장음표시 사용
121쪽
Vmmpotestas,irao necis Domini iures ademptas Tantam habuerunt Romani potenatem in servos,ut eos non tantum aliis rebus moventibus annumerarint. 4.gdesissest leg. ventrum,ssia U.S.&no secus ut alia bona mobilia aestimarint,&plus
minusve χα aureis vendiderint,l. I. C. tamm. ἡ .mannm Verum etia
pro lubitu occiderint,l. i. g .de his quonsi vel alieni iuris Sie Lacedemonii Helotas suos per Cryptas occidi consueverunt.Politi lactuc Sic Scythae labant suos servos privare vise,ut sortius innarent vulvas asinarii, dum mulgebantur: Hinci copiosius lac extrudi credebantalaria M.3.Quam consuetudinem Romanorum4 aliarum gentium,propusnarunt quidam his rationibus. i. Quia Dominorum poteuas in servos,illibata permanere debet, nee cuiquam hominum hellum jus suum detrahi. l. a. in ρν. f. de his quisunt ui 1. Quia servus eu totus Domini mars possessionis.Ergo ii 5 secus ut alia animalia, impune occidi potere . . ab auctoritate sacri; scriptusae,ExM 2I.P. 2I. ubi diei ur, quod si Domulus interfecerit servum,& uno vel duobus diebus supervixerit, subjacere poenae non debeat eo quod sit pecunia illius. Verum potenatem vitae ac necis Dominis recte ademptam probatur his rationibus. 1. Quia per servitutem non desinit esse naturalis homo & tam ad servum pertinet praeceptum, Non occides,nes profundes sanguinem humanum, quam ad liberum hominem, qua de re elegistes, Senec. ι Epist. 7 svrebis.Serri titimo hominesnt,Serri t im contubemale ncurri monti, humiles amici;Servisunt, nil conservi,sice Nait eris tantundem in utros,luerefortuna. Quoties in mentem venit, quantum tibi inservum liceiit, veniat in mentem, tantiniam in te Domino tuo iure. Itemtib. I.de Clema. I 8. Servis imperara moderate laus es,ct in manopi cogitandam,
non quantam illudi me pati possi sted quantum tibi permittar aqui bonii nasura. Σ. Quamvis dominium in eo consistat, ut quis re sua pro arbi- Eio utatur: tamen hoc dominium privatum subjicitur includitur dominio publieo,nec cuiquam fas est, re sua in praejudicium salutis Publicaeabuti,cum nequidem privatis commodis suo arbitrio noceis
xe queat. Proinde sicut leges prodigo dant curatores:Ita semper opexam dederunt Praesides Reipub ne quis ervis pro libidine ad pec candum utatur .gribis,q nsi. Hinc cautum est Lut ad scelera
122쪽
Coxtro II POLITI eri Qu.EsTI VI. Vtrum ferritus juretentium introducta, derogetjuri natura tVarie haedere disputatu tam apudJCtos, quam apud Philophos. Quod ver&jus naturale per jus civile tolli non potui, prob mus uis fundamentis. i. Si enim tolleretur,tune vel in parte vel in toto tolleretur. Atqui neutro modo tolli potest. Non in toto, quia naturalia iura sunt immutabilia, s sed natur. Instaeu.MG.ct Civisi. No in parte, ratio est, quia non aliter judicandum de parte, quam de toto, cum eadest de parte ratio quam de toto, totum enim nihil est aliud,. quam partes, tam naturae nostrae pars implantata est, quam totum, non enim partes referuntur ad totum secundum quid, sed sunt de substantia malla totius,&in illo secundum totam sui substantiam includuntur, tam contra jus Ibnestum agit,qui miculam iustivi honesti supprimit, quam qui totum:Si igitur