장음표시 사용
31쪽
rendae oeeasio amitteretur. 6. Neque timendum exemplum non parendi crediderunt, si rationes huiuaeemo- ei dumtaxat non deessent. I. Cumprimi autem reapiciendum putaverunt ingenium naturamque illiua, uia rea Praeceptumque esset ne ferox, durus, indomitus,
inexorabilisque ait qualia fuerunt Postumiana imperia et mantiana. . Nam si tali praeceptori ratio reddenda ait, nihil faciendum esse monuerunt aliter, quam praeseptum est. s. Instruetius deliberatiusque fore arbitramur theorematium hoc de mandatis huiuscemodio sequendia, at exemplum quoque P. Craasi,utiani, elariae inelyti viri, apposuerimus. 0. Ia ramus a Sempronio Aseuione et plerisque aliis Matoriae Romanae aeriptoribus traditur quinque habuisse eram bonarum, xima et praeeipua quod easet ditissimus, quod nobili simus, quod eloquentissimus, quod iurisconsuItissimus, quod ponti ex maximus. II. Ia cum in conaulatu obtrunere Asiam provinciam, et circumsidere oppugnareque Leuean Ioppidumi pararet, opusque esset firma atque
PT cera trabe, qua arietem faceret, quo muros eius oppisti quateret aeripsit ad magistrum απιτέκτονα Iate aluinaoeiorum amicorumque popuIi Romani, ut ex manaduotiua, quos apud eos vidisset, uter maior esset, eum mittendum curaret. 12. Tum magiater ἀρχιτέκτων, ο- Perio, quamobrem malum desideraret, non, ut insaua emi, maiΘrem, sed, quem eas magis idoneum apti Teinque faetendo arieti saeuioremque portatu existimabat, minorem misit. 13. Cr aua eum vocari inarit; et eum interrogallaei, cur non, quem iusserat, misi et,
eanaia rationibusque quas dictitabat apretia, vestimenta detrahi imperavit, virgisque innuuineecidit, eorrumpi atque dissolvi omium omne imperantia ratua, si quis did, quod facere tuasu eat, non obaequio debito, sed eo aut non desiderato respondeat.
32쪽
quid dixerit feceritque C. Fabritatis, magna vis gloriamregnisque rebus gestis, sed familia pecuniaeque inops, in ei Samnites tanquam inrigenei grave avirum donarene.
um virorum sexto legatos dicit a Samnitibus ad C. Fabricium Imperatorem popuIi Romani venisae, et memoratis muItia magnisque rebus, quae bene ac benevoIepost redditam paeem Samnitibus fecisset, obtuIisae dono grandem pecuniam, orasseque, ut acciperet utereturque atque id facere Samnites dixisse, quod viderent multa ad ap1endorem domus atque victus defieri, neque pro ampIitudine dignitateque lautum paratum esse. 2. Tum Fabricium pIanas manus ab auribus ad ocuIoa, et i dia deinceps ad nares et ad os et ad GIam, atque inde porro ad ventrem imum deduxisse, et Iegalia ita respondisse Dum illis omnibus membris, quae attigisset, obsistere atque imperare posset, nunquam quidquam defuturum: Propterea pecuniam, qua nihil sibi esset usus, ab iis, quibus eam sciret usui esse, non acciPere.
nisque loquaeiecis, et quam multis in Dei a prineipibus ueriusque linguae viris aetestiatione iusta etiIpatia sis.
