장음표시 사용
481쪽
1ndi, de quantitate sortis cum reliquisqtiae debeantur, oblata. Ex quib. necesset pecuniu,qtiar pro sorte numeratur, de-uci hic&numerari sub ratione simpli-
is quantitatis non autem sub ratione cerorum corporum Vel specierum monetae.
Ergo necessarium videtur, debitorema Temper liberari posse, eandem quantita-em sub qualibet approbata moneta restiuendo, nec posse altringi ad certas. etiam iumerata S,duntaxat species restituendu: uia hoc modo facultas redimendi non stlibera, sed coarctata, quod es contrai ubstantia nior uni redituum, ut supra
uaesti. So. . Confirmo, lyria foenerator, qui fuit huiusmodi concei I ira enu Se Xerce- e, tenetur sortem congruam praerogare,
ion incerta quadam specie monetae, sed n qualibet commoda S approbata, S ea raerogatio sertis in qualibet congrua&lpprobata moneta est de substantia. Igi- tir sicut creditores habent facultatem delualibet congrua proba moneta sic far- randi, ita debitores debent habere libe- am facultate luendi de qualibet co gruald proba moneta Creditor verbiolensa ocet est ingere, certare .idetur aut de conodo ultra rationem simplicis duodeci- Nar, aut de arctanda libertate uitionis, quorun utrunque illicitum et L
Qitibus non obstantibus puto dictii lausula in non esse excelsiuam , sed vali- iam sub temperamento bonii aequi po- est enim esse, I saepe tu venit, quod cie-
litor non erat sorte in nutare ratur u Sin pe-
, unia aurea, sed in argentea venninuta an oncta: debitor autem sule profecturus, siue praedium auit uni re dein plurus,ri lod non poterat redimi, nisi in aureis solari
aus, specialiter illis indigebat: id O lioluit vendere reditum , nili haberet sorte ni in aures. Ex eisdem autem causis iuste creditoris interesse potest, solarcs potius aureos retinc re vel recuperare, culina aliam .speciem monetae . eo qubd facilius aureis scenerabitur, vel si indos acquiret, qUam alia specie monet 22 Cum ci go non thm creditorum in
pe not. suprὰ sed etiam debitoriim, quibus ut plurimum praesertim in magnis summis, utilius est in huiusmodi aureis sortem accipere, quam in alia viliori moneta, ius tam est pactiim non solliminini usus simplicis qu4titatis aeris alieni in genere necessarius est, sed et in qua doq; surcertae speciei monetae t Et sic dicta clausu
Ia non ei reprobanda, sed cum aequitatis terra peramento accipienda, veluti prirnab, qu bd propter defectum unius aurei tantum, si debitor suppleat in proba molaeta aequi ualenti , non debet reprobari ob
Idem de tribus aut quatuor aureis in magnis summis quia propter tam modicum defectum non dicitur probabiliter interes e creditoris, nec de tam letti defectu curandum est, i. quamuis, de conditio. demonstrat. Bald . pro haereditariis colum. a. de haered. a lio Anton. Cors eius intractat. deminina is Idque eo magis quo
reditus est grauior, intro diutius perseuerabit, S maxime sic: editor nihil der liquis remittit, sed vel cum puluisculo
certat exigere. Foeneratori enim praeser sitim qui sumn in hunc ducrosum duodecimae reditum recepit, non est audiendus, sin: nais onerosus es e pergat, vel nimis acerbus exactor, l. si eruos C. de p3 nor. actio. l. bene de s .ir quod e fiat, si propter unum vel alterum aureum deficientem, vel paul bleuiorem, vellet tota in oblationem cauillari, nec adnaittere debitorem, qui forte praedia redemptionis causa vendit, vel eius procuratorem ad supplendetim quod de ei in proba mont 'ra, sed ut semper totus reditus currat. Huius
modi nimis sordidas infestas rupulosita ces spernere iudices debetit, dicta l. ii scruos, dicta l. si bene facit, i. sicut g. si debitori qui . mod. pig. vel hysoth. lol. Secundis, s creditor sortem numera ruit in specie rara, minuici frequenti P Utaina inti l ais aureis vel de id eratis, ut difficile sic debitori tempore redemptionis tot situ es socci essi fruic Ag egare: tu ircen inas u licit in alia proba Dc lucti specie a arcaso: tem restituere, nec alibit pacti in
482쪽
quantum ad illam speciem raram, minusque freque luem: quia facultas redimendi esset minus angusta sic non esset libera, qtiodest contra substantiam hortim res ditia una: ludem si tempore contractus species numeratae frequente sera iit, sed postea silc cessu temporis rarat tunc enim sufficit in alia frequenta specie similis materis sortem reddere, quemadmodum sint erim reprobatii Sestet cursus specierum aur Carum numeratarum tunc enim sufficit
in alijs tempore redemptionis usitatis speciebus aureis sortem reddere: S: hactenus valebit illud pactum, prout etiam ipsa rei aequitas suggerit, que in his attendi debet,
Tertio, si sors sit numerata in multifarijs speciebus, puta mille in centum sola
ti S. centum coronati S, Centum ducati S,CC-
tum rosatis &rc. Sufficiet enim totam reddere in una specie, nec admittendum pactum contrarium, tanquam nimi Scaptiosum S. onerosum.1 , Qti arto, si constet quod creditoris nullo modo intersit: ut enim ob id alias admittitur solutio in alia proba specie aurea, ita si constet qubd tu nc creditor volebat cum effectu aureos permutare cum minore moneta, ita quod non reculat oblationem debitoris pro maiori parte in minore moneta consistentem, nisi ut officiat
non erit audiendus, sed si de hoc constet, iudicanda erit oblatio valida, quoniam non licet creditori dicto pacto, vel etiam alio iure sibi coni petenti uti ad officien dum, non ad seruandum quod sua interest, text. in l. infundo. f. constituimus, de rei vend.
