장음표시 사용
771쪽
rnatinas salsugines de salinas Francicas,
propter in Ibres velfigora, sale destitui, Non tarnen desiirunt extranei triplo , vel quanto uis pretio emere, dummodoeta an
At vero sal viliora preti est in Anglia, Scotia,&Flandria, quam in Fran- Cia, excepta A qtritania: quod in statui admitti stiatione politica admodum incongruum est. Idem in vino Scalas foe- uenit quibus ingens vectigal Principes extranei imponunt, ii od Regis 'egni emolumento cederet, si par onerum ordinariorum exportationibus imponeret tir. Si dicatur, extraneos iustam conquerendi habituros occasionem, chmobstent tractatus conamerciorum: facilis
.est responsio, scilicet qubd non obstantibus tractatibus, ipsi non desinanis uis mercibus imponere quiuetiam Statuta Angliae S Soloniae. proli ibent ullas inde ex Portari pelles: ita ut exhaustis Angli fodinis, nillil eis rendirum sit, praeter lanas, pannos,& falsamenta. Praetere seuere , 5 sub magna poena interdixerunt, ne vellera Ouium exportentur, sicut etiam in hoc Regno factum est ut pauperes subditi ex lanificio victum quaerere possint,&emolumen tu in manuarium in Regno maneat sed nulla edicta seruantur: quia data pecuniae summa impetratur auehendi licentia ut in hoc Regno accidit ex quo Itali, praetextu obtentoruin diplomat una, infinitam lanarum quantitatem e XPO tant: Unde incredibile dant num toti kegno infertur: nam merces exportari prohibitae, in extraneis regionibus cara effici tantur,
remanent in manib is possessorum,&mercatorum Regni, nisi vilissimo vend fit ijs, qui licentiam exportandi habent: opifices ac ni isera plebs famema oritur. Haec via mihi notatu digna est visa, ad
medendum .iritati rerum Ucelsariarum, S sine quibus extranei non possunt
Proponam Sc aliam caritati annonae occurrendi viam , quae plurimis noua
videri poterit sed quam opinor Male- ANNIS ODINI. 773
stret tum , utpote amantem paradoxorum , non esset inproba durum nempe, vevsus pisci una in antiquum honorem reponatur certum enim est, pauperem plebem longe viliori mercatu comparaturam si carnes bubulas suillas, ouillas, Talituras: volatilia quoque tolerabilio is preti j fore. Porr,facili mum fastu nobis esset quia Francia inter Oceanum&Mediterraneum mare collocata est quod commodum, omnibus terra
rumori, is populis, praeterquam Hispanis, deest. Sed Hispaniam, quae paucas aquas,&saepe arescentes habet, antecedimus infinita multitudine fontium, rivorum, fuminum, lacuum stagnorum, de vivariorum, piscibus abundanti uni: Si tamen n5 nisi inuiti illis vescimur, tum usus carnis est interdictus ad eb, ut plurimi a do rancido, quam tursione, in die Paschatis vesci malint ex quo fit, ut pisces vii scant, S crescat preti una carnis: quia piis statores operam 8 sumptum non sunt impensuri, videntes pisces cote nani: qui, quoniam ab hominibus fastidiuntur, se inuicem deuorant, noS,Vt Opinor, e TCiuitatibus expellerent, si in terra vivere posient: sicut incolis Insularum Maioricae, S Minoricae accidit, qui ita a cuniculis, quos fastidiebant, obsessi fuertat, ut, qtlemadmodum Strabo scribit, legatos ad Augustum mittere cogerentur, ad impetrandum auxilium integrae legionis aduersus eiusmodi hostes, qui omnes capos sustodiebant,&Ciuitates fundit si seuertebant.
Attamen exist sit Medici quidam, quos lepidus Aristophanes appellat Scato phagos, qui culpana suam miseris piscibus propinant, eoSque stricte interdicunt, vel ad conciliandam opificio suo auctoritatem, videntes se in' pretio non est e, tyrannidem in appetitus hominum exercent. Nihil de scientia ipsorum intelligo, nec possum iudicare, an ita in salubres sint pisces, ut ipsi dicunt sed refero me ad optimum Sylilium , qui grauiter eos repr hendebat, Se interdicita de Gg non
772쪽
non comedendis piscibus tollebat, demonstratis ad oculum ipsorum erroribus. Quanquam varietatem ferculor tuni in probraret,&pisces salsos suaderetque pisces sine aqua, si fieri posset, condiendos esse Galenus duo biis locis in suis scriptis plus dicit, non esse nutrimen tu III vllum melius S facili sis, quam pisces saxatiles,quo riim ingens est copia, eosqt leprae it pationibus, iliasianis. Quod valde veli simile est, praetereX perientiam unicuique xulgb obuiam: quandoqiiidem pisces natura ita fani lint, ut nulli morbo sint obito xij. nunquam enim lepia
laborant, ut porcii lepores neque scabie, Vt erue ex neque piriore, ut litici: neqtie hydroposi, ut oves meqtie a postematibus, ut boves: neqtie morbo adtico,
ut cothurnices Si galli Indici neqire inflammationiblis, S pituitis. v ga in ar& capones neqlle pedictilis, ut pipiones.
