Introductio in Corpus juris canonici cum appendice brevem introductionem in Corpus juris civilis continente

41쪽

Caput II. g 12. 176. Loci solochi ex operibus M. Patrum et aliorum Scriptorum

ecclesiasticorum, uti V. g. S. Cypriani ' 2583 S. Ambrosii ' 397) δ,

ot aliorum.

7. Loci dosumpti e glossa SS. Bibliorum, tum ordinaria seu mar

ginali, a Malafrido Strabone, abbate monasterii Augiae Divitis ' 849)

adornata, tum interlineari, ab Anselmo, Laudunensi in Gallia canonico ' 11 17), composita '. Quos tamen locos Gratianus non sub titulo glossas SS. Bibliorum adduxit, sed sub nomino illorum SS. Ρatrum otaliorum Scriptorum occlesiasticorum, quorum effata ibi referri putabat .

g 12. Auctoritates, quibus Gratianus dicta sua conssrmat, et quidem:

Ad auctoritates saeculares, quibus Gratianus dicta sua confirmat,

prae caeteris ' pertinent constitutiones juris civilis, et quidem 1. romani ty, tum illius, quod ab Imperatore Iustiniano L 527 u. ad 565) sancitum est atquo in Hus Institutionibus, Pandectis seu Digestis, Codice repotitae praelectionis et Mnellis contineturi', tum illius, quod ante dictum Imperatorem in Imperio Romano riguit et in specie in Codico Imporatoris Theodosii II. 408-450), a. 438 publicato, rofertur 3', tum etiam illius, quod rex Wisigothorum, Alaricus II.

operis cap. 6. Perta , Μοnumenta Germ. hist. , ed. HannοVer. 1826 sqq. Script. Om. II. p. 445. sq.) ex parte refertur in c. 10. C. XXIII. qu. 8., attamen falso sub nomino Alduini ' 804). CD. Richter in pari. I. Corporis jur. can., ed. LipS. 1839, ad cit. can. not. 26; Friedberyti ad eund. can. not. 50.i Ch. do eo infra append. cap. 1. Sqq. 38 C. 6. 7. D. XII.; c. 28.-31. C. II. qu. 6; c. 30. C. XXVII. qu. 1. V C. 5. 35. 36. C. XI. qu. 1.

42쪽

Ρahs I. Decrotum Gratiani.

48 507), in usum Romanorum, sibi subditorum, o praefato Codice Τhoodosiano atque ex operibus juriaticis nonnullorum jurisconsultorum Romanorum Saec. ΙΙ. et ΙΙΙ. post Chr., nominatim G i, Iulii Pauli et Pupiniani, addita difficilioribus capitibus sub inscriptione: interueretatio paraphrasi, idiomate latino illius regionis concepta, componi jussit et a. 506 in peculiari codice publicavit, qui dicitur Leae Romana Misigothorum, Brentarium Alaricianum, Breviarium Aniani , Corpus Theotiosianum, Leae Theodosiana Vel etiam Leges Theodosianae '. 2. Constitutiones juris germanici, et quidem praesertim Francorum, si in specie sic dicta Capitularia Regum Francorum, quae Sunt

docrota a regibus Francorum cum consilio et consensu episcoporumst abbatum atque procerum Saecularium edita', nec non constitutiones Imperatorum RomanO-Germanicorum, uti nominatim Ottonis L

opere suo usus fuerit F. Noquo tamen Gratianus illas auctoritates Omnes ex earum fontibus hausit; immo longe plurimas earum e juris canonici collectionibus, quae tunc exstabant', deprompsit.

Quibus autem praecise juris ecclesiastici collectionibus Gratianus usus fuerit, utique cum omni certitudine definiri noquit, idquo jam id00, quia nobis de omnibus juris ecclesiastici collectionibus, quas illo

tempore exStabant, nondum plene constat 7.

