Breue directorium ad confessarii et confitentis munus recte obeundum. M. Ioan. Polanco theologo Societatis Iesu authore

131쪽

DE REsTITUTIONE cum loquimur de restitutione rei alienae accepi tam de acceptione iniusta, ut ex rapina,&c. quam de retentione non iusta, Vt ex mutuo quq breuitatis gra-λb acceptionis nomine comprehendetur nos lodui. R TIC V L Ub LI. Quis seb ut res lituere. E N E et v a restituere quicunq; fuit causa in i ustie acceptio

runt causa,Omnes tenetur. Decem autem modis iniustae acceptionis causa esse quis potest,qui his versibus continentur: Renituat capiens aliena, eiu queministere' 'comessue: Qui rectit, mutus, non obstans, non mani stans. Trini

132쪽

. Trimus ergo est, qui per se exequitur, siue proprio motu dilucro, siue alieno, ut minister usurarij, & vulnerans ex domini sui mandato, Secundus est iubens qui tenetur, quadoexsua iussione secuta est actio iniusta , aut ratum habuit quod ipsiun nomine fa

ctum est. .

Tertius est, consu lenses fi ca citer: ita ut ex consilio tali moueatur quis ad perpetrandum actionem iniustam, Ii cnectus

secutus fuerit.

uartus est, consentiens,si ne cuius consensu , non sequereriiri secus si sine tali consensu fuisset secutus. Quintus est,adulator quando ex laudatione & adulatione, tanquam ex causa vel non causa se quitur effectus.

133쪽

. Sextus cst , particips mala actionis, ut comes, medi itor, vel qui aliter in crimine participat, quando est in causa iniusthacceptionis, sine qua non facta Septimus est, receptator talita. Est enim causa maleficii, prae bendo eis securitatem & custodiam praedae:vndu fures animosus, & sccurius furantur : Secussi non receperit tales ut fura

rentur.

Octauus est,mutus, id est, qui potest & debet loqui, reprehendendo , mandando & huiusmodi, & non facit. Nonus,non obstas, id est non impediens actionem iniustam, quam potest & debet impedire:

sicut quibus incubit ex officio. Decimus,non manifestansi

134쪽

potest & tenetur: ut testis iniudicio vocatus & custodes vinearum, & huiusmodi qui tenentur ad damna,quae proximus patit ex defectu manifestationis,quatenus non rnanifestare causa fuit damni: & quod in his tribus casibus dicitur,qui potest &debet, intellige non solii de his quibus ex officio incumbit generaliter: sed in articulo necessitatis , de omnibus etiam qui in illo casu possunt sine suo damno, & periculo impedire, quando aliter non potest illi iniuste actioni obviari. Quilibet ex supradictis,quando secutum est damnum, tenetur insolidum restituere. Si vero alij restituerint pro parte sua,

teneretur tantum pro rcliquo:

sufficit enim satisfieri damnificato : unde si unus aut alter id

. totum

135쪽

totum p ranii terit, reliqui non

tenerentur.

ARTI C. III. id beat feri remimio. NI, Istinctione opus est. si restitutio fit ex sola re aliena . quae apud aliquem repe-

ritur,communiter restitui debet ei cui debetur, si sciatur scilicet domino rei, sivest Ecclesasticus, siue laicus. Sed si esset prae latus dissipator bonorum Ecclesiae, deberet Eccl esiae restitui,ha

bito si fieri potest) superioris

consensu.

Si nescitur dominus rei vel

ad ipsum no potest esse accessus, vel non sine periculo & scandalo , restituatur Christo omnium domino,dado pauperibus. Si restitutio fit ex iniusta acceptione, quando etia datio est prohibita

136쪽

vi cu ordinis sacri administrator recipit pecuniam c. resti- tutio non fit danti sed ei in cuius iniuria pecunia data est, siue sit Ecclesia, siue homo aliquis, vel certe Christo omniuin haeredi. Si ex sola acceptione iniusta oritur obligatio restitutionis, nec datio iniusta fuit, v t in usura , debet restitui damnis cato, ita ut concurraniasta duo simul, iniusta acceptio , dc damnum, quod sequatur ex iniusta acceptione. Vnde qui pignus furatura mercatore , eidem mercatori debet restituere,posset tamen in

foro conscietiae domino pignoris restituere, dummodo mercator damnum no patiatur. Similiter si rem fura tam quis furetur, domino restituat,sed fur intelligat se non teneri ad restituendi amplius.

137쪽

Si persona cui fieri debet restitutio est mortua, dabitur hae redibus si ignoratur,facta inquisitione debita, dabitur Christo

in suis pauperibus si distat,& - ciliter ac fideliter ad cum mitti possit si res est magni valoris, debet ad dominum mitti, expeti Jsis de damno detinentis iniuste:

si non potest transmitti & res est parui valotis 8 posset dari eius propinquis, Vel pauperi coenobio, arbitrio boni viri, cum pacto, ut veniente domino eidem 1 restituatur , si res seruari posiit: si usurarius iis qui a loco usuro recesserunt, velit restituere usu- ras, cxpensis ipso sui potesst init . . tere,si ipsemet usurarius recessit, suis mittere expensis. Non semper res debet restitui Ah, cuius est, vel a quo acce-

pia cst , quando scilicet ei est

138쪽

DE REsTIT. radamnosa,vt ensem furioso, &c. sed potest seruari haeredibus.' Si prohibetur causa tantum, non acceptio', ut in turpi lucro meretricio, &c. non necesse est restituere,nisi interuenerit fraus

vel illicita extorsio , vel acceptu est ab eo qui alienare no potest: debet tamen cosuli illis, ut dent pauperibus similiter de acquisi- tis per ludum. Bona incesta restitutioni obnoxia, quando non potest inueniri dominus,facta diligenti inquisitione , dentur pauperibus, arbitrio illius qui habet, vel con. scitaris: & huiusmodi non de bbent sibi res erilare Episcopi, nisi quaestio ad iudicium addu- cenda esset, ut quum quis pu- blich depraedatus est ciuitatem, ignoratur a quo acceperit, tunc cnim de consilio Episcopi

139쪽

vel doministitutio. Inuenta quae nunqua habuerunt dominia, vel cuius non ex

tat memoria, vel qui non curat de iis,sunt inuenientis. Si habuerunt , vel habent dominum , restituenda sunt domino rei: si facta diligeti inquisitione non in uenitur dominus , possunt dari. pauperibus, vel retineri ab in uentose pauper de licetia confessoris. De thesauro cuius dominus temporalis fiet r nescitur, si inuenitur in proprio fundo, totus est inuentoris: si in alieno inuenitur, casu, medietas una erit domini fundi, altera i uentoris , secundum Thomam: si studiose quaercndo inuenitur, cum licentia domini donantis, quia non vulti pse quςrere,iOtus 'uctoris. Siqu tit contra vei. praeter

140쪽

DF. R E s T I T. 3 praeter voluta talem D om j n i. totus erit Domini. Si sciendo the saurum esse infundo, ignorante id domino emitur iandus, videtur totus thesaurus esse Domini. Consuetudo autem qu a thesau ri inuenti principibus reseruan- ietur , non obligat inconscientia, iuxta dociorum sententias.

Quid redientam.

Eddendae sunt res, Mdana:si res existat, ipsa restituatur, nisi pericu tum scandali,vel aliud timeatur, tunc enim ad arbitrium boni viri reddetur aequivales. Si re' non extat , vel facta est detector, aequi ualens reddatur. Ἀ mcunque habet rem alienain, tenetur illi restituere, cu

ius e risiue habeat bonas te si