Sicut in lege Dei videmus pol cos clepores, qui fere omnes leprosis et grandinosi sunt in regioniblis Meridionalibus, ite animalia ungulas solidas haben tes, aut fi Clas, sed non ruminantia, pio hibita esse, tiquam infecta& male sana, cum tamen Omnes pisces permittantur, exceptis piscibus mollibus S viscosis. Nec est verisimile, Deum quadringenta piscium genera. qtra sine sumptu pascu-tur, usui hominum accommodatis fiama, creasse, si insalubres essent cum vix quadraginta terrestrium animalium volatilium species sint ad vescendiim idoneae Iicet fatear nihil perniciosius esse stomacho, quam carne piscibus permissim vesci sed possumus illis separatim
Vt ut sit: Apicius magister hellitonum, omnium qui in mundo fuerunt delicatissimus,4 Athenaeus in conuiuio sapientum, testantur, Graecos Latinos, ubi de delici j ageretur, selos pisces magni Cisse, quos nos ex poenitetia comedimus et ita ut magni viii honoris causa sese nominarent Auratos Muraenas, Lucio S, ne Copipare conuiuia praeterqtuam ex piscibus parabanta ut documento cli illud Ca
ligulae, quod sex mensibus durauit S cui
instituendo uniuersum Mare Mediterraneum expiscatum. Interdum varietatis gratia, interponebant pauonem phasianum, turdum, ficedulam, lepusculum , vel ingentem pruna omni volatilium genere refertum:
attamen semper pisces honore antecellebant, nonnunqta in ad pondus argenti vendebantur, ut supr4 dixi,& cum magna pompa in densam ferebantur. Cato quoque lana suo tempore coquestus fuit, carius piscem edi, quὰm bouem,ut Pi tarchus dicit At qui verbiisces maris nostri Oce ni longe maiores, pinguiores, S sapidiores sunt, quam pisces maris Mediterranei, sicut Ron deletius nos monet in libro de Piscibus id illi possviat iudicare, qui in eadem mensa utriusque maris pisces gustarunt, ut fit Tho Iosae, quo pisces duorum marium adferuntur, Videlicet,ex μbe Agatha,&Bayonna porro nullumesta litus maris , quod Parietatem pisci si
Littus Picardiae, ubi mare arenosum est, fert pisces latos littus Normandiae, Aquitaniae, quod petrosum est, fert pisces saxatiles littus Britanniae, quod
est limosum, fert pisces rotundos, ut Lampretas, Congros, Asel Ios. Et fere quodque tenapus suos producit pisces, modo hale-ce Srecentes,naodb Scombros, modo Lampretas ct similes ita ut homines ignorent, unde subithina vice tam infinita hale cum multitudo ad littus Franciar&Angliae perueniat Trichi dum in Gallicia, Thunnorum in freto Constantinopolitano,Sardinas in littore Prouincis,Balenarum in Iusulis Orcadibus, Alosarum in
Barbaria, ichthyocollarum in Terris No . utS,Muraenarum in mare Siciliae: attamen fateri oportet, magnum mundi Prouiso rem hos pisces non nisi ad necessitate nostram creasse Onaitio pisces aquaru Luticium, qui ubique reperiuntur.
Quod si igitur pisces in eo, quo olim, essent pretio, infinita piscatorum S coristariorum existeret multitudo, de Piscina
773쪽
Viuariaque diligentius propagerent irr:
vesceremur piscibus marinis a in ense Septe tribri viqite ad Martium, quo tempOre stini meliores, non expectata di ad radi agesima, cum pisces incipiunt oua fundere, saporem amittere. Ita fieret, ut vulgus, rustici&artifices vilitate carnis gaudetent, consequenter volatilia tanti iasiastimarentur.
Recordor optimari politicae rationis Doctoris Picardi, qua desii iacto Regi Henrico ostendit, qu bd si in Quadragesima usum ouorum permitteret, futurum
ut post festum Palchatis neque gallinae, neque pullastri inuenirentur: nam de in Anglia, quae gregribu si volatilibus abundat, licet discrimen ciborum lublatum sit, nihilominus tam e liter dicta certis diebus in septimana, non comedendi
carnes, obseruare coguntur, Videtes carneia cariorem reddi quanquam cum Regina, magna tes aduersus sua interdicta faciant, populus quoque ea, uti decebat,
Sed mihi videtur alium esse modum commodiorem absque ulla prohibitione: nam homini nihil tam gratianam acceptum est,quam illud quod pio hibitum est, quando ipse Legislator proli ibitioni suae non obtemperat. Hinc fit, maxime populi parti saporem carniuriam suavem, plicium tam iniucundum Videri quoniam illi qui carnes prohibent, non alio cibo utuntur. testimonio sit Episcopus il Ie Hispanus, qui die qua carnibus abstinendum erat, recitatis quibusdam verbis caponem in piscem transmutauerat remanente nihilominus forma accidentali, Se sapore caponis, quemadmodum re DitPogghitis Florentinus. E contrὰ, si Princeps tollat prohibitionem. interim tame ipse vescatur piscibus, Magnates S aulici ipsum sequentur, postea Vniuersa plebs :& haec est sola ratio pristini hono is piscibus restituendi
Non tar alio exemplo, pro confirmatione eius quod dico, quam Adriani, natione Belgae, qui ex paupere scholari asellis nutrito, creatus fuit Pontifex,op
