장음표시 사용
191쪽
DE CORPORIB. IMPERFECTE MIXTIS.
tur,ut infra declarabimus, qu im Cometae, ic reliqua meteora, in suprema aeris xegione nata. Aliaigitur inquirenda&danda est ratio philosophica originis Gamet &aliorurn meteororum, Musdem speciei ac loci. Dicimus igitur scintillam quandam stellae Martialis spissiorem deorsum tendentem, in crassiori tertiae aeris regionis materiae inclusam tanquam in suo vehiculo, propter corporis sui levitatem, igneamq; stelli calidi tatem,tum attractiva ignis facultate, tum etiam propter resistentiam mediae aeris regionis Mus descensum lc transitum per suas regiones omnino prohibentis, in medietate supremae acris regionis pendere cogi, ti bi tum animae seu stellaris scintillat virtute,tum attractiva elementi ignis ipsam proportionaliter sustinente facultate,tum repercussione per Antiperistasin facta ex mediae aeris regionis frigiditate in eodem semper statu eademque distantili 1 terra elevatur.Qtialem autem habeat aer frigiditate in spissatus virtutem res solidas sutium elevandi, ignisq; attractione eas attollendi ac retinendi, demonstrant duo eXpαimenta sequintia.. - Experimentum Luibitenter e vasculo A. B. C. tubam Esursum emissa levem ληιογharam tigneam F in aerem μυatituta ut tripudiare videatur, O hoc modo, quam dis aquaper tubam exibit tam diuybaerula illa inpudiandosiliabit
192쪽
Experimentum II. Ovi concha A. rore muli repleta seres postmodum optime firmata Huxta hastam
perpendiculariter elevatam ante Solem splendentemsatuatur, Sol itfium rassiis suis paula-ν sursum super hastasiammitatem elimabit, prout commanis experientia uiad comprobavit. Fit autem hoc 'sum attractiva radiorum solarium virtute ,puram illam a ubtilem mare iam in ovi tela inc am elevantet .
193쪽
DE CORPORIB. IMPERFECTE MIXTIS 18
Ignea igiuar Planetae,&frequentius Martialis, vis in illo vehiculo tenui, εο quodammodo viscoso inclusa,magnetica quadam virtute circumambietis densioris aeris esusdem regionis partes sibi attrahit propinquiores, easque inspissat,& in 1 ellae forme corpus reducit, contra quod radii solares dc caeterorum sycierum , tanquam contra speculum quoddam reflexi illud illuminant, visibile faciunt.& aut stellae instar eficiunt,aut suas ideas in ipsum infundunt,quibus nobis verae stella: efigiem repraesentat. Non fatis igitur damnare possumus illos, qui
Corpus hoc Cometa,uti dc aliorum usdem naturae,inflammari,&more ignis conissumi volunt quod quidem si esset verum,sequeretur,tenuemillam massani in infima aeris regione accensam,quam ignem 2Iuum appellant,cum ex materia cracsiori sit quam Cometa,magis sensibiliter res, quibus adhaeret, comburere, quod tamen negavit ipsa experientia. Dicimus igitur, fumum hujusinodi naturam o
cultam ha erer,adios invisibiliter dispersos sibi congregandi,ut in ligno putrido, squamis piscium,cicendula, dc hujusmodi aliis nocte lucentibus, supra expressis dictum est, asserimus etiam corpus hoc, siuo quidem, sed quoad nos insensbili
modo accendi &. cossagrare. Causae autem dissolutionis & evanescentis corporis Cometae estassidua radiorum reflexio calorem generans, eumq; gradatim continua radiorum resultatione quotidie augmentans, qua caloris virtute jam post multos dies aucta.&fortificata corpus aperitur, scintilla circumvoluta liberatur,
dc tota Meteori compositio paulatim virtute lucis inse bili destruitur,& in aerem subtilem dissolvitur ac evanescit, quod etiam tum praecipue accidere solet, cum planeta ille Martialis Cometam generans, usque scintillam nutriens revivificans,debilis redditur, aut alicu)us Planetae, Contrariae qualitatis, ejus vigorem diminuentis applicatione seu aspectu, aut cumin detrimento seu casu suo labitur, aut quando materia occulta Martis virtuteignea&destructiva paulatim diminuitur. X