una Malia particula juri&naturς per jus gentiu corrigi possci; sequere Iur eadem ratione introduci posse jure gentiumcontra jus naturale, quod licitu siesutari latrocinativi alia ,quae in particula rivi distributiva justitia jure naturae simi prohibita item interdicere matrimonium, reverentiam erga. magistratum, pietate ergaDeum ejus generis ilia, a. Quia usai turale &jus gentiumuini subordinata, quae se invicem non tollam, sed explicant 3. Superiusis potest corrigi velabrogari per inferiusia Atq; jus naturale est superius,quia Deum immediate habet auctore,. a quo implantatum, se naturalia. OLde Iiῆ.αOC. 4. Sinus nat tale vel in toto vel in partibus quibusdam tollatur,vel corrigatur, sequeretur ess iniquum Miniustum Atqui consequeris est absurdum, Ergd,&α . . Quisomne jus gentium est naturale, fmgulorum, Institi derer.iari Quod autem servitus sit jurisgentium constat, ex La. Instit de I.N.G.Oα 6. a simili,sicuti Magistratus non facit contra jus Θtural dum punit sontes,illosq; plane ex reru natura rollit,proprer peccatum.Sic etiam non peccat contra jus naturairineq; illi derogat Princeps, dum punitruos hostes servitute
Contra uero, quadrata contra naturam, eiq;. deroget videtuPprobati his argumentis.I.abauctoritate Florentitit, in I. 4. LI. st desιtr. iam. quem secutus est Iustinianus Imperatot,in β 2.IU dejur. G .ubi definitur servitus, quod is constituti iurigentium, qua quis alieno dominis sintra natur subjuitur. 2 anat ulla contrariorum. Si libertas estina in
123쪽
tura, sequitur servitutem esse contra naturam. Atqui libertas es a natura, g Instit Iur. UErgd servitus n5 poteste Ile natura,&ratio est, quia contrariorum non est eadem ratio. Sed non magni ponderis haec argumenta sunt&facile dispelli possunt. Quod enim in definitione J Ct Florentini dicitur; servitutem esse constitutionem iuris- gentium, qua quis contra naturam dominio alieno subjicitur, non recipit hanc interpre rationem, ac si absolute simplis: ter jus gentium iuri naturae dc rogaret, sed tantum explicat limitat jus naturiale illudq; restringit&coarctat ad illos, quid c bii a naturat bertatC, inobedientia vel alio maleficio non perei scrum. Est ergδ, hoc loco,
contra naturam, non derogare uri naturali, nullam enim iuris naturciis partem tollit, sed manet ius naturale integrum ierfectum, sed est vetar ne illud naturae privilegium extendatur ad indignos. Dissinguendum proinde est ii ternaturam hominis, cui hoc privilegium naturale est tributum, inter ipsum ius naturale. Aliud enim est privilegium,&aliud ipsa natura, quae ad utramvis contra dactionis partem verg re potest. Annon educatio liberorum consentit , cum jure naturae l. I. ius naturale g. de I. ct I. ct ij. δε-- g .cta Nihilomninus tamen licitum est patri, degenere Sabdicare,Lucticiis alnidib. Num hic jus naturale propterea immutatu putas, quod liberi degeneres propter naturalem rationem excipiantur, tari tum ad frugiri obedietues libros restringatur Atq; hac ratione quatenus jus gentium privilegium naturale ad dignos restringito facinorosos, morte dignos servituti subjicit, non video, quomodo vel iniquum 11 vel juri naturali deroget. Ad a. Negando.
