장음표시 사용
91쪽
Exanc ITA Ti, II. vnionem, ut impiam & blasphemam e Reipub finibus mi-ciendam ωradicitus extirpadam esse, ne pars sincera tra
TIOSA MACHIA VEL DI OPINIO REFUTATUR, QUEM
Ulamare non puduit.'Principi utilitatis sua causascere omissa ete demdatamaderes revocare.
INTER alias virtutes, quibus Machiavenus vult P incipem ornatura, vehementer ille laudat, illam prudentiam, quam vulgo per fidiamri per jurium nominamus, quo videlicet Princeps omnia pacta de pro milla ad iam tantum interpretatur utilitatem; monens, lic te Principi, line ullo scrupulo, vel conscientiae aut honestatis mcisu& respectu, illo casu, si egregia amplificandiri confirmandi Imperii sese offerat oeca fio, fidem datam fallere ac sus iurantu violare. Qua opinione nos nihil, non didemus principe. sed quovis homine, indi
gnius esse judicamus, adeo, ut aut vel cogitare tale quid ausit me Hiari eum pudere atque erub 'scere oporteat. rant m a best, ut hae prae-
eepta principum animis, instillanda atq; inculcanda putemus alpois re, quorum praecipuum munus est, iustitiam incorrupte omnibus administrare. Hujusmodi ergo suasoribus non facile aures praebe hunt, ni ii, quor Tanimus Zecorruptus,& malitia obcaecatus est, ut quid de ipsis posteritas sensura sit, non multum laborent. Illud enim negari non potest, firmissimum principatus fiundamentum e Gethois nam achonestam,de principis alicujus virtutibus,ram Iubditorum, quam exterorum, opinionem ae judiciu , ut videlicet ben e de eo honi omnes sentiant, & bene de eo loquantur. Quid ver,de principisrthus reputationes fama dicemus, qui omnium sermonibus an quam perfidus ac perjurus differtur Refert Machi avellos, id nonia
92쪽
18 Cothrari POLITI cI Ex ERCITAT II. ne quod dicis, verum esse non nego. Sed, an inde concludes, licere principi utilitatis suae causa fidem datam fallere 3 Equidem se omnia dia divina,& humana iura pervertis. Haec enim sententia locum si obtineret, mox serro ex igne omnia vastari adeoq; coelum terrae misceri videbimus. Esto, sit aliquando utile, fidem datam fallere. An propterea fallemus 3 Sic enim licebit& templa diripere, altaria expila re, opprimere innocentes, fures, sicarios dopeinmorum hominum sentinam fovere. Neq; scelerum ullum est, quod non speciem utili- ratis habeat. Apage cum tua opinione. o principum pestis Equidem sic existimamus, ndem servare, divinum quid esse, ac longe melius. quam eandem datam fallere, etiamsi certissima utilitatis spes effulgeat Annon,qui fidem privato datam violant, in omnium suspiciones diuodia incurrunt Annon vulgδ execrationisint, ipsiq; iissem petuntur artibus annon taliam poenam secum apporta perfidia, videlicet illam, quod tum etiam, quando verum dicit, remque serio agit,nemine inveniat qui credere ipsi aut fidere velit. Porro quam tristes soleant elle, hanc Machiavelli doctrinam amplectentium exiis tus, infinitis exemplis demonstrari posset. Unum tantum hoc loco sulticiat. Notum est enim Borgi famosi illius Ualentini ducis exemplum Is cum abjecto omni religionis, honestatis, fidei cla aequitatis
respectu, totum se libidinibus dedisIet, ierjurio, perfidia proditionibus,siisq; sceleribus divinavi humana ura polluisset, suo m
Io expertus est, quam parum firma sint regna, quae fraudibus ac pet-fidia nituntur. Paulo enim post a seis sebditis est desertus,amicis juxta ac inimicis exosius est, e tam alto dignitatis culmine ad ima detr sus vitam tandem in summa miseria finivit nec quicquam posteris suis reliquit: praeter infelicem scelerum suorum memoriam. Nemest quod dicis, Turcas his artibus frequenter uias esse, cum magna ipsorum utilitate. Nasi recta ratione putare rem velimus, omnino dicendu non fraudivi perfidiae hoc per eadscribendum, verum potius ignaviae uiscordiae Christianorum. Perjurium enim Deus& homines rectae rationis, semper oderunt, nullam proinde prosperitatem perjurio, sed juste Dei indignationi&socordiae hominum
93쪽
constituendam familiam, duas necessario reis quiri societates,praecedenti disputatione, dictura est Primaria igiturQuae est inter maritum e lax rern, expectita,Secundariam,quete est inter dominu& servum,hac disputatione adjiciemus. Idq; ut a nobis fiat certa methodore ordine. Primo ad pleniorem cognitionem 4ntellectum servitutis, praemittemus quae . dam,de libertate eamia varias distinctiones strvitutis adferemus. Teriin, qualem habuerint Romani pote ternis servos, detegemus. Quarto de novo quodam desimormnato dervorum genere vulgo dictis, eci, ep gelu quaedam adjiciemus.
