장음표시 사용
31쪽
Nunc iam huc animum omneis ea quae loquar advortite. Debetis velle quae velimus meruimus Et ego et pater de vobis et re publica si, Nam quid ego memorem, ut alios in tragoediis Vidi, Neptunum, Virtutem, Victoriam,
Martem Bellonam, conmemorare quae hona
vobis secissent queis benefactis meus pater,
Deorum regnator, architectus omnibus. 45
Sed mos numquam illic sui patri meo, Ut exprobraret quod bonis saceret boni. Gratum arbitratur esse id a vobis sibi, Meritoque vobis bona se sacere quae facit. Nunc quam rem oratum huc veni, primum proloquar; Post argumentum hujus eloquar tragoediae. Quid contraxistis frontem quia tragoediam
petere' pro certo habebit Per anain logiam non licere ut syntaxia fiat alia. - Lascivit in repetitione , ut risum moveat neque istiusmodi
joe antiquis displieebant Ennius sat e Nam qui lepide postulat
alterum frustrari, Quem frustratur, frustra eum dicit frustra esse; Nam si se frustrari, quem se stras, sentit, qui frustratur, is frustra est, si non ille est frustra . . Et
quod magis mirum, in Phoenieetragoedia, idem multu's qui cupida cupiens cupienter cupit, et in Iphig. tragoed . . otio qui nescit uti, plus negotii habet Quam quum
est negotium in negotio. Nam quoi, quod agat, institutum est, in illo negotio Id agit, studet ibi, mentem
atque animum delectat suum otioso in otio animus nescit quid sibi velit Ipse etiam Cato Censorius sieris Eane fieri bonis bono genere gnatis boni consulitis in Geli. X, 3. Cf. Plaut. Capt. II, , 53, et 2, s. N. 38. Ea Quasi dicat: huc vertita
4 I. Nam quid ego, etc. Scilicet auctores inducere in proscentum deos prologi ossicio fungentes soleis hant, qui blandirentur spectatoribus romanis, et numinis reverentia sabulam commendarent. N. 44. Queis benefacias. Quorum ti nefactorum tamen omnium meus pater, ut verus Iupiter et rex de rum auctor atque opifex est. Sic Stoiei architecti verborum Cic. Brut. 3r LAMB.
46. Illi vetus pro ille. N. 47. . Pro ... benesciis quanta ipsi
meministis, nec enim exprobranda apud memores sunt- Liv. VI, 44. Namque commemoratio lienesicio. rum, quasi exprobratio. . 48. Gratum a vobis. Gmnovius,
bonis quidem allatis exemplis, male hunc locum Interpretatur, qui ben scium gratum esse id quod gratis
datur existimat. At contra si recte
32쪽
Dixi suturam hanc λ Deus sum conmutavero tandem hanc, si voltis faciam ex tragoedia Comoedia ut sit, omnibus eisdem versibus. sUtrum sit, an non voltis sod ego stultior, Quasi nesciam vos velle, qui divos siem: Teneo quid animi vostri super hac re siet. Faciam ut conmixta sit tragicocomoedia Nam me perpetuo sacere ut sit comoedia, Beges quo veniant et di, non par arhitror.