Attamen saltem cum magna Verisimilitudine haec Opora littoraria a Gratiano in exarando ipsius opere adhibita fuisse dici possunt.1. Breviatio Canonum Fulgentii Ferrandi, quae est compendium canonum synodorum latinarum et graecarum, et harum quidem Hocundum vorsionem Isidorianam Seu HiSpanicam, a Fulgentio Ferrando Carthaginionsis Ecclesiae diacono, primo dimidio saec. VI. adornatum '.

1 Anianus orat rogis Alarici I L. referendarius Seu cancellarius, qui Oxomplari

43쪽

Caput II. g 13. 192. Collectio quaedum, saec. IX. adornata, in libb. divisa stansrimo Π, Μodiolanonsi archiepiscopo 888-897), dedieata, atque

hinc simpliciter Coliretio Anfrimo dedicata vocari solita . Quae collectio apud antiquos auctoros otiam sub nomine: Corpus Canonum Venit .

3. Collectio, a Burinardo CB cardo, Wormatiensi in Germania episcopo, intra a. 1012 et 1022 composita et in libb. XX divisa, quae

communiter Decretum Burchardi Mormatiensis dicitur'.

4. Collectio, initio saoc. XI. adornata, in libb. XII divisa, et idoo communitor Collectio XII Partium dici solita M. 5. Collectio, ab Ansrimo, Luconsi episcopo ' 1086), exarata et in libb. XVI divisa'. 6. Collectio, a Cardinali Deusdedit altero dimidio saec. XI. adornata, in libb. IV divisa st Ρapas Victori III. 1086- 087) dodicata'. 7. Duo opera tionis, Carnotensis in Gallia episcopi ' 11 17), V0rsus

finem Saec. XI. elucubrata, videlicet Decretum, in XVII partes divi-Sum, et Panormia, in libb. VIII distincta'. 8. Collectio, Versus finem saec. M. composita et in tres partes divisa, in quarum I. exhibentur decretales Summorum Ροntificum, in II. canones Synodorum et in ΙΙΙ. effata SS. Ρatrum, fragmenta juris civilis ot aliae auctoritatos; unde ipsa Collectio Trium Partium ap-psssari solet'. 9. Collectio, a quodam Cardinali presbytero, nomine Gregorio, initio saec. XII. adornata et in libb. VIII divisa, quae communiter Polycursus dicitur'. 10. Collectio quaedam, initio saec. XU. Oxarata et in libb. XV

divisa, quae, quia in codice ma. coenobii Carthusianorum in civitato hispanica Caesaraugusta detecta est, Vulgo Collectio Caesaraugustana appellaturi'. 11. Duo opera, ab Algero, Leodiensi in Belgio canonico scholastico, initio saec. XII. elucubrata, quorum alterum inscriptum est: De misericordia et justitia, alterum: Liber sententiarum 33.12. Celebre opus: Quatuor Libri Sententiarum, a Petro Lombardo,

Parisiensi episcopo ' 1164), c. a. 1140 exaratum quo Gratianus

44쪽

Ρam I. Decretum Gratiani.

corio in Causis XXVII. XXXVI., de matrimonio agentibus, usus HSSedignoscitur 3. Supra nominatis Oporibus Gratianum in adornando opere suo Usum fuisse, partim ipse innuit'; partim testatur colobis canonista, Gratiano, Si non coaeVus, certe Suppar, nomine Bernardus, Ρapiae natus

ot hinc communitor Papiensis dici solitus, usquo ad a. 1191 Ρapionias praepositus, inde ab a. 1191 usque ad a. 1198 Favontinus opiscopus, et inde ab a. 1198 usque ad a. 1213, quo obiit, episcopus Ρapionsis', qui Gratianum in exarando ipsius opere nominatim De-eretum Burchardi Mormatiensis atque Corpus Canonum follectionem Ans. o dedicatam adhibuimo rofert'; partim domonstrat illa plane