E Rr p A T ET 3 C i definiunt, nubem esse vaporem a terra in mediam aeras regionem elevatum, ibis vistigoris constrictumor congelatum,qui hue atque illae vano ventorum motupulsus agitetur.Sed quod
longe aliter sese res habeat in hujus Meteori generatinne, experimento primum,& deinde rationibus Philoῆphicis satis manifestis explicabo. Ego Venetiis versus Augustam Germaniae inter montes Alpinos iter faciens, in summitate scopuli cimusdam immenta altitudinis,quem radii solares strenue feriebant nebulam subtilissimam apparere percepi, quae magis magisque sese insipissando in nubem tandem densissimam redacta est,anteriori solummodo montis vertici adhanentem; caeteras verb scopuli pa
res a nube immunes&solarib radiis splendentes vidi. Causam igitur huiusta di Meteori a vento fortiter contra illud scopuli seu montis fastigii latus fiante provenisse animadverti, qui flatu suo aerem tenuiorem ante se depellens, illum liter contra scopulum comprimebat, propter scopuli duritiem aerem fugie tem retinentis,ut semper partes aeris sequentes illis praecedentibus apponeret,& propter montis resistentiam gradatim in nubis consistentiam condensaret; quam statim radii solares scopuli verticem ferientes tandem in guttas pluviam inducentes distatuebant.Sed objiciet fortasse aliquis,nubes provenire,urimon
194쪽
tes aut scopuli minime reperiuntur: Cui respondendum est, aeris condensationem simili compressionedicet dissinii libus mediis seu instrumentis produci; nam duo venti oppositi simul flantes,licet unus propter siuam in aere praedominationem alio sit fortior,aerem tenuiorem saepissime comprimere dc condensare solent,dc in pluvias Convertere, secundum venti seu exhalationis naturam; qui ambo venti si fortius agant &rcsistant,similem producunt in acre strepitum, quem duo flumina violenter in eundem sinum scuabyssi immotu contrario incidentia. Memini etiam me in nave mare sulcante helis extensis,& fortio, i flante vento viamdciter fecisse versius A gliamquo iterum per vices debilius flante ventum ei oppositum,&itineri nostro adversum vela re tro agere observavi qtio usq; ventus ille nobis propitius alterius oppositi vigorem superando nos tandem selic iter in Angliam devexit: Interea igitur variae inubes colle illae fuerunt,& inpluvias res,lutae. Si deniq; rationes Phil ,1bphicas producamus evidentiores, percipiemus illas Peripateticorum nubis generatione demonstrantes pro nihilo habendas es.se; namque si nubis origo esset i vaporum in supremam aeris regionem attractio ne, queretur, nubesaestivo tempore frequetiores essequam hyemali: tum,quia auiate Sol suis radiis dilectioribus vapores facilius starsum attrahit, tum etiam, quoniam tempore calidiori, pori terrestres hu)usmodi vapores evomentes, sine impedimento aliquo frigoris viam obsti uentis, fumos egredi sinunt; videmus enim aerem aestivo tempore esse spisiillimum propter assiduos vapores h terra Maqua exurgentes; imo stagna, fontes,& flumina aut penitus, aut secundum magnam ipsorum partem tuo tiliatione in acris substantiam convertuntur; quem admodum in hyeme iterum in spissatione, cum grossor acris pars si igoris virtute condensatur,acrin nubes primum,S deinde inpluvia convertitur. Unde stagna, fontes Sc numina aeris in aqua mutarione repletur tempore hyemali,torrenteq exsurgunt: atqἰ hinc uni versa terra: l a perficies state siccata, hyeme, humida 8c lubri ea redditur. Ex quibus evidenses no vaporem immediate elevatum in mediam aeris regionem,sed ipsum acrem condensatum nubis substantiae causam ecorigine esse,& quod in hyeme nubes magis producantur quam aestate tum propter ventorum oppositoru statum contrarium,tum quia frequentiores stini v