장음표시 사용
751쪽
Hodie cium Turonensis, Lugdueensis, Allenione iasis, Tholo sana , de alia Ciuitates hi lius Regni plenae sint talium merciun , quam ni etiam nunc quisque eas ferat, licet otii secus fuerit tamen in tanta copia optimi holo serici lira vix
no colonato aestimauda foret, habito respecti illi iis temporis prout moXdi CalV. Sit Dicit lata de raro stras , non est e lio Iose tacitia pro exenapio omni tam me clulatinarum S multo minus In nilim rerum, pro Ionenda. trod ad vina&Damenta attanet, ei tum est , vigesies ea
risis nunc ea vendi, quana hinc ab anniscentiam. qi Iod me viὸisi affirmo in C a taltiis Iliolosae, ubi sextarius frumet, ii, qia propemodun medietatem nostri conficit, aestimabatur qai inque solidis , qui hodie emitur sexaginta solidis com naunior preci , quod vigesies modo quam tunc carilis est. ne longilis potatur exemplum, reperimus in Rege litis Castelleti Ciuitatis huius modium frumenti mensurae Parisiensis, centuna viginti libris emptum fuisse, Anno St . quamuis biennio an re segetes figore adullae fui si ent in qua aestimatione iudicia
Castellet findabantur anno SH .prCeium excretiit ad centum quadraginta&qua tiro libras: decreto Curiae Anno IS et I contractit quidam minore precio initus, rescit sus furi Hodie preci ordinario phrs tertia parte aucto , contra erils
iuxta becretum Annio Pi. habiti, declararentur est usurari , nisi debitori praestaretur electio, soluendae pecuniae loco frumenti, ad rationern unius denari in
duodecin4. Non loquor de Anno II 6 s. quo Odius istimet cona nauta iter emebatur ducentis sexaginta libris, in pura emptione, mense Mam: sed de Ut algaribias annis io tror, iitra quali aginta annos tantum: qui biis videmus, Dirmentum redituum, quod aestimabaturrita in qu ginta coronatis solaribus, ne de libris loquamur amplius hodie duplo carius constare:
ita ut optimum frunaentum, in mera em-
pt Fonem venditione, preci ordinario aestimetur centum viginti libris, quo preci constabat in red itu ante annos quadradraginta. Ideoque Valestrictus non debuit brumenta exempli loco adferre,
Sed quo melius probetur quod dico,
relinquamus fruges, inspiciamus precia agrorum, qui neque crescere, neq; di-n inui, neque a naturali: Initate mutati
possunt, dummod non ludibri habeantur, ut dici solet, sed colantur, sicuti factitatum est, postqv m Ceres foemi ira
Sicula usum eius commonstrauit et enim non est verisimile terram venustate amittere vigorem suum, quemadmodum multi ex illimant etianasi Deus, iusta vindicta ab aliquot annis sterilitatem immi
Clim enim D sus Galliam, inter Hic paniam , Italiam , An aliam i Germat iam, mediam collocasset constituit quoque eandem nutricem , cornucopiae in sinu ferentem , quod nec fuit, nec rit unqtrim vacuum agnoscentibus id SI con.fitentibus Asiae atque Africae populis sicut videre est in omnibus co- a tandem scriptis praecipue in Oratione Regis Agrippae, Iudaeos rebelles ad obedientiam Romanorum exhortantis Uidete, inquit, Galliam , quae trecentos quindecim populos complectitur , Alpibus, Rheno, Oceano, e Pyrenaeis irrontibus circuna clusos: quae fere uniuersu in terrarum orbem inexhausto omniurn bonorum fonte irrigat: nihilominus
bellicosi isti populi sub potestatem hu-
uius Imperi se submiserunt, postquam octoginta annis contra restiti sient: Relicitate inagis fortitudine Roniano mum perterriti, qua 1 debilitati viribus: qiloniam non habens in presidi js plures, quam mille ducentos mi lites ut vix nula: rus nailitum, numerum ciuitatum aeque r.
