장음표시 사용
241쪽
tum felicem Carulo, manu eum praehensem duxit in arti . um principale. contilium in quo sanctius apud ipsum lira risolet: sermonisque serendi caussa in tribunali positus,
pr. ncipem iuxta se, ceteros ejus comites inter purpuratos conlidere justit. Uariis mox de rebus inter se colloquuntur aliquandiu. ac de Caesaris consanguineorumque pruicipum valetudine, aede Germaniae statu Venerus; de Italiae, Turci-cisque rebus Germanus multa inviccm percunctantur. Post colloquium cum dentio Principem comitaretur Dux, suiPmandavit ut illi in Palatio visu d:gna quaeque olfenderent. Tum accepta missione invitavit ipliam, ut rediret a Prat dio, ad videnda reipublicae comitia. Purpurati Carulum deis inde circumducunt per splendidiora quaeque Palatii loca regiis opibus . & Asiatico luxu referta; & inter alia recludiatur magna porticus armamentarii Palatini, quae nisi m gnis principibus advenis aperiri ac ostendi selet. Est autem telorum ac armorum omnis generis ornatissimorum copia plenum, atque opulentia summa mirabile. Videns igitux Carulus tot thoraces, galeas, scuta, cassides, Ocreas, clypeos;
item baltheos, gladios, hastas , lanceas , multipliciaque tela picturis encausticis, auro, argento, gemmisque splendida, ct insigni caelatura decora; non gregariorum militum, sed Imperatorum , ducum , & praefectorum centurias aliquot ex illo armamentario instrui digne , &armari posse, dixit. Instante jam prandii tempore, purpurati non sine pompa Carulum reduxerunt in hospitium, & eorum praecipui quidam adhibentur eius convivio. Adiere Carulum Principem e prandio mox Allobrogum, & Etruriae regul rum legati, principumque suorum nomine singuli adventum illi in Italiam prosperum congratulantur. Rogabant ambo , 1ignificare vellet, quonam fere tempore in eorum provinciis expectari posset. Addidit Tuscus , Alexandrum affinem , atque materteram N. principes admodum ipsius videndi desiderio teneri, expectationemque propterea longam. & mole stam fore. Allobrox praeterea dixit, Principem siluin a Philippo Hispaniarum rege Catholico accepisse mandata, ut redituro per provincias ipsius , atque Gallias, Carulo persuaderet , accedere item Hispaniam , utque triremes in eum ustan paratas haberet , quibus commode ac tuto cum suis trajiccre posset. Gratissimum adve
242쪽
uum eius sibi, consobrinaeque reginae futurum. rulus ad haec respondit: In reditu ab Neapoli, Romaque, volentibus superis, perlustrare Tuscas, Ligurum, & Allobrogum uribes marisci; Thyneni tractum,&charissimos sibi principes amnes tum simul invisere se velle. Philippum vero regem Allobro*i dixit in prosia bonitate non cellare benemercri. Id, perinde ac deberet, sibi. parentibusque suis peregratum
esse. Metuere tamen ac dolere se magnopere,ob temporis, quod sibi a patre praescriptum erat, brevitatem, adeundi Uisipaniam, parendique regiae voluntati facultatem non fibturam. Longum adhuc iter restare,& proximi veris initio, domi se esse debere. Periculum etiam elle, ne novi bellorum motus, qui in Aquitania dicuntur exoriri, Gallicum iter filum impediant. Nihil tamen adhuc se certi statuere: Verum tempus postea expediturum rationes & consilia. Hoc cum responso dimissis legatis, ipse cum comitatu sinararis perrexit ad Palatium, ut videret comitia & concilium publicum,quod in atrio magno&spatiose ibidem haberi solet: utque cognosceret rationes uuffragiorum, quibus inter patricios creantur magistratus . & dispensantur reipublicae beneficia. Serenissimus dux Mocenicus advenientem Carulum excepit ante fores atrii, in quo patritiorum classes jam erant congregatae, & ad dextrum latus suum in solio fit blinatore apud se sedere in atrii capite iussit, comites ejus inter sena ores purpuratos in scamnis altior bus collocati sunt, ut ab his modu sussragiorum d: icerent. Apud ducem utrinque in lateribus sedebant primores na gistratuum,X viri, praecognitores,quos Sapientes magnos