Na quamvis contrariorum sint contraria effecta, id tantum valet inaequalibus, ver,non in inaequalibus Qu9EsTI VII. Vtrum meliussit errari instrvitutem,quam acidi Deterius esse in servitutem asservari, quam occidi,videtur probari possie his argumentis. i. Quia non sui, nec victoris gratia tantum
Vendere ἰm postis,c. tivum occidere noli, Serviet utiliter vj at durus areis Naviget,ac mediis hyemet mercator in undis, anno prostriorteormienta pensi
124쪽
Qu EsTI IX. Vtrum potestas,ita O necis Domini iuresi ademptas Tantam habuerunt Romani potestatem in servos,meos non tantum aliis rebus moventibus annumerarint. 4.gdesivest legi m ventuwr,fis V.S.&no secus ut alia bona mobilia aestimarint,&plus minusve aci aureis vendiderint. 4. C. comm.*ν manum. Verum etiapro lubitu occiderint,l. i. g .de his quisumsui velaherii iuris. Sie Lacedemonii Helotas suos per Cryptas occidi consueverunt.Polit Heraclid. Sic Scythae solebant mos servos privare visu, ut fortius inflarent vulvas asinarii, dum mulgebantur: Hinc n. copiosius lac extrudi credebant Iierod M. 3. Quam consuetu dirimn Romanorum aliarum gentium,propugnarum quidam his rationibus. i. Quia Dominorum potestas in servos,illibata permanere debet, nec cuiquam hominum licitum ius suum detrahi. l. a. in pr. f. de his quisunt sivi. 1. Quia servus est totus Domini mars possessionis.Ergo no secus ut alia animalia, impune occidi potest . . ab auctoritate lacteucri luinae,E 42I.ν. 2I. tibi dicitur, quod si Dominus interfecerit servum, Muno vel duobus diebus super vixerit, subjacere poenae non debeat, eo quod sit pecunia illius. Verum potestatem vitae ac necis Dominis recte ademptam probatur his rationibus. I. Quia per servitutem non desinit esse naturalis homo&tam ad servum pertinet praeceptum, No occi=, os de sanguinem humanum, quam ad liberum hominem, qua de re elegante Sene in Epist. Ius verbisServisunt imo bominessunt;Seresint m contubernalessiunt evrisiorbia humiles amici,Servi lum,imo conservi,si co
praveris tantundem in utros,licerefortuna. Quoties in mentem venit, quantum riti inservum liceat, veritat in mentem, tantundem in te Domino tuo lisere. Item
ι b. I. Ctim. c. 8. Servi imperine moderate laus es, ct in mancipio cogitandam,
non quantam illud impurie pati possit, sed quantum tibi permittat aqui bonii nasura. Σ. Quamvis dominium in eo constat, ut quis reluxpro arbitrio utatur: tamen hoc dominium privatum subjicitur includitur dominio nubile nee cuiquam fas est, re sua in praejudicium salutis publi caeabuti,cum nequidem privatis commodissio arbitrio noce-xe queat. Proinde sicut leges prodigo dant euratores:Ita semper operam dederunt Praesides Reipub ne quis servis pro libidine ad pec candum utatur,l ail de his,q--υur. Hinc cautum est Dut ad scelera
125쪽
t1 COLLEGI POLITI cI vocati dominis parere non teneantur, Lis quipuresi, an ignositur, quoa vi aut lam.&lservin non is omibus f eoblig.ctact. Hinc Hadrianus servos ac ancillas Lenoni danistae vendi vetuit; Item Castrari ethlibios fieri prohibuit,t. .in'.Ol.s L. m. Hinc Severus quenqua ex iis dem prostitui voluit, i. i.*ώ. insin de vi praefurb. Et quamvis Dominia servis accusari non poterant, siquis, tacthis, qui asci nonni tamen Antonius Pius Severus proconsules , in provinciis praefectiam quendam constituerunt, qui de injuriis servorum, cognolceret. propter privatam utilitatem squia quot servos tot holles habebis;
unde etiam Macrob. I Saturn.M. servum malum domesticum appellat. Propter has igitur causas, utilitatem tam publicam quam privatam omni cura in id incubuerunt boni legumlatores, ut potestatem dominorum aequitatis es humanitatis cancellis circumsctiberent Pr inde introducta est Lex Petronia, anno TC.8I3.qua omnis vis privata a tergis servorum amota,usq; ad virgas dora, . uni C.de emendat em. Item apud omnes fere gentes , cu ab accusatio nibus arcerentur servi. ad Asyla recipiendi iis data est facultas, ex quo fundamento sanctuaria Pontificiorum orta else creduntur, a qui biis etiam facinorosissimos avelli vetant, cremn ad EccL47. q. ct inter alia, de immunit. I.
quasi divina lege non jussi essent Magistratus ab ipsa ara eripere fa
tur, qui in leges peccaret. Pro solutione argumentorum in contrarium adductorum di instinguendum est. I. Inter vindictam publicam&privatam. 2. In ter usum, abusum. 3. Inter legem moralem&forensem. 4. In ter poenam soli&poli.