TMEsus PRIMA.CUm privatio per habitum melius cognoscatur ideoq, merito
jus servituti sature libertatis auspicamur. Sunt autem labretasO 'ritu rio res privata: sed publicae, quae ad publicam utilitatem Ia- tum personarum pertinenti roe IO Marciano, ι quis rogarin G, Π.d. desideicomI-Ideolis erit,de iis in Politicis agimus. a. Vocabudum libertatis, ramTheologi quam Philosephi in Metaphysicis &Ethieri, nec nonJCti, varie accipiunt, cx proinde
diveritis defit titionibus circumlcribui, quas ne hue praeter necessit tem ingeram,quandam Sistinctionem libertatis praemniam. 3. Soιin. 9Metaph q. 9.duplicem facit libertatem TDiam..tοactioiane steram contradκι is, quibus nos tertiam addimus speciem, qua dicitur vita. I Li-
94쪽
co COLLEGII, POLITICI . . Libertas a coacti medicitur Soncino d. l. illa, quae rem eximit ab omni potestate superiore: Atq; sic competit, Deo Te r. pl. Max. absoluteo primὸ,Hominibus nissecundum quut, quia, ut alii aliis quodam re . spectu subjiciantur, omnes tamen obsequium debent Deo, a quo voluntatis actus nostri libertas omnis dependet. 1. Contradictionis libertas nihil est aliud, quam ipsa voltantas, seu naturalis facultas, quae tendit ad utrumq; oppositum,&potest agere vel non agere prout visum fuerit,aut ipsa se is applicaverit.Ast. 8 P0fiext. 8. 99 Netaph text. o.Somm. 9. Metap.q. 9 Soar dis' Metaph. I9. Et haec est, quae a Stoicis definita est. Quod*facultas vivendi, noui quis maxime Mit, proinde nullo modo cogi, nec prohiberi, nec vim paci potest, cujus appetitiones non impediuntur, desideria non frustran- Iur,aversationes non sunt irritae. 6. Est igitur haec contradictionis libertas, tantum voluntatis,inon cadit, nisi in motum voluntatis primum, sive in actum elicitum, atq; proinde distincta ab illa,quepnsi principi uaetus, sed ipsum actum imperatum sive secundum considerat, in specie uertas Politicano is minatur. Actus enim imperatus, sive quatenus in objectum extra
se fertur , quia& tolli impediri potest ab extraneo quodam: se inquiturin ipsam libertatem cratione, actu videlicet potentiae impedito, tolli posse.& quia hoc loco nobis sermo de tali liberiare, qu et nabet oppositam servitutem , sequitur hic tantum agendumendide ubertate Politica , qua non ex facultate agenes , sed ex impedimento quod inter facultatem, lactum interjicitur , prohibetque quo minus tantum possit voluntas, quantum cupit,aestimanda. Quotiescunq; enim membra nostri corporis aliud exaequi coguntur , quam imperavit voluntas nostrai toties libertati nostrae aliquid detrahu
7. Non tamen propterea libertas nostra aestimari debet ex impedimento quocunq; operationis dimitatione licentiae, nullus enim in rerum natura liber hac ratione eis r omnes enim cogimur subiecti elle majestativi legibust, quae quamvis non sinunt nos vivere ut volumus,non ramen inducunt animo nostro servitutem, aut quicquam derogant Itbertati, quia con veniunt congruunt in clinationi voluntatis nostraein ita imperant, prourvoluntas nostra naturaliter appetere de bel, res cingunt igitur praecepta deges volunta-
95쪽
tem nostram&ad mores,naturae&rationi conformes limitant.