M Circa haec occurrit quaestio quotidiana , si ambigitur de pondere de probitate
onetae, Ut ab aurifice probanda sit, cuius expens id fieri debeat Et Bart. quem omnes in hoc sequuntur in I. Paul. col. l. nu. q. respondet, commum ibus impensiS, per t. q. i. fin regund. SI placet, nisi iam constaret pecuniam esse probam creditorem non nisi causa vexationis petere. Sed quandoqlle audisse recordor reclamat S mOIὶetales, quasi adsesbios pectet
probare reprobare monetam, sicut cudere. Atqui duplex est probatio vel reprobatio, altera iudiciali si definitiva,
addoni. praefestos monetarum spectat, altera extra iudicialis S probabilis, quae a. quemlibet eius rei peritum spectat, ut a. quo suis campso resin timularios, quo Graeci sit .so γνωμονα vocat, est mos antiqtuis, ut lim Aristoteles Rhet. lib. I. ca. 3 dicens: om ζας uso γloai Vinii TR OSiρο
αλκst e. Confert enim iudicem argetario ut sicut ille num una adulterinum a probo ita hic iustum verum a fucato iniu
Caeter sim si non agitur de sinplici pr
bitate sua limonetae, sed de conflatura non ad ornamenta vel vasa per artificenconficienda, sed ad penitissime expurgat iam vel probandam puritatem materiae monetales id sibi apud nos vendicant, Sab eis fieri vidi,t tam per aquam chrysuli ..cam, quam per ignem, quibus ita ursi obrietum S excoctis imum nasi quod Plin. li33. cap. . refert CX actiorem purgandi mo idum, ner auripigmentum, qui non estis usu ob nimium damnum,&Intertrimen
tum auri. Sed quod ad simplicem probati.
Onem attinet, citra conflaturam no est ces
tius e X perimentum, quam Heracliol ut Lydio lapide: quoniam semper uniformi ter se habet, aequale praestat experimen tuna, quod non est in igne, qui quandoque intensioris, quandoque remissioris est c, Iiditatis , pariter nec in aqua chrysulia, quae etiam quandoque acrioris aut leni ris est temperaturae: sed lapis semper ide. Hinc ait Plin. libr. 33. cap. 8. his coliculis
peritos cum e vena, aut lima rapuerint experimentum protinus dicere quantum auri sit in ea, quantum argenti, Vel aeris, scrupulari differentia, mirabili ratione, non fallente.
483쪽
rationiblis. nx. 3 . O seq. Materia O forma monetae in quantum monera ipsius monetae,forvi ct materia non est. Mutuum certe speciei moneta, Talorem non malam continet, Onu. 52. Pecunia non est merx. Numis rude. Explicatur Ist de contrab. empl. Monetae cursis c histitutio uri gen. m. Pecumone principis aut horitate non cuditur. 9nu. 3. II XPmtis an mutaripsit.
ia Nu=iri leges figere refigere, vadentes nocent i Reipub. t. Numi aestimatio publita, est bonitas intrin. seca. is aliquori din lactio intrinsecactextrin
secae bonitatis i Bonitas intrinseca. Bontias extrisse a.
ιδ Moneta habebit emper num palorem sialam etiam VbIc1. si Recedere a publica aestimatione ιbpoena capital non licet. a Obligatio ad pecuniam semper certa di
a Stipulatio pecuniae quare certa. a Pecunia n inerata semper petitu con se ctione certi. a Condictione triticaria quae petantur. a Triticaria inuentio ab Accus tradita ridetur z Certum quod est, nonpetitur triticaria actione. la Explicatur l. bi autemss. perb. oblig. contra Accurs7 Explicata I ass. de triticaria.