Vtrum bona externa in censu verorum bonorum habenda Stoici&quicunq; eos sequuntur,ita argumentantur Quaecunqὲ reshomines alliciunt ad superbiam, ad fastu,injustitiam.&e.Contra a contrariis, virtutibus abstrahant potienorem nunquam satiant vel implent, homines crucianr,&omnis genetis molestias adserunt, in bonum virum rard cadunt, per se etiam adlaphora sunt, inconstantes sunt, fragiles ac caducae,nitent cum effunduntur,n5,.eum cumulam tur, a multis probis viris contemnuntur , innumerum verorum bonorum collocari non debent. Atqui externa bona sunt talia,E.&c.
126쪽
Verum quia externa bona sunt maxima Dei dona, a summo
bono Deo Τer Macortari hominibus divinitus concessa, per se instrumenta, diu mensa,Ornamenta4 praemia virtutum, quibus D eus
necessitati de indigentiae humanae succurrit, c.merith in numerum verorum bonorum sunt collocanda,& quia stoicorum argumenta partim laborant taliaeta aecidentis, partim a dicto secundum . quia1 ad dictum simplici ter, concludim as, Stoicha, ut indi nos, hisce bo maprivandos in turpi coeno atq; luto resinquendos esse. Qu EsTI XI. Vtrum pecunia inter raras divisti numerari positi Negat hoc Aristot. c. 8, 9. lib. I. Polit qui vulgatam & tot seculis tritam opinione,mentibus hominum eripere conatur, his rationibus. I. Quia dicit illas eale veras divitias, quas cu tenent ex voto poli essbie s. ame perire non possunt; At pecunia est talis res, quam cum quis tenet, etiam in maxima copia, tamen fame perire potest. Exemplum habemus in Rege Mida, de quo fabulantur Poete, ut est apud Opid. ιk2. Butamorphosis enim cu ex nimia avaritia precatus estJo vem, ut qui)quid attingeret, illud in aurum converteretur, atq; huius sui voti compos tactus esset , tandem omnes cibi, quos comedere voluit in aurum sunt conversi, ita ut iis frui spoterit de sic coactus tuerit, in summa pecuniae abundantia,fame perire. 1. Quia pecuniae pendent ab arbitrio humano, quarum valor facile edicto mutari potest. 3. Quia nee modum nec finem ullum habent. . Quia pecunia est communis mensura divitiarum: Atqui mensura non est id, cu us est
Verum,quod haec opinio sit erronea probatur his tandamenta s. r. hia pecunia inter instrumenta Oeconomica est primam ultimum,quatenus peream,reliqua onmia in strum eat a parari,aut
amissa secuperari pollunt. r. Quia est medium utile&appositum succurrendi humanae indigentiae. . Quia sine pecunia aut planeno,int difficulter necenaria ala subsidia come ari possitnt. Et nropterea recte ait Demosthenes, Ἀματοει,---- οῦδενής γε - νειρα τῶν θεόν - in speciniis crime his nihilmesseri eorum,qua decent, cum quo consentit vulgatum illad: Cuipeatasia deest,ei omnia de*ηt. Huc etiam pertinet effatum Aristotelis, lib. I.-onM.9. Impossibile est, aut non facile res praeclaras agere, cui bona externa non se
127쪽
3 COLLEGI PD ITIt Quia inter divitiarum partes,primum Iocum pecuniae tribuit grytito M. i.Rethor .F. F. Quia communi hominum opinione proprie divi tes appellantur,qui pecunia abundant, eamq; ad suos & aliorum usus
Ad argumenta igitur I. 4. Committi sallacia accidentis, valet enim pecunia intrinseca bonitate. Ad 1. do . Quod sit tallacia a diciose eundum quid ad dictum simplicite . Licet enim. ensura, qua me sura noni ossit elia id, cuius est mensura tame fieri potest, ut aliquid diverso respectust mensura&mensuratum, ut cum alius nummus argenteus vel aureus per aliam librae lanci impositus mensuratur Est quidem nummus mensura communis omnium divitiarum; sed garum tantum, quae appellatione nummi non possint comprehendi Qu ESTIO IL
Platim Din. sic ait; Divitiae seo clim ab usu nullae sunt, quamvis
do magis, quam possidendo consistunt. Idem probatur rationibuε. I. Quia divitiae sunt instrumenta a Deoin natura ordinata ad siue currendum indigentiae vitae humanae.Instrumenti autem unius cuiusqἰ natura magis in usu, qua inpossiessione consistit. a. quia etiam liquis multas potudeat divitias, liramen iis non utatur ad indigentiam uiri aliorum miseriam explendam, non vere dicitur dives, sedici istius m ipsa divitiarum abundantia pauper&egenis .Proinde&n 3, affirmativam quaestionis non immerito amplectimur, concludimus. bonum eure divitii, bene uti; malum, divitiis no uti pejus vero
Amrmat hoe Ca in phar. ClinM. M.f. .io. Propterea, quod τα χρηματω seu possessiones servistere per omnia compareturi quare cum ervus utres possessa non minus aereliquae possessiones, putat eadem ratione possessiones alias esse, partem ramiliae a. uda Iamilia sine posse moni hus consistere nullo modo possit, sed iis Q binnactis cadat 3 . Quod res possessae sint substantiae Ergo non pociant esse partes accidentales, sed debent esse Ies essentialas.