appellant,& qui Duci a consiliis sunt: reliqua patriciorum multitudo in subsellis per totum atrii sipacium. Consilium magnum vocant haec comitia,ad qtis nemo admittitur,nisi genere patricius,& qui aetatis annii XXU.excesserit. Taeiti ineunt suffragia cum calculis seu globulis argenteis, quos discurrentes per subsellia distributores singulis dividunt, lii deinde collectores in vasculis ligneis uno ore angusto, quo manus in scri potest,& inserius in binos loculos divisis colligunt. Rus fit,ut ipsi ignorent collectores,cm iri dextruvel sinistrum loculum ponat calculum suum, & an probet vel improbet magistratum creandum suffragator. De hac vero comitiorum ratione cum alii plures docte & aecurath
243쪽
scripserint; ne nimis logi hic isnus,studiosum et' cognitionis lectore ad illos remitto, qui de rep. Veneta scripserunt. Latius n. omnia hic repetere, ninus operae plectu videtur. Carulus Princeps,cum per duas amplius horas illa comitia considerasset, finitis jam in templo D. Marci pomeridianis sacris, accepit a Duce discedςndi licentiam,ac e palatio cum suis descendit in forum, ut videret augustum D.Marci te plum sumptu& artificio mirabile; quod quidem ampliLiimtun, ac ex marmore nobili constructum est. Pavimentum ex porphyreticis, Laconicis,Thasiis,ophiticis,aliorumque preciosorum marmorum lapillis tessellatum, ac vari tate colorum resplenderIs picturas egregias, dc insignia emblemata reprauentat ubique spectantium oculis , quaecuriosa ingonia diversis conjecturis exercent. Inter quae nonnulla dicuntur esse Ioachimi Abbatis Sanssorii inventa, vaticinus olini ante aliquot secula clari ; quibus rerum Italicarum mutationes quasdam praenunciatas suille volunt quidam. Quemadmodum interpretantur duos cristatos gallos vulpem dilaniantes significasse duorum regum Ges liae victorias de Ludovico Ssortia Mediolanesi Principe. Prs terea per leones opimos & pingues ex aquis prodeuntes. rvrsiim per alios macilentoS in terra procumbentes, ipsum significasse tradunt Venetae rei p. cujus insigne leo est j fatuac conditionem: Maritumis videlicet commerciis opulen tam, bellisq; navalibus potentem acaclicem e contra relicto mari,ad continentis dominatum, terrestreSq; expeditiones conversam,infelicem, ac imbecillem mox futuram. Parietes templi seu basilicae marmoreis tabulis varietate colorum pulcherrimis sunt incrustati. Ad laevani duet albae conjuncte sunt ex uno trabe marmoris icctae, in quarum commissura lineis nigri cantibus natura lius benda tanto artificio viri es. figiem exprestit,ut omnibus industriose depicta videatur,&eius tanqua miraculi mentionem secerit Albertus Magnus in tuis Meteoris. Testudinem templi sculpturis atq; pusturis ornatam sustinent triginta sex lolidae columnae ex vario marmore, & plures ex Phrygio pulcherrimae, crassae per diametrum pedes duos.Tectum quinque hemisipherus plubo vestitis constat. Frons autem,qua parte ex foro quinis aereis portis patet aditus in templum,a solo ad fastigium usq; Grq- canico opere caembicinaus inaurata est,crebriq; per ordinen
244쪽
nem eminent Divorum statuae ex marmore perinsignes. In hujus frontis supercilio, supra mediam portam majorem mira venustatis quatuor equi ex aere Corinthio inaurati' nius quadrigae antiquae justa statura ac maanitudine vivorum equoririn exornant ingressiim. Cai ulum adveniem tem in porticu ante templum, Principis ac senatus nomine cxcipiunt aediui, quos Procuratorcs S. Marci appellant IIII.
viri erant e praecipuis senato. uni, qui habitu in ibicinni . .,..