I. Qui sunt Ieves et futiIes et importuni Iocutores, quique nullo rerum pondere innixi verbis humidia et
Iapaantibus limuunt, eorum ovationem bene existim tum eat in ore nasei, non in pectore linguam autem d here aiunt non esse Iiberam nec vagam, aed vincIis depeetore imo ac de corde apii moveri et quasi gubernari. a. Sed enim videas quosdam i scatere verbis sine uno iudieii negotio eum securitate multa et profunda, ut Ioquentes Ierumque videantur loqui aes nescire. a. lyasem contra Homerus, virum apienti facundia praeditum, vocem mittere ait non ex ore, ae ex Pecto-
33쪽
re quod aesIieet non ad sonum magiis habitumqne vo-eia, quam ad sententiarum penitus conceptarum Ititudia dinem pertineret petulantiaeque verborum coercenda. vallum eas oppositum dentium Iumiente dixit, ut Io- quendi temeritas non cordis tantum custodia atque vagiIta hiheatur, aedit quibusdam quasi excubiis in ore positis saepiatur. 4. Homeriea, de quibua supra dixi, haec sunt 'λλὰ - δε ρ οπα τε μεγάλην ἐκ στηθεος ι.et: Tέκνον ἐρεόν, παῖον σε ἔπος φυγεν pρκος οδοντιον; 5. M. TulIi quoque verba posui, quibua stultam et inanem dicendi copiam graviter et vere detestatua est 6. Dummo , inquit, Ao constet, neque infantiam σέ-
qui rem norit, sed eam explicare ascena non queat, neque inscientiam iuta cui res non suppetat, verba nom sint, esse Mu narem; quorum si alterum sit Optanaum, marem equidem indisertam prudentiam, quam
stultam sequaeuatem. I. Item in libro de Oratore primo vertia hae posuit Quid enim eat tam furiosum,p-m verborum vel optimorum alus Ornatias orum sonaus nonis, uua subiecta sentenua nec scientων
8. Cumprimis autem, Cato atrocissimus huiuaces o di vitii inseetator est. s. amque in oratione, quae inscripta eat Si se Coereus trib. pDθ. pellasset: Nunquam, inquit, tacet, quem morbus tenet loquendi, tamquam veternosum boenas atque dorm nai quod si non
eonveniatis, tum convocare iubet ita est cupidus Ortionis, ut condueret, que aureuuet itaque auditis, non σαεeuuatis, tanquam pharmacopoια- nam eius verba audiuntur; verum e se nemo commiιtit, si aeger est.
I0. Idem Cato in eadem oratione einem M. Coelio tribuno Plebi vilitatem opprobrans non loquendi tantum, verum etiam tacendi Frusto, inquit, panis eon et Meat, vel ut taceat, vel uti loquatur. II. eque non merito Homerus unum ex omnibus Thersiten μετροtrris, ακριτορινθον appellat: modo verba illius multa et κο-ο - strepentium sine modo maeulorum a iii esse dieit.
34쪽
Iidis quoque versus de id genua hominibus eo ignatissime faetus est aia1αλεῖν αριστος, ἀδυνατώτατος λθειν:13. quod Sallustiua noster imitari voIens, loquax, inquit, magis, quam facundus. 4. Quapropter Hesi
dua, poetarum prudentiastinua, Iinguam non vulgaudam, sed recondendam esse dicit, perinde ut thesaurum; eiusque esse in promendo gratiam Iurimam, si modesta et Parca et modulata sit: Γλωσσης τοι θησαυρος ἐν ανθρωποισιν αριστος Φειδωλῆς ' πλείστη, χαρις κατα μέτρον ἰουσης.