128쪽
Ex Enc TATI, III. sVerum duas tantlim esse partes essentiales probavimus praecedenti disput. de familiis insenere Et sicuti liberi sunt effectus prime societ tis, ita possessiones runt effectus societatis secundar, quia ad
familiam constituendam tantum requirantur persone , nulla vero timstrumenta inanimata cirrationalia, propterea, quod radii textoris
vi sua non texant, nec plectra Cytharam vi propria pulsent, nec deniq; ulla alia instrum eiu sive possessiones per se actionem pariant, ob quam Paterfamilias servum in familiam necessario recipit sequitur in ei via: Gqua de re dubitavit, Aristor. I.Polit. s. Partem essentiale familiae non constituere. Proinde repetimus distinctionem antea in praecedente disputanallatam, qua distinximus inter familiam constituendam iam constitutam. Item inter partes essentiales&accidentales. Item inter constituendam familiam, &constitutam artam tectam conservandam. Ad primum igitur argumentum M. esse fallaciam a dicto secundum, quid ad dictum impliciter,quamvis enim
raιχti λα- conveniant cum servo in uno atq; altero; non tame proinde conveniunt in omnibus, ut lex definitione servi patelcit. Ad a.
Ie Quod quidem subtractis omnibus possessionibus familia diu eonis sistere non possit, sed interim non sequitur, quod etiam ad constitutionem ejus, ut pars requiratur. Nam licet homo absq; cibovi potu diu vivere ratione naturali no possit, inde tamen non sequitur, quod cibus sit pars hominis, ita etiam de familia sentiendu. Ad .Quod sit fallacia consequentis. Nam licet possessiones sint in praedicamento substanti 'interim tamen nihil impedit, quo minus diverso respectu esse possint considerari, ut accidentia;utpote; homo quavis sid substati nihilominus tame est in pdicamento relationis, respectu domini.
Quas TI XIV. Vtrum mercaturust medium licuum acquirenas remfamilianum 'Contra mercaturam a nonnullis hae solent adferri argumenta. I. Quia virtuti inimicari homini variam praebet peccandi occasionem, Eccl. 23.P. 37. sec. 17. v. 2. 2. Quia cum avaritia est conjuncta
dum aliquid vilius emitur carius venditur, August. lib. Is de C. D. cap. 3. 3. Quia nullum alium finem sibi propositum habet , qua lucrum Est enim lucrum esca Diaboli fraus illius laqueus August.