accedentes , praefentabant omnia, atque Carulum Princi-Pem circumducentes, ostendebant,atque etiam exponobant iavisu quaeque digna per opulentissimam illam batil icam; a-TaS,marinora,statuari atque picturas insignes plurimas habentem. Ascendunt etia per gradus aliquot marmoreos in summi delubri penetralia, chorum nunc vocant, quod ibi Chor-. facerdotum multitudo canentium, dum res divinae peraguntur, conveniat; dc imprimis detegunt arae majori tabu maior. lam Constat uinopoli delatam olim, & ex auro puro argemtoque fabricatam, ac artificiosa figurarum caelatura, inultisque inaestimabilis precii gemmis, & margaritis exornatam, quam nemo non vehementer admirabatur. Aram illam tegit testudo quaqua versum in crucem fornicata, atque tota marmore ophitico pulcherrimo Tiberiano fulcita quaternis columnis ex Pario marmore, quae circum quaque signis caelatae veteris ac novi testamenti historias repraesentat.
Post aram,apud sacratissimi corporis Christi aediculam quatuor nobilissimae columnae ex alabastrite vitri sere instar perlucidae mirum in modum resplendent. Haec,aliaque rara cum ad lubitum in templo considerassent, inditui Cδrulum iactario, principem ducunt ad sacrarium, in quo D. Marci thesaurus ih. cisi custoditur. Ingrediuntur e dextra basilicae parte pcrpo tam sublimem opere tessellato elaboratam auro coloribus- . que; visunturque ibidem emgies divorum Dominici atque Francisci, quas fama est, Ioachimum.Abbatem praedictum, multis annis, antequam hi sancti viri in terris nascereritur, in eo opere essint curavisse. Tum , exclusa turba, Camio Principi iniusque comitibus aperiunt thesaurum, stilpendasque prorsiis opes divitiarum: atque ostendi int divorum imprimis imagines, coronas ex auro plurimas, atquc capita cum pectoribus humanae magnitudinis ex auro item puro fabrefacta, gemmis ac margaritis preciOsulimis eXornata.
245쪽
visebantur carbunculi adamantes, smaragdi, top ii, chiγsolithi, hyacinthi, ac uniones mirae magnitudinis , dc preeii incredibilis. Item cochleae, cymbae, paterae, ac vatapotoria, ex onyche,iaspide,& achate, multiplicia. Monstrabant donaria magnorum Principum excellentissima, m nocerotum duo cornua procera, & unum brevius; pyr pum seu carbunculum ingentem a Dominico Grimano
Cardinale thesauro huic illatum;item urceum ex preciosic simis gemmis,quem olim VscassanesPersarum rex Venetis dono miserat. Prosertur etiam mythra solemnis, quae novi Ducis capiti, cum inauguratur , solet imponi ; quamque festis majoribus in publicum prodienegestat. Est aute vatide conspicua limbis,& clavis aureis,gemmisq; nobilissimis plena, habens in apice praecii inatistimabilis carbunculum.
Quid referam sine numero visos ex auro, a: gentoque caesato calices, cantharos, inuribula, candelabra, gurios,ac pelves , aliaque vasa rei divinae in usum pulcherrime fabrefacta ' Lonetum esset enumerare singula. Poetae igitur non indocti verbis finem his imponcre sati us erit: a Isummeros Getices his, aurea vasas iudit, v ministermi usibuου πωριν. ecpiares ebiam es gemmis auro', rigentes Quam quot iaciferos integer annuε habet. Mollia rater est,qua Seres vestera quondam Nere ed εώ sens des sam Hdicere nuru . Nee refer. una s coneta Ddonade vestes, Nemo sacerdotum quin numerare potest.