Inde videmus, Galliam tunc non fuisse sterili ore in , quam iam sit monstretUUSetiam, eande hodie non minus fertile esse- Cicero
752쪽
7s TRACT DE AUGMEN. ET DECREM AVRI
Cicero de sertilitate Siciliae loqtiens , processum veteruna statutorum Ciuita- quam Romani horreum fusi appellabant, iis Ambianae, ubi partes, praeter rem. dicit, uberrimam terram fructu nariath ni id os pro vulgaribus assibus interpreta- duodecuplum tulisse, licet a Dijs ortu bantur. Certum est etiam, primos soli. nata esset Hodie ad Ligerim, in Santoni dos arge iit eos, ducentis dem lina ph stan-bus, Limania, Aruernia, Aquitania. In nis,cus Sper Sanctum Ludovicum. sula Franciae, omnisi rusticorum iudicio, meliores agros habemuS. Et videmiis nihilominus, intra annos quinquaginta, pretia agrorum non ad duPonamus illos solidos aureos eiusdem ponderis , aloris fuisse, cuius fuit soli diis aureus Iustiniani: nam leges horum populorum eodem fere tempore latae plum, ted ad triplum accreui sie: ut iuge stin tu non erit ad summum plus, quam serum te arabilis& feracioris, quod olim decem aut duodecim coronati Cmebatur, vineti triginta hodie duplo vendatur, imo triplo,&quidem coronatis, qui decima parte minus p bderant, quam
ante anno trecentos quod Males rettus
mihi concessurus est, si regesta nostram 5 nihil periscrutati velit de ne opus sit priuatorum contractus perquirere, qui passim sunt obui Di te item appello, Domine, qui decreta Camerae contractusque omnes archi ui Galliae, saepissime ver fasti:
an non Baronatus, Comitatus Ducat US,
vel alienati a Corona, vel ad eandem reuocati, tantundem in annuo reditu valeant, quantum olim in uniuersum venditi fuerint. Omnibus notum est, Comitatum Veni censena, Si inuenion ensem duplo plus in reditu praestare, quis ira quo oppignoratus fuerat Carolus Sapiens emit Com itatum Auxerrensem, Comite, triginta de uno millibus Francorum aureorum, seu totidem Coronatorum vel circiter didici ex Domino Faucheto Costiario, quem pro fideli pulcharum antiquitatum commentario habeo: Her pinum, Ut comitaretur Go defredum Bullionensem , vendidisse Ducatum Bituri censem Regi Philippo Primo, anno II o sexaginta millibus solidis aureis. Ita legitur in nostris Annalibus sicut videre et in multis legibus Longobardorum, Saxonum, Francorum , Ripilariorum in quibus omnes mulctar taxantur per solidos . veluti cum dicitur, qui occiderit hominem liberum, soluat solidos centum qui vinxerit, de
cem solidos quod obiter dico, qnia vidi
xaginta millia Angelottorum , vel sexaginta millia Regalium aureorum, Ut mox dicam Solidus enim argenteus non fuit tanti ponderis Verisimile etiam est,thlidum aureum eodem pondere fuisse conflatum 'adsentior tamen, quod solidum iustiniani pondere aequarit. Reperio quoque in antiquitatibus Italiae, Imperatorem Rudulphum, Lucam vendidisse ciuibus, duodecim millibus coronatorum , Florentiam sex millibus: quemadmodum scribit Blondus lib. 8.de- cadis secundae hodie Floretia aedes sunt centum, que triplo ampli Us valent, quam ciuitas velidita fuit. Invenimus etiam in
Constitutionibus Philippi Longi, de iure
ciuium, anno 328. statutum Dut is, qui cuperet gaudete iure ciuitatis alio Regni loco teneretur emere domum sexaginta solidis Parisiensibus. His antiquitatibus si Malestretio non erit fatis factum, videamus vetera ita tuta Camerae Litem conluetudines Galliae. praesertim patriae meae Andegaliensis inueniemus articulum 99. qui habet haec verba Vehes frumenti, et s. solidis Turonensibus vehes secatis 11. solidis,&s. denarijs vehes hordei, i s. sol id caro line-dina tribus blidis, 'uatuor denarijs.
Capo, ra. denar gallina, S. denar. Veruexpinguis, .lolid. S 6.den. Operae diurnae boum tempore hyemi S, Io .den quae consuetudo anno so8 approbati confirmatae it sed in lienio in Aruernia vili ri pretio aestimationem facta fuisse : nam veru ex cum lana sol cim aestimatur s. l. hoedus, i 8.den. gallina,6.den VituluS, s. solid. porcellus, io .den Pavo, t. sol. Pha
753쪽
sanusto. denar. pipio,1. den Plaustrum freni quinquerit in talium 1 F. sol opera manuari; diuerna in aestate, 6. denar hyeme, .den. 22tura boum hyeme a dena. In Borbonens Ducata plaustrum freni duo de im quin talium, testimati trita consuetudinibus io saltem solidis, articulo si pratense, s solidis inconsuetudinibus Marchiae receptis anno Ist I. Caro vervecina integra absque Lana, testina a tura. l.6. denar. t 'laustrum faeni qui tui e-cim quin tali lim, Q. solid. Plausti uin li