5. Epicharmium quoque tuu non inscite se habet: ου λέγειν δεινος, αλλα σιγῆν αδυνατο 16. Ex quo thori profecto sumtum est:
Qui eum qui non posset, tacere non poterat. 17. Favorinum ego audivi dicere, veraus istos Euripidis, Ἀχαλίνων στο κατων
ἔνο/ιου, ἀφροσυνας To τέλος δυστυχία 'inon de ita tantum facto accipi debere, qui impia aut i Iicita dieerent, sed e maxime de hominibus quoque posse dici stulta et immodieaiIaterantibus, quorum lingua tam prodiga indienisque sit, ut fluat semper aestuetque eoIIuvione verborum teterrima quod genus homines a Graeeia significanti imo vocabuin καταγλωσσοεappeIIantur. I8. VaIerium Probum, grammaticum iIIustrem, ex familiari ei vis, docto viro, comperi SaI1untianum illud Satis e quentiae, sapientiaeparinn, brevi antequam vita decederet, te legere coepisse, et aio a Salluatio reIietum amrmasses Satis sequentiae, εα- Fientios parum quod loquantia novatori verborum SaI- uatio maxime congrueret, eloquentis eum insipientia minime conveniret. I9. Huiuscemodi autem Ioquacitatem Verborumque turbam magnitudine inani vastam tacetissimu poeta Aristophanea insignibus vocabulis denot vi in his versibus:
35쪽
Λαεριλαλ τον , κομποφακελοσρῆμονα. 20. Neque minua insigniter veterea quoque nostri hoc genua homines, in ecta Proiectos, sic tiarios, ea θω- terones, et tangu eas dixerunt.
I. Quadrigarius in tertio Annalium ita seripsis D,
Oetadurer mim hominum. Deciditur, inquit, non occidus tur I. Item Lucilius in tertio Satyrurum et Aa portam mille, a porta est sex Mae Salern m. uiue, inquit, est, non mire sunt. 3. Varro in XVII. Imrum intimo naruma a Romuli initium plus mille et centum annorum est. 4. IΜ.l Cato in primo originum: δε egiferme mille Pressuum. 5. M. Cicero in sexta in tonium nans anus mediae in L. Antonii elienteω est Quis unquam inciuo an inventus est, qui L. Antonso ius nummilm ferret expensum 6. In his atque in multis aIlia sue niamero singulari dictum est. I. Neque hoc, ut quidam putant, vetustati concessum eat, aut per figurarum concinnitatem admissum est: sed si videtur ratio poscere. S. ius enim non pro eo ponitur, quod Graece χίλιοι dicitur, sed quod χιλιας et sicuti una χιλιας et duae a ιλιαδες ita unu- mille et dae minia certa atque directa ratione dieitur. s. Quamobrem id quoque recte et probabiliter diei so1itum: miue πα--rtam in arca est, et milis equitum inexere meat. 10.Luestiua uutem, Praeter quod supra posui, alio quoque in
oeo id manifestius demonstrat. II. Nam in Iibro quinio deeimo ita dieit: mne mali pressamisti Meerit atque duobus,
us' sonipes succussor nullus sequetur
36쪽
Tu mari nummum potes uno quaerere centum
13. im passsim dixit pro ius passibus, et reno maNnummsempmunis mille nummis; aperteque ostendit mala et vocubulum esse, et sing tari numero dici, eiusque plurativum esse millia, et casum etiam eapere ablativum.. 4. Neque ceteros casus requiri oportet, cum in alia plaraque vocabula, quae in singulos tantum casus, quaedam etiam, quae in nullum inclinentur. 5. Quapropter nihil iam dubium est, quin Μ. Cicero in oratione, quam scripsit pro uone, ita scriptum reliquerit: Antes fundum Clodii, quo in funao, propter insanas tuas subsertiet nes, facile mire hominum versabatur alantium; non versabantur, quod indibria minus accurate scriptiaeat alia enim ratione mine Rominumb alia male Aomia nos, dieendum est.
Quamea eum arimi aeqvitae eo raverit Merales uxoris inge--um ineractabile atque inibi, quid M. Varro in quadam satyri ei mariti seripserit.