ANNIS ODINI. 77sra Caroli U. Imperatoris discipuli sui. Ischmadmodum amaret, sine causa laudaret asellos salitos, accidit timia seius aulici consilioriales illis inuito palato vescerentur, sanctitati eius gratificandi causa, statim quoque illo ricupido plebem cepit , sicut Paulus Iouius scribit in libro de Piscibus cita ut Romae asellis salitis nihil esset cariuS: nam Cr-s ut aulici semper imitantur Principes, quidem in rebus maxime ridiculis quemadmodum contingit Ferdinando Regi Neapolitano, qui natura erat collo Obtorto, cui Vt complacerentata lici, collum sicut ipse in uertebant maxima enim pars plebis, imb stulti. imperiti opinionibus Magnatum laetantur, eosque mi- tantur. Ecce paradoxum quod in hoc argumento ciborum considerandum puto, ad subleuandam annonae carit
Quantum ad ultimum articulum, qui merce aliquatenus in pari pretio possit
seruare, ea est aequalitas monetae. Si enim moneta, quae rebus omnibus pretia con-1titii ere debet, est mutabilis .incerta: nemo erit qui veram eius quod in bonis habet, rati em inire possit contractuserundincerti tributa, taxationes m- pendia, pensiones , vacationes, incertae erunt poenae quoque. pecuniariae, mulctae consuetudinibus constitutionibus limitatae, mutabiles erunt, atque incertae: denique uniuersus aerari 1 status,&aliorum quam plurium publicolu, priuatorumque negociorum, in suspento rit quod maxime metitendit melli, iaPrincipibus, qui subditis suis auctores&debitores iustitiae sunt, monetae falsentur nam Princep monetae pedem, in pr iudiciuna subditorum, multo minus extraneorum, qui cum ipso contra hiant, cum suis negociantur : quoniam iurigentium subiectus est alterare non potest, quin incidat infamiam Disatoris monetae quena ad laro dun, Rec Philippus pulcher a Poeta ante appellatus fuit, Falsificato redit non et a. hoc est . adulterator in cnetae. quia primus monetam argen
774쪽
team in hoc regno dimidia parte ligar debilitauit quod si ibditis occasionem magnorii in tumultu si dedit, Principibus exta an eis perniciosissimum exemplum: cuius ipsi ina serb poenituit, ac filio suo Ludovico Hutino testamento iniungeret, Vt cati ei et a debilitatione monetarum. Et eidem ob catis am, Petrus IIII. Rex Arrago-ns, ditione Regis Maioricae Minoricae, quem vasalluna sutim esse asserebat, fisco addixit, quod monetam debilitasset. Qufi quam Reges ipsi Arragonum in eo pecca
rent, adeo Vt Innocentiti III. Potifex ipsis tanquam vasallis sitis, interdiceret ne anapii sis ita uterentur: cap. quanto. desiu- rei tir. propter quae interdicta, Reges Ar-ragonum ad Corona veniente S protest hantur, se nec cursum nec pedem monete approbatae mutatur Os Pet. Bellirg. in Spe Cu. Prin. ann. 24s.&I337. Sed non est satis
hoc modo protestari, nisi liga, monetae pondus, cduenienti regulana oderetur: ut neq; PrincepS neq; subditi,cum libuerit,efi falsare possint quod alioqui semper, data occasione, facient, etiamsi ferro vel igni cretarandi essent.
Fundanaen tum autem, omnium quinione las adulterant, tinguli , radunt, fingunt milhent, tondent, non es aliud , quam nactationum mixtura nemo
enim poterit metallirm ullum purum S simplex pro alio subi jcere, obstante colo
cuiusq; ab ali)s differente: sicut ostendi, cum ab Ordinibus, ciuitatibus. Praefecturisq; Vero manduor tua de pii latus estem Iegatus ad ordines Frficiae Oportet itaq; ut recitatis nae inc5 modis occurratur, in omni Republica constituere, ut moneta sit ex metallo simplici, S promulgare edictum Taciti Imperatoris Romani Vo piscus in Tacito continens prohibitione iubi vina publicationis corporis lonorum,nentisceatur aut unacu argento, Vel argentum cum S re,vel aes cum stanno aut
plumbo. Versim qui de in ab hac ordinatione excipi posset mixtura cupri cum stanno,
unde res metallii sonans efficitur, tuc temporis in tali usu quo nunc est, noerat: S mistura stanni cum aere, ad funde dum tormenta bellica. Neq; enim necesse est, vigesima partem plumbi miscere cust anno puro, ut reddaturna alleo tractabilius: quia fundi in fabrefieri potest absq; eiusmodi mistura, qtas S bonitatem stant corrumpit,&nunquam a plumbo separari potest. Insuper ut edicti prohibitio dirigatur tam respectu monetae, quam operum
aurifabrorum O, ductorum auri, ubi fallationes frequentiores sunt, quam in moneta, propterea quod probatio eius ibi difficilior est, quia artificium saepe
precium materiae aequat in quo deceptus fuit Archimedes, experiri volens qua nisi aurifaber ex magna corona aurea Hiero nis Regis suffuratus essetndq; ita, ne forma coronae periret. Cum enim illis teporibus vim lydi lapidis ignorare tu duas massa S, alteram attri, alteram arget sum psit, ut videret, quantum haec&illa aqua ex vase ei jcer eis Ius minus e quam corona: S ex proportione aquae, iudicabat de volumine viri usiq; metalli, R quod aurifaber quintam parte subripui siet. Sed tu dictu eius incertum erat: quia praesumebat missuram tant vim ex argeto est e: licet aurifabri ad conciliandi operi vcnullate&farinitat*m idq; quam minimis sumptibus, misturn seu additamentum ex cu pro puro, cum pQssunt, faciat, qu bd est leuius argento, quo color auri pallidus 3 dilutus efficitur, cum cupi si colorem eius seruet magis vividum a consequenter cu-prum corporedi volumine maius est qua argentum in pondere aequali, qud tum est inter 13. d. ii. quod sina istura ex cu pro argento sit, impotii bile est vote de eo iudicare, nisi quatum utriusq; sit, sciri possit: SI quam ii si gnoscatur, tam e latens error, qui in moliendis aquaru guttis c5- mittitur, magnus est, propter discrimen voluminis metallorum nec ullus est tam