In consuetudinibus urbis Trecarum Campaniae, textarius tittici optimi mensurae Trecensisael fimaturro. solidis Turonensibus, lecate, o .lolid. hordet laia, 7. lol. auena , . sol. Opera hominis diurna, in .dena. eminae, 6.den. Hic Male it rectus non potest negare , quin ab annis sexaginta rerum omnium precia decuplo accre trerint, ut minimum: c de qua uis moneta loquor, de qua intelligi velit: sicut monstrabo statim nam si ager una cuni iuri Ddicitione vendi ad sumniatim non potest carisis, quam ad ratione ni unius denari; inrs. Vel 3 o. consequenter precium agrorum decuplo m. a iuges , quam ante anno Ssexaginta quod comparato antiquo precio, percarum videbitur et , qui vetera statuta de monimenta perscrutabitur. mitto infinita exempla alia me attingo quae uniuscuiusque oculis ob via sunt: sufficit dena onstrasse nunc ,caritatem Duca tuum, ciuitatum, S comita tuum, agrorum, qui vetustate non deteri orantur. quod clarius intelligetur, si caussa&ori gocalitatis cognolcatii P. Caritatis, quam experimur, causias inuenio quatuor velinii inque Praecipua rupe ne sola, quam nemo hactenus ani- aduertit, est abundantia auri&argenti, quae hodie in hoc regno maior est quam ante anno S quadringentos ulterius non progredior, quia regesta curiae iam erae quadringentos annos non excedunt: reliqua ex histo iij veletibus , licet non
satiscerib, colligenda sunt. Secunda oc-
casio caritatis fere ex monopoliis procedit. Tertia, est penuria, quae proficiscitur
tam exauectione, quam corruptione. Quarta , est voluptas Regum&Principum augenS precia rerum , quas amant. Quinta oratur propter precium mone t rurn, quod de antiqua aestimatione imminutum . Haec membra breuiter attingam. Praecipua caussa, quae auget rerum Omnium precia in quocunque loco , est abundantia eius, quo aestimantur res, appretiantur. Plutarchusin Plinius attestantur, subacto Macedoniae regno, Paulum AE milium belli ducena, tantum auri&argen i Romam attulisse, ut populusa sol itione tributorum liberaretur, cprccia agrorum in Romania duabus ter-t ijs statim attigerentur. Suetonius quoque refert, Augustum
Imperato rena, tantum diuitiarum ex AEgypto apportasse, Ut usurae minuerentur, de precia agrorum longe maiora fierent, quam fui sient ante non itaque propter penuriam agrorum, qui neque crescunt, neque diminuuntur nec propter monopolium , cui tali casu locus esse non potest: sed propter abundantiam auri '&argenti, quae contemptum eiusdem efficit: exo ta est caritas rerum aestimatarum. Sicuti accidit, cum Regina Candaces, quan scriptura appellat Reginam Sabae , in urbem Hierosolymam aduenisset: qu hiantam vitra gemmarum attulit, ut pedibus
Et chin Hispani nouas terras subegi L. sent secures iacultricarius venditi fuerunt quam margaritae de Lapilli recto. quoniam illic non alij quam lignei&lapidei cultrierant , magna gemmarum copia.
Abundantia itaque vilitatem parit. qua in re Tiberius Imperator longe aberrauit, qui capite truncari iussit eum, qui vitrum molle ductile effecerat; metuens, ut Plinius ait, ne si res euulgaretur, auctoritas auri periret; nam abundantia Vitror uinci quae fere ex omnibus lapidi
754쪽
hus&herbis conficiuntur semper vilitatem induxisset ident in caeteris quoqlle rebus accidit. ostendendum itaque est , auri argentique in hoc Regno no fuisse Untum ante anno Strecentes, de quo tempore Malestret tus loquitur quantum sit hodie, qtre admodsi mani lia apparet. Narra si quid
est in regionibus pectiniarunt , non tam
abscondi diligenter potest, quina Pi incipibus tempore necessitatis inueniat tir. At ver b Ioannes Rex non potuit unquam inuenire mutuo sexaginta mille Franeos ponamus fuisse Coronatos in extrena necessitate poli Pictavi ensem pugna n, cum annis octo captimis a b Am-glis detineretur, neqtie libet ipsius , neque amici, neque subditi neque 'semet adueniens , precium redemptioni 5 sitae Potuit corradere, sed coactus fuit redire in Anglim, donec pecuata colligere
Scolorum quoq; Regis, qui diro decim annis post captus fuit, redemptio, ad mil-Je Nobiles aureos aestimata inii eniri ab
eodem scotiae Rege non potitit: sed Car lus U. Rex , te illam sol tutarum pio misit, inito foedere cum Roberto Scoti Rege,
anno 3 I. Vt ex tractatu apparet.
Sanctus Ludovicus cottiadem difficii l-tatem expertus ell, sim in Aegypto captimis ellet. Non est verisimile, populum Francoram, naturali inclinatione Reges suos amantem, maxime id tempor: S, ac
praecipite talem Regem, qui nec ab trit, fortas sis nec habiturus est unquam similem pallarum fuisse, ut struus csii et Maho metanorum , quo tunc lunam opere execrabantur: tamen Sala dilatis nec el-
se habuit eum dimitteae ad conquiren dum redemptionis precium , accepta pignori hostia quam secum portabat: qi I. e lique, cessante optimi Regis deuotione, ita commissum cecidisset. Reperio qui dicunt, quaellionem misi e dedit centis milialibus Seganis aureis , tiae dominus de Ionii ille aestimat librarsi quan gentis millibus, aitq; Rsginam precium in arca habuisse: quta in medium relinquo.