singularis congruentia auctoritatum, a Gratiano in Decreto adductarum, cum eisdem auctoritatibus, in aliqua illarum collectionum relatisq; quae congruentia haud raro ad ipsos etiam errores et naeVOS, illius collectionis proprios, se extendit'. Fragmenta autem juris civilis romani Gratianus ex ipsis ejus fontibus, qui eo tempore Bononias omnino vulgati erant', hausisse dignoscitur '. Immo Bernardus Papiensis Gratianum etiam fragmentai Sehuue, Zur Goschichio der Litoratur uber das Dsecret Gratia . Driuer Bethrag, in citi. relati. Sess. tom. LXV. p. 53. sqq.; Idem, Dio Goschichio dor Quellen, Om. I. p. 32. Sq. et p. 61. Εcontra ch. Friinbem in citi. prolegg. col. LXXIV. Sq. Et quidom in dicto post c. 34. D. LXIII., ubi expresse meminit Breviationis nonum Fulgentii Ferrandi. 3 Sinuue, Dio Goschichte der Quellen, tom. I. p. 175 sqq. Qui Bernardus, quum Ρapiensis praepositus esset, collectionem decretalium adornavit, quam ipso me- uiarium Extravastantium intitulavit, usus autem Compitationem primam appellavit. Cujus colloctionis, quum esset FaVentinus episcopuS, Summam exararit, quam Mn. Ad. Theod. L-Fores Ratisbonae a. 1860 publici juris socii sub titulo: Bernardi Pupiensis Summa Decretalium. Nonnulli, uti nominatim elli Italia sacra, od. Venet. 171T, Om. I. col. 1097.), ei cognomen Balbi, alii, uti V. g. Moher Migem. Golohrten-Lerihon, ed. Lips. 1750 sq., tom. I. col. 1921. , Iustus Hennino Bohmer Dissortatio altera do docrotalium Ρontiff. Romm. Variis collectionibus et fortuna, g XIII. et XIV., in Corp. jur. can. , ed. Halae Magd. 1747, tom. ΙΙ. col. XXXV.)ot Helfert Handbuch dea Mrche echis, ed. III. Prag. 1846, p. 41.), attamen promus falso, cognomen Circa tribuunt. Quomodo opinio de Bernardi cognomino Circa Vorisimilitor orta sit, ea de ro cis. Richter, De inodita docrotalium collections Lipsiensi. Lips. 1836, p. 1.; LMFeyres, in Bernard. Ρap. Summa Decretalium, Od.cit. Praefat. p. LV. Nimirum in sui Broviarii Extravagantium Summa, et quidem in ejus pro-οomio, ubi, memorans materiam hujus BreViarii et innuens, se eam partim ox iis-dom operibus litterariis hausisse, quibus Gratianus in Decreto componendo usus fuerit, ait: ἡΜateria sunt decretales et quaedam utilia capitula, quae in Corporo

canonum . . . et Brocardo reliquerat GratianuS, poma noVa et Vetera nobis servans. μ

Bernardi Pupiensis Summa Decretalium, ed. cit. p. 5. β Ch. V. g. c. 36. C. XXVII. qu. 2. et Petr. Lombard. Sent. lib. IV. dist. 30. 3. Migne, Patrolog. curs. compl. Ser. II. PariS. 1844 Sqq., tom. 192. col. 918.)M CD. Richter, Do omendatoribus Gratiani. LipS. 1835, p. 1. sqq. 7 Ch. inha appond. cap. 3. Rrt. 2.' Sehulle, Dis Goschichio dor Quellen, tom. I. p. 64.

45쪽

Caput II. g 14.21 opistolarum S. Gregorii L. 590-604) ex earum lante, nimirum ex Regesto Registro hujus Summi Ροntificia hausisse rofert'. Recentiorum decretalium pontificiarum, nominatim Ρapae Innocentii II. 1130-1143) , atquo canonum Conciliorum, uti generalis

Concilii Latreanensis II. a. 1139 , Gratianus apographa seu copias prae manibus habuerit. Ex eo, quod Gratianus in adornando opere suo tam diversis colloctionibus juris ecclosiastici usus est, inter caetera id Vonit, quod in illo Opere canones synodorum graecarum modo in vorsione latina Isidoriana seu Hispanica, modo in Dionysiana adducuntur', prouti ni, mirum in illa collectione canonum, qua Gratianus recte tunc utebatur, in hac vel illa versione exhibebantur.