8. Hominis proinde libertas non consistit in eo, ut male agat, sed ut libere persequatur bonum,& in eo imitetur perfectionem Dei Ter Opt. Max.& anctoru Angeloru , qui etiam pertinaci propolito vergunt in id, quod absolute bonum, non tamen in delibertatis jacturam patiuntur magis ac ipse Deus, quem nefas est quicquam cogitare ab optimo. 9. Cum ergo voluntas nostra non prosiliat ad executionem, mi sprius ab extraneo quodam oblecto moveatur invitetur Idcircb leges, praecepta, tanquam objectum adsentiquo voluntas nostra inclinatur ad id unicum , quod tendit ad sui perfectionem, Se quo alias a natura sua ferebatutato. Hinc sequitur servitutem non esse, si quispiam convenis enter vivit Reipub. Proinde Cic. pro Cluent. πηπα inuministri Magistrartu leguminis pretas iudices,exm denig, idciris omnes ervi simus ut liberi esse possum. Item Plin.ad Trinan. iusta legi sanctio honestae, ut o prima servire
Principi,raerare est. Item Boetib. I soLPros. 6. Regis agi renis, atq; obtemper roughtu umma libertas est in Monarihia. Item Seneca lib. 2. de benesi. Q.optinanus civ datissatus, ab rege iusto. Item Claud.lib. laudiit. Fallitin egregie, qui quissubprinci cre ritServitium .n quam ubertauratior extiuu nisi rege ριο, . it. Recte erg&a JCtis definitur libertas Quodsiit naturalis facultas ejus,c od cui acere libet nisi quidvi autIuuprohibetκr, I libertas,1. deflatu hom ori .inint.de jur.'Vm. Q. Patet inde jus non opponi libertati, sed cum libertate sta-- re posscihomini quippe id tantum facere ex recta ratione Iibet, quod magistratus neges requirunt. Est proinde libertas nihil aliud,quam vivere sub legibus. Na si libertas ellet talis facultas, quod curi; ex cor- rapta natura placet, absq; ullo impedimento licentiae , non tantum Respub nulla constare poti et verum ne vita quidem hominum a belluina abesseti quae,quo magis alligata materiae est, eo magis deter-
mirrantur tantum ali quod est proprium rerum materialium. Non ergo facultas agendi quodlibet, se uicit ad libertatem constituenda. Nam eadem ratione: brutis libertatem adjudicare deberemus, que: suo impetu procurrunt adprei sepia, per prata vagantur. Sic volucres, qua volunti aethera tranan iri Diέjtjro b c Ooste
96쪽
. tam . loquitur, in rotum libertatem tollit,ι quin a latrombus, inn.f.