Quid igitur quoniam huic servos quoquc parteis habet,
Faciam sit, proinde ut dixi tragicocomoedia. Nunc hoc me orare a vobis ussit Iuppiter, Ut conquisitores singuli in subsellia n,
intelligas et Plautum ipsum scena
sequenti V. Q atque Asin. I, 2, v. Io, et Terent Heautont V I. 6r,
tum liqueat et h. l. gratum signi-seare id cujus rependitur gratia Μ, et gratum a vobis id sibi idem valere quod ob id vos sibi gratos, Gratias vim libet utramvis et patiendi et agendi; modo active signiscat eum qui gratiam beneficii gerit aut persolvit, modo passive, ut in hoc versu , henescium gratia remuneis
57. Vulgata QMus male consule nostrum de orthog P aemonitum. N. 59 Tragineocomoedia Iloc nomen,
opinor, ut in re insolita finxit haud segnis neque timidus hujusmodi
opifex Plautus, ut novitate verbi expergefaceret animos. Sed si alia tendas quo dein, te discrimine tragoediam et comoediam discernat,
nempe conditione personarum magis quam tabulae ipsius indole, comis
pertum erit Romanos nondum callidos fuisse utriusque generis aestimatores. Tota enim haec Ampliitruo lepore comico constabat Alia meis runt tum quae postea ex Graecis imi tati sunt satyrica drainata, tum quae Rhynionica, nomine hvntonis Poetae graeci nominaverunt illa dicebantur hilarotragoediae, utpote tristitia et sestivitate temperata. Athenarus narrat Ampliitruonem ab
Bhynione quoque scriptam , qui prior Plauto an posterior fuerit non liqueti .so. Perpetuo. Iunge hoc verbisti sit; in non aequum censeo sacere ut hae fabula sit tot suo tenore Co incedia . . 6α. mis, scilieet in hoc ramate, seri us re in gerit, Osia . . 65. Conquisitores, etc. Sensus est: Ut speculatores et quasi ωτακουσται et auricularii ut Glossar vertit
spectatoribus appositi in singula
subsellia per totam caveam eant :ut si eui histrioni lautores assigna tos animadverterint, ab his togae auferantur in Pignus Et notum est, histriones invicem de victoria cer
tasse, victoremque muneratum esse.
Quae victoria quia interduin non virtute sed favore Parabatur, labo-
33쪽
IN AMPHITRUONEM.tant per totam caveam Spectatoribus;
Si quoi fautores delegatos Vulerint, Ut his in cavea pignus capiantur togae. Si e qui ambissent palmam histrioni hus, Seu quoiquam artifici, seu per scriptas literas, Sive qui ipsi ambissent, seu per internuntium,
rat Mercurius, ne sat id in hac
66 Goe .Quia amphitheatrum, unde populus spectabat, aut aggere aut compagine lignea exstructum loco, ubi ludi agitabantur, superius assurgebat, quasi medio excavato, dictum sui cavea. Circumibant subselliorum ordines, quorum a scena proximi senatoribus tunc dabantur,ultimi plebem recipiebant; unde voces primi, ultima caMea , pars prior, Posterior caveae. N. 67. Fautores delegatos Mos erat, ut peractis ludis , histriones, quisque pro merito, praemium aulice. nain ferrent. Plaut Cist. V in sine. Nonnumquam etiam libertat d natus abibat quem arte praestanti simum judicaverant. Cic. ad Attici IV IS. Suet Tib. 47. Inde lustri γ- num et pro se et adversus aemulos machinationec inde eoitione civium, qui vel his plauderent, vel illis obstreperent. Itaque delegati,
subornati, aderant fautores. N. 68. In eaoea pignus capiantur δε
gra'. Togae capiantur tamquam pignus. Videtieet siquis turbas concitasset, mulctae obnoxius erat, non
expellebatur et togam pro pignore in praesentia capiebant conquisitores. Simile aliquid in senatu fiebat,
quum senatores contumaciter auctoritati eonsulum incuria, oblu-Ctantes, coercebantur ignoribus ablatis. Vid. Cic. de orat. III, T. Geli Noet Alt. XIVII. N. 69. Sis qui ambissent, etc. Ambiro
palmam alicui idem est atque eniti ambitu, precibus apud judices ludorum, ut tamquam caeteris prameellentem immerito aliquem pronuntient. Non simplex quidem sautorum genus, neque inbitionis ratio. Erant qui voco manuque placita exsequerentur hoc vulgus
ignobile. At principes opulentii mines, epistolis, aut Per internumtios, aut ipsi commendatitiis verbis, dileet artifici palmam petebant a judicibus. N.