14. quando et ubi Gratianus opus hoc confecerit M.

Quod attinet tempus, quo Opus Gratiani exaratum sit, hoc re-

Spectu Omnino certum est, 1. ipsum non fuisse exaratum ante Concilium generale Lateranense II., dis 2. Aprilis 1139 inchoatum 7, neque 2. HXaratum esse post electioncm Ρapas Aleaeandri III. 1159 1181) dio T. Soptombris 1159 factam'.

3 Sub Reyestis Reyistris' pontificiis intolliguntur libri, in quos ab Ecclesias

Romanao notariis copiae pontificiarum epistolarum, anisquam hae ad doterminatas personas emitterentur, relatae sunt. Ch. l. c. Praefat. p. V. Is enim in praelata sua Summa Decretalium l. c. do hac re ait: Μateria Sunt . . . quaedam utilia capitula, quae in Corporo Canonum, registro Gregorii et Brocardo reliquerat Gratianus ' etc. Habere autem Bomardum hoc loco in mente

S. Gregorium I. st non foris VII. 1073-1085), infertur ex eo, quod is dictum Registrum anto Docrotum Burchardi Wormatiensis ponit, atque ex eo, quod ipse in hoc suo Breviario ExtraVagantium recte multas S. Gresorii L. epistolas adducit. Ch. ipsum Broviarium Extravagantium in: Antiquae collectionsa decretalium, ed. Ant. Augustinus, Ilerd. 1576, sol. 7. a, p. 9., p. 10., p. 12., fol. 16. b, fol. 17. b, sol. 21. S; stiam in: Quinque Compilationes antiquae, ed. AemiI. Friadbem, Lips. 1882, P. 1. Sqq. y Uti est v. g. ejus decretalis, a. 1138-1143 ad Ottonem, Lucensem episcopum, data D, Regesta Pontiff. RO ., ed. V. Berol. 1885, Om. I. p. 908. n. 8316.),

quae refertur in c. 8. C. XXXV. qu. 6. Qui roferuntur V. g. in c. 2. D. XXVIII.; c. 3. D. LX.; c. 29. C. XVII. qu. 4.; c. 8. D. V. de poenit. β Ch. supra p. 14. not. 10.

46쪽

Ρars I. Decrotum Gratiani.

Et primum quidem inde patet, quod in illo opere canoneS praefati Concilii Latoranensis referuntur Alterum e sequentibus elucet. Bolandus Bandinelius, Olim in Bononionsi Universitate professor Τheologiae Seu magister, qui, quum

corio jam dio 21. Novembris 1150 Cardinalis diaconus tit. SS. Cosmasot Damiani, dis 30. Μart. 1151 Cardinalis presbyter tit. S. Μarci sidio 16. Maji 1153 S. R. E. Cancollarius Oxtitissot , dio 7. Sept. 1159