qvi test. pag. Nam quos hoc loco servos indigitamus, non habent libertatem circum Icriptam, de rebus certis alligatam sed prorsus &omnino ademptam. Et quamvis libertas sit facultas naturalis; int rim tamenus eidem est additum a juregentiu L .iUngae Icti Hine non potest vis injusta libertatem tollere nisi de ficto .quia latronil .ss. Qui resfac pos Et aliud longe est, esse intervi cive Messi servum. r . Servum definit Arist.quod sit κτη- hγανον ἔλοτομή. πυλαγ- προκηκον,τ' φυσει op κτ' , αλα χωρογν. Bonum Minstrumentum domini tui animatum, ratione praeditum, aptum ad aliquid agendum,natura quidem in ejus potestate existe ius, edi men ab eodem separatum, Aristota .ritu. . it. In qua definitione Arist. servum apnellat. 1 virum aflis di m possessum. Servi enim non sunt sui juris, sed secundum omniavi in universum subjiciuntur Domino suo nee tantum sunt servi Domini, sed toti sunt ipsius, quia postellioni&tamiliae asseribuntur, ut partes , partes enim non referuntur ad totum se eundum quid segi illo se eundum totam sui substantiam includuntur,& quemadmodum caetera sive animata sive inanimata, universim Domino substinciuntur, ita etiam servi inter possessiones quae .nt in potestate possidentis numerantur. Et hinc praeter relationem aequalem quae est inter Dominum &servum inaequaliter sese habent Dominus quidem servi dominus est, Caeter suus; Servus non tantum respective
subjicitur Domino sed vitam & quicquid deniq; habeto possidet, id
x6. In umentum dism, quod in rebus domesticis, operadiministerio servi Paterfamilias tanquam instrumento ad negotia domestica expedienda utatur II. Ammatum est in humentum qu distinguitur ab instrumentis inanimatis, uti laniaratrum, ligo&quibus in laboribus, operibus perficiendis uti consuevimus. IX. Practicum est, quo a ministris opificium, quorum ministerio in operibus efficiendis uti solent, separem reum servus usui vitae quo aedianae in administranda re familiari inserviat. . o lss. Differt ergo in duobus ab artifice. I. Quod in artifice.
97쪽
solum requiratur peritia elus artis, quam exercet, quibuscunq; et lasit praeditus moribus. In servo autem ad ministeria recte expedienda. amor etia erga dominum, fidelitas atq; industria in expediendis negotiis sui domini vitae probitas. a. Quod servus sit pars familiae: Artifex verd etiam ignotus esse potest. ao. Est propterea servus infrumentum rationis:quod aeque uti dominus ratione praeditus est: hinc mandata domini intelligere, in
moria retinereo recte expedire valet. 2I. Instrumentima est tale, quod in domini potestate Hinc olim servi emptioni, venditioni & commutationi, o c. ubiaceban P. 12. vi abiudicitur instrumentum additiarentiam membrarum corporis & reliquorum instrumentorum, quae resecta amo corpore,aut remota ab opifice. a quo regebantur &is ovebantur, nihil amplius per se possuntagere aut efficere cum tamen servus mandato domini accepto etiam illo absente&remoto negotia sibi commissa expedire possit. 23. Jure naturali dicitur esse in potestate domini. quo a servis qui jure civili tales sunt, distinguitur.