subtilis artifex vel aurifaber, qui per Lydiu lapidem explorare possit, quantia genti
775쪽
Et iloniam laurifices gemmarii
semper conqueruntur , qu bd non possint sine detrimeto opus facere ex ata ro&viginti duo ceratia,absq; remedio, Vel ex
auro puro,ad remedii, iuxta ordina
tionem Regis Francisci anni t o.&quia posthabitis omnibus Constitutionibus, opus faciunt adro. saepe ad 9. ceratia, ita ut in viginti quatuor marcis in sint quinqtiem arcae cupri vel argenti, unde successi temporis moneta debi Iis conflatura falsari)s, quiquerar volunt: iccircbplus quam necessat tu es interdicere, ne ullum opus ex auro fiat, qu non sit conforme ordinationi, sub eadem cofiscationis vitae lonor si poena rvt hac rario v-fus auri in suppellectile .deauraturis puruS naaneat. Et quonia impossibile est,
ut aurifices dicunt, aurum excoquere ad vigesimum quartum cerathana, quin aliquantulum alterius metalli subsit neque argentum ad duodecimuin denarita, Quin aliqua armistura remaneat imo ne repurgationem auri secundum ordinationem, ad 23. S l. cerat cum a remedi jr argenti ad II denario 2. grana. ω . qualis in regalibus Hil panicis deprehenditur,aut ad II. dena. 18 grana, qualis est Parisiensium quin subsit inter irrmentum, Δ magnus sumptus, praeter difficultatem&prolixitatem teporis constitui potest, taurum in opere,&in moneta ,sit viginti trium ceratiorum, largent uindecim denariorum, duodecim granorum pure, utrumq; absque remedio. quo facto aqualis erit auri argentiq; proportio, de in utroque par erit de trina entum, videlicet, in viginti quatuor libris argenti, ad II .denar. a. grana, Mim23. cerati j sauri, in erit una libra alterius metalli, quod non si aurum, ina libra metalli in argeto, quod non sit argentum , sed vel cuprum, vel aliud metallum,&tale argentum in hoc regno appellatur argentum regium, in quo vigesima quarta pars est cuprum.
qua ipsa ratione moneta aurea argetea NNIS RODINI. 77
fortior erit,&durabilior: simul etiam in opere multis impensis parcetur: vitabitur interritur ausus, fragilitas. Ac ut iusta auri argentique proportio 'quae inum uersa Europa vicinis regionibli
fere duodecupla est, etiam in monetarii ponderibus seruetur oportet monetakargenteas&aureas conflare eodem pondere; quarum sedecim,&32.&6 om arcae ficiant nec pondere grauior percutienda est, neq; etiam debilior ut e uitetur ta difficultas cudendi, fragilitas monetae aureae de argenteae purae, quae leuior e siet nodenario ponderis quam facilitas adulterandi utramq; monetam propter crassitudinem earum, ut in Portu galle si bus aureis,&daleris argenteis, qui unciam ponderis de plus habet; qualis etiam erat Oneta aurea ponderans tribus marcis S diinidia, qua Imperator Heliogabalus cudi iussit , quae Constantinopoli podere
unius in arcae auri confata fuit, quarum quinquaginta Imperator Tiberius Regi nostro Chil derico donauit. Quo facto, neque nummu Iarij, neq; mercatores, neque aurifices, ullo modo decipere imperitam plebem poterunt , vel eos qui ligam pondus non intelligunt quippe semper necesse erit duodecim nummos argenteos tradere pro Uno nummo aureo, quilibet nummus argenteus tantundem ponderabit, quantum nummus aureus eiusdem notae seu
characteris; ut videre est in simplicibus regalibus Hispanicis , qui pondere a
quant coronatos solares habentes Ondus conforme ordinationi annicis o. Videlicet 2. dena .l6.gran. quorum regali In simplicium, duodecim praeci Se Oron
tum Valent. Et ne in permutatione eorundem nummorum tam aureorum quam argenteorum aberretur , neue simplices accipiantur pro duplicibus , ut frequentet accidit in regalibus Hispanicis oportet characteres esse diuersos,&n5 similes veitin simis Hispanicis,&nihilominus quatrum ad argenteos,ut cer trieneatur tituli
776쪽
solidorum, denariorum, delibraru prout continetur edicto Henrici II. anno issi. promulgatiam; propter solutioncm cen- statim, rarit lictarum &canonum dominicorum, iuxta consuetudines S constitutiones: lidum conuenit esse trium denariorum ponderis argenti regi j, sicut diximus, quorum 6q. , arcam, S q. libra vulgarem et fici ut qliod est iustissimum precisi quod dari possit S Nili libet ruruas diuidit po erit intres, ut singuli pondeientdenatium,&sint quatuor partior tam denariorum currentium, appellabiturque denarius conam unis: vi solidus semper valeat duodecim denari j querimoniae dominorum ratione solutionis iurium dominicorum, quae olim in forti moneta alba per sol trebantur, cessent, restituta coflatura solidorum talium, quales fuersit temporibus sancti Ludovici, hoc ell, 64.