Cum igitur eo die Carulus Princeps in Venetorum rebus cognoscendis egregiam operam impendisset,atque avidius omnia in sacrario perlustrasset, praeclaris illis viris procuratoribus S. Marci gratias egit humaniter,quod in os emdendis declarandisque singulis tam lubentes , ac promptos sese demonstrassent. Atque cum eos di misisset, cum ductoribus suis ad turrim, rumque visendum perrexit. Ju ta basilicam S. Marci ex quadrato lapide exstructa est turaris aequilatera , quaqua versium lata pedes amplius quadraginta,non basilicae contigua, sed intervallo pedit LXXX. separata. Ejus fundamenta subterranea pluris, quam tu rim iptam a solo constitisse, Sabellicus auctor est. Sublime
246쪽
PRO DICI Us. IOPsastigium tegulis aeneis inauratis tectum est , quod sole splendente quam longissime ab Istria Liburniaque navigam
tibias conspicitur. Astendunt per scalas lapideas concameratas,quae per interiores turris parietes cochleat Im circumam biendo cxurgunt sensim ad cacumen usque. Pulcherrimus
est e turre summa undequaque prospectus, ptimiim in umbem ipsam ex ili ultis insulis conflatam & pontibus magna ex parte connexam. Monstrantur Canilo Principi sex ur regimbis regiones , Victiora, templa, coenobia, & alia aedificia 'φε s να- publica insignia. Item insulae exiguae circum urbem in i seu pso stagno spat sim jacentes permulta quae moasteritS,templis, aedificiis, ac horeis pulcheriimis excultae sunt. In non nullis etiam oppida quaedam dc coloniae vetuste Aquileienisium Vicentinoiram, Opiterginorum, Concordiensium. Atestinorum, Altinatum , aliorumque Vicinorum populo rum, qui Hunniacis temporibus saeviente per Italiam Ath la, in haec aestuam veluti in loca tuta commigrarunti Apuparet a fronte littus incurvum instar arcus, per XXXV. eir citer milia pelagus Hadriaticum excludens, δέ beneficio hau se Fturae stagnis praestiractum ad tutelam urbis, atque tot insti larum coiitras lictus, & suribundi maris violentiam: ostii, quinis tamen exiguis interruptiim est, quae parvis navi iis,ac aquis marinis viam, acadituin in stagna praebent. Visuntur portus profundisiimi, Clodianus , ac Meduacus, ca stellis & propugnaculis ita muniti, ut classes incuntes, cum volunt, excludant facile. Patescunt ultra pelagus a fronte Ae a sinistris Carnorum Alpes, & Istriae: promontoria ; a ,
dextris Apennini ante juga Galliae Ci tapinae plana fructi e ra, Euganei que colles nobilissimi cum Athesis, & Eridani
ostiis. Denique a tergo rursus Noricorum ac Rhetorum Alpes nivosie. Nec sitiari poterant circumspicientium ocu li regionum amoenissimarum varietate & pulchritudine, detentique fuissent diutius, nisi sol occidens cogendo nebulas longinquiorem prospectum impedire coepisset. Ductus igitur e turri cum suis Carulus Princeps in celeberrimum D. Marci sorum,sumptuosis aedificiis undique esa sum,a fronte mirabili illa basilica D.Marci,& e reaione D.
Geminiani aede marmorea; latera exornant magnificae palatiorum structurae cum splendidis porticibus, di mercat rum, artificumque variis tabe s. Videt ibi Cariatus dive
247쪽
ignoro; sima in medio, & fides penes lectorem libera m neaticonstat quidem scholam nebulonum aleatoriam subiis columnis assiduam , & frequentem videri. Sequenti die Carulus Princeps mane navigio prosectus est Muranum,ad videndum ossicinas vitriarias. Quae in silla distat ab urbe passus plus minus mille. Eam vero tradunt Altinates, &Opitergin . s Hunnicis temporibus prim Mn occupasic. Nunc autem urbis in formam exculta est, civili populo frequens,atq; templis pluribus, aedificiorumque splendore nitens. Hortorum deniq; cultissimorum amat ni tate urbi cuivis neutiquam cedit. Carissus um sacris primum interiitisset in D Petri martyris coenobio, luculenter aedificato, ejus templi picturas elegantes,bibliothecam praeclaram, Voluminibus multis refertam lubenter perlustravit,atque etiam hortos sumptuosos nobilium Venetorum artificiosis lontium scaturginibus elaboratos,& excellentium rarorumq; fructuum plantis variis plenos. Intrant deinde in lignium vitrariorum tabernas quasdam, ostenduntq; principi qua ratione candentem materiam E fornacibus depromptam ferreis fistillis adhaerentem artifices vel uno vel altero flatu in calices, pateras aut in quam velint poculi forinani magnitudinemve mira dexteritate confestim reducant. Nec satiari videndo potuit , quin & inflare fistulis spiritum, & non prius visam artem experiri ipse voluit. Varierate prosecto, tum artificio,ac materia exquisita, exuperant haec Muranensia quam longisti me cetera totius orbis vasa vitrea: atq; imitantur tam claritate perspicua, quam splendore crystallum naturale, ut merito crystallina vocentur. Artificeς etiam indies ornamenta nova , ratio Sque ad antiquitatis imitationem varie figurandi praestantio res excogitant, colores quoscunque mirabili industria reddunt, auro, argento, ccelatura, signis, ac gemmis exomant;& aqua cadentem intingendo materiam pocula faciunt, quae prorsus ex tenerrima glacie sua sponte concreta videmsur, & quae in aestu algorem incirentibus excitant. Et tincturae quidem genere in utantur veterum haematina, murrhi
na, obsidiana hyacinthina, ac sapphirina vasa potoria non tantum, sed & escaria omnis generis capaci stima. Quae quidem historiarum encausticis tam eleganter adornant,uti Plinium ipsium, si reviviscens ea videret, obstupefacerent: merito.