alterius)eciei. 3 S:ipidanti denarios an 'ondere liceat a reos eiusdem quantitatu. 3 Pecunia in tutuo ct Penditioneat quam
33 Mutuum danso accipiens, re*icit Palarem Ps alieni. J Valor nonetae mutuatae cuius periculo Ocresiat. 3 Vinum mutuanti redditur eiusdem boniatatis,
36 1gumentum ab intrinseca bonitate vini ad extrinsecam pecunia Valet. 37 Pectιnia mutuata reprobata, debetur eius valor 3s Uurrim est locupleturi. cum alterius
3 Oppositi ad nsitum eadem quae propositi
ad propositi m ratio. o obligatione ad certam monetae s eciem concepta, luitur etiam in alia minori. . Mutuum an sim positi in alta moneta iuxta alorem tempore contractita, nega tit εἰή Γonitas materia magis, quam forma monetae attenditur. UU.ttes quis t. 3 Substantialia legitimae monetae quaesint . Moneta in contractibiu deducitur, visim plex valor. I Creditor, factum hi de certa lecte ni Miae, ullam inuitus non recipit.. Vatir extrinsecus an Vere augeatur. Aestimatio aurei cre sit propter deterio
. smmodumsi perueniens non debellire .cu in ope non fit. ρ ex communiter lata in omnes, resticere
debet omnes..1 Augmentum certae movetae superueniens debetur, cui ipsa species. J Creditor orenorum non debet damni
484쪽
I. Creditori obsequi os magis, quam debitari tenaci fauendum, J Obligatio ad certam quantitatem, ad certa inspectem disserunt F. tu debet θecte, tenebitur in Jecis persoluere. II Decem dolia vim in eadem bomta tectinniero, mutuans solvit, uehprectum ascendensare id viniat. J Virrlatro valoris monetae adseribitur usui fot tuito,&qVare. 1 ruformem debere e se omnium totius orbis bonitatem se aestuvationem moneIa. I Mo retae cudendi ius an soli Interatori quandog reserisatum.1 Monetaθecies nitantum duplici modo
ιο mist.itio vera urateriae ct in icaturae non nocebit creditor 2 lv. ba 3. ὁ Ireres ultrinsece utatus, aureus non est. d. Consuetudo ex eo quod coIIὶIrum ter accideresin i, up p. probatur, contra Doct. I bimatione cotracta ιγι certa monetae 'e- ιιe in ea solui debet.
ius effectus.7 Bonitas intrinseca vini similisJeciei, a
bonitate pecunia diuersasunt. Idem in bovitate vini extris eca. a m bovita extri seca venit authm me ro Iudicis oscio. In mutuo rim non petitur Uιmatio.
ptae cedent uim di sequentiaim declarat onem expedit hanc non minus Controuei lana cluam tritam quaestio.ά α τι ἀῶ excutere de mutuo, per ira Ille au
movicesimo sexto , quo latus valebat quadraginta solidos tantu sedc si te petitur, puta anno sesqui millesimo tricesimo secundo, valet quadragi tua quinque solidos. An debitor deducere potiti incrementum valo iis, de sic soluere 689. aureo Stant sim cum trinqtie solidis Toronensibus Et contia si decreuerit, an teneatur supplere valorem tempore rutui curre tempi Videtur quod non, quia mutuum de ab et reddi in eadem substantia&intlantitate, nii mero vel melina , S in eadem bonitate intrinseca, hoc est bonitate substa tiar, quae intituata fuit. Caetei sim exti insecus valor no attenditur, nisi post moram, l. r. iniun. de actio. empl.& not. in I. vinum. si cer t. pet. Igitur sitie valor extrinsecus citra moram auctus Derit, non potest debitor hoc augmentiam deducere, nec minorem nil merum aureorum offerre, qttiano redderet tantundem in substantia S nu. mero prout accepit S tenetur siue valor ille decreuerit, non tenetur plus reddere in subila satiat numero quam accepit, nec tenetur deteri oratione extrinseca, quae citra culpana suam S molam contigit. Et ita tenet Bartol. Vbique in I. l. ini. cum aurun de auro S argenti legat. i. cum quid, sicer. peta. l. Paulus. de solutio. Alb tri Bald Alexan. Fulg Paul. Alexan. Ias.&omnes fere in d. l cum quid Marti . Laud. ii tradi. moneta. colum . . Iaco . de Puteo. ilia disputatione de mutatio moneta .c0Il3. Cal. consit. l . Alb. Bruta intract. de aug. colum. 3. Hieron. Butig in repet. d. l. chilii quid, colum .lo. num l3. &.est crebrior se' tentia. lt Sed contrarium,qubd indisti iacte deq;
beat inspici tempus contractus, quantum ad hunc valorem extrinsecum , derit Oagitur, ex pri sim quod debitor possitat id augmentum valori deducere, decidit Francis Curi. senior, in tradi. Iaron et a super d. l. cum quid. supra v. o. I l. it.& I. Idem lentit de decrenieto, vitcneatur dς-bitor sit 'plere usque ad valorem currentem teir pore contractus. Sed adueitendu
quod Cui t. ibi salab citat Alber. 5 plures alio:
485쪽
alios in suam sententiam,viiii tarnen stant