in arca argenti Regij. Caeterae quoqile pensione senaphyleuticae, S hypotheca riae, in pecunia constitutae, soluantur eo valore quo aestimatus fuit solidus tempore celebrati conta actus qui valor fuittant tim quatuor denariorum in liga , ad summulara, intra centum annos quae est saltem tertia pars solidi antiqui, qualem portet in usum reducere Talis erat drachma argentea per uniuersam Graeciam usitata, nempe octava pars unciae, quem nos grosstim appellamu S, eiusdem ponderis quo solidi a S. Ludovico perculsi, qui appellabantur grossi Turonenses,&solidi Turonenses qui biis solidis Turonensibus determinantur omnes antiqili contractus, statuta, multi tractatus non solii mihi ius Regni, sed etiam extraneo rum ut in tractatu inter Bernenses&tres
minores pagos habito, stipendium militis uno solido Thironensi aestimatur: quod&in hoc Regno aequale fuit hanc obcatii a Sol da appellatur sicut idem quoque stipendium Romanorum fuit, ut Tacitus dicit, Graecori im, ut in Polluce legimus: quippe drachma eiusdem ponderis est, cuius solidus Turonensis Venetiantiquos sunt secuti S unciam fecerunt octo grossorum seu drachmarum S dr
chmam 14 denariorum: denarium t. obolorum, seu 2 .granorum: ut in Francia fit, in Hispania. in Africa . aqua
regula non est recedendum, utpote antiquissima, in uniuersa Graecia, regionubiis Orientalibu S. Tametsi Romani veteres, unciam Graecisa qualem habentes, scilicet 7 .granorum: eam diuiderent in septem denarios suae monet :& denarius valeret drachma
Attica,&, amplius. Qua in re Budaeus
errauit dicens in uncia esie octo denarios,&denarium Romanu in elle drachmae Atticae aequalem,& libram Romanam qu .lem Atticae latinae cum tamen certurn sit, libram Romanam habui si tantum Id. uncias,&olinam Graecam i6. uncias, sicuti libra mercatorum in hoc regno quod Georgius Agricola optime demonstrauit per calculum Plinij, Appiani, Sueto-
Si itaque monetae aures largenteae cofientur eo dein pondere, eodem nomine,&eadem liga hoc est, ut non plus misturae in auro quam in argento in sit: nunqui poterit aestimatio earundem augeri velamininui: ut alias saepe accidit, fere singulis mensibus, pro libidine eorum qui autoritatem apud Principes habent : qui
nitituantur SI coacerunt moneta S fortes,& deinde easdem aligent precio a debit exstiterit quidam, qui centum Coronatorum millibus innua sumptis, subito aestimationem singulorum quinque solidi augeri effecit, de lucri fecit viginti quin
que millia Francorum quidam alius cur, sum monetarum imminui curauit mense Martio, d me se Aprili rursus auxit, quarta partes acris a. Submouebuntur quosque omnes adu 3 rationes monet arsi: imperiti atque ignorantes cognoscent bonitatem utriusque monetae, ad spe diu,
ΠΟ, Pondere, absque igni, caelo, vel Lydio lapide Postquam enim omnes populi aba unis bis mille, amplius fere semper, seruarunt L etiamnum seruant aequalem rationem auri ad argent fim , impossibile erit S populo, SI Principi, augere, minue
777쪽
argenteae, si mistura metallorum, quam billon vocant, exltei ublica eiecta fuerit:&aut uin ad 23. cerat. redigatur. Et nihil orni laus, ut plebi lucchamatur, nec eis ethetia ira , t ei traii speciem monetae ex puro
cuprocudi, absque cadmia, aut alia mittura metalli, quem id in Odt Dra fieri carptum, in Hispalaia, SI Italia fit; ut potiuἰ marcam argenti in liralla' quingentas&triginta sex parte, diuidere, qua in libet parte in nouem gratio uin. Eteni in Regina Anglig sublatis in uniuersum rotis num iis na- tibiis, seu ut v ozan in illonis, reduxit Omnem molaetam ad duas tam simu pecies, ut millimam o Meta argentea, qtram pseunt lil in digitant, valeat octo denari; s, vel circiter: qtio fir, ut viliores merce, minOri preci oeni nequeant,&quod petu, eit, no poteli inita si elee in , ytra, qu)metui modii uiriliati S, pauperibus erogara: quod multos impedit ne quicquam largian
Sed longe magis expediret, non alia, quam aurea& argentea moneta uti sipo Libile est et minorem monetam, quam talem ni immum cudi, si marca argenti tam minutatim diuideretur, sicut in Lotharingia, ubi in odio mille nummulos, quos Andegauenses nominatu, distribuitur,qtior uinducenti regalem, S quadraginta lolidum currentem nostra monetqesticiunt: suntque ex argento satis puro,