torum borealium itatus,quorum est congelare, quamvis denominationem semper non habeat, propter evidentiores fortasse venti oppositi flariis; tum denique quoniam aer preparatus est& aptus ad huJ li simodi impre litones,natu raq; mediae aeris regionis, propter Solis absentiam aut remotiorem distantiam bene disi, sita ad acris cram partes congelandas dc more glaciei sustinendas,quousq; radiorustellarium virtute in guttas disibivatur. Si igitur vapores diurno tempore eleventur,nebulas post Solis occasum producere dc non nubes, assidue nos docet experientia. Ex ventorum deniq; flatu varii producuntur effectus in nubium gene ratione; nam ubiMulier praedominatur,flante tamc, sed occulth Borra propter con-2 lativam unius dispositionem frigiditate&siccitate operante in substantia nu-is,ec dis lolutivam qualitatem alterius,quihist natura Calida destruit opera congelativa sitii oppositi nubes in pluvia mresblvuntur: At ubi Boreas dominium ha- fuerit nubes ab Austro insensibiliter flante dissolvi penitus no potest, sed in nives seu gradinc vertitur; At si fusteradhuc sortior eri artim nives 3 partim pluvias generat. Ventus vero occidotalis,ut plurimu nubes calidiores Micciores producit,quae sine dissblutione suarum partiu radios solares&. caeterarum stellarum suo tinere solent;unde lucide dc serene apparent: Ubi vero ventus unicus & simplex flat,aut saltem ventu transversium valde debiliter sibi contrariu invenit,ibi ut plurimu aer sine nubibus invenitur. Si hoc sapienti non suffcit,quid de nube fulgura
in visceribus sui: portante existimandum,quae in ultimo Hori Zontis margine a P paren contra venti motum movere percipitur λProcul dubio hu; usmodi meteoron
195쪽
DE COR p ORIB. IMPERFECTE MIXTIS . ,8b
ron in puncto utriusq; HoriZontis nascitur ex flatu duorum ventorum opposite flantium,quorum unus in uno Horizonte sortior suit,&alter in altero praediam ἀn.i Donem habuit; ille vero in horizonte Occulto magis sursum lc sortitis oppias toflan, nubem tonitru excitantem, contra debilioris venti flatum,in horiZonte vi sibili movere percipitur. Concludimus igitur, nubem fieri ex compressione tenuiorum aeris partium facta, ventorum flatu in opposita, mundi plagas pro .grediente; dicimusque contra Peripateticorum opiniones, Ventum tam inmeiadia aeris regione,quam in infima inveniri Cum nubium corpora ab ipsorum flatu moveantur,quemadmodum&ipsi Peripatetici scripserunt.
ieientis. E ventorum etia in origine Varie scripserunt veteres,ex quo inis certa ipsorum de hu)us meteota causa cognitio facillia,c dignoscitur. Nam Peripatetici venti materiam, calidam& iiccam ex- balationem dixerunt la teraliter circa terram moventem; Becti, aerem vaporosiam, a sumosa materia e terra egrediente agitatum: Conmmius ventum definit esse vaporem frigidum & sie
Luinrelo .utum,dceterra aut aqua separatum,uirtute caloris acrem siret uomo ventem: Amposuerunt,uentorum Originem esse,eX motu violento nubium,ae
rem ante sepellentium , Abi voluerunt,uentum habuisse, ortum suum ex reveriaberatione partium seu brachiorum mariS 1 qualibet terrae plaga proveniente, dicuntq; brachium australe in boream vergens ventum Orientalem seu Subso lanum inducere,& sole caeteris εἰ Nonnulliani scribunt,ventos ex antris dc specu bus provenire. Nos autem praXi quadam docemur,ventorum Originem a duo bus primarie derivari,videlicet,aut ab aere incluso,simpliciter&violenter a ter rae ventre prorumpente,aut ab ipsa aqua,in vaporem calidum vi ignis centrali di Ilipata. Aer autem in terra inclusus expellitur,aut subtiliatione Cus, a calore centrali faeta, quemadmodum experimento sequenti declaratur, dc tunc pro .pter paucitate in materiae nonnis levem excitat ventum,cudusinodi in aestate spi.