. . Quia mercatura invehit merces damnotas, quae non adne
129쪽
ex petientia tellatur, quod mercatores soleant pro damno vhanc blasphemare, iro pretiis rerum mentiri pejerare. Verum mercaturam licitam, utilem.& necellariam esse probatur his rationibus r. Quia per illam superflua Reipub. exportantur, Maliunde quae nobis iunt nectuaria apud os non inveniuntur, importantur, quamobrem inchoative, quo ad causam impellentem ab ipsa natura videtur originem traxisse a Quia honor est habitu. mercaturei olim maximus,quod ea ad Barbarorum necessitudines, re- .gumq; amicitias comparandas plurimu valuerint, Pisu p. s. Quia plurimum iacit ad maximarum rerum ulum experien 21a. q. Fue runtvi Imperatoribus Romanis, imovi Regibus Israel mercatores
proprii veluti omciarii, uti liquet, exta. 2.Paralyp. c. l. P. 6 abi: adduce ἀDantur Salomoni equi de Egypto, de Coa , a negotiatoribus Regi qui ibant emebant. Pro conciliatione argument rumin contra-anam sententiam oppositorum distinguo. Inter usum & abusum: mercarura . . Inter vitia hominis verae mercaturae requisita. Inter id, quod fit per se quod per accidens accedit. 4. Interduerum honestum . quod nihil aliud, quam laboris praemium, intenIacrum inhonestum, quod contra Dei, naturae rectae rationis prae-1criptum. Exigitur. Cap. iussitas depaenitent.ῶμα, capeuci. C. Wrim 28. d. Quibus distinctionibus praesuppositis facile erit ad contra
usuras alii vero sententiam horum improbanto statuunti. quandam
eis licitam quandam illicitam Utriusque igitur partis argumenta
adferemus,& quid hac de quaestione sentientum, certificabimus. Qui usuram peccatum esse statuunt, his rationibus sese m uis
niunt. I. Quia adversatur apertis scripturete distis, utpote Exta. 22. Ra .ubi expresse dicitur: Si pecuniam mutuam dederis populo meta pauperi, qui tecum Est, non eris ei, sicut usiurarius, non impones ei
130쪽
usura vituperatur.Item sim. II. v.3 commendatur is, qui ad ulu rara pecuniam non dedit. Item . Miu s. Reprehenduntur illi, qui usuras a fratribus acceperunt.Item Proverb.28. 8. Reprehenditur, qui multiplicat divitias suas usura foenore. Item Luc. 6. vers. 31. Christus jubet, mutuum dare&nihil in desperare r. Adversiatur jurinaturae,quod non vult put quis ex aliorum incommodis,dispendiis, jacturavi ruinis, sua quaerat commoda,l. tumu, g tio . igitur, J proficio. Atqui hoc commodular,quod per usuram Uiurario accidit non percipit ex suo, sed ex alieno, res enim mutuo data, desinit esse dantis, incipit esse accipientis, i incentum, C. si certum et 2 insit citibus
dure contrabit:tr, Ergo,&c. 3. Pugnat cum natura pecuniae. Est enim pecunia inventa, ut ii et medium petmiitationis contractus,nonvcro ut in si ex se pecuniam pareret.Li4s decensr.O; It Est etiam per se res sterilis ad pariendam inepta. . Refragatur textabus uris Canonici. ot tit de uoris, praesertim ' M'. quia in omnibus, ct in cap Apo
ciis illicitu, com I. 3. n. 33. eqq. quem ride Praetereavi legibus Imperii damnatas este usuras costat ex re celsibus Imperii, in Comitiis Augustanis, Anno scio. 9postea, Anno is 39. ct Anno is 8, promulgatis, in quibus usurarii conta actus reprobantur,&judicibus supremis mediis Minfimis serio mandatur, ne uaper contractibus usurariisjudicent, neq; executionem faciant, i md ipsum Usurarium amissione quartae partis sortis mulctent. 6. Contrariantur bonis moribus utilitati Reipu. quod patet ab ensectis,evertunt enim omnia legitima vitae commercia, quae homines non curant,quando vident tutiorem faciliorem lucrandi rationem, item exhaurit familias privatas praedia exonerat intolerabili exactione pugnat cucharitate, misericordia teneficentia erga proximum. . Quia mutuum sua, tura gratuitu est, neq; in copensationem ejus usus, creditor ex natura mutui accipere quid potest;Quod si verbfecerit mutuum non est, sed alius contractus.ls tibi, 7 .in .st de pactis, i. gasti, ii.6s ibi,gde, - increditis,ubi dicitur, quod paria debeant reddi paribus MDo ultra. 8.