quod ii dimidia parte paucioreS percuterentur, solidiores forent. de liga ut dixi possientque eodeni momento feriri stylo acuto signari. Cupri enim precium,
quoniam lingillis locis atque tempo ibus variat, minus idoneum ei monetae facienda: q quantum fieri potest,c illans&im nautabilis precio coia seruari debet: S praeterea nullum ni et allum aeque stib-iectum est rubigini quae notati ira a teriam exedit. Et quantum ad preci ara , legimus tellipor Ilius belli I).rnici librana
argenti valuisse S I. libris cupri seu aerispuli librat . unciarum eodemque tem pore denariu argenteus p tirus, qui septima pars unci r erat de decem libris cu-pri, quibus valebat, auctus fuit adio. li-
bras, ut Plinius resert quae ratio ad 89s. libras cupri seu aeris pro una libra argenti redit, librare. unciarum exsiliente Postea infima moneta , itae erat libra aeris, media parte fuit imminuta per legem Papiriam, remanen e eodem valore: SI, clina maior augenti copia succederet, adritia r- tam partem rediicta fuit, ea dein aestim tione manente quae est ratio 21 . librarum cupri pro libra argenti quae eit propemodum aritimatio cupri in hoc Regno, ubi centum librae, singulae i6. unci
rum, Valent tantum 18. Francis.& in Germania vilioris etiam preci est, licet supellex, ipla templa intillis in locis c pro sint tecta sed in Italia carius est,&magis etiam in Hispania,S in Africa v-bi longe minor eius est copia. Qit Od per longe abest ab aestimatione quam fecit Imperator Arcaditis, qui libram auri cetum libris aerisael timauit quod fieri nequit, nisi per modum prouisionis quoniaamabundantia huiu, metalli , respectu ad argentum habito, deminuetur. Dicet aliquis, copiam argenti etiam imminutionem preci eius adferre: sicut ire ipsa I
gimus in s. Liuio, quod in foedere inter
Aetolos inomatio inito comprehensum fuerit, ut Aetoli pro decem libris a Ggenti soluerent nam libram auris nihilo mincis constit satione Arcadi; , l. vlti.
&ν libris argenti: quia vult, quinque solidos auri pro argenti libra solui &conllituit r. 1 olido aureos in libra l. quotiescunque. de susceptor C. ita equinque solidi sitar praecise decina aqilar-
ctum est paullo minus duodecim pro
Verum quidem antehac marca auri puri aestimata fuit 18s libris marca amgenti l . litus.& s. solidis Turcinensi bus: ita ut pro arca auri puri in dii soluere oporteret undecim a Ica , quin que uncias, 23. denar. 4. grana argenti
regi infecti. In regionibus Septentrionalibus, ubi plurimae sunt fodinae a gen-
778쪽
ti, S paucis limat auri, aurum est carius: adeo iii aestimatione in camera a petii facia, na arca auii aestimatur argenti triar- cla I . de quae propemodum piet ij auxi ad algenturn proportio fuit atrie annos bis pridie quingentos legi nus en'ira in Heiod sto, libram auri alii iste i libris argentici Hebraei in suis Pandec is, denari)am ei preti si faciunt vigesariiqii inque argenteo ruria: quippe nione tis aut ei Sod algenteasd aptaria rationem liabentibu ,rvndcia dct argentei singulis au reis valerent. Praeterealcgi muri lcm pol ibi is Persarum , cum es publicae Graciae florerent, unciam ahariis inratam fuisse libra argenti: quoniam state Daricus, pondere unius unciae, valebat libra argenti, ut dicit Iulius Pollux. Ex quolicet iudicare, duo ista metalla antiquum
Pieci; pedem habere. Sed aestim atro auri sub posterioribus
Impelato tibiis accreuit, propter ab usu in auri in deaurationibus o nium rerum fictili Nero magnum suum palatium, ambulatoria mille passuum continen S, totum deauraiiit de post ipsum Vespasianus, inaurando Capitolio, summam septem millionum duce iriorum milli timCoronatorum impendit . quinin Agrippa niuersum tectum templi anthei inaurauit, ut cupruna a mibigine seruaretur sic iit etiam ferrum solet inaurari, ut Contra rubigitae in praeseruetur: imo S argentum saepe deauratur , licet nunquam rubiginem contrahat. ubisi Principes non interdicant inaurationibus omninbnecesse erit precium auri augelcere: quia argentum non aeque tenax est, vix aut parum adhibetur in argentationibus t&praeterea fodinae Septentrionis plurima argenti, auri vix quicquam producunt: Vt Si quae in terris nouis sunt,plus argenti, quam auri proferunt.