196쪽
Ignis λ.accensi ver arulam B. C. D. subtilia/ione expellit alerem grassioremper
tubam E. qua egrediendo flatio ventos benigniores excitat. Aut propter multitudinem aquarum in terrae viscera irrumpentem, integram aeris substantiam ex terrae ventre extrudentium, ut experimento sequenti declaratur,unde non mode, venti,sed etiam terraemotus ut plurimum fiunt.
Experimentam. II. 0ra eadus insuperiorem regionem vasis A. B. C. D. destendit in regionem eius inferior per tubam E. se expellit aerem in eacontentum per foramen tuba, F. qui transiens rorificium liati. G. eam suaseo resonare facit. Aut quando magna terrae quantitas cadit in immensam terrae cavitatem seu specum,aerem in ipia retentum subito dc violenter ejiciens,ut inexperimento sequenti declaratur, atque tunc semper sese circa illam mundi plagam tremor terrae persenti cur metuendus
197쪽
DE CORPORIB. IMPERFECTE MIXTI s.
I9 It rena quantitare veriori regis ne vasis A. B. C D. defiendisinejus inferiorem per tubam E. or cogit aerem in ea contentum per foramen Duia F. G. egredi iuQDiugula ilia sonos iast. Aut venti etiam ab aqua in Centro retenta provenienteque vi caloris inter ni seu sulphuris in ter visceribus accensi subtiliata,& in tenuem vaporem redacta pissime derivantur,quemadmodum experimento sequenti declaratur.
Experimentum. IV. in osia A. B. C. bulliens super igne vertimr in vaporem,qui e redisnspertubam D. -lemensurinsi AE. F. . Nam Disitir Corale
198쪽
Nam aqua in centro vi caloris subtiliata ampliorem sui corporis comprehendendi Iocum expetit, cum in priori siua sede propter corporis sui extensionem manere non possi t: Und tum ob expulsivam ignis naturam,tum etiam propter subtilem suam substantiam facilime in aeris reglonem erumpit,eumque huc atque illuc sua praesentia & motu agitat, ac ratione spirituum sulphureorum in ipsorum vapore retentorum, tonitrua, fulgura,coruscationes,& hujusmodi alia
meteora generati Ex hujusmodi igitur vapore calido ventus ille,suem Dpha
vim propter Mus incensionem vocant, derivatur. Atque has ventorum causas non modo exemplis artilicialibus supra descriptis sed etiam naturali experientia certas & infallibiles esse comprobare possumus. In Dalmatia enim,narrant. 'uantiu&Pomponius Meti,essehacum in specu quodam prosundissimo, vastoque hiatu praecipite,in quem projecto lapide levissimo, quamvis tranquillo die, ventos su bito exagitati,& Procellas turbini similes oriri scribunt; hic procul dubio iuconcavitatis basi includitur aeris immensa copia,cmus egressum negavit aqua-rutri multitudo orificium specus obturantium penetratio ne igituri eta a lapide deorsum pro ecto magna aeris pars egreditur extrusa foras per ingressionem partium nonnullarum aquarum. Quin & in Cyrenaica ovimia rupes quaedam Austro sacra dicitur; ab AEolla etiam regione propter infinitorum antrorum ac specuum in ea contentorum multitudinem venti assidue flare observantur: Unde ejus regem primum, Eolirandis tum,ventorum D Eu 11 finxerunt Poetae: per huiusmodi enim specus facilius emittit terra fumosam ventorum materiam. Nonnulli enim Promontorii Puteolorum incolae,etiam adhuc viventes se in aetate hac ultima meminisse dixerunt, horrendum accidisse insito promontorio terra motum,dc ventos ac sulphura cum tonitru stupendo per spactum 8. horarum exagitata fuisse,motamque terram de loco uno in alium ac montem in aliquo loco elevatum, quem Crnen vim vocaverunt,& in parte ejus proxima haud exiguam territ p ortionem, imo Ac maJorem civitatis Cumense partem aquis marinis
