장음표시 사용
61쪽
enim spiritus ipsos supra reliquum exercitiorum genus corroborat, sensus purgat, stomacho inprimis est apta, spinam rectam sustinere postulat. Cum ita phis redundet commoditatibus equitatio, nobilibus maxime conueniat, atque ad illorum expedienda negotia inprimis sit utilis, in pace iucunda, in bello vero neces saria, nequaquam hanc negligite, sed debitam operam Sc studium in eam impendite. Quia vero ad eam exercendam naturae vestrae ductu satis inclinatos esse scis, plura de hac non dicam , sed saltem hoc adiiciam, eam si nimia sit, viscerib obessse, propter iactationem frequentem & membrorum successionem. Ego venatione quam vix quisquam satis iustis praeconias unquam ornare poterit unice delector Venatio enim non solum uniuersas corporis vires, partes ex aequo exercet jed etiam animum mira voluptate afficit. Facit nos ante lucem somno excusi leuari, frigoraq34 calores tolerare Equitando totum corpus venatoris mouetur, eo b pacto insitus calor augetur, lacerti, brachia manusque canibus venaticis ducendis agitantur, canum stre-9 itu clamore clatratu aurium sensus exacuitur, vociferatione thorax, vocalia instru-
62쪽
illi irinstrumenta exercentur, dum feras sugientes summo studio venator insequitur, cur
si ad quod uis opus efficiendum agilior
redditur, in velocitatem celeritatemque serarum, atque in canum incursum, insultum jacies oculorum intenditur, qua re visus melior perfectiorque efficitur Saepenumero in venando animus, ubi ferox aliqua bestia sese obiecerit, ardore quodairi incalescit, deinde cupiditate, honoris studio captus,ccede ferarum mire afficitur, dum b omnibus corporis aduocatis viribus, omniumq3 neruorum contentio ne certamen aggreditur conficitque tandem, laboris victor reipsa laetatur. Membra quo p&instrumenta reliqua venato ris, ex mutuo ipsorum attritu redduntur duriora robustiora, Spiritus vehementius mouetur, musculi, nerui validiores efficiuntur Taceo, quae conssilia in feris in
dagandis, quam diligentiam in capiendis,
laborem in feriendis percutiendis studium venatorium requirat, ex ipso etiam conatu ad multa meliores de sapientiores evadimus Denil venatio maximam cum re bellica similitudinem habere videtur. Haec enim sibi praeficit ducem, cuius dictis omnes auscultant ato oboediunt, hostem excursitonibus prouocat, exploratores in
63쪽
speculis disponit, insidias abdit, apertum
Martem simulat, diuortia, quae ad fugam patent, obseruat, per saltus quidem de arua pedites prae inittit, loca planain aperta equitum alis praecingit, cornuum strepitu progressus aut recep tus, praedam aduentantem aut euadentem significat, moueri castra indicat. Adeo ut omnino cocludendum sit, venationem bello ac pugnae simil- Iimam. Ex his itaque constat, venationem triplicem nobis praestare utilitatem, unam sanitatis, alteram, scientia rei militaris. Tertiam, victus. Sed ne abs p ratione hanc venationis disciplinam vobis commendare videar, Xenophontem, qui fuit praestans imperator, bonus paterfamilias, & dili-. gens naturae suae conseruator, huiusq; artis peritissimus, magnis hanc laudibus L ferentem introducam, cuius summi viri testimonium maximam apud vos habiturum authoritatem spero. Is in suo de venatione libello sic inquit Qui studio venationis dediti sunt, magnam ex eo utilitatem capiunt. Nam corporibus bonam valetudinem comparant, hinc vident, audiunt is magis, senescunt minus. Haec ad belliam praecipue instituit Primo quidem, si vias iniquas sub armis ambulant, minus lassantur Nam labores sustinent, quibus feras
64쪽
seras capere consueuerunt. Deinde, poterunt humi iacentes quiescere, ad imperatoris edictum praesto esse. In adeundis hostibus inuadere simul& imperata facere, cum feras ipsi hoc modo venentur. Nec vero in fronte locati deserunt acies, quia sunt paratissi mi At in hostium fuga ubi pillos propter locorum p critiam recte ac tuto persequuntur. Quod si exercitus suus infeliciter pugnauerit, in sylvosis, bruptis, iniquis ij iij locis seipso I, cum caeteris non turpiter saluar poterunt: nam consa et udo venandi nonnihil eos peritiores reddit. Et a plerunq; magna commilitonum turba fugiente, victores hostes propter locorum difficultatem erranteS, suo ipsi robore, audacia repugnando terga dare coegerunt. Nam fortuna fere corporis, animi fortitudinem comitatur. Qu'd cum maiores nostri cognoscerent,hinc rem aduersus hostem bene geri, studium hoc iuuenum instituerunt. Haec ille P . Sunt mali exercitia, quibus sanitas conseruari potest, ut certamen equestre, cursus, natationis gladiatorum, sagitta
riorum sus pila proiectilis nostris temporibus in his regionib usitatae. Item estatio vectio, cantatio, clara lectio Par- uae et
65쪽
S omne ex aequo corpus moueat.