7o Artisici, se scenico TAUEM. Seu quoiquam artifes Artificem genere vocat distincte ab histrionibus. Nam multiplex artificum scenariorum turba; erant qui diverbia agerent, erant qui cantica moaul rentur, Tant qui saltarent, erant et tibicines. . r. Da vi ipsi ambissent. Ea reis petitio est cujusmodi multae occurrunt in hoc prologo et cave ne ad histriones, ut nonnulli videntur innuere, et ipsi ambissent referas.
H. l. non de histrionibus, qui in aestabuntur,. 8a, sed de fautoribus illorum duntaxat agit Poeta. Is totius phrasis sensus est: Iupiter vult eamdem legem ambitus, ut ambientibus magistratum, ita eis incumbere si qui ambissent palmam histrionibus velim scriptas iteras, vel per internuntium, vel ipsi sive aediles contra sdem juririurandi,
34쪽
Sive adeo aedileis perfidiose quoi duint, Siremps legem jussit esse duppiter
Quasi magistratum sibi alterive ambiverit. Virtute dixit vos victores vivere, Non ambitione, neque perfidiaci qui minus Eadem histrioni sit lex, quae summo viro pVirtute ambire oportet, non Avitoribus; Sat habet Avitorum semper, qui recte facit; Si ollis fides est, quibus est ea res in manu. Hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquisitores fierent histrionibus, Qui sibi mandassent delegati ut plauderent;
a. Quoi duint. I. e. cui dederint. Iurabant autem sediles qui ludis Praeerant, se illi, qui optime egisse
visus esset, Palmam datur os LAMB. AEdileis perfidiose duint. Duin Vet. pro dent et dederine Liv. X,49 Bellona, si . . . victoriam duis, Persidiose non e fide sua , sed lavore N. 73. Sire se, etc. I. e. Similem re
ipsa legem iussit esse Iupiter quasi
magistratum, etc. Sensus est Ut
poena assiciuntur, qui magistratum largitione et consimili pacto adipiscuntur : ita assici voluit Iupiter eum spectatorem, qui histrioni palmam ambitione conciliarit. LAMB. Non potiendum ire se lege, aut Sire se in lege, ut quidam eruditi voluerunt. Adjectivum nomen est Siremps in casu recto, cujus obliquus videtur esse ire se, quasi similem re ipsa Formula Siremps lex est in antiquis legibus frequens est. Eam adhibuit eleganter Seneca epist. I Conditor ille juris humani non natalibus, nec nominum claritate nos distinxit, nisi dum hic sumus. Ubi ad nemmortalium ventum est, discede, inquit, ambitio omnium, qui terram premunt, irem Ps lex est . . i. e. omnibus terrenis , quaeque hominum sunt, eadem lex dicta sit: aeque disccdant, abeant, evan scant Gnor Ov. 79. Sat habet Dottorum, etc. Pro utorum. Hic versus conjunctim I gendus cum sequenti, in hanc sententiam Satis habet lautorum
qui recte iacit; si sidi sint, et integri alienae virtutis aestimatores ii,
quorum est praemia et honores dare. LAMBIN. 8a congraisitores etc. Superiores
conquisitores s. 65 addendi sunt spectatoribus, ne quid gratia tribuant hi vero histrionibus, nequis eorum mandet certis spectatoribus, ad eam rem data opera hie et illic dispositis, ut sibi plaudant quasi palma digno aut malitiosis consiliis perficiat, quo minus alter histrio placeat. Et vult. ut conquisitores in horum uno deprehensum vestitu spoliunt, cicorium, id est tergum , loris discin
35쪽
Quive quo placeret alter, secissent, minus, Eis ornamenta et corium uti conciderent. Mirari nolim vos qua propter Iuppiter Nunc histriones curet ne miremini. Ipse hanc acturu'st Iuppiter comoediam. Quid admirati estis quasi vero novom Nunc proferatur, Iovem sacere histrioniam. Et iam histriones anno quom in proscenio heic Iovem invocarunt, venit auxilio eis suit: Praeterea certo prodit in tragoedia.