spectaculum hirius temporis admirandunt submersam esse testati stant, quae omnia Ipsemet vidi, usque rei rationem,immenlam sulphuris sub terra ardentis quantitatem pono, udpote cujus facultate flestructiva, major terrae sulphureae it. I ius partis portio in cineres conversa gravitati terrae superimminentis locum cedebat, quae in terrae viscera ad cineres usque combusta praecipitata inclusium aetem calidum erumpere cogebat, cu)us violentia praedictus terrae motus, venti flammigeri, fulgura,tonitrua dc alia lugubria accidentia procul dnbio fuerunt inducta. Hviusmodi igitur vapores sulphurei sunt ut plurimum ventorum ignivomorum autores: Unde in illis regionibus, ubi frequentius terrae viscera aut visibiliter inflammantur,aut per insensibiles expirationes aer hujusmodi vaporibus inquinari siste coruscationes & tonitrua saepissime accidunt. Concludimus igitur ventos excitari solere,&ab aeris in terrae visceribus inclusi extrusione facta,aut ejusde subtiliatione, & tunc debilis ciet ventum Zephyrii dictum)aut dum integra hus substantia erumpit 1 terrae gremio,iam propter aquarum us sedem occupantium violentum ingressum, Im immensam terrae portionem deorsum versus centrum praecipitatam, cujus casu & praesentia aer ibi re , tentus subito detruditur,& vehementem tum terrae tum etiam acris inducit agitationem) vel aquarum in terrae gremio su btiliatione, a calore su lphureo orta, cu)usmodi ab Auitrali parte propter assiduam Solis cum illa familiaritatem saepilis flare percipitur,cujus igneae tacultates hyemali tempore tolluntur propter vehementem natus borealis relistentiam, unde tonitrua de fulgura non ita frequenter hyeme producuntur,quam aestate. Venti etiam abacte subtiliato,dcc terrae ventre excusso provenientes frequentiores fiunt in aestate: Illi vero ab aere in integra sua natura ex tetra exturbato provenientes vernali tempore ma
199쪽
DE CORpORIB. IMPERFECTE MIXTIS. m
gis operamur,& praecipue circa mensem Martii. Nam aquae radiis solaribus ae Cedentibus penetrantur,&aerinclusus egredi paulatim permittitur,qui tandem infinita aquarum compressionelocum illiscedere solet,sed perpendiculariter ii 'i , fulgetite Sole,& siubtiliante ipsas aestate convertuntur in substantiam aeris.At
que hoc modo quotannis rerum rotationem fieri manifestum est Ventorum au
tem de una mundi plaga in aliam,hoc es lateralis ipsorum flatus causa fiunt Pla
, netarum tum exhalationes,tum vapores exagitantium motus,&asipectus mutui,
spiritum istum stablunarem huc atque illuc,secundum naturarum suarum disipo sitionem pellentes. Nam alii Planetae sunt Orientales,alii Occidentales,alii in
latitudine Boreali,alii in Australi, alii in signis calidis, ilii in frigidis,alii in humidi,
dc nonnulli in siccis,ventos ejusdem generis excitantes: Alii juncti cum aliis veniatos mixtos i nducunt; alii promptiotra sunt secundum suam positionem,exagitare ciaturam sulphurea illi aquaticam,alii denique terrestrem. Atque hoc modo secundiam Planetarum dispositionem venti varii variis anni temporibus in ducuntur,utinfra docebimus.