Summus Ρontifex electus est et nomen noVum, Aleaeandri III., -- sumpsit ', opus Gratiani in Summam scompendium) redegit, quas in codicibus mss. gerit titulum: ἡ Stroma ' Bolandi, ex Decretorum corporo carptum' '; quem quidem titulum ab ipso auctore accepisso dignoscitur M. Quae Summa a dicto magistro Rotando anto ipsius oloctio-nom in Summum Ροntificem adornata esse debuit, quum secuΗ non magistri Rotandi, sod Papae Aleaeandri LIL Stroma inscripta fuissol. Opus Gratiani ipsum autem tunc, quum ejuS Summa adornaretur, necessario jam extitisse, per Se manifestum est. Quo autem anno opus Gratiani absolutum et evulgatum morit, eruditi intor se multum dissentiunt. Et alii quidsm eorum, iique recentioreS, praeSertim ea ratione innixi, quod inde a tomporibus Ρapae Coelestini II. 26. Sept. 1143 u. ad 8. Mart. 11 44)y clausula: Salva Sedis Apostolicae auctoritate in pontificiis instrumontis constanter eo senSu adhibeatur, quo in opore Gratiani C. XXV.) proponitur, quem Sensum dictae clausulae cancollariam apostolicam ex Opere Gratiani hauSiSSH Supponunt, Opus Gratiani jam anto Ροntificatum Coelestini H , intra a. 1139 et 1142, conlactum fuisse asserunt'. V. g. in c. 2. D. XX I. c. 6.): in c. 3. D. LX. c. 10.); in c. 35. D. LXIII. c. 28.); in c. 29. C. XVII. qu. 4. c. 15 ); in o. 40. C. XXVII. qu. 1. c. T. Ot 8.): in c. 8. D. V. de poenit. c. 22.).3 Quod indo mandostum est, quia qua talis est bullis pontificiis, tunc tom-poris editis, subscriptus. Vide I E l. o. sed. Berol. 1851) p. 616.3 Id quod post Ρapam Joannem XII. 956-964), qui primus, antea Octanicinus

47쪽

Caput ΙΙ. g 14.23

Verum haec assertio quam parum sit firma, jam inde colligitur, quod illa, c'. ipsa innititur, suppositio, nimirum cancellariam apostolicam

praefatum sensum memoratae clausulae ex opere Gratiani hausisse,

solido fundamento destituta est, quum, uti ipsi hujus assertionis patroni concedunt cancellaria apostolica illum sonsum dictae clausulae non necessario ex Opere Gratiani haurire debuerit, sod eam aliunde haurire potuerit, forte ex aliquo nunc ignoto auctore, quem tum ipSR, tum Gratianus prae manibus habuerit'. Ex antiquioribus canonistis unus, nomine Huguceto ' 1210), qui HSque ad a. 1190, quo Ferrariensis episcopus factus est, Bononiae jus canonicum docuit', in sua Summa Decreti, 11 78 1187 confecta', opus Oratiani eo tempore compositum esse dicit, quo Iacobus de Porta R ennate, patria Bononiensis, et hinc communiter Iacobus Bononiensis dictus', jam Bononias jus civile docoret, et Aleaeander III., ante quam Summus Ροntifex factus esset, ibidem Τheologiam traderet'. Ex hac notatione IIuguccionis autem circa annum, qUO OPUS 0ra tiani adornatum fuerit, parum certi colligi potest. Etenim quo urin0 dictus Iacobus Bononiae jus civilo docere coeperit, non conStat. Eumtamen a. 1151 Bononias jus civile docuisse, certum est'. Item indubium est, eum dio 11. Octobris 1187 Bononias obiisse '. Neque, quo anno Ρapa Aleaeander III., seu proprie Rotundus Bandinellus, Bononiae munus magistri Theologiae obire coeperit, certo conStat. Is quidem certe jam a. 1141 Capituli cathodratis Ρisani canonicus fuit', et qua talis utique facile magisterium Τh0οlogiae Βο- noniae gerere potuit '; num autem illud qua talis reapse geSSerit, certo non conStat. Ρorro ex eo, quod ipso dis 21. Novembris 1150jam Cardinalis diaconus fuit ot qua talis pontificiis bullis somet sub

δ Sarii l. c. Om. I. pari. 1. p. 264. g 12.; Schulte, Dis Geschichte der Quellen,