Hanc fabulam, inquam, heic Iuppiter hodie ipse aget, II
Iunge sibi cum landerent. . 84 Quive quo, etc. Constructio verborum implicata Scilicet in quive eissent quo minus alter placeret . . 85 corium oneiderent. Sunt qui intelligant personam coriaceamptum fore. Sed valde dubium an Plauto docente sabulas jam tum personas latini histriones gererent. Ut tit vero solvitur quaestio, in mentem Plauti fuisse mihi videtur, ut h. l. diceret conquisitores histrionibus concisum, rapturos ornamenta omnem vestitum , et eoneistimis laceraturosycorium pellem loris, servile menae genus, utpote servis hominibus adhibitum Plautus, nisallor, in verbo concidere ludum facit, quod significabat laeerare
nativo sensu, concidere loris Iuven. Sat. VI, i 3 et translate vere, ἀὐendere bona alicujus obiti Dationem Bisariam hic verbum proscr-tur, tum concidere ornamenta licet histrionum non essent propria, tum
86-93. Lepide Plautus veniam petit, postulatumque tuetur exemplis, ut sibi Iovem in scenam inducere liceat. Et mireris quidem quod Bomani talia deorum suorum dehonestamenta per deorum est et supplicationes proponi non indigne, immo libenter Iulerint. Verecundus etiam Terentius inducit adolescen- exemplo Iovis, qui depictus erat in tabula Danaes stuprator, semet cohortantem ad stuprum viris gini inserendum Eunuch. III, 5. Talia paganis exprobrat Augustinus de Civitate Dei, VI, 5. N. 9 I. Anno anno praeterito Μenaeelim. I, 34 in Quatuor minis ego emi istam anno uxori meae in Trucul. I, 4: Qui quasi uxorem sibime habebat anno, dum hic suit a. Intelligitur το abhinc GRON.92 Myem in Mocarunt, etc. Alludit ad quamdam tabulam, anno proxime superiori editam, in qua inducebatur mirum in modum Iupiter, Θεὸς ἀπο-N. 93. Certo Paulo plus aequo sensum verbi Lambinus intendit, quum
explicat sine coni Mersia, sine cujus quam reprehensione Plautus tantur affirmandi signo utitur : in certum
est prodire Iovem . . s. ipse Menaechm.V, 9 So. Stich. II, , 86. N.
36쪽
Et ego una cum illo. Nunc animum advortite, usDum hujus argumentum eloquar comoediae.
Haec urbs est Thebae in illisce habitat aedibus Amphitruo, natus Argis ex Argo patre, Quicum Alcumena est nupta, Electri filia. Is nunc Amphitruo praefectu's legionibus: isti Nam cum elebois bellum'stahebano poplo. Is priusquam hinc abiit ipsemet in exercitum,
Gravidam Alcumenam uxorem fecit suam. Nam ego vos novisse credo jam ut sit pater meus; Quam liber harum rerum inultarum siet, Quantusque amator siet quod complacitum si semel. Is amare obccepit Alcumenam clam virum,
Usuramque eius corporis cepit sibi,
Et gravidam fecit is eam compreSSU SUO. Nunc de Alcumena ut rem teneatis rectius, iis Utrimque est gravida, et ex viro, et ex summo Iove.