Legimus etiam in antiquis nostris Iustorijs, quod inopia pectiniarum , facta
fuerit moneta ex corio elim clauo argenteo: quae res de monilia summam egellaten auri ac argent i tunc temporis in Gallia .Quodsi ad noli rametatem veniamuS: deprehendemiis, semetiri pacto Regeminuenitie in urbe Parisiensi abs ille, iteriora per qui satione Iliis quam tres milliones 'ti ad rinstentas libras, e X ceptis num iso firciorum Parisii sqtioque inuem torum praeter auxiliares de domani j pecunia S. quanquam necessitas Principem nostrum imperieret, ut pacis lumen nobis redderetur Inuenimus quoq; I hi opum 3 Caro
lo, quia postea Comes Valesius factus est, allignasse reditum io mille librarum seudi nomine Min tractatu pacis inter Philippum Pulchrum, Eduar dum Rege S, I fabella Franciae desponsata S postea nuptu collocata fuit filio Regis Angliae, dote i8. mille libr. Turon data, nihil amplius: item filio suo Philippo Longo reditum seu dalem o mill librauron. attribuit, anno lytr. Et ex constitiitione Regis
Caroli V. reditus fetidalis Infantium Fraciae, est a. mille libr.Turon. vel centum&viginti millia 1 emel soluendari terraq; pi .liarum Fraciae, 6 o. mrilia semel. Videmus autem , fuisse tunc plus argenti, qua Philyppi Pulchri temporibus mam Phillip p
Valesius Regis Caroli . auus in assignatione Ioanni: filio suo facta, constituit, ' si filias solum suscipiat, prima habeat T. mille lita .re dirus soli secunda, duo milulia eiusde reditus,&so. naillia semel soluenda; tertia mille, Sy o. millia semel soluenda assignatio facta fuit annom 3 i. Sumamns aetatem Caroli UII qui primus ilipem seu solida populo imposuit, di phirimos a subditis tu nullius sustinuit: quanniis sugasset Anglo tantum decennio recuperas et, quatum maiores Ipsi iis ducentis annis perdiderant tamen
non plus, quam unum millione de septinia genta millia Francoru ex omnibus exaction ibus corradere potuit: ut Philipp'Coruinarus scribit Et pater eius Caroliis Vs sau
755쪽
altem O. mille libr. exigebat: de quo Sta e haeredes peruenturus est et
tu i arili Is anno I e . habiti grauit . coquerebantur . nihilominus Carol. IX an No i SI a. quatrior decim milliones exegit.
Ludo laicus XI. redueto ad Coronam Ducatu B turgundiar, Andegavensi, SI Comitatu Prouinciae, S multis bonis confiscatis, profligauit ties nailliones ampli- 14 S, quilia pater ipsius qua in re populi is tantam sensit oppressione iri, ut succedente Carolo VIII. filio, requirentibus S instantibus ordinibus, constitutum sit, medietate onerum iniminuendam esse. postea auri atq; argenti abundat alia effecit ut caritate rerii tui vilitate argenti ex ille te onera facta suiu maiora:&filiς Henii civi Regis maiori natu o coronato num millia in dote data sunt: nec reliquis nai nus ita ut quadruplum consequerentur eius, quis fit enata Franciae, filia Francisci in dotem acceperat, videlicet centii millia coronatomim. Si quaeratur, ubi auru tri&argent una fuerit, deprehena det ut , Italiam propter magnitudine negotiationsi, di securitatem inter Principes, omneati Tum Europae attraxisse. inueniturq; eodetempore constitutuni fuisse Carolo V. ut filiabus Fraiici ς sexagini a millia librarum i enael soluenda, matrimoni nomine
datent vir. Galea ceu I 2. vicecomes Mediolani ducet a millia coronatorum filiae su quae Leon et to Angliae Regis filio nupsit, in doten dedit: δ fiater illius Barnabas, qui media vice conritat iis Mediolani partem tenebat, diros milliones auri pro dotibus nouem filiaium legitimaru ,ωdua ruin illegitimarum dedit: quamuis haberet quinq; Liberos masculos legitimos,&duos spurios : sicut legimus in historia
Medionaleia si Hii ius nepos Galeaceus I. Dux Mediolani filiam suam valentinam Ludovico Franciae, Duci Aurelianensi v-Xorem, eique quatuor millia florenorumali reorum, sexcenta sexaginta septe in arcas argenti in dotem dedit absque iocalibus, Comitatu Astensi, addita promi Dsione , qu bd Ducatus Mediolanensis, de
fcientibus masculis ad valentinam eiu DLudovicus forcia cognomento Niger, gubernator Mediolanensis, neptem suam Blancta forciam Imperatori Maximiliano nuptum collocauit , eiq; quadringenta millia coronatorum S sexaginta millia ducatorum in dotem attribilit, in nido I 9 . praeterquadringenta millia coronatorum, quae postea proinii est itura Mediolani dedit Si Dominus de Maleltro te scrutetur regesta Camerae adstipulabitur mihi plus auri argentique in Francia ad Regis Reipub. necessarium usum, ab anno i sis Vsque ad annum 58 in uetatum misi e quam olim