26. Simi enlmservi duplaces: Alu natura, qui jure naturae servi dicuntur alii ino tire, qui vel constitutione jurisgentium, vel jure civili, servi dicuntur. 2S. Experientia teste, natura duas hominum classes instituit, qua ubiq; etiam,quo etiam te vertas, reperiuntur Alios enim instruxit natura magnis animis & provida selertia Alios abjecit usq; ad ignominiam brutorum solius patientiaee, laborum gloria superbos. Id quod innuere voluit, Plutos d. si quando imperantium animis ait adis mixtum fui e in prima generatione auru, unde honoratissimi facti fuerint. Illis autem inquit, quos ad auxiliandum fieri voluit, argentum indidit,serrum deni q. ars agricolis, caeterisq; opificibu5. Fertur quippe Prometheus aduere Principi Limo coactus partuuiam undis
26. Quia vero tum demum officia&dignitates juste distri-huiuntur, quando qui ' obtinuit, quod condit soni maturei sue congruit, Erb.ι j. Et constat nasci quosdam, usq; aded impotentis animi, ut nec suis commodis prolpicere, nee in longitudinem consilere
98쪽
possint propterea indignos illos es quin imo impares libertatis
rendae,& tales, ut non nisi aegerrime extra servitutem vivere queant, quis non animadvertit 17. Est proinde servitiis alia naturalis existit, quae cum natura&conditione alicujus per omnia quadrat;&sicuti eistis contra n turam detinetur macre, in quo etiam perire nece ite habet; ita,qui extraservitutem sed suam tamiliam sustentare non possunt,propter rationis judicii defectum, alibertate non minus abstinere prohibentur, quam piscis ab acre, avis ab aqua. Under ecte Busisq. s. . Conferens Turcas,qui servitutes retinent,cum nostris, qui rasa leverunt, ita scribis estis,an optime rebus nostris consuluis quiservitutem iamus sustriit:Si enim umo clemens, quasi Romana seges praesinbunt, strutras νianeret,no tam crucibus,parabulis opus esset ad Obmodasenclusi praeter bis eatem nihilo nisti egestas, qua illos adparrandum ela impellar. I. intacum tempore Constantim Μ ni Q, initium reviviseentis Christianismi, Potnues de manumittendis servis invicem ce tarent,&amore religionis servos manumittendos statuerent, tanta statim oborta fuit mendicorum copia, ut non longe post, rogatione
Pontificum Xenodochia, Nos omiavi id genus alia hospitia, eo cti tuerint Imperatores aedificare, quo illi, qui ex propria prudentia&ingenii industria, se nutrire nesciebant, nutrirentur. o. Hinc non longe pbst Valens Imperator edicto vetuit, ne quisquam sine labore ostiatim stipem quaereret,sed in servitutem
vicissim retrahi retur, Bod. I. ias .c. s. Et tantum deservis jure naturae,
a serviendo dictis 3 i. Porro mst av&-dmeritium
t tum iterum dupliciter capisivitatrict Narrinate. 31. Captiritate quia jus belli apud omnes gentes receptume Te eonstat, I PMN. I t,idelis capta urb&qκαungis ea Aut tam corpora, quum pecuniae inpotestatem mirusoncedant. Hinc sequitur, quamprimum civis aliquis in praesidia hostium deductus eli, lus omne livitatem xlibertatem amitti, l. s. g. I.ctist. tit. ec .ct post . iners ct l. igia acquirorum dom.=kum ,lastis oem uvifHoc ergo, sunmumius, ne
in summam degeneraret injuriam, pietas sensim etiam apud Bub ras gentes mitigavit,ut qui iure stricto occidi potuissentasservareturdi in servitute perpetua damnaretur.Qui igitur a rigore Minii iuris
99쪽