Nihilominus mutatio precij, quae tractu temporis fit, insensibi Iis est, nec impedire potest quominus iga monetarum ex duobus hisce metallis percusiarum aequalis sit in om uibus Rebus publicis, mi. stura meta illarum, siue ut vesant billo
ne expulso sim praeterea ne trotiatio itivniuerso terrarii lii OIbe 6;Υ tria ictria lane, quam n quana atri ea, non pol sit in lignent aliquam varietatem preci JG Hi,& argei ti, ferre nisi conrmuni omni una populorum contentu nam Sc Augusti tempore, proportio auri , argenti in inclia Orientati in . Jccidente similis Ma qualis rat quud cum ex quidam Indolum intellex illet, Roina nomina iustitiam laudauit sicut refert Plinius. Sed impossibile
est, preciareram certa seruare, retento
billone, qui ubique differens est , in arisqi: ali S. quemadmodum enim precia re ruin decrescunt, imminilio Valore monetae ut lex dicit, ita etiam crescunt , aucta monetarum aestimatione. Et necesse est ut augeatur S diminu tur, cum nullus si Princeps, qui aequitem meta Horum missuram, seu lege in billonis. cum alijs Rebus publicis seruet, imbnec in sua ipsius, quia lex seu ligat olidi
diuersa est a ligat estonum, paruorum denariorum, duplorum, tiardorum, liorum qui non diu in eodem statule
Prima senestra, in hoc regno ad debilitandum argentum moneta formatii 4mnii scendum vigesimam quarta cupri partena, aperta fuit, Vt daretur an a mercatoribus apportandi argetum in hoc regnu, cui argentum deest: quo facto, vigesimo quarta pars argenti extraneis dabatur: quoniam tantumdem in Francia valebat
undecim denari j&dimidius argeti, quatum duodecim denari in alijs regionib sed nihil opus fuit: propter diuitias Franciae, quas semper Venient quaesitum afferentes aurum largentum undique Hoc malum magis inualuit tempore Philippi Pulchri, qui monetam argenteam media parte debilitauit anno I; oo tantundem argenti cupri commiscens paulo post usque ad tertiam partem imminuebatur, ita ut noui solidi a Ierent tantum tertia parte antiquorum Manno I 22. Iiga solidorum tam debilis fuit, ut arca argenti valeret octoginta Iibris Turonensibus,liab
779쪽
haberetqtie Isoo nummulos in arca operis quanquam eodem anno Carolus VII recuperata corona, quam amiserat, stabiliendae auctoritatis stiae gratia, iusserit cudi, mente Nouembri, monetam nouam fortem&bonam, ut marca argenti
ad octo libras redigeretur sed tande in conflauit solidos quinque denariorum inliga, annot 4 3. de postea paulatim semper imminuti fuerunt: ita ut Rex Franciscus I. anno iis o cuderet ad 3 denar. I 6.gran. in liga S Rex Henricus ad 3. denar. I 2.gran adeo ut antiquus solidus argenti regi j valeret ferine qua tiror, remanente semper eadem aestimatione. Nec ab alijs Principibus minus peccatum est: nam cruci geri germania', qui antiqui th filerunt ex argent OII denar. q. gran. hodie stant . denar. i5. gran. solidi
V Uirten bergenses, trossi imperiales
6. denar hoc est, tantundem cupri quantum argenti continent solidi, Rappini, denari Argentinenses denar in gran. nummi quos appensenning vocant, . denar. 3.gran.& florent argenteii dena. q. gran quales si in etiam nummi quinq;&deceni cruci gerorum solidi Flandriae
se ullii feri, qtior ilia 2 o. valent 2 q. nostr - . Tum, sunt tant timJ. denar. I 8.gran. in liga,& plus quam duae tertiae sunt cupri nummusqitatuor stii ferorum est . denar io.
gran. in liga: nummi Geldrenses 3. denar. in liga. tertia pars est cupri. ante hac solidi seu grossi Angliae fueriint 6.d nar. 22. gran. nec Vnquam omne hoc Billonis genus plus quam viginti aut triginta annis in eadem liga . vel eodem pondere permansit. Atque hinc exorta est differentia librae Ti ronensium Grossorum, paruorum , 8 mediocritim librae Nornandis, librae Britanniae, librae I aris ensis, quae omnes inter 1ediiserunt: ut etiam nun videre est in taxationibus Camerae Pontificis. Et in Hispani js, libra Barcinonensis, Toletana, maiori cana in Anglia, libraster lingiorum valet octoia is nostris: de in Scotia duae sunt librae ad n odum diuel sq, altera ter lingica,& altera vi lgaris in Italia nullus est Princeps, qui non peculiarem habeat monetae libram ab alijs differentem . hiemadmodum in simili, marca ubique continet octo uncias sed uncia inferioris germaniae debilior est quam nostra, sex granis, Agrippinensis nouem granis, Noribergensis sex granis: econtra Parisiensis fortior in i uncia, in arca Neapolitana habet nouem ros. sos, Salernitana decem: vix est ciuitas Italia quin habeat arcam ab aliis distin istam . qua ex re pes illonis difficilior redditur , pondere uiga ita inter se variantibus unde misera plebs grauiter affligitur, in mutandis pecunij plurimum perdit,&generaliter omnes, qui non intelligunt paria, ut raperita loquuntur, hoc est, valorem monetarum inmutando ratione diuersorum locorum.