Om. I. p. 156. Sqq.' Schulte l. c. p. 161. sqq. β Savisny l. c. Om. IV. p. 142. Sqq. β Nimirum myuocio ad annum Dominicae Incarnationis ΜCV., formulae appellationis, a Gratiano in ipsius dicto post c. 31. C. ΙΙ. qu. 6. adductae, adpoSitum ch. Friedbem ad cit. dict. Grat. not. 393.), notat, hunc annum 1105) non esse pro anno exarati operis Gratianei reputandum, quum indo ab ortu hujus operis usque ad illud tempus nequaquam tantum temporis effluxerit; esse enim exaratum eo tempore, quo Jacobus Bononienis jam Bononias jus civilo doceret of Aleaeander ΙΙΙ.anto suum Pontificatum ibidom Τhoologiam tradoret. Ipsa myuecionis verba haec Sunt: , Credo, hic easo falsam literam; nec credo, quod tantum temporis effluxerit, ex quo liber iste compositus est; cum fuerit compositus domino Jacobo Bononiensi jam docente in scisntia togati, et Aloxandro tortio Bononias rosidonio in cathedra magistrali in divina pagina, ante apostolatum ejus Maassen, Paucapalea, in citi. relati. Sess. tom. XXXI. p. 452.)' Id probat soniantia, ab eo tanquam judico dolegato a. 1151 lata, quae refertur apud Sarii l. c. tom. I. part. l. p. 47. s.' Sarigny l. c. p. 145. ' Sarii l. c. tom. I. pari. 2. p. 6. ' PhiIlim t. c. tom. IV. p. 146. not. 24.; massen l. c. p. 475. not. 72.

48쪽

Ρars I. Docrotum Gratiani.

scripsit, rationabiliter infertur, eum tunc temporis non amplius Bononiae munus magisterii theologici gessisse '. Ex illa notatione Huguocionis igitur pro re nostra ad Summum

id inferri potost, opus Gratiani dis 21. Novombris 1150 jam exar tum fuisse, quum illa die Rotandus Bandinessus non amplius Bononiae magister Τheologiae fuerit.

Ipsum amrum confecti Operis Gratianei nominat Ioannes Teuton ' natione Germanus, cognomine Semeoa, juris canonici in Bononiensi Universitate professor et serius Halboratadii in formania ecclosiae S. Stephani praepositus, circa medium saec. XIII. defunctus . Is nimirum in suo apparatu glossarum ad Docretum Gratiani , certe jam ante Concilium generale Lateranense IV, diebus 11. 30. Novembris 1215 celebratum elucubrato, Docrotum Gratiani, chronicorum, ut ait, fidem hac in re Secutus, praecise a. 1150 in lucem editum esse refert'.

Eundem a. 1150 exarati operis Gratianei statuit relatio super comitiis, a rege Angliae Canuto Magno M a. 1021 Vintonias habitis, in

quodam antiquo codice mΗ. monasterii S. Edmundi in Suffossita adducta'. Verum alia, eaque haud minus gravia documenta antiqua', opu8 Gratiani domum a. 1151 compositum esse referUM'.

3 massen, Boiuago gur Goschichio dor juristischon Litoratur, in citi. relati. SeSS. tom. XXIV. p. 18. not. 1.; Schulle, Dis Goschichte dor Quellen, Om. Ι. p. 115. Schuue l. c. p. 172. sqq. , potius autem in: Zeitschrist fur Κircho . sedd. Done et Fritabem), tom. XVI., sor. nov. tom. I. Fribum. Briag. et Tubing. 18813 p. 107. Sqq δ CD. infra cap. 6. art. 1. ε 34. - Atthust, Rogosta Ρontiff. Bomm., ed. Berol. 1874 Sq., VOl. I. p. 437. β Is nimirum in sua gl. ossa) ad cit. dictum Grat. post c. 31. C. II. qu. 6. V. ΜCV., reSpectu ad notationem, ab msuccione huic loco adpositam ch. supra p. 23. not. 6.), habito, ait: ἡDicit Hug., quod hic est falsa litora, quia non Sunt tot anni, quod liber iste compositus fuit. Fuit enim oditus doconto Jacobo Bononiensi in legibus et Alexandro in Theologia, qui fuit postea papa Alexander III. Et fuit anno Domini ΜCL., ut ex chronicis patet massen, Paucapalea, in citi. relati. SeSA. Om. XXXI. p. 476.)β ΙΗ fuit rex usque ad a. 1036, in Dania indo ab a. 1014, in Anglia inde ab a. 1017. ' Quae rotatio mr in. tom. VI. pari. 1. col. 825. Sq.), in quantum huc pertinet, ita sonat: , Rox Canutus anno regni sui quinto, Videlicet per centum et triginta annos ante compilationem decretorum, quae anno Domini ΜCL. fuerunt compilata, anno Septimo pontificatus Ρapae Eugenii ΙΙΙ., et ante compilationem aliorum canonum quorumcumque, cunctos regni sui praelatos procereSque ac magnateS ad