I. anthippe Socratis philosophi uxor morosa admodum fuisse fertur et iurgiosa irarumque et moIestiarum muIiebrium per diem perque noctem satagebat. 2. Has eiu intemperies in maritum Alcibiades demir tus, interrogavit Socratem, quaenam ratio esset eur m Iierem tam acerbam domo non exigeret. 3. Quoniam, inquit Soerates, cum illam domi talem perpetior, insue- se et eXerceor, ut ceterorum quoque foris petuIantiamo iniuriam facilius feram. 4. Secundum hanc sententiam quoque Varro in Satyra enippaea, quam De -- Μαrsti aeripsit Vitium, inquit, uxoris aut Oue dum aut rendum est. Qui rem vitium, rexorem commovc Orsm praestat quifert, sese meliorem ae . . Haec Verba Varronis: touere et ferre lepide quidem eomposita sunt sed suere apparet dictum pro eo dere. i. Id
37쪽
LIB. I. CAP. 18. 9eilam apparet, eiusmodi vitium uxoris, si eorrigi non posait, ferendum esse Varronem ensuisse quod ferri selueet a viro honeste potest. Vitia enim flagitiis levio
. In quarto Meimo Rerum rivisartim libro M. Varro doetissimum tune civitatis hominem L. Aelium errasse ostendit; quod vocabulum Graecum vetus traductum in Linguam Romanani, perinde atque si primitus Latine metum esset, resolverit in voees Latinas ratione etymol gie falsa. 2. Verba ipsa super ea re Varronis posuimus: Insus L. Aelius noster, literia Ornatissimus, mo-msri nostra erravit aliquotiens. Nam aliquot verborum ontiguorum Graecorum, perinde atque essent propria nostra, reddidit causa facias. Non enim Ies O rem alcimus, ut ait, quod est Molpes sed quod est vo--6Mum rentiquum Graeciam mure Lenim vetera illorum ignorontur, quodpro iis aliis nune vocaδulis lantur; et ararum esse plerique ignorent Graecum, quoa nunc nominant ἔλληνας paeterem esse, quod vocant φρεαρ pleporsan, quoa λαγωον dicunt. In quo non modo Assit -- gensum non repreflendo, sed in Mariam Musi. Meeessum enim rtuna, experientiam Mus aegret aer. . a
Varro in primore libro aeripsit Da retione minabulorum aetiissime, de usu utriusque linguae peritissime, de ipso Aelio elementissime. 4. Sed in posteriore eiusdem libri parte dieit, furem ex eo dictum, quod veteres Romam furvum strum appellaverint; et fures per πο- etem, quos atro sit, euius furentur. 5. nne sic videtur Varro de fure ferrasset, tanquam Aelius de Iepore 3Νam quod a Graecia nune κλέα xης dieitur, antiquioru
38쪽
terarum, qui φῶ Graeeri Lavneor eat. 6. Sed ea res fugeritne tune Varronia memoriam an ontra aptiua et cohaerentius putarit rem furvo, id est nigro appellari in hac re de viro tam excellentis doctrinae non meum iudicium est.
Historia super Ubris Sibymnis, eis απυλε ανσω rege. I. In antiquis annalibus memoria suparibris Sthyni-nta hae prodita eat . . Anus hospita atque ineognita ad Tarquinium Superbum regem adiit, noVem libro ferens, quos esse dicebat divina oracula eos velle dixit venundare. 3. Tarquinxia pretium pereontatus est: mulier nimium atque immensum Poposeit. 4. Rex, quasianua aetate desiperet, deriai 5. Tum tua laevium coram eo eum igni apposuit, et tres Iibro ex novem deurit; et, ecquid reliquo sex eodem pretio emere ve1Iet, regem
interrogavit. . Set enim Tarquinius id multo Iait magis, dixitque, atrum iam proeul dubio deIirare. I. Μulier ibidem statim res Misa libro ηxussit; atque id ipsum denuo laeto rogavit, Iuti tres reliquo eodem Illo pretio emat. S. Tarquinius ore iam serio atque attentiore animo si eam constantiam eonfidentiamque non insuper habendam inteuigit: et libros tres reliquos mereatur nihilo minore pretio, quam quod erat petitum pro omnibus. s. et eam mulierem tune a Tarquinio digremam pollisa nuaquam loci visam eo titit. 10. 1-hri tres in aerarium conditi SibyIlim appellati. II. Ad eos, quasi ad oraculum, Quindecimviri adeunt, eum dii immortales pubiae eonaulonia sunt.