commilni: cum qire ibi de ibi valore exti in se odiiserat, citat pro se old r. consi. 3l. SI alio S, qtri loquiliaria de valore intriniec o Facit et tala iniuriam Bald. ii l. accepta n , quest. 17. C. de stir quem citat in casum augmenti Sc tamen o lititur in casu colauerso decrenaenti nec friuola ut in iiit Curi. sed optima ratione Oucttir, ut mox dic situ T. Militum etiam constas e& perplexe loquuntur Doctores in hac materia , dum
saepe in inuolutis distinetionibus suis non
semper aperiunt, de qiro valore intrinseco vel extrinseco singula rem braditi in citioni in sit artim intelligant, ut Henric. Bolii αδ alij in c. quanto de iureiur. SI alibi. Vosci Io omissa opinionum tiarba, per puncta rationis singulatii proced mus tam ex aeta perspicuitatem methodo, ut nil ambigit itatis, nihil obscuri supersit. Et primo pro secunda parte contra comm linem adduco io vel M.fortcsSI vitias ratione S. Prima, qtii a forma ips a&substantia non elae, in quantum 4 Oneta, non est materia vel forma naturalis ipsius corporis motatae . sed valor ipse imposititius unde quaelibet moneta, in quantum talis, non deducit tir in contra enim, vel quamcunque dispositionem, nisi sub ratione valoris, velintiantestatis imposititiae tunc currentis. Et hoc quidem indubitatu
est,qtiando dispositio incipit S co sistit in
nomine quantitatis in genere, nulla certa specie monetae expressi vel deducta, ut quando quis forte empto promittit o. vel too. libra S. Sed idem videtur, si incipiat, e consistat in nomine certa speciei monetae, tii promittanari ducatos vel aureos solares, vel si certa species monetae etiam preciosae deducatur, ut in mutuo, de quo in themate. Patet, quia illi aurei non numerantur tanqtiam massa, nec tanquam species, sed tanquam moneta quantitas, sic sub ratione valoris 'uantitatis. Fatentur etiam communiteri octores, quis dmoneta, etiam preciosa,magis considera-
tur respei tu cursus, quam respectu matu riae, ut tradito id rad. quaestio i68 ad primam colum. 2. Ioan. Fab. Auth. ho cnili. C. de solutio. Instit. quibus mod toll. Oblig. g. i. in fine Anton. Butri Panormitata. N ali ind. cap. quanto colum. Vigesima secunda.
t Hinc de ita re pecunia, in qu Stum pecunia, non est merx, nec venit appellatione mercium, vel similium rer fim, nec pCreas aestimatur , sed omnes res ilimat, πάντα γαῖμ τρῖ, inquit Arist. Et hic. . cap. s.
δύ est ex. l. fidei ullo rem . de fideiusso. in pecunia non corpora excogitantur, sed quantitas, i si is citi. in princi p. de solutio. Probatur etiam ab origine S institutione ipsius monetae dicente Aristo. in loco nuper allegato,ot , A c Θαγμα TY κεία I τ πονο α εχει vo/αισμα, or ὀυςύσR
cedaneum rerum neces artarum numis Tma factum est cxcompacto, siue ex communi quodam foedere, Sc propter hoc nomen illud intimi sina habet . quia non est anat Irra, sedari ν ' id est lege, et in nobis estnriliare Velinutiis in facere. Haec Aristo t.
qui similia fere tradit politicdia, libr. I.
' Idem testatur Iure consul. I. . de con 2, trali empi dicens, commerciorum CXPC-diendorum gratia electam esse materiam, cuius publicae perpetua aestimatio dis ficultatibus permutationum aequalitate quantitatis subueniret, eaque materia forma publica percussa sum, dominiumq;, non tam ex substantia praebet, quam ex quantitate, id est, an non substantia ipsa materialisco sideratur in numis, sed quantitas, id est, valor impos1titius public c. d. perpetuo compactu S, quam nuper publicam S perpetuam aestimationem Voca
Milo dergo initio dixit certa ad hoc materiam delectam, non ebdixit, quod ipsa ipsa materiaco sideranda sit, vel per se Ust i
486쪽
manda post fabricationem numi, in usu ipsius numi, se diuod ad fabricandum num tam idonea ad hoc in ateria deligenda fuit, quem adnaodum Aristo t. d. cap. 6. scribit initio ad compositionem numi ela etsi ferruns, argentum, .simile metallum, quod siti soliditate in parii quantitate
publicam formam semel impressam con-1 eruaret, nec de facili sti in uerteretur, qua ratione auium propter peculiarem soliditatem transmutationi minus caeteris obnoxiam ut ait Leonard. Portius, de
sester. lib. i. in principJpr stantius ad hoc inuentum est. i' i Ex quibus duo corollaria colliguntur: primum, quod inuentio cinstitutio monetae, publicaque illa S perpetua ve-Jut ex com nauni foedere, ut Aristote l. ait, νατα υνθῆ κρ aestimatio est de iure gentium, ut probat Aristo t. libr. i. cap. 6. iureconsul. ind. l. I. de contrah. empl. omnia tu
ra, quae dicunt de iure gentium esse contractum emptionis venditionis, ergo&pecunia signata estimatio Sc fides. Et ita recte decidit Bart. in . I. de contrahe n.
emptio. dicens, num tam non esse Introdu.etum de iure ciuili, sed de iure gentium.