Nonnulli frictionem cohibitionem
anhelitus exercitationibus annumerant, quae cum aliquem in tuenda valetudine usum habeant, leuiter perstringenda ve
Frictione si dura est, corpus duraturi
corroborattur dum scilicet excrementa, quae spacia particularum intermedia occupant, discutiendo membra densantur, compactioraque & firmiora evadunt. Si mollis,mollitur, diffuso nimirum, non autem discusso particularum humido, aut Niam nouo aliunde accersito. Si multa minuitur: si nulla repletur. Ego discessurus cubitum tibiis, brach ijs, anteriori posteriori parti corporis , frictionem δε-gulis sere diebus sub noctem ad focum spueros mihi ministrari curo. Id b ad qua
ram coctionem, quae in venis perficitur, iuuandam, quae res tui nulla rationes iis approbari posse videatur, mihi tamen, ni fallor, summopere contulit. Qui matutino tempore frictiones huiusmodi esse OPOrtundores censebit, is v suum .ipse
sequatur genium suadeo Cohibitio spiri- .
66쪽
VALETUDINE tu nunc non est in frequenti su Illud tamen monuisse non pigebit, retentione spiritus contra singultus leuiores, ex frigiditate ortos, praesens esse remedium, ut Aristo quos 3 3. Sect Probi. I. testatur. Omnis vero exercitatio lente suscipiatur. Facit hoc ad probiorem suscepti ope ris continuationem Mest alioquin omnis motus, qui secundum naturam est initio
sui tardior ac debilior, in progressu autem& fine celerior expeditiori .
Exercitationes autem bene valenti sunt ad praecautionem accommodatissimae, Omnes tamen consecto prope duplici co-
coctione cibo, aluo Φ subducta, id est, bono mane: Sic enim Lalimenti coctio, eiusdem concocti digestio per corpu'S- mouetur si quid excrementorΗm ibi haeserit, expurgatur Alioquin post digestionem quidem corpus absumunt colliquant,post cibum autem caput grauant, cocitionem perturbant, impuris , crudis succis corpus replent uniuersum. Exercitatio producatur ad sudorem Gquin quo guttatim emanente rursus intermittatur, vel etiam continuetur, usque ad
defatigationis initium id bipsum modo magis, modo minus faciendum est Hyeme sit prolixior, quam aestate. Et plus debet se
67쪽
bet se exercere phlegmaticus, quam cholericus eni in animi, ita corporis quos exercitia moderata te in pestiue adhibita sint oportet mala es enim nimia defati gatio atque ex solii tio corporis, peior an mi, utrius p si nui pessima oppositis nempe hominem motibus distrahens, vitam pdisiperdens Moderatis auteri laboribus corpus,animus honestis actionibus robu
Caeterum cum exercitio a liquo incalue ritis, ne stati in vento aut frigido aeri vcs exponite. Omnis enim subita mutatio est periculosa, cum alias tum vero maxime, cum ab astero extremorum ad alterum fit transitus quae paulati in fit, magis est tuta. Ne autem hoc loco sim longior. cum ippocratem Celso concludana . sanitatis tutelam auspicandam es a labore, quein excipiant cibus N potio, deinde somnus,inox Venus. Sed labor cibus, potus, sota' nus,MVenus, omnia sint mediocria.