praeservabantur apud Latinos exinde nomen traxerunt cli abas. servando,servi dicti sunt. Alio nomine etiam vocantur mancipia. r sat bom. quod ab hostibus manu capiantur. 3, Et qui non essent optimo iure in servitute suorum victorum Cum enim illos liceat impune occidere, cur non liceret id victoribus, quod minus,videlicet in servitute redigere Est enim mors omnium tetribuissimum & omnem spe aufert. 3 Eth. 6. Servis vero ea praerogativa manet, qua possisua servitute ad libertatem pervenire, nullo verc, modo a morte ad vitam, propterea, quod a privatione adliabitum non detur regressus. . Demitu raec servirus: Θωυ constitutiojurigentium, qua pus domnio actem corra natBra ι icum o 1 De I ct L . ω, θεῶ statumn 3 itis autem Inst.de W.Per 3s Nariserare,cytia jure naturali partus sequitur conditionem parentum,&quia jure gentium servi ex captivitate fiunt, sequitur, quod eodem jure se Iint qui ex ancillis per captivitatem fictis, inuntur, Ioin vinianin,L .d M.tim. 9 emi aurem,Instit.dejmper . 3 Iam ciuili triplici ratione servi fiunt: uod Deme, enuntiavi
37 Emptione dupliciter aliquis fit servus uno me .cumiber homo, major viginti annis ad pretium participandum sese venundari passus est,fferet aut , Inuit inpersen. Constat enim libertatem
euerem publicam exl iquu rogatus,1 de euom. liberi.quam ut nemini licet respuercis offeratur, I ult. 6 'πὸ, versiicerenim, C. detes. man ita
neq; prodigere iubi nocere. Hinc puniuntur illi,qui sibi injurias
manus in serunt: Hin e puniri voluit Adrianus Imp. qui se siverint castrari,vel castrandos se dederint,l. 4. fili.=adi. Corn. de Sicar Poeni rgo haec abiectis animis imposita, quod pretio libertatem, quae alias In aestimabili sudibertas siti R. I. vendiderint Estq; hoe omnino saetas luteris consonum. Nam sicuti saerae literae insectantur Esavi temerit lem, Genias quod unius offae pretio primigenia vendiderit, Ita etiam seges temeritatem inhiantium turpilucro, ut scisci voluerun r. 38. Altera modo servus venditione fit, siquis captum ex hostibus redimat. Redemptus enim statim fit redimentis, Lm bellaris 6- πνωπ st de can o postlimineus Quabus loco supplicii servitus imponitur, servi poenae
100쪽
σς Cox illor POLITI cI vocantur cid mlia Masati ervisum.Facinora autem, quae servit te punita fuerunt, plurima narrantur:utpote,qui suppetias serunt Marma ministrant hostibus,pro hostibus habentur,i.bseri, Cimogreg
Ideoq; eadem tractantur pertica,qua hostes,imb eo durius, quom jori eum perfidia peccant. o. Servitute item punita est mulier ingenua, quae eontra edictum nupsin servo,23.C.de mulierubis,quasi emis unxer. Quod SCina, postmodum sublatum est a Iusiman Imperat.in O. C. 44Cto Claudiau.
i. Item servitute punita est jure civili magnitudo debitor u decessio bono tu ι la. tab. Gell.lιν. 1 .cap. I. Ante jus Ιχ.tis debitoris corpus secabatur inpartes,4 inter creditores dividebatur,t6ν -- tiliano . Dc. 8. Quam efferata immanitatem non tantum repudiavit mos publicus, is ulti ex patribus repudiarunt, Tertussi in apoI.cap. 6.. mbrosiis T .c. 8.or Io. Hodie propter prendiam, fraudem Mali asceis
Iera, quibus plerumq; obaerati involvuntur, in carcerem compingi solant.Menoch. arbitr. iu quas. Gallaib. I.οU. 26. Sic in Hispania, Gallia ela Anglia omnes fer e turres portatum tarctas reperimus miseris ob aeratis, qui illic stipem mendicant. 1. Et quia unusqui' naturaliter obligatus ad ανγδωω; propter ingratitudinem libertus iterum revocatus est ad servitutem.
3. Potestas ἐν ininica eslius, quod Dominus habet in servum. Et est omni suo affectit flan e ea de cum eo dominio, quod dominus habet in aliis suis rebus. Hinc servi toti runt sui domini e pars tam istiae, proinde pro nullis habebantur & vivis hominibus non annumerabantur nihl habebantia patrimonio, sed omnia acquirebant suo domino t.MQt quasper Das nobis acq Deinde , ita etiam eorum in manu Domini titit, ita ut a Domino pro libidine Ac sine causa oceidi poterant.l.quidergo insinct delegat. I.θι servum.Dieno.oblig. Qua de re ride Bodin.dea ab libr. I. I. Germaniam vero servos veros nunquam habuisse, Ubi est Cornelius Tacit in lasoria de moribus Germ. Sed ab anno Christ. 78 l. servitus magis magisq; minui casta pit,ita ut anno Christi Doo .in universo fere terrarum orbe, servi amplius non fuerint, utplenius ex historinprobat Boin I.de Repubc. 6. , super-