Et meus pater nunc intus heic cum illa cubat;
98. Ex Argo patre. Id est, patre mustarum siet. Quam multa ejusm et ipso Argis oriundo Male pleri di licenter agat. Harum rerum δεixetiisque omnes Argo interpretantur Ar κῶς adulteria et stupra significat. givo rit enim Argo ab Argos, ut LAΜuIN. - Perperam hunc loeuin
ehao a chaos, pelago a pelagus et vexaverunt, dum comminiscuntur similia. Vid. Ohserv. IV, 7 GEON. liberarum rerum, et alia. Quos resu-
- Aliter seittit Nonius Marcellus a Plautus ipse in se sc 3, α, et eap. VIII n. 4, cujus haec lecti, Milit gl. V vs ult. . at Arno. Argus Pro Argivus Plaut Amph. ius lib. IV: di quidem Amphitruo natus Argus ex Argo Hercules natus est, qui in rebus patre, Mihi potior videtur Mar hujusmodi patris sui transiret exsu-eelli auctoritas. Nomen patri sui Peraretque virtutes n. RoNov. Aleeus vide Camerarii argument. IO6. Amator . . . quod complacit. Unde IIerculi Alcidae cognomen. N. Amator hujus quod. . vel si quod... xo4. Nam Non semiter et nam Neutrum pro nomine mulieris di consequentiam signiscata et vim lectae gall. robet almet ut graec. discretivam habet tacitque trans τυολουτα το tλου περ το φιλούμεvov. itionem, quasi antem Vid. Ind. Cic. Et orat a sive quid urimur M. Vict L Ierc. h. voc Pareus et M. I, 5. N. alii volunt jam. N. Io8. Usunamque. d. adnot. adios. Quam liber harum rerum argum Prim. v. 3.
37쪽
Et haec ob eam rem nox est facta longior,
Dum ille, quacum volt, voluptatem capit: Sed ita assimulavit se quasi Amphitruo siet.
Nunc ne hunc ornatum os meum admiremini,
Quod ego huc processi sic cum servili schema,
Veterem atque antiquam rem novam ad vos proferam: Propterea ornatus in novom incessi modum. Nam meus pater intus nunc est, eccum Iuppiter : ,- In Amphitruonis vortit sese imaginem, omne isque eum esse censent servi qui vidente
Ita versipellem se facit, quando lubet. Ego servi sumpsi Sosiae mihi imaginem, Qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum, is
Ut praeservire amanti meo possem patri, Atque ut ne qui essem familiares quaererent, Versari crebro heic quom viderent me domi.
Nunc quom esse credent servom et Conservom Suum,
Haud quisquam quaeret qui siem, aut quid venerim. 34
stiariam histrionum vocabant orn tum sive ornamenta quae dictiones significant quodvis vestimentici nus gallice eostume, etiam vile et sordidi . non exquisitum et nitidum corporis eultuna, paruo Trinum. IV, 2, 6. ipse ornamenta
sessi viatoris non splendidi eh rago haec sumpsit - Nil gl. IV, 4,
4 : facito ut venias huc ornatu nauclerico i. e. veste gubernatoris nautici. N. III. Schema. Priscian docet VI, 2, neutra tertia terminationis, quae
graeca sunt, et addita tu faciunt geniativum, ut hoc poema, hujus poematis, ah antiquissi,nis secundum primam declinationem prolata suisse, et generis seininini locum hunc Plauticitat, alium,Persa, IV a: Theatrum lepida condecorat schema , et Pomponium in satira mam GH p. diadema Schema est habitus, vestitus, ut seri graecae mologia, neque, ut Maliger autumat, servilis penulae genua. N.
quam tempore, olim gestam no-νam hodie comica hac repraesentatione. ERN. II9. Propterea. Propter rem quam vobis nunc enarrabo, scit. hoc surintum Iovis. . Io Eccum. Notetur, eccum etiam accommodari absentibus. GRUT. Digito monstrabat domum . . II 3. Versipeliem, etc. Facete et comicum in modum metamorphoses Iovis memorat h. v. versimilis. N. III. One. Ut abundat Maniliares, samuli N.
38쪽
Pater nunc intus suo animo morem gerit; Cuba complexus, cujus cupiens maxume est. Quae ille ad legionem acta sunt, memorat pater Meus Alcumenae in illa illum censet virum Suum esse, quae cum moecho est ibi nunc meus pater iis
Memorat, legiones hostium ut sugaverit; Quo pacto sit donis donatus plurimis. Ea dona, quae illeic Amphitruoni sunt data, Abstulimus Macile meus pater quod volt facit. Nunc hodie Amphitruo veniet huc ab exercitu, Et servos, quojus ego hanc sero imaginem. Nunc internosse ut nos possitis facilius, o has habebo heic usque in petaso pinnulas; Tum meo patri autem torulus inerit aureus Sub petaso id signum Amphitruoni non erit. Ea signa nemo horum familiarium Videre poterit verum vos videbitis.