Vt enim gentes inuenerunt, capprobauerunt primum usum rudis pecuniae non signatae, pro quantitate& pondere pecu. niae, ita mox inuenerunt&probauerunt usum pecunia signatae. Quin etiam circumscripta inuentione bene sequitur, OmIle gentes utuntur pecunia publice signata, ergo compactum illud & fides pecuni semel pubrico suo charactere signatae, est de iure gentium per locum a definitione, I. I. infin. omnes populi in n. de ulti t. de
iure. Ita etiam tenet Anton. Burgo S extra de empl. vend. in rub. num. I3. num . . .&est veritas, licet Barb. ibi friuolis rationi
Io Non obstat qubd obiicit pecuniam sine principis aut horitate cudi no posse, quia id ipsum iure gentium introductum
est, ne cuiuis priuato liceat pecuniam cudere, sed sollim in communi, de publico per communitatem ipsam, vel Rem p.
vel eius publicum: legitimum admini-ONC MONETAE.stratorem, siue sit princeps, siue alius legi timus magistratus, qui in hoc non est nisminister iuris gentium, quique si in hoc male versetur non solum lubditos, et commissam sibi Rempub. prodit, sed etiam tu
t Minus obstat si alius diceret Iura gemutium esse immutabilia, sed num os ut bies est e,dicente etiam Aristo t. Ethico.I. in nobis esse mutare vel inutiles facere: hoc enim non magis concludit: quasi quis colligeret contractuum fidem, aut horit,tem,S virtuten ideo non est de iure gentium, quod contrario paciscentium coim sensu mutari vel resolui possunt. Sic si aliquitant sim populi certo numismate viamtur, non est dubium, quin eorundem co
sensu possiti de numisma mutari vel ab Ieri, di ita loquitur Aristote. Non autem sufficeret consentus illius solius populi, apud que num us ille fabricatus est, post-quim in alias quoque gentes damnauit, &compaci umillus foedus publicum
ad eos extensum est, sicut nec publicam conuentionem aut iuris gentium uni partium rescindere licet,l. conuentionem .delpactis quant,minus sufficeret libido lnius vel alterius, qui questui habeat Rem pub. t Ex quibus liquet lata sit vecor- dia, imb persidia, in patrifi, in Re lpub impietas perditissimorum quorun dam, qui sui quaestus lambitionis gratia principibus suadent,3 num os ueges abiijs, prout libitum fuerit, figi refigi pos-lser neque enim minus nocent, quam qui publicum ciuitatis fontem veneno infi
t Praeterea quod institutio, pr6bitas, II;&aut horatio monet ς,& foedus illud pubilicum compacti valoris, aestimationis,&scursus moneta sit de iure gentium, ostendit vetus sacra pagina Genesi 3. ubi Abra-lliam emit ab Hephronagru speluncaedu-lplicis, de soluit ei pecuniam quadringen-itos siclos argenti probatae monetae publicae, ut habet Hebrarum id est ut tiam antes vertit transeuntes per mercatores. Erat igitur publicus: probatus ille cursus de iure gentium, tum quia generalis
487쪽
teralis, tum ilia nonduin macerat cerum statutum ius cui illa nec et latra ad vim certae ciuitati refertur ea probitas
aestimatio, sed adistina mei calor si qui
e diuersas prouincias negociari tincitioqtie solebant, ut etiam patet Gela es. 37. edadrem. 'fect in dii a corollarium, quod pro-3rie loqtiendo pul,lica illa aestimatio seu Seci inda ratio, qui a de iure promia 13 quaelibet pcci cs ita onctae debet temper
eiusdem esse potestatis, S eandem viai formem indicaturani, seu alorem sua leni semper S ubiqtie habere, text. in . ideo. de eo quod cert lo c. in l. i. ibi. pCPp tua aestimat. de colurali. empl. in .s n. C. de Vet. nu. potest a. lib. ii ubi hoc sub poena capitali sancitur. Ex quo sequitur qllam cun talor inposititius S publicus pecunia que pecuniam non deduci in contractum, tricte sumptae seu monetae, non est ipsius, onitas exti inseca, ut vulgo putant, sed onitas intrinseca, patet, quia est eiu Spro-aria specifica , substantialis .fornialis
bonitas .ess entia, quae dat ei esse qua ublata publica videlicet approbatione emota necessario destia it esse pecunia,
et moneta, l. eleganter. g. qui reproboS.