ducentis annis inueniri potuerit. Quod si quis dicat non abundare nunc magis aurum S argentum quam antea , sed a paucis annis hanc car statem nobis ab Dialis introductam esse: contrarium iudicari poterit certum enim est, qubdomnibus temporibus banniti ex ea regione hic fuerint, qui praeter immunditiem quam inlaoc regia ullinuexerunt, semper Deo Sc misero populo bellum intulerunt, omni conamine enitentes ut naturalem bonitatem a cordibus Regum nostrorum euellerent: qua de caussa ex Francia eiecti fuerunt, bona ipsorum confit cata tempore Philippi Longi: S postea maiores nostri semper in duplum taxardini litteras quas vocant om bardicas, in Cancellaria. Inuenimus quoque
Philippum Ualesium primum imposui Dis gasellam sali quo accesserunt quatuor denari in sin aulas libras, ad quadraginta quinque libras in modium amplius facile itaque argetum inuenissent si tantum exstitu et , quantum hodiernam Philippus Longus nulla religione
mouebatur , quin a populo postularet quintam reditu una uniuscuiusque par
Sed dicet aliqtiis, unde tantum au ri SI algenti ab eo tempore prouenit inuenio , mercatores opifices , qui
aurum S argentum accersunt, tunc temporis cessasse . nam Franci fertilis
756쪽
mam mundi regionem obtinentes, agri culturae4 pecuaria operam labant, eo se vitae genere, quhd in Franciae praeci putim est , exercebant ita ut negotiatio orientis quiesceret , metu Barbarorumqtii littora Asticae tenent, in larborum quos maiores nostri Sarracenos appellabant, qui uniuersum mare medite iraneum si ab egerant , Christianos quos capiebat catenis seruorum instar vinciebant Et qliantum ad negotiationum occidentis, ea prorsus erat incogia ita, antequam Hispani mare ii dicum nauigasDssent praeterea Angli porthis Aquitaniae&Normandiae tenet e , commeatu I in Hispaniam & insulas nobis interclulerant. denique ab altera parte, condro uersa familia Andegauens Scum Arragonica, portus Italia nobis clavdcbant. Sed ab annis centum quinquaginta maioreS nostri Anglos expuleiunt, Poriugal-Ii altum mare circumnauigantes, sinum Persicum,& maris rubri partem Occuparunt, cita naues sitas diuit ijs Indorum 8 Arabiae fclicis impleiae lunt, frustrantes Venetos Genuenses, qui Hrerces ex Aegypto Syria quo per Alarbos&Persas dei te hebairi ur, adferebaut, ut nobis easdem minutatim de ad auri pondus venderent Eodem tempore Castellani subegerunt terras nouas auro argento plenas, quae in Hispaniam intulerunt,4 Lam monstrarunt naucleris nostras instituendae nauigationis Africae,maxime nostrcrum e molamento. Incredibile est sed verum tamen, ab anno IS 3 qtiope Pyurros subacta fuit Per uaria prouincia , ptu quam centum milliones auri & bis tantundem argenti inde allatum esse e precium redempti, onis Regis Atubal ira fuit I326ocio be-zanorum aureorum emebantur tunc in Per uana caligae panneae trecentis ducatis , chlamys mille ducatis, eqllu Squatuor vel quinque millibus , mensula seu
pocale vini ducentis ducatis e vite statur historia indica. Et nil ilominus Augullinus Zaratius Catholici Regis rationum Magister deprehendit, officiales Regis Catholici
in Per uana mansisse debitores rationibus lubductis, i Sora milli umbe Zanorum aureo luna, o Oo millium librarum argenti: ut nullam negotiationem, Mincredibile emolumentum, quod Rex Pomtu galliae ex Moluccis percipit ubi Ca-rὶ ophilla Cynna morariam, alia ar niata preciosa cret cunt: quas ab Ini per tore Carolo . ex antichrcli pro 3 coo dii cata. Saccepit, ci In Bononiam ad cor nam imperialem luscipiendam profici-lceretur quaS Itali relatio inpavata P cunia Prec Io, re pignerare voluerulit .sed Im per a torrectitauit, propter triuiquennii ae foedera Itaque His pani qiii vitam ex Urancia ducunt . ineuitabili ine ce 1sitate coacti, frumenta, linuin, panni OS, LIastum, papyrum , libi OS adeoque opificiam operas
mechanica Shinc con parare . currunt ad extrema mundi, taurum S a gentu IN, aromatatio bis quaerant: abal re rasa
te Angli, Scoti, omne5 populi Noru giae, Sueciae, Daniae, littoris stati hici, qui fodinas metallica quam plurimas
habent, ex centro terrae metalla est odiunt, ut emant nostra Vina, crocum Pruna passa glastum,S inprimis sal, quod est manna speciali Dei benignitate sine magno labore nobis datum . nam calore fe-ptentrionalibus vltra tradragesimum gradum deficiente, sal ibi fieri nequit:&infra quadragesimum secundum, calor nimis ardens efficit sal corrasivum multo magis sal salinarum Hispanicarum, Neapolitanarum, S Polonicarum, quo saepillime hornines S salitura corrumpuntur: ita ut salinae Conaitatus Burgundiae, de saI Hispanicum, Ungaricu in longe absit a bonitate nostri. Hinc fit, quod Angli,Belgae, Scoti qui saliendis
piscibus magnam mercaturam exercCt, saepe aliarum mercium inopia, nauibus sabuse
757쪽
Saburra onustis ad nos veniunt, VI pecuniario precio sal emant. Altera occasio tot commodorlim, quae
ab atanis centum viginti vel quadraginta nobis accesserunt, est infinita popliti nulltitudo, qtia sopitis inter Aut elianensem Burgiindicam familiam ciuilibris bellis, in hoc Regno mu tiplicata est unde dii lcedinem pacis sensimus, eiusdemque