Suum conVocanS partiamentum, in suo publico partiamenti etc. mittis' in Archis fur hathol. Mrcho echt, tom. XII. p. 474. Sq.)' Adducta apud massen l. c. p. 476. Sq.' Huc pertinet nominatim: a) Antiquus codox ms. Docroti, in bibliotheca Vaticana asserVatus, in quo opus Gratiani hunc gerit titulum: Docrotum Gratiani, Μοnachi sancti Folicis Bononiensis, ordinis Sancti Benedicti, compilatum in dicto monasterio, anno Domini millesimo centesimo quinquagesimo primo, tempore Eugenii papae tertii CD. Ρrastationcm Core. Romm.), in honto Decreti positam sub inscriptione: ἡ Εa, de quibus lectorem principio Visum est admonere, haec sunt', g: De titulo. b) Antiquum chronicon, item bibliothecas Vaticanas proprium, quod inscriptum: Ροmoerium ecclesiae Ravennatis', de Gratiani oporo ita refert: ἡ no Christi mil-

49쪽

Caput II. g 15. 25 Relationes auctorum antiquorum, modo proposit , RSsertioni recentiorum, Superius adductae, praeValere, per Se eridens est. Utra autem ex his relationibus auctorum antiquorum alteri praeferenda sit,

cum cortitudine decidi nequit . Unde circa hanc quaestionem cumorudito viro Mestem' simplicitor dicendum videtur, adornatum opus Gratiani osso anno 1150 fel 1151. Bononiae autem, et quidem in monasterio SS. Folicis et Naboris, adornatum illud opus esse, antiqua documenta supra' allata unanimitor conteStantur.

15. quem titulum Gratianus operi suo praetaerit.

Appellari opus Gratiani apud scriptores antiquos solet diversis nominibus, uti: Decreta deae decretorum, Corpus decretorum, Licter decreeorum, Volumen decretorum, Liter canonum, Concordantia 6 n- cordio di scordantium canonum, immo jam altero dimidio saec. XVI. etiam Corpus juris canonici'.