13r. Animo norem gerit. Morem enarrare quibus modis Alcmena gerere, morigerare est ob/equi et ludatur. N. animus pro quod animo libet su- 43. PetasO Petasus a πεταvvxilu
niitur Bacchid. IV, io 7 Epid. Pileus est viatoribus solem desenai, i, 41 . Igitur h. l. dicitur idem dens Apuleius, pilei umbraeultimatque libissini indiιwet. N. Oeat. ADBΜ. - Pinnulo. Diminuis 13a MSS Boxti cubat, coinpleatis ivo utitur commode, nam Pseu-eibus, etc. Proba Vulgaris lecti, dososia non magnum , neque con-eomplexus eam cujus, etc. N. Pleuum nimis apicem petaso ad-t 33. Illei, pro illis frequentiss. didit. . Plauto, Terentio aliis. TAUBM. - 44. Torulus aureus. Docti prolixe Ad legionem. In bello, in exercitu disputant de hoc torulo plerique Pars pro re universa. . censuerunt histrionem more Athe-134. At illa enset etc. Vide niensiuin capillos congestos in eois qua diligentia praemoneat decepta n num et cicada aurea retentos in Alcmenam fuisse. amque mairo summo capite habuisse, scit toru- nam indecoris moribus deturpatam tum , quasi contortam caesariem. in inena comica Veteres non fere aureum, aurea fibula nexum. At mahant. Nulli mulier procax et dis gis arridet simplicior explicatio qua
,oluta exhibebatur Praeter mere torvius aureus sit suiliculus, cinguluin trices. Forsan quoque Deos de auro textum tin cordo Elar Exemis
plaee particulatim et irridenter Plo Ammiani, XIX, I, utar a IO-
39쪽
Sed Amphitruonis illic est servos Sosia, portu illic nunc cum laterna advenit. Abigam jam ego illum advenientem ab aedibus. Adest serit operae pretium hei spectantibus
Iovem atque ercurium facere histrioniam.
rulo capiti circumflexo . Ib. XVI,
Iasu Chnodomarius. . . cujus vertici flammeus torulus aptabatu . N. Ineris sub petaso. Non adeo depressus fuit in aurea petasu , ut Orulus, quo caput redimitum Gat, non appareret. N. is r. Adest Palm Adester erit
op rin, etc. Meursius retinet ferit; quasi sit ἀρχαῖσμὸς, Pro Derit. Castalio tamen nihil mutandum Censet praesertim quum ad Sosian adventantia celeritatem et cupiditatem sese in aedes heriles recipiendi, exprimendum mirifice pertineant duo illa verba, adest, ferit. Licet enim nondum propius aecesserit, neque fores pulsaverit, tamen Μercurio trepidanti ne quid tale accideret, adesse jam Sosia et pulsare videbatur. - - inermeratimn, etc. Adveniente Sosia, sa-hula incipitci ergo Iovem atque Mercurium ipsos quoque mox Proindire oportet, quod lepide prologus nuntiat cavillando de duplici deorum scenicorum indole. Ita locum explico: Ecce adest nunc Iupiter et Mercistius ambo dii, servile opus histrionia faeient vobis hie Nectari intibus, neque perdent operam, erit verra pretium, siquidem vos oblectare ambo anuitentur . Sunt
qui Bolaeo quidem auctore, hunc prologum jucundiorem quam erincurii et Noctis apud Mollierum ha heant. Sed eorum pace, quod sentio, sari liceat tantum acumine ingenii et speetaeuli artificio altera altero disserre videtur, quantum inter hujus et illius scriptoris spectatores urbanitate interfuit. .