4e pignorat action. tanquam sublatabrina interit substantia, . Iulianus . . si nisi sub ratione publice de perpetuae indicaturae, seu valoris ina positi iij. t Ad quid
enim attenderetur bonitas naateriae, vel
pondus, si deducitur non ut massa, sedit pecunia, clim tunc poena etiam capitali imminente non liceat ullo modo publica aestimatione recedere, nec quicqua in addere, nec detrahere Et hoc innuere videtur Arist. libr. t. Polit. dicens, quod initio pecunia simpliciter rudi ter definie- tuis. ad exhib. S ita senserunt antiqui, ut batur certa magnitudinei pondere metro in Brocar. Iacob. Belitis. SI Odo De d. talli, postmodum ver propter nimiana
trefert Cyn. l. in nri nolum, colum . . C. incommoditatem probandae Sc expendenn qui .cau. in integ.restit non est necessa da materiae pecunia signata est, publicola charactere impres , quo a dicto onere,1 Uerum 'quia iam tribus fere seculis ἰεμετρῆ us, id est, mensurationis proba-nualuitie receptus fuit communis illo tionis defungeremur. minc nouissimen. Odus loquendi, quo substantiam ipsam
ne tallor sitam inpuritate quam in quanitate seu pondere vocant bonitatem in- rinsecam pecuniae, valorem autem impohitium vocant bonitatem extrinsecam, lon mutabo, ne quam obscuritatem aut
'onfusionem inducam in doctrina, quamluntaxat elucidare, quam parabilemi, expeditam reddere totis viribus adnior Libenter igitur receptis vocibus,&hodo loquendi utar, seruata tamen sem- er veritatis sententia, cui etiam modusile loquendi non inepte subseruire po- est, recte intelligendo. Bonitas enim psittas materiae, tam interior qualitatis psiu puritatis quam monetari Gallice Ocant allor quam exterior quantitatis 'ulo deris, recte dicit irrintrinseca, quia' stabinitio,& vi ipsa naturae. Bonita Sutem valoris seu cursus impositi, recteocatur extrinseca, quia extrinsecus acedit. scripsit Hyeronym. Butiget. inrepetit. d. locum quid, colum. s. num . . quod in pecunia signata, ex quo forma trahit ad se materiana, materia non est amplisis consideranda.
1 Tertia ratio, quia de iure obligatio
ad pecuniam seni per dicitur certa, imbcertissima, tex. iii numis. de in lit iuran. ubi deblegatur iuramentum in litem habere locum in pecunia, quia semper cerint una est, quae quanta sit eius aestimatio, de in certis, non certis, locus est dicto iuramento, vel ali cuicunque probationi ordinariae, vel subsidiariae: sed non dicitur certa, nisi per aestimationem extrinsecam, quae est vera propria eius indicatura. Igitur praecipue haec testimatio attenditur,&consequenter necessario procedit ad tempus contractus vel dii politionis S ad certi tardinem, quae tunc erat alia S nunquam
esset haec obligatio certa, sed modo maior, modo minor esse posiet: prout extrin-ss secus
488쪽
: secus valor varia reti tr. Secundo probat text. ii l. stipulation lim quaedam, de ver b. obliga ubi stipitiatio vel obligatio pecuniae, piit decem aureolum, dicitur omlὶino certa quia ex ipsa protriinciatione apparet, quid, quale, ἰlantum itie stipuletur, vel in obligationem deducat hir, quod non potest esse nisi per aestimationem e X-ti insecam ipsius enim male ita alia est alio tempore istimatio, ut probat texi in I. chira certit in dea tiro S aigento legato. Igitur ira pecunia ipsa aes ilia alio extrita seca principaliter considet alii ,δε de ea principaliter actum censetur alioquin obligatio pecunia non est et seinpercer
'Tertio, probatur text. in . I. de condidi. tritica . ubi dicitur quod pectitata numerata non intelligas mutarata, quia Verbum, numerata, refertur ad aptati id inem,&Tollim apponitur ad designa duln, qtiociverbum pecuni adstat stricti l si me, videlicet pronum is semper petitur illa actione, si certum petatur. Et hoc ideo, quia semper certa est, .lex si stipulationum quaedam, d. l. numis. Vnde licet omnes res siue constent in re so lida put. species
bus in l. rerum mistura de usu capion ib. quae olusius vocat solida siue in mensura, vel pondere, ut quantitates res fungibiles, siue aridae, siue liquidae peti condictionem triticariam peti possint, tamen 1ola pecunia excipitur. Omnin negatur actione triticaria peti posse, quia sema per&perpetuo certa est. Et aduertendum, quia glo modi. communiter male intelligunt, de aberra lates vi scopo ad sit a somnia, quaeda in ridicula diuertunt, ut
diim cum Accur L fingunt eam condictionem inuetam esse a Tritico aut hore, eumque nugantur rusticum filisse vel secta Minoritarum qiuibus nylicet tangere pecuniam, ut Alberi Bar. ibi. Qii in etiam sensum legis peruertunt, dum te illent res omnes singulas, pecunia excepta, hac ratione peti posse, quum . l.