248쪽
meritoque is iudicarer, aureorum, argentorumque precia atq; usimi, nisi fragilia essent, haec diminuere posse. Quid multa Θ non satis possunt admirari Carulus Princeps, atq; ejus comites in iis tabernis tam immensam, ac Variam viis treat supellectit is copiam, infinitas poculorum, ac capacioum vasol um species, non ad mensae nantum delicias,sed ad quemvis alium usum excogitatas. Praetereo pelves, luteres, cacabos, matulas, guttos ingentes, phaselos, atque rostr tas, tormenta bellica, castella, turres, immo carpenta, reorgana musica ex vitro perfecta dimensione connata, quae singula hic longum esset describere. Cum igitur omnia diligenter perspexissent, Carulus artificibus liberali hon rario remuneratis, ad urbem revertitur. Ceterum illi,ut est ambitiosae civilitatis genus hominum, majorem gratiamini re cupientes, & principis largitatem denuo experiri, vi. cissim eundem crystallinorum poculorum multifaria symthesi, qua tricliniaris abacus, eleganter di regie pollet imstrui, honorarunt, eandemque ad ejus hospitium miscin Georgii runt. Ille vero cum si is trajecit in insulam D. Georgii qui r uia . ae gentis circiter ab urbe passibus e regione D. Marci posi--ο. ω- tam, ut videret sumptuotissimum ejus loci monasteriumsiam Amatis templo marmoreo, elegantissimaque aedificiorum structu -. ra celebre: ubi priusquam ardi S sacrae tabulas, statuas , do. naria amplissima, sepulchra ducum, ac principum; item coenobii longissimas porticus, atria, coenacula , cubicula, bibliothecam instructran . nec non hortos excultos, & assimodum spacio sperlustrasset, sol in meridiem ascendere coeperat, horaque postulare, ut in hospitium reverteretur. S. ν Sumpto deinde prandio accessit Carulum principem sum. Pont m mi Pontificis internuncius cum magno comitatu,gratui C ruta turque eidem Sanctissimi Domini nostri nomine felicem in Italiam accessum. Sanctitatem ipsius vehementer ejus rei ob caussam laetari, & omnino petere, ut ita rationes itineris sui porro disponat; quo tempestive ad anni Jubilest exordium ante Kal. Januarias sequentes Romam venire possit. Paterni prorsus an init hospitem ipsum inventurum, honoratissimo Principum conventui, celeberrimoque hujus aevi sesto, cujus ob causam ab extremis orbis Christiani partibus plurima hominum milia confluunt, ipsiim interasuturum. Carulus breviter respondit, Sanctissimi domini sui do,
249쪽
ui desiderio ac voluntati lubenter se morem in omnib' ς
rei e vclle, pa ici nam ipsius benevolentiam agnoscere, summa 1 per reverentia observare,prona creri aure ut eam possit, cupcie, ac libi curae suturum. Cum ille discessisset, venit Galliarum legatus, eadem scre reserens, regem quippe ilium illi peregrinationem Italicam optare feliccio, honorificam, atq; utilem perareq:, uti quemadmodum ipse in aula Cesaris coram petii fletineum in reditu siti visitandi occasionem no praeteriturum. Carulus adfirmare, certi ic quippiam de hac re polliceri nequire tempus ipsiim ximo vere consilia subministraturum: nisi tamen vel brcvitas temporis, vel a d aliud stiboriatur tum obstaculi, sibi in animo est e vidcre Gallias, regemque amnem;ceterosque sibi sanguine junctos principes debitis etiam prosequi ossiciis. Jam verb, cum tali cum responso legatos dimitivet, pauco post Veiictorii Dux Mo-cenicus ut ossiciu ossicio repcnderet, ditandi Principis cauula cum sitnimis magistratibiis,& aulico comitatu, aulonistribus inauratis ad cjus hospiti uni venit. Intellexexat enim Principem Carulum propcdicin discedere, ct massionis accipiendae causam aulam ad ipsum venire veste. Voluit igitur