I. Figurarum, quae πήπικτα Geometrae appellant, genera sunt duo Planum elisolidum. I. uae limi vo-
39쪽
eant πίπεδον - στερεον. μα-m eat, quod in dum partes uolum lineas habet, qua latum eat et qua longum: qualia aurit triquetra et quadrata, quae in area sunt, sine altitudine. . Solidum eat, quando non longitudines modo et Iatitudines planas numeri tinearum emetunt, sed etiam extollunt altitudines quare sunt ferm meta. trianguli, quas Pyramidas appellant vel qualia sunt quadrata undique, quae t βους illi, non quadrantalia dicimus. 4. κυβος enim est Mura ex omni latere u erata QuaIes sunt, inquit Μ. Varro, tesserae q. res is alaeσω Indiaur: ex quo Ῥεα gisoque reppeuatae κυβοι. 5. In numeris etiam similiter κυβος dieitur, eum omne Iatus eiusdem numeri aequabinter in sese aoIvitur aleutist, eum ter terna ducuntur atque idem pae numeruis tripIieatur. 6. Huius numeri euhum Pythagoras vim habere Ianaris eireuli dixi quod et Iuna orbem suum lustret septem et viginti diebus, qui numerus temio, qu, Graece dicitur τριας, tantundem emeia in euho. I. ι--α autem a nostris dieitur, quam ραρεμὴν Graeel nominant. S. Eam Μ. Varro ita desinit Mnea est, inquit,flongitu sua rem sine Iat udine et rere rudune. s. Ei - κλείδης autem his rus, Praetermissa antitudine 'αμμη est, inquit, μῆκος πλατές quod exprimere uno Latino verbo non queas, nisi audeas dieere luatabas.
I. Veratia Isto ex Georsreis Ergilii plerique omnearie legunt: At repor naveium eis mare estus, et ora
r. Himnus autem, non hercle ignobilia grammatieus, in inmenearlla, quae in Virgilium feeit, eoaifirmat et perseverat, non hoe a Uirgui reIietum, aeo, quod ipse in .
40쪽
32 LIB. I. CAP. II. nerit in Ilbro, qui fuerat ex domo atque famula Ulmuli:
Tristia tentantum sensu torqua it amaror. 3. Neque id soIimigins ae doctis quibusdam etiam vixis complacitum quoniam Videtur baurde diqi saporgens remaro torquet eum ipse, inquiunt, sapor sensus ait, non alium in emet ipso sensum habeat ac perindost quasi dicatur aensus sensu remarouorquet. 4. Sed enim cum Favorino Higini commentarium legissem, ataque ei statim dispIicita esset insoIentia et insuavitas iIIius sensu torquebit amrerm risit, et Iovem lapidem, inquit, quod sanctissimum iusiurandum est habitum, paratus sum ego iurare, Virgilium hoc nunquam scripsisse,aedmiginum ego verum dicere arbitror. 5. Non enim primus finxit ho verbum Virgilius insolenter se in earminibus Lucretii inventum est nec eat aperuatus auctoritatem poeiae, ingenio et facundia praecellentia. s. Verba ex quarto Lucretii haec unt: Denique in os salsi venit humor saepe saporis :Quum mare versamur propter dilutaque consere Quum tuimur misceri absunthia, tangit amaror. . Non verba autem sola, sed versu prope totos et lo- eos quoque Lucretii plurimos sectatum eas VirgiIium
I. Irroboravit inveteravitque falsa atque Hiena verbi significatio IeiusJ, quod dicitur I se illi superest , Cum
dicendum est, advocatum esse quem quiplom, Rusamquemus defendere. 2. Atque id dicitur, non in ompitia tantum, teque in plebe vulgaria, sed in foro, in omitio, apud tribunalia. 3. Qui integre autem Iocuti sunt,
magnam artem superesse ita dixerunt, ut eo verbo iagnificarent superfluere et supervacare atque esse suPra necessarium modum. 4. Itaque Μ. Varro in Sa ra,quae