selictum diu tu in tempore,&vsque i eligionis iii mulitis potiti sumus nam e X traneum bellum quod interim incidit, i. hil aliud, quam malorum rumorum X purgatio fuit, omni Reipub I. corpori nece saria. Antea campestria loca, ct fere etiam Civitates propter ciuiluun bellorum de praedathoia es, deserta erant, cum S Angli Oppida destrue rent. pag Scomburerent, magnam populi Gallici parto spoliarent, occiderent S residuum ad medullam usque de roderent qua de causa cestabat agri cultura, negociati ne S, omnes artes moechanicar scd ab annis
centum infinitis locis succis sunt sylve, aedificati pagi, Ciuitates repletae: ita ut praecipua Hispaniae utilitas, quae alioqui deserta es , proueniat ex colonis Gallorum qui turmatim in Hispaniam abesit, praesertim Arverni Lemovi censes adeo ut in Nati arra Arragonia fere omnes vinitore S aratores, carpentari j mu
rari j, opifices, lapicidae, tornari j, carr cari j aurigae, plaustrari j restiar ij, sellular ij, helciar ij, sint Galli nam Hispanimirum in modum sunt ignaui,excepta armorum mercatura tractatione. ob
id amant Gallos laboribus meruit ijs
prompto S, quemadmodum apparuit in negotio Prioris Capuani Valenciae, ubi inuenti sunt decem mille serui de opisces Galli, qui inquietabantur, quasi participes fuissent coniurationis contra a xi milianum, tunc genera Iem Locum imnentem in Hispani js, factae sed Domini
incolae Valen cienses pro omnibus expromiserunt. Magnus qtroque eorum num
rus in Italia eth. Alia quoque diuitiarum Franciae occasio est, videlicet negociatio Orientis,quq aperta nobis fuit contracta amicitia inter familiam Francicana, R Otho mannicam tempore Regis Francisci I. ita ut ab eo tempore mercatores Galli ira bucerint tabernas Alexandriae Cayri, ,eryti, Tripoli, non minus atque Veracti Z Genuentes, nec minus fide S gratia valent Fesias et lx Iarocci, quin II ispani prout apparuit posteaquὸ in Iudaei a Ferdinando ex Hispani js eiecti in inferiorem Galliam Narbonensem se contulissent, SI Gallis negociationem in Barbaria ostendi D
Alia causa abundantiae auri&argenti, prouenit ex Banco seu mensa argentaria Lugduni, ut verum dicamus a Franci sco. Rege instituta, qui coepit pecuniana
mutuo sumere ad octo, ipsius succesibrad decem, postea ad sedecim. usque ad
viginti in centenos, urgente necessitate. stat in Morentini, Lircenses, Genuense S, II elueti , Gerniani dulcedine usurarum illecti infini tam a tiri de argenti vim in Franciam apportarunt, S multi etiam habitare inperunt , eam propter aeris temperiem , .suauitatem , quam propter natura lam populi bonitatem,&Vbertatem regionis eadem ratione reditus in urbem Parisiensem constituti, qui ad tres milliones, trecentas quinquaginta mille libras quotannis se e
tendunt, allexerunt extrane S, Vt pecunias suas Iucri causi, huc transferrent, eandemqtie domicilium hic collocarent: quae res valde locupletavit hanc Ciuitatem. quanquam artes moechanicae&mem
catura Delicius, meo quidem iudicio, succederint, non imminutae per talem argenti negociationem: locupletior multo Ciuitas foret, si idem fieret quod Genuae: ubi domus Sancti Georgi recipit pecunias eorum qui adferunt, ad rationem unius denari in viginti &rursus negociata di causa mercatoribu e locat, ad rationem unius denari in duodecim vel quindecim quae ratio magniti dinis diuitiarum eiusdem Civitati Scau. Eee 3 saex-
758쪽
rso TR AC T. DE AUGMEN. ET DECREM AURIsa extitit,& quam tam publice,quam priuatim valde opinor expedire. EtiaIN- si duortim magnorum impciato Iuna priI- de tui am&bonitatem praeferam, Antonini Pi 3, Alexandri Seueri, qui nun1- mos aerari ad rationem quatilo incentenos, hoc est, unius denari in viginti- quinque pri itatis dabant quineti alan Ait gustus absque usuris tribuebat illis, qui cautionem praebetent , si ad consiit i- tam diem soluta pecunia non est et, se duplum restituros ut Suetonius refert: hac ratione ablata Quaestoribus peculandi publici occasione, pauperes sul bditi negociabatu urin lucrabantur pliarimum, & Princeps non habebat necesse mutuari, atri Vendere sutim domani ii , neque excoriare populum sed potius hoc modo et renit, ut optimus Alexander vectigaliam exactiones triginta partibus inam inueret, ita viqiii triginta ,- num coronatos tributi de subsidi sit bHeliogabulo naturae monstro soluit sedi, unicum tantum sub Alexandro da
Hae tint, Domine, rationes, quae ab annis ducentisauriam&argentum nobis in copia apportarunt. quae maior est in
Hispani ad Italia, quam in Francia, propterea quod ipsi quoque Nobiles in Italia negocient tir, nec aliud popilli Hispaniae agant ideoque cariora i unt omnia in Hispania, Italia, quam in Francia, di magis in Hispania, quam Italia naaxime seruitia opera manuale quo fit, quod nostri Aruerni&Lemovices in Hispaniam proficiscantur : sicut ex ipsis intellexi, quia triplo plus illic, quam in Francia lucrantur. Hispani enim diuites, superbi, ignaui admodum care labores suos vendunt, lenardo telle, qui in suis Epistolis suis capite, ex pentari, in uno articillo ponit quindecim dii catos quotannis ad tontendam barba in , in Portu gallia abundantia itaque aura Storgenti ex parte caussa est caritatis re
Praeteribo alteram caritatis occasione,
proptet ea quod non perinde in considerationem veniat hoc casu monopolia via
delicet mercatorum, artificunt, cui per II Orit In quando conueniunt ad constituendit in certuna precium mercisi: SI ad augendas mercedes operarum labor uni: quia eiusmodi conventicula praetexistu Religionis plerumque velantur, sapiciatera ibitratus fuit Cancellarius t oletus, tollenda si resci edendas esse con- fraternitates, quod postea confir naatum est ad instantiam Oidinum Aureliani, ut bonis legibus non carere Videantur. Tertia caritatis caussa est penuria quε duobus modis accidit prinah, propterra ilia iam uectionem ex hoc Regno Mnropter impedimenta, ne res nec est artae adserantur secun d b, propter dissipationem seu absumptionem. Quantum ad auectionem ciertum est, Vinum MDuinent nos Vilius emere, durante bello inter Hispanos S Belgas, quam poli bellum, clim auedii ope in. aittitur et enim villici fere coguntur nummos colὶquirere:
mPrcatores non aude a naves onerare:
domini non possunt diu ad seruare quod eli peritur una e ter consequens necessario populus vilitatem ara nota .r Cntit. nam maiores nostri vetus adagium nos docuerunt Franciam fame nunquam ene-citam ese, hoc est, habere opulenter quo populum lui triat, quaecunq; anni incidat sterilitas: dii in modo extranei horrea nostra non evacuent . certum autem est, vix
frumentum 1 picari posse, vel excuti, quin ab Hispanis asportetur quoniam Hispania, excepta Arragonia,S Granat: . admodum sterilis est, accedente nati Dali ignauia, ut dixi: ideoque in Pomtu gallia mercatores frumentari quibus. cunque priuilegiis gaudent: interca tera prohibitum est, ne quis captiuus ducatur,qui triticum venale attulerit, alioqui plebs lictorem obrueret, si modo qui frumentum apportasset, clara voce dicat Tia horari digo, hoc est, frumentum adfero. quamuis sub graui poena pro hibitum sit aurum largentum ex Hispa- vij auebere t men permissum est propter frumet una solumni Odo. hinc fit, quod Hispa-
759쪽
ET ARGEN. I Hispani in magnam frumenti copia con
cia, frumenta, Hetruriae, SI Barbariae suppeditat: unde abundantia argenti, SI caritas frumenti otitii r. nam in Hispani j. non alias fere merces accipimus, qtlim Oleum aromata licet nae ora aromata nobis ex Barbaria Oriente adferata tur Ex Italia accipi miis alumen, I pau-εulos pannos,& seri cum qitanquam inferior Regio Narbonensis QProti incita,
plus olei et i, quam in nostros vitis sit
nece si aritim LSI et iisdem generis bonitatis pannia steticum, in hoc Regno conficiantur, artili cunilii dicio, atque Florent rite vel Genuae ex quo mercatores nolit emolumen tu suum quaerere, nom quodlibet illis inponentes. Quantum ad alumen, si venas Pyrenatorum Montium velimus incidere, certum est , nos inuenturos scatebras non solum aluminis, sed etiarn auri .argenti, quoniam multi Germani botrami pena fecerunt, Magis Dominicus Zertinus m ipsis locis mihi demonstrauit, experimentum exhibuit Henri- eo Regi omnium metallorum in una magna copia Chalcant lii, aluminis,& marca sitae. inter caetera de praehensum est plus aluminis ibi esse, quam tota Francia opiri Shabeat licet quotannis plus quam pro integro millione x Italia adferatur, si- cuatffirmabat. Huic debemus marmore nigra, candida, variegata, i aspidea, angu in ea, quae ex montibiis P vi enaeis Parisios misit mihique adseuerauit, si fides ei adhibereriir, non ampli his nos aluminis Italicii pus habituros. io pacto itali praeteransanias, ad ulnerinas gemmas,8 fumigationes nihil habituri seiar, quo argentum ex hoc Regno extraherent hanc viam excogitar ut, destituti mercibus, quascum nostris permutent, ut vendant nobis firmius, tanto precio, ut suseitor quidam Italus a quodam Domin . in hoc Regno, qui notus est ibi, ex venditione chir thecarum acceperit quadringento CO
ronatos, quae vix in unius anni usum sus h ciebant. Si meis votis in iis esset op ta rem Principes non pluris ea facere, quam fecerit Uespasianus Imperator &cert mihi persuaderem, sitfficiens A- qiritaniae sublaturos esse caritatem Itali
Quarta caritatis caussa, ex principum Voluptatibus prouenit, qui precia rebuSatti ibuunt est enim in materia status Politici mei publicae, regula generali S, quam Plato primus animaduertit Reges non sol sim legera subditis dare, sed mores ac uiuendi consuetudinem suo albitrio mutare tam in viiijs, quam in Virtutibus,&rebus indifferentibus. Nam Vtar alio, qu in Regis Francisci Primi exemplo qui ad fanandum vulnus, quod in capite habebat, tonderi se fecerar statim aulici, post e. a uniuersus populus tonsti filii ut hodie ludibrio habeatur prona: si a caesar qu. olim signum erat pulchritudinis, Ic libertatis sicut SI a veteribus flauum capillitium, habita fuit pulchritudo Septentrionalium p pulorum' adedit primi Reges nostri inuter dixerint subditis, qui non essent g