civiliter praevenere, dc principem eo caeremoniarum labore sublevare. Carulus inopinaro maximi Ducis adventu perculsiis conqueritur nimio se gravari honorum pondere; subverti zradus, atque ordines civili ratis; inii minus ipsius personae convenire, quam ad tale quid ossicii dc scendere. At ille sereno vultu si ibridens contentum eum esse jubet, rite se u- dem hoc facere, & ex solemni more majorum; Principes h spites vi sitari debere: quo constet, gratos dc accepto est e, Jcmina digne , commo)eve tractentur. Precari quidem 1e suo ac rei publicae nomine , ncquid in amica civitate sibi deesse patiatur. Cum aliquandio in atrio sedentcs v riis de rebus sermonem traxis Ient, Dux discedere volens ait
se intellexisse, quod intra biduum inde Patavium pergere,ac porro ulterius vellet. Festinationem istam sibi videri. Ue-nctias, atque Italiam mereri majorem indaginem; nec cuta
sim perlustrari, sed pedetentim potius perscrutari debere.
Nam quo penitius harum provinciarum dotes cognoscantur; co magis aestimari, uberroremque fructum reddere. Ignotam virtutem negligi, ac stipe contemni; cognitam Vcro degustatamque amari, ac magno in pretio semper haberi. N Carm
250쪽
Carulus e contra vehementer eaecv fire aligustiam sibi constituti temporis. Caesaris in gratiam te pei di diste meliorum aestatis autumnique partem; hybemos atque brcumimos dies proficiscentibus omnia impeditiora facere , id coqiae maturandum nonnihil est e. Satius igitur cile, ut visis mane sequenti navalibus, & armamentario, missionem flagitet, Mad iter se accingat. Ad haec ille respondit, Se quidem civis proposito,ac consit i is prorsiis refragari nolle, & quandoquidem ipsi sic animo constitutum esset, se in proclentiarum ei valedicere, & omnia fausta precari velle; utque sitis,ae reipublicae facultatibus ubique per omnem ditioncm Venctam utcretur libere, mandat. Atque ita peramantur cum prin- Monem cipi, tum ejus comitatui valedixit ; quod id ceteri etiam
Hycedent magistiatus fecere, ac deinde simul ad aulam reversi simi.
C rμή- Carulus autem hac missione accepta laetus, ne reliquum μο ρος, diei perderet, cum ductoribus 1uis per urbem naviculis est vectus, uti residuas quasdam i nsignes aedes sacras perlustraret. Postridie mane exorienre jam sole, rei invinae primum in templo D. Zachariae interfuit; ac deinde cum ductori-- He bus, & comitatu sitio ad navalia perrexit. Arsenalem nunc
neror m. vocant locum, quasi artem navalem , quod arte naves ibisscitantur. Insula est urbis angulo contigua verius orientem, & Adriatici maris portus amplitudine duorum mili rium in circuitu, fossis ac muris undique validis munita. cicum oportunis ad custodiam turribus' Divita est per regiones luas , atque artificum operariorumque diversas
tabernas atque officinas oportunis quasque locis dupositas complectitur. Quadringentorum hominum labore
continuo naves, machinas, atque instrumenta omnis geri
ris bcllica perpetuo aedificari assirmant : quorum stipendia in hebdomadas singulas ad mille ducentos aureos aestimantur. Jam pridie in navali innotuerat, Carulum Principem advenire velle. Magistratus igitur ejus loci, & prauecti fabrum & classis, scribaeque navales cum suis insignibus praesto fuerunt, dc ante portam decumanam, ubi per pontem sublicium ex urbe transitur in Insulam psiam solemniter α- ceperunt. Saluteque dicta Ducis ac rei p. nomine gratulati adventum, praeeuntes circunduxere per regiones singulas, T In r ρ' & artificum operariorumque tabernas & ossicinas. MOn-