ERip AT Evic i scribunt, tonitru & fulmen fieri,quando eri latio calida dc sicca,una cum Vapore humido dc aqueo elevatur aestu Solis in mediae regionis aereae partem superiorem;ubiexhalationem illam circumquaque a vapore ambiri ec concludi olunt, ac in nubem condemari frigidam & spissam cujus frigia ditatis intensae injurias aegre ferens exhalatio illa inclusa,huc atque illuc veluti indignabunda agatur,quaerens exitum, tandemque is huc agit tione Manti peristasi instartapae accensa rumpat, vis ignea,latera nub Is, ita ut illaestracta dc disrupta fragorem ingentem eda quem Lonitru vocant, appellantes simul lumen exhalationis accensiaefulmensulsurdccorustationem.Quorum quidem opiniones in omnibus improbare non potilumus,dicimus enim materiam patientem,crepitumq; edent esse aerem in nubis substantiam redactam; r-mam vero agentem dc fiagorem inducentem esse materiam illam sulphuream dc ventosam tam seigiditatis quam humiditatis vi accensim;quae illuminata secundum ignis inclusi naturam,aerem quaeritapertum,&,utappetitum suum e Pleat, carceris suos disrumpit,ac in locum spatIosiorem&tenuiorem evolat&e-Vanescit,in quo liberius vivere potest: Siceliam videmus Salis ira substantiam nihil aliud eisse,quam aerem Digore congelatum,cui,si accedat sulphuris aliqua portio,iicEt exigua admodum strepitum ingentem edit,fulguraque artificialiacmittit,ut demonstratur experimento hoc sequenti. Experimentum L Mμε cap. Diuitiaco oste
200쪽
Super silem nitri D. in Aga A. B. C. igne carbonumfusum. O sulphure aspersium injeci carbonem vivum E. o desubito audivistrepitum magnum ingeniem percepi con Dctum inter natura dunura,cuer iliam carbonis ignei cum 2lphurei Unde onitrua ara fetasia ori uni cum fulgaris apparatione: Gibus observatu exactos de tonitruorum d postione j M ais. Quinimo etiam hoc ipsum in pulveris bombardici executione sussicienter declaratur; Ex quibus manifestum est,aerem spissum,nitrosam in se dispositio nem continentem esse causam fulguris& tonitrui materialem,atque exhalatio nem sulphii ream esse eorundem causam formalem. Quomodo autem haec aeris condensatio fiat, in nubis generatione evidenter fatis declaravimus,ubi contra Peripateticorum mentem nobis negotium fui Flante enim vento meridicinali, cujus materiam vaporosam utplurimum,propter Solis illi parti propinquitatem, sicciorem & magis sulphuream este diximus,& praecipue tempore aestivo,vap res sulphures,attracti Solis perpendicularis virtute saepilis&magis,licet invisibiliter sursum elevantur,qui Versus partem Septentrionalem moti, Aquilone etiamtunc temporis flante in nubem praedictorum ventorum oppositione conflatam circumvolvuntur&conglomerantur,omnesque Mus partes olim dissipatae, in unam massam densam reducuntur,unde vis viribus,& atomi sulphurea at mis uni ei tandem resistentia nitrosae natura frigidissimae,tum repercussione maciam sulphuream agitant tum ipsus massae igneae activa facultate per antiperistata fortificati illuminantur,&sulphuris partes olim in potentia solummodo perantes am in actum reducuntur, ac illuminatione subtiliantur,ita ut inde Io- cum ampliorem & capaciorem strenue propter suarum partium subtilitatem usque ad nubis exteriora deorsum penetrent, ejus latera violenter disrumpant,fragoremque ingentem edere percipiantUr,nuem tonitru etiam vocamus. Quod autem mistio aliqua sulphurea per antiperistasin, hoc est,propter frigidiatatem resistentem, accendi & illuminari possit, confirmat experimentum s quem.