QV M ADΜonvbi exercitationis usus legitimo debito 3 tempore ad ministratus ad sanitatem conseruandam pluti-
68쪽
mum moria enti habet ita ovies immodica deici petua non solum corporis, sed animi vigorem obtundit. Nam ut per exercitium calor innatus suscitatur. adeoque ciborum conco isti i, digesti loci cor undena promo ut tur, ita per otium accidunt contraria. Otium igitur ina modicum, tanquam ipsissimam pestem vos fugcre volo, nam , ut Poeta inquit Variam sempc dant etia nentem Natura tamen xpedit, ut corpus labore defatigatum requiescat, praesentissimum Q lassitudinis i cnac dium, Mexercitationis condimentum si quies, ut Poeta inquit: Otia corpiu alunt, animis quoq. p. ditur Pis,
Immodicus contra carpit Iristo labor.
Hunc igitur scopum vitae vobis, filii incicamissimi, inprimis praefixu est volo , eam praecipue ob causam vos in hanc lucem editos esse, ut Deo immortali, patriae. propinquis la inseruiatis , non ut datis bibatis, dormiatis, otio 3 diffvatis Edimus enim, bibimus ut vivamus, non vivimus tedamus libamus, vitamque in otio ab sic honesto labore traducamus. Et
69쪽
PO vini de motu quiete dixi, restat ut de somnori vigilia breuiter verba faciam. Est autem somnus, ut Hippocrates libro de insomniis ait, quidam quasi recessus animi in seipsum. Ite,
animalium facultatum requies, vinculum siue vacatio sensuum exteriorum, Motus localis ab utili quadam humiditate , t putant, cerebrum madefaciente, inclinationemque ad somnum inducente, proueniens. Somnus autem vires roborat 0-mnes, corpus reficit, concoctionem confirmat perficit, aegritudinem obliuione delet,lassitudinem leuat, mentis insaniam corrigit Praeterea internas corporis partes humectiit, visceribus ut functionibus suis obeundis sufficiant, Mad omnia naturae opera plurimum confert. Interdiu vigilare, nocitu vero dormire oportet no-ecturnus enim so innus maxime secundum naturam existit. Haec interualla motuum atque hunc ordincia Deus ab initio in nutura sanχit. Somno tamen non nimis indulgendum est, pomeridiano vero nec etiam parum:
nam sit valetudinis hostis capitalis nisi tamen ubi quis nociturnis laboribus aut vigiliis a sopore pra peditus fuerit est fugiendus. Et sane qui ita sunt somno dediti,
70쪽
ut magnam diei partem stertant, & cum gliribus certent, raro ad iustam perueniunt senectutem Etenim ii magnam impuriorum excrementorum copiam non solum in cerebro,verum etiam aliis corporis partibus accumulare solent. Alios consuetudo subleuat sed assuescere iis, quae praeter leges natura fiunt, consultum vobis non est. Vt autem nimius Limmodicus somnus noxius est, sic moderatus proderit vobis inprimis, cum ad decrepitam senectutem fueritis progressi, ad humectandam siccitatem Duabus horis a coena vigilate, priusquam vos quieti mandetis .Lucubrationes nocturnas fugite. Somnus vester spacio 7 8 aut ad summum , horarum circumscribatur, di hac conditione. Si concoctio alimentorum probe & perfecte fuerit ab solitia, quod vel ex urinae lauitie, vel corporis alacritate 5 membrorii vigore cognoscitur. Item, quando nec ventris dolor, nec ructus, nec oscitatio adest. Nonnunquam etiam nocturna vigilia, aut crapula diurna prolixiorem somnum exigit. Eo magis si vos peste aut veneno infici contigerit, per initia praesertim mali cauendum erit, ne per nimium somnum venenum ad intima praecordia illapsum vos