in eodem verticali, atque eis proxima et idque fiat quando cometa, aut nihil, aut vix proprio motu movetur a postea eum prope horizontem descenderit, notetur iterum earundem distantia, habita etiam ratione motus proprii, si quis affuerit; nam si eadem dist tia remanserit, nulla aderit parallaxis, & cometa altissimus supra lunam attolletur. si vero distantia erit mutata, ita ut eometa inferior euaserit, quam Oporteret, tanta erit parallaxis, quanta haec distantiae variatio, seu differentia a priori, siue ea maior, siue minor apparuerit. Ut autem sci mus quam alte in mundi diametro haec Parallaxis eum cuchat , consti- I tuenda