1. ibi omnes res) non de singulis gener urn sed de generιbuo singulorum loqua-
tur, sci licet'ubd omnes res, id est, ex omni genere rerum, ex ccpta ccunia, poessunt petii cadere in hanc actionem: noautem qtrod singulae aliae res praeter pecuniam a. a Patet, quia certus f undus, ut uTusculanus vel btichus, non petitur con dici ione triticaria, ted certi condictionsicut pecunia, texi in d. l. titulatio nunquaedam. lino etiana frumentum vel triticuita, si ipsa pronunciatione apparct cetii, ut tritici Aphirici optimi modios cen. tum, non petetur condictione titticaria sed celli condicitione text. d. l. stipulatione 43,l. Vbi autem non apparet in principde lib. oblig. facit i. certum. si certum pita tota enim haec differentia meram for. ntillam adrionis respicit Unde chm d. Ii. exemplificat in fundo, non debet uni. uersaliter D praedia et intelligῖ, ut ib. male Accursi. in vel bo, Quare sed quise fundi quoque petitio in hac a tione cade. re poteli, videlicet quoties ipsa prolatio. ne, vel libelli editione non apparet quid qua 'e, quantumque debeatur Vel petatur ut qualido debetur, vel petitur fundus si ne propria appellatione, ut inquiti dei Vlpianus in ii. . ubi autem non apparet. l l Vbi Accursius ignorans mentem ices pulla, non explanat, sed more suo depra uald obscurat textum latis alioquin planum, dicendo ibi si putationem nullam quod est falsum, quia totus ille text. non tractat de nullis. sed de validis tantum sti putationibias, quarum quaeda cratae, quae-ὲ dam ince ita sunt, ut fundi sine propria nappellatione, id est, quando non certum corpus, sed certa quantitas, puta centum iugera terrae dCbentur, quae non est oblitigatio penit sis certa quia possunt mensurari de tradi in varijs locis S confinibus, quae variat aestimationem, sic quandam incertitudinem futurae aestimationis indul
Non obstat l. 1. de condict. triti ubi e-I tiam certu corpus seindi puta a quo quis vi deiectus est, hac actione triticaria petitur quia facilis est resposio Pii in b, qu bd ibi condieti degenerat contra violentum, sicut de contra Diena, l. i. inui. eo. titu.
489쪽
ti plurimi, vel deteri orationis, et aliorum lamnorum ex pti ionis quae accedunt,pe-itionis est penit lis certa,& sic cadere po-eli in triticariam , qtiae sic dicta est, non bauthor e via nepte fabulantur sed ab
'Fuerunt enim veteres Romani mo-osissimis superstitio sit simi in actionib'udicialibus, ut nonagerent, nisi ex prae-cripto formulae, a qua qui vel caderet syl
aba, caderet a cauia. Cum autem fre uentissimae essent actiones ob triticum, quod est verbum generale, ut not. in I. trii cum de verb. oblig. per Columellamure rustica, libr. 2. cap. 6. frequen erat eorum cautilatio, quis factor sine actio te ageret alit certi codictionem male in-entaret, ebqubd triticum petitum non es et penit sis certum, nisi quod rarum est ontingeret deberi peti ertae regionis
p timum. Quare praetores hanc ineptam morosi-atem sua quitate emendantes cum nonum latae est ent leges generales Constan-
ij&Theodosi C. de formul. impet .atio sub concedebant actoribus conditione na triticariam. Cum autem in caetes rebus actores passim eadem ratione de e medium sagitareiat, quod dat una erat in ilico, irae tores concederent ad si ni-itudinem triticariae, hoc ii ista occasione ictum est, ut ea coiad stione palli in usur- aretur, retento nomine originis trii itius institutionis extenderetur, ubicunue quod peteretur, non esset penit lis cerim, ut sub ea formula sicer t. pet tuto in
ludiis peti posset stricto veteri iure ci-ili quod praetorium subsidium non fuite cessarium, sed impertinens in pecunia: umerata, cum semper SI perpetu b certat,omniumq; rerum celtissima.
t Qualia ratio, quia pecunia recipit . inctio irem etiam formalem ridentili offam alia pecunia, etiam riter l, speciei, et materiae text. in l. qus extrinsecus deerb. obi ubi licet nos olum diuersitas rei
et substantis, sed etiam qualitatis interitarrogationem d. res Ponsionem, stipu-
lationem vitiet, .i .g. si quis simpliciter, de ver b.oblig. g. praeterea .f. si de alia. Init. de inutii stipui. t tamen stipulanti dema IIrios alter eiusdem qui titatis aureos spondendo obligatur, cotri: quia idem promissum videtur, censetur omnimodis conformitas. Et ita intelligit S decidit Bald. in l. singularia, colum . . in O. speciali. si certum et & bene, licet Alexan. ibi, col. 6. diuersum sentiat. Quae functio aequi pollentia non potest consistere in materia, quae non solet esse eadem, sed diuersa in denari)s qui solent esse aerei vel a genteio&aureis, sed in sola bonitate extrinseca , seu valore imposititio consistit. Cum igitur in pecunia eaquΞtitas, quae 3 ex valore imposititio resti tat, solum vel principaliter consideretur in contractibus, non sollim respectivis, in quibus fit appreciatio alterius rei ad pecuniam, non solum ubi praecedit numerati pecuniae, ut in mutuo, sed ubicunque simpliciter pecunia stipulatur, ut probat, d. l. quς extrinsecuS, sequitur prScise attendi bonitatem
tuam extrinsecam, quae erat tempore Con
tractus, tanquam sollina saltem principaliter intentam, in obligationen dedu- Etam. Verum et quod Accurs Bar Araget.