lesimo centesimo quinquagesimo primo Gratianus Μοnachus, de Classa civitato Τu-Sciae natuS, Decretum composuit apud Bononiam in monasterio sancti Folicis. Ch. cit. Prassationem Core. Romm.). c) Jam supra p. 11.) memoratum monumentum Gratiani, Bononiae in ecclosia S. Ρotronii olim asservatum si a. 1499 renovatum, cum hac inScriptione: ἡD. o. Μ. Gratiani Clusini Cassaroi jur set Ροnt. onucleatoris prope divini: qui monachus in martyrum Folicis et Naboris aedo absolutisa. ibidem opus Decretorum anno gratiae Μ.C.LI. compilavit rii l. c. tam. I. pari. 1. p. 266.)d) Notatio Gratiano coaeva, a canonista Ios. Ant. de Minyer in dissertations academica de , Gratiano auctore Decreti a. 1769 habita, g ΙΙΙ. allegata, ab eo, ut ipse refert, in singulari quodam folio membranaoso codicis Gratiansi mA., in bibl. avg. Vindobonensi exstantis, inventa, hujus tenoris Verborum: . Liber Decretorum per Gracianum Clus. monachum S. Folicis civitatis Bononiensis Ordinis S. Benedicti fuit compilatus in sodom monasterio anno Domini MCLI. Ios. Ant. Rietam i opuscula ad histor. et jurisprudent. prascipue eccl. pertinentia. Friburg. Brisg. 1773, p. 270. e) Chronicon Ioannis de Thielrode, monachi abbatiae S. Bavonis in civitato sandavensi Gont in Bolgio), ab ipso versus finem saec. XΙΙΙ. adornatum, ubi ad a. 1151 refertur: ἡ Gratianus Μonachus, de Guisa civitate Tuscias natus, docrotum composuit hoc anno ΜCLI. Marnhonis, Flandrische Staala- und Rechlagoschichto. Tubing. 1835, tom. I. p. 49.; millim t. c. Om. IV. p. 146. not. 23.)3 Nec praesto ost sufficiens ratio positionis, documonis ultimo adducta annos

Dominicas Incarnationis computare secundum calculum Pisanum, qui calculum communem in numero annorum uno anno superat sch. Brinchmeter, Pract. Handbuch

caSu relatio documentorum, supra not. adductorum, cum relatione Ioannis Teutoniciet praefati codicis ms. Suffothiensis utiquo congrueret. Ch. massen l. o. p. 478. Maluer-Gerlach l. c. p. 241. Pag. 24. not. 9.' Qua rations loci hujus oporis apud antiquos canonistas citantur cum appositions Vocis: in decretia. Ch. Supra p. 9.β Apud Sarii l. c. tom. I. pari. 2. appond. p. 214. n. XIV. adducitur exaratum dio 24. Julii IX. Kal. August.) 1262 instrumentum donationis nonnullorum librorum, et intor eos nominatim Docroti Gratiani sub titulo: . Corpus duris Canonici', quos libros Doctor Decretorum, nomine Bona nota Pmonis, monasterio et

50쪽

Ρars I. Docretum Gratiani.

Quom autom illorum titulorum Gratianus ipso huic operi praefixerit, certo definiri noquit. Sunt quidem, qui asserant, Gratianum ei titulum: Concordantia

discordantium canonum imposuisse ).

Qui titulus quidem utique uni o finibus, quos Gratianus hoc opere prosequitur, Videlicet, canones inter se discordantes secum invicom in concordiam revocare , omnino congruit; et hinc impossibilo dici no-quit, ut eum Gratianus huic Operi praefixerit. Ροrro illum titulum etiam plures codices mss. hujus operis, iique antiqui, referunt'. Immo canonista Rufinus, in sua Summa Deerat , intra a. 11600t 1170 exarata, expresse ait, Gratianum hoc opus Concordiam disco

dantium canonum inscripsisse '.

Attamon his ex altora parte rationabiliter opponitur, quod occurrunt etiam multi, iique valde antiqui, codices mss. hujuS operis, qui illum titulum non referunt; id quod pro magna, quae Gratiano ejusque Operi statim ab initio exhibebatur, reverentia et aestim fiono locum non haberet, si Gratianus ipse illum titulum Opori suo

praefixisset β.

ecclesiae S. Galgani, ordinis Cisterciensis, Vulteranas dioecessos in provincia Bene-VentanM , donaVit. Quod instrumentum, in quantum huc spectat, sonat, ut Sequitur: - no ΜCCLXΙΙ. Ιndictions V. Nono Kalen. Augusti. Donatio Bon uncte quondam Ρoponis Decretorum Doctoris facta Μοnasterio, si Ecclesias S. Galgani Vul- terrans Dioecesis ordinis Cisrarciensis, si Domino Galgano Abbati regulari prodicti Μοnasterii - ἡ Τοtum Corpus Iuris Civilis . . . , Corpus Iuris Canonici, quod est Decrotorum Liber, