Henrici Rantzovii ... de conservanda valetudine liber .... editus à Dethlevo Sylvio Holsato.

31쪽

suinis ac spirituum habent. Sed ut ordine de singulis rebus,in quarum legitimo usu, iusta qualitate, quantitate tempestiua

usurpation sanitatis conseruatio consistit, dicamus, ab aere corpus nostrum ambiente primum ordiamur.

attractio eius omnibus animantibus tam est necessaria,ut si cui respirationis vis intercipiantur,statim extinguatur. Et omnes in nobis experimur,ipsam constitutionem corporis saepe mutari ex aeris vel temperie vel intemperie. Omni igitur studio prouidendum est, ut aer, quoad eius neri potest, optimus deligatur. Est autem optimus aer, qui unicuit est nativus Nam uniuscuius p locus natura-

Iis, ut Philosophus inquit, sui est locati

consseruatiuus,praeterea temperatus, serenus, purus, tenuis,patens cliber, a foetoribus immunis, nulla putredine infectus, venti' difflatus, qui, cum attrahitur, sentitur, oriente sole cito calescens, eodem occidente cito frigescens.E contrario pessimus

32쪽

simus ac noxius aer est, turbidus iebulosus, impurus, foetidus, nubilus, putridus, occlusus, quem et ventus nes sol Penetrat, nec purgat, qui non secus, ac immobilis aqua facile venenosam cisalignam qualitatem suscipit, qui aestatis maxime tempore, lacuum stagnorumque pestiferam auram eructantium exhalationibus corrumpitur, vel foeculentis excretionibus inficitur. Sic malitiosus aer est, qui ex sterquiliniis , cloacis, uocis pestiferis oritur, qui dicor constringit, Manhelitum coarctat, qui nimium est calidus vel frigidus. Calidus enim dissoluit, sitim generat, spiritum diminuit, digestionem abscindit. Frigidus ast limata, catharros gignit, vat huiusmodi aer impurus, qui spiritum vitalem vitiat, omnibus modis

cauendus , sic aer temperatus maxime est hauriendus. Nisi enim assidue bonus aer attrahatur, quo calor nativus ventilatustem Feretur, refrigeretur b, sanitas turbatur. Ex quibus etiam patet, satius esse sub dio versari, quam cubiculis undit clausis

immorari. Hoc aut obseruasse etiam contulerit,

quod frigidis temporibus aere calido, aut igni, calidis frigido, humidis sicco, siccis humido aere maxime uti conueniat. In

33쪽

1 6 DE CONSERVAN.

diuturnis etiam morbis nonnunquam soli in vertere prodes . Aeris nini, loci mutatione saepe sanitas amissa recuperatur. Cum vero aer saepe ventis odoribus moueatur&mutetur, ventussi nihil aliud sit, quam aer impulsu agitatorum vaporum commotus, de vento S. odorametis pauca addenda esse duxi.

Dc vs NΤIS ET odoramentiS. Septentrionalis omnium ventorum optimus Ualuberrimus habetur. Proximum locum sibi vendicat orientalis,& quicunt ventus aerem modice in frigidat, siccatviserenat. Habitationes itaque versus orientem septentrionem sint extructae, propter aeris, venti temperiem. Nimius autem ventus obest tum pulmoni tum Oculorum auriumque sensu plurimum. Quod ad odoramenta attinet, constat aerem quodammodo nutrire spiritus, citi si me vero odores corvi cerebrum corroborare, reficere lanimum , quo refect0, corpus quoq; sentit voluptatem Grecrev

tionem.

Aer item vitiosus foetidus per odoramentas suffumigationes corrigitur ac emendatur. Interest autem quampluri

mum,

34쪽

VALETUDINE. 17mum, quales haltriamus odores. Talis enim spiritus in nobis vadit odores nimis calidi mihi non probantur, quia caput replent i atharrhii generant. Cum etenim temperies ipsa cerebri sit quasi media inter calidam S frigidam tena peratis maxime gaudet, de contra ab alijs maxime turbatii de laeditur.Quocirca sunt interdum miscendi mutandiq; odores, ut si regnet frigus, ad calidum declinantes, si dominet hi calor, ad frigidum vergentes

attrahantur.

Ex rosiis igitur, violis, Myrto, camphora nativa, Sandalis, qua Rosarum, quae frigida sunt, rursus ex cynamomo citro, aranti, aloe ambra, musco, quae calida sunt prout cuic vestrtim conuenit, hauriantur odores, neq; solum naribus, sed pectoria stomacho admoueantur, quemadmodum etiam Theriaca, Mythridatum, Thus, Succinum, Angelica,S caetera, quae contra venena vim habere creduntur. Non parum quo P emolumenti ad spiritus vestros recreandos attulerit, in hortis, ubi subinde boni odores aspirant, inter virentes suauiterque redolentes herbas frequenter versari, foresq34 gramina anni tempori, temporis p constitutioni. co poris vestri statui conuenienter per arcam proiicere,

35쪽

proiicere, conclaui a b conspergere, viso this alicum, rosarum, violarum, pampinis, origani, serpilli, thymi, lauendulae, Myrtillis ci donijs, piris, pomis ranciis, granatis, alijscphuiusmodi, eademve aqua

rosacea, vel exsoribus aranciorum aut alia, S aceto irrorare. Nonnunquam vero in cubiculis vestris fragrantes iis litus ac

cendantur.

Quibus postremo odoramentis, sumigiis illis, seu orbiculsis odoratis ego uti consueuerim, hic subiiciam, ut iisdem

vos, habita tamen temperamenti vestri ratione, utamini. Cum autem non omnibus ijdem congruant odores, Qvaria de his opuscula extent, circa eos, pro ratione diuersitatis temperamentorum delectu livbere utile est. DasCRIPTI, 4 Eodoriferae. RE C. Aequali pondere aquam rosa tam cum vino albo generos benet olente, aceti ros acet quartam partem, saccari candidi tertiam partem dis bluatur hoc in illis. Ali addunt parti croci. Hac aqua manus, faciem, uneturas, oculosi lauare, dentes purgate, vestimenta tri caetera conspergite,aliquando etia hanc deglutire

36쪽

unum.

Saccari candidi liquoribus debite disse-luti libram dimidiam Croco coleretur MColetur, deturi ad usum.

rate calida frigida. R, C. Sextarium aqua rosacear, in qua per biduum steterit dimidia uncia Cin momi, macis drachma una, radicis viola rum drachma a Cariophyllorum drachmae ii Muscata nucis drachma I. Pos, quam distillaueris adijcies parum Croci,

ad quantitatem V granorum. I A in rivo ODORIFERA,

mediocriter calida frigida. RE C. Aquae rosatae libras . Recentium forum lauendulae destrictorum manipulos treS. Recentium Cariophyllorum. Cinamomi an a se mi unciam. Albarum violarum radicis, drach. duas. Macis drachmas a. Foliorum

37쪽

Foliorum siccat. Rosa manipulum Vnum. Gummi Benzoi, aut assae dulcis drach. a. Styracis calamitae drach. a. Musci Mambrae ad quantitatem a grano. His adde semiunciam aut integram unciam vini destillati aut maluatici, aquam huiusmodi radiis solaribus per integrum mensis spacium expone.

CANDELAE DORIFERAE

contra Venenaa Pestem. RE C. Ladani uncias treS. Styracis Calamitae drachmas x. Assar dulcis drachmas 6.Τhuris sesquiunciam. Stoech uncias dua S. Rosarum rubearum. Garyophyllorum ana uncias tres. Corticis Citri4 santal. Citrini ana drach

Cranorum Iuniperi semiunciam. Ambrae musci ana sextam drachmae

partem.

Carbonum illia sesquili bram. Haec omnia cuna gummi Tragacant. stillatilio rofaru mixta liquore tepida pilaterantur in massam quandam redigantur. Inde paruae Candelae fingantur dolente siccentur. Descri-I isse j liiij

38쪽

ri i

odoriferi contra Pestem. RE C. Styracis calamitae. Asiae dulcis anainciam unam. Ladani. Masticheiana semiunciam . Cariophyllorum. Xyloalo CS.

Santalorum Citrinorum ana drach. i. Seminis nigellae Romana drach. i. Cum modico Resinae terebinthinae V netae. Fiat pila odorifera siue nodulus, qui aromatizctur moschi, ambri, dis lutorum ex oleo Cariophyllorum an a granis sex. De praescriptis autem paulo ante Candelis odoriferis, admoneo vos, accendi illas quidem in cubiculis ad usus commemorato pose, non tamen in iis cubiculis prius esse versandum plane, quam dissipatus stimus fuerit: qui sane capiti, oculis de pulmoni nocere haud parum posset ideoq; consulo vobis,ut potius Orbiculis odoriferis, in aquam rosaccam vasculo argenteo excepta proiectis: ipso buas super candelam accensam possito, halitu inde emisis thalami aerem odore imbuatis Lati eo modo attrahatis, quo ego

in meis cubiculis uti consueui. Accidit

39쪽

-Accidit nonni inquam, ut plane omni otio ratus sensu priuc mur. Hoc ubi sat gargarizandrina est os ruta, hyssopo coctis ex aceto scyllitico, masticanda st frequenter Zedoaria.

siillos odoriseros Comitissae Arias burgensis. I g q. unc. Rosarum albarum, hi bfolia decerpe His in mortario terreo contusis, ad delenioin via c. a. per pactum et . horaruna in aquainosarum maceratas, quibus ad ce Ambram ad pondus duorum granorum, Moscum , ad pondus unius grani, nec non Zcbetti, ad partem quari unius grani. Attere haec ad lapidem, deinde una cum rosis contunde. Omnibus ad devinciam dimidiam saccari optimi. Atq; haec ita contrita per biduum in mortario bene obturato sinas. Postea in modum massae formaci atq; in te, effingo pastillos aut globulos rotundos. Admiscere autem po te nonnihil gummi tragacanthi, in aqrra rosarum ac crati, singulosque pastillos ponere in cochlearium gummi draconis, ut tanto firmius coalescant. Poni Cmo, singulos passi illos duobus i iij rosarum inuoluere, allichi derc.

40쪽

bli aerem, ut de aqita differamus ordinis ratio exigit. Est autem frixi data litimida, Si non nutrit, scd medicamenti ritu refrigeras humectat promouet, digestionem Signum bonae aquae est leuitas&claritas. Bona item aqua est, quae tam gustu, quam olfactu omnis est qualitatis expers , quae per vices facile calorem irigus sit scipit, aestate frigidior , hyeme vero calidior existens, quae deniq3 auri

tu rex flumine, cuius alucus est profundus, de non limosus. Proburatur item aquae,

quae in vas aeneo bene cxpolit , nullam relinquunt maculam quae sim huius modi, ut legumina faciles cito in his coquantur Acitra autem leuissima est pluuialis fit, sequitur hanc fontana, deinde fluuialis , putealis, postea Licialis vel niualis, ex glacie vel niue resoluta. Vtra I ha rum mala est, ut 'ux in lacubus 4 cior tamen palustris co quod non motica Ur, ideo lictcrrima Atque omnino mala est Omnis aqua turbida, crassa, mese olens, salsa de amara. Aqua autem saluberrima est in astate, inde in vere: autumno in hycm pCl M'