IIuini Francones, alere caesariem in ii Pnlim seruitutis quae consuetudo usquzad tempora Petri Lombardi Episcopi Parisiensis, perdurauit, qui autoritate interdictum sustulit, qua tunc Episcopi in Reges utebantur. Quod obiter sufficit, ad demonstrandum , qu bd bbditi semper ad voluntatem Principis se conso ment, S consequenter magni faciant&aestiment ea, ii Principes amant, Iicet per se indigna sint quemadmoduni Caracalla Imperator tu aestimabilem h-cit succini flauti caritatem, testante historia, proptere qubd color capillis amicae
responderet. Vidimus eadem aetate tres magnos Principes certatim operam dare lapillis preciosis, viris doctis, politis artificibus nempe Regem Franciscum Magnum, Paulum Tertium Pontificem , Sellerari cum Angliae Regem a debit Rex
760쪽
Franciscus u quθm voluerit Angliae Regi Dominum Bud eum concedere, tramuis valde instanti maliteritque septuaginta duobus Coronatorum millibus adamantem emere, quam ut eundem Angliae Rex consequeretur mox nobilitas popillus omnis animum stii dijs scientiarum adiecit, coeperuntque lapillos preciosos e mei equo uis recto ita ut Itali,
animaduersis desideri j nostris, plures
vicennio adulterauerint, quam India unquam genuinas pio duxerit: quod ipsi met
celare non potuerunt,appellantes Gallos
stupidos, ut Cardanus scribit, qui imponi sibi pater ntur. Postquam autem Henricus Rex lapillos contempsit mira illorum secuta est vilitas est igitur voluptas Principu, qui
gemmarum precia submittunt, non penuria cum hultismodi lapilli neque diminui, neqlle perire possint, excepto Smaragdo, qui fragilior est, S ma argarita. Illae nigredine in contrahit,&tempore plἰ trescu. Sed Principes vidente Si ubditos rebus illis, quas amant, abundare, ea incipiunt fastidire, accedente abunda trita, quae contemptum inducit, quemadmoduni videmiis in margaritis, quae admodum viles sunt propter abund antiam X terris nouis exorij.jnuenitri renim in historijs Indorum, quintam margaritaru In Imperatori allatam , effecisse i se libras una vice sola nihilomin sis tamen anti. qui id somni tra gemmarum erat prcciosissima, sicut dicit Plinius .co inmuni quoque prouerbio de homine illitarii, vel repulchra loquentes, per excellentiam di-
cinnis,c est, ne perleva oc est, est na argaritali Magnus Negus, quem nos resbyterum Iohannem appellamu S, quinquagitata Prouinciarum Dominus, in titulo sito stirpat, Iochai Belial, quod significat, margaritana preciosam. Margarita itaq; olim omnium rerum in mundo erat carissima, quemadmodum
alibi Plinius scribit, tam propter rarita tem quam propterea quod a Principibus in maxima, δ pene increditi aestimatio ne haberetur. Vtut sit, inuenimus Cleo-
patram Reginam duas habuisse unciam
ponderantes quingentis millibus coronatis aestimatas. Quarum nam liquefactam ex sponsione absorpsit altera ab Augusto, pro potissima victoriar praeda,
ablata fuit, qui illam dissecari fecit,&auribus appendi. Vidimus intra annos octo margaritam pondere paulo inlissem iunciale, quinque magnis lapillis preciosis exornatam:
tamen nitrer sum munus aestimatum fili mille trecentis coronatis 'ta trilina, qtlod geminariorum iudicio carum videbatur ut appareret abundantiam margaritarum peperisse contemptum,&ex contemptu exortam esse utilitatem.
Idem depictura dicere possumus, qui
Principes Orientis,&in primas Alexander Magnus, in litam aemmationem perduxerunt, ut tabula Veneris ena ergentis ex aquis, quam Appe les pinxerat, enapta fuerit sexaginta millibus coronatorum Alexander ei de suo donabat dii centa talenta, quae Valent centum viginti millibus coronatorum aliorum pictorum tabulae non tantidem preti erant, viliores tamen magno constabant. Apelles pecuniae magnituditae non deterrebatur, quin tabulam quand a Protogenis quinquaginta millibus coronatorum redinae rent.
Habemus picturas Michaelis Angeli, Raphaelis Vrbini, Durelii, I ne longi is ea-mirs, quandam Domini de laygni in palatio Fontis beliaquens admirabilis artifici; opus, quam nonnulli tabulis Apellis comparare non dubitarui. sunt S multa aliae in lignis artifici j verum longe ab antiquoium excellentia absunt: quonii Principes non magni eas faciunt, in uia omnes Orientis Barbaria populi usq;
ad Persas, uniuersas reruta qua natura profert picturas, abominamur, metuentes ne in praeceptum cona inittant, quo dicitur Non facies tibi sculptile ita ut pictores, statuari 1, lores ictilptores, illuminatores, in illis regionibus non magis
locum habeant, quam eorum opera Itaque voluptas Principum ex parte caritatis rerum causa est.