Rapha. Cuma. Alex. e caeteri conan in iter
ibi restringunt intelligunt, quando denari erant aurei, S sic de eadem materia, sed ut inquit Ias. colum. t. haec est diuti
Adde, quod non sufficeret, quia supplendum esset etiam de materia aeqtie puta, qudd vulgbdicut de ea deni liga, quod est Hyepturi quia texi loqt: itur de denari j in genere, sic de quibuscunque nec requirit quod sint eiusdem qualitatis vel materiae, sed solum quis deandem quantitatem conficiant: quod non potest referri, nisi ad valorem imposititium & extrin e- Oum. inare diuinatio restri otio, glossi&Docio. reij cienda eli, iuxta l. C. de conia trahend. emptio. l. si putator ad legem Aquiliam. Q inta ratio, quia in contractib. praestruit in caditiosae mutuo, pecunia
490쪽
deducitur, non tanquam massa, nec tan- qtram species, nec tanqil alia quantita metalli, sed aiuluam moneta, etiamsi decerta specie monetae agatur, puta de tot aureis solatis, ex quo tanquis in Oncta de-
bitoriam impe derat usus erat in maiori valori antiquo: e debet ad illiina valore in supplere , cilius Omlnoduni h Abuit, nec debet cum aliena iactui a loci pietati. Haec distinctio velis si in aest, deis, ducitur ergo sequitur u bd deducitur 1 a legali aequitate fundata, in ratione piς sub ratione valoris impositi iij, sic re cedenti. Ili iace mergunt reliqilae probata spectu valoris, tunc currentis, S qua tui ones,&efficaces de non strationes, vide talis tunc cofectae l. Rutilia Polla, de cola licet tralae n. empl. Et sic semper requiritur Sexta, quia si creditor non mutuasset sui licit ad eundem extrinsecutra valore in tanti tunc in rebus suis impendisset, quaa reddere, qui erat tempore contractus, ii valebat, debitor etiam tanti in rebus praesertim in mutuo, quod petitur ab in suis impendit ergo debc reddere in eo digentibus temporario si aeris alieni,
tunc ex peiadendi. t Et tam mutuans, quam accipiens videntur respexisse adipi una valorem sualem&quantitatem tunc resultantem duntaxat, prout tanta quantita S, quae tuu cpetebatur, Vere mutuata est, dc conuersa inirem debitoris, S non alia maior, nec minor mutuum autem re contrahitur. Clim dem valore in calum secuti decrementi alias non redderet aequale, nec mutuuintegrum, sed diminutum, quod esse iniquum contra iustitiam commutati
4 Septima, quia si quis vinum mutuo accepit, deinde forte illud idem Velina. la custodia, vel casu fortuito,vel etiam vini natura deteriora tum reddere velit, no
autem res de qua tempore mutui agitur, auditur, sed debet reddere aeque bonum, esset ea quantitas tunc currentis valoris, Ut erat tempore mutui, l. cum quid . sic eri qua debitor indigebat, vere in quibus peta. Quod si hoc habet locunt vino eo cunque speciebus no refert mutuata per dem, sine ulla debitoris utilitate seruato, uenta&conuersa in naanus&rem debi igitur multo fortius ebin bonitate sua utitoris, sequitur quod ad eam quantitatem liter consumpto. Ergo si pecunia mutuo. principaliter contracta intelligitur obli accepto minus valere coeperat, :raninis gatio, quod omnino tanta quatit aspo suppleri debctusque ad valorem qui erat: 1tea reddi debet, siue interim valor inrpo tempore contractus. Valet ni margu- sititi iis monetae creverit vel decreuerit, mentum de bonitate intrinseca vini nau- quia tota ratio, vis finis mutui ad eam tuati ad valorem imposititium pecuniae quantitatem seu valorem, qui erat tempo mutuatitiae: quia valor imposititius est vere contractus, refertur, ergo ad illam ob re bonitas intrinseca pecuniae signatae, inlligatio metitur quantum talis, licet hoc ipsi rudimetallo Et hanc ratio em aliqualiter attigit se non natura, sed extrinsecus ex compactos Ius Bald. in l. acceptam,q.i7. C. de usur. ubi publico accedat. Igitur multo magis suin melius, quam alibi loquitur, licet aliis pleri debet, saltem quando debitor pecu-lleant eum inepte reprehendere. t Dicit iam iuxta priorem bonitatem suam in enim, si creditor mutua ui flore nos, quo sus suos conuertit, deinde valor minutus rum postea valor decreuit, dis litiguen d si fuit, ut hic alias non rcdditur aequalet laut illud accidit repente, antequam veri cepto D in rem conuersi. similiter debitor ni pendisset S consu lo talia, qtrias pecunia mutuo rece illendum est debitori, ut sus ciat soluere pia post consumptione in ivtotum repro- tDissore nos, ne teneatur supplere ad va barctur .icberet solui alia ads inratione Iorem, qui erat zmpore mutui, cum non mutuatae tempore mi tui inspecto, secun-h. Ibuerit comnaod tan antiqiii valoris. Aut dum omnes Gergo si reprobetur in par- accidit cata cruallo, S sic postilitana de te , Vel quatenus 1 probatur, diri a perdaniam