quam ob rem de homine in negoti j r rum versatissimo dicimus, eum intelligere paria, quasi rem admodum difficilem et en in monetarum negotium perbillones misturas ita obs citrarunt, Vt maxima pars populi nihil prorsus de eo intelligat. quemadmo istin artificeti mercatores , 'tii libet initia arte, saepissime rem opus inuoluunt ut plerique Medicorum, qui loquuntur latine coram feminis, S usurpant characteres grqcos, verba Arabica,& notas latinas ab breuiant, SI quandoque scripturam suam intricant ut legi non posti , metuentes ne detectis eorum medicamentis, in minori precio deinceps habeantur: ita tiam monetari j, omisi a clariori locuti ne scilicet , mast amauri ex duodecim partibus habere duas partes cupri, e Ialterius metalli, dicunt,esie aurum vigilati ceratiorum item pro eo quod apertius est erretur, nummum trium blancorum continere mediam partem cupri, dici in esse argentum sex denariorum in puritate , duorum denariorum in ponde re quindecim denariorum in cursuret sentiam qualitatem, SI quantitatena denarijs c cerat ijs contra naturam a tribrientes,&pro eo quod dic inriἰS,ma cana continere sexaginta nummos, ipsi
loquuntur de quinque solidis sectionis.
780쪽
8 TRACT. AUGMEN.deinde aliam monetam stabilem constituunt, aliam instabilem, S tertiam imaginatiuam: cum tamennii a naoneta flabilis sit,ia variatio Mimaginatio proue- ne iit ex debilitatione ponderis,&permisione puritatis auri&argenti. Nam ducati: Scurren SVenet ijs, Romae, Neapoli, Panormi,&Messaliae, quae est moneta imaginatiua, olim fuit vera moneta aurea podere Angeloti, vel Medi ni Barbarici,&q. denar. a inplius qui est plane In perialis Flandriae eiusdem ponde iis est gae, cuius erat antiquus ducatus valens decem Carolinis argenteis, S Caroliniis decem solidis eius loci ut quadraginta 1 ex efficerentnJarcam auri,& sex unciam, qttam diuidunt intringinta taros , S uarum in viginti grana, unde existit grossus in uncia plus quam in uncia comiarunt, quae octo talarum grossos continet huius in odi monetam auream lex appellat solidum 'qualis est Angelotus, quorum qila-draginta odio marcana constituunt,&septuaginta duo libram Romanam duodecim unciarum qui diu in usu filii, comprehensus in legibus Graecorum, Germanorum, Anglorum, Francorum, Burgundionum:& nihil est aliud, quam coronatus solaris Franciae, hoc est, solidus, quem monetari j vocabulum solidi non iecte intelligentes, ab annis quinquaginta si narunt figura solis. populo nihilominus, qui magister vocabulorum est, antiquitatem retinente, atque etiamnum , escusol, hoc est, coronatum solidum appel- Iante qui olim ponderabat quatuordenarios, sicuti Angelotus, scd postea Principes paulatim,&gradatim pergrana, eum reduxerunt ad tres denarios, qui est Coronatus vetus: tempore Regis Ioannis, coronato veteri paulatim imminuto, sicut coronatus antiquuS, tribus granis: conflati fuerunt coronati ad duos denarios&viginti grana pon deris, eiusdem ligar qua antiqui erant, appellatique sunt Franci pedites, S aequites. nam quos hodie, Francois,llinc Francs, siue Francos Nominabant, que nradmodum adhuc in
unius rso Oriente , populos Occidentis
appellant Francos. quo tempore etiam percusius fuit coronatus Burgundicus, quem Ridaeum vocant, eodem pondere liga: ac durauerunt usque ad tempora Caroli VIII. quando coronatus Francia imminutus fuit sex granis ponderis , M
. cerati puritati, nam antiqui erant
23 i. cerat.&coronati vulgareS, 23 c rat Postea Rex Franciscus I. corrigens nonnihil coronatum vulgarem conflari iussit coronatos solares, 2 denar. I 6.gran. S eiusdem ligae , cuius erat Oronatus
vulgarib, excepta l. remedij, quod permansit usque Id Regem Henricum,
qui quarior granis ponderis fortiorem fecit: Caroltim LX qui quinque grana detraxit, anno 1 361 Sed coronati Veteres seu ducat Ueneti, Genuenses , Florentini,Senenses, Castellani, Portu gallici &Hungarici, legem seu ligam 23. . cerat.&2. denar. 8.gran ponderis retinii erunt,
usque ad annum is 6. quo Imperator Carolus . ligam coronatorum Hispanicorum uno ceratio S tribus quartis, ac tribus granis ponderis debili tau it, conflans coronatos Caste IIae,Valentiae, S Arragoniae, qui Pisto leti nominantur, ad 22.c Tat. 2.denar. I s. gran ponderis: pes muni praebens exemplum alijs Principibus iadem faciendi. sicut feceruntd rincipes Ni aliae qui percusserunt ad 22. cerat. 4nse , 2.d Mar i 6 gran ponderis quales sim coronati Romani, Lucenses, Ononienses, Salutiani, Genuenses, Senenseri Siculi, Mediolanenses, Anco nitani, Mantuani, Ferrarienses, Florentini , noui coronati Veneti Sed&Paulus III. Pontifex coepit suo nomine ferire coronatos 2ΙΣ. cerat. 3 2. dena Iq.gran ponderis:
eodem tempore uenione nomine Alexandri Farne si Legati S Nepotis Papae, percussi sunt multo debiliores in liga. quinque denar pondere inferiores quae res incredibi Ie adfert damnum subditis , .lucrum adulteratoribus , fictoribusque monetarum vina ercatoribus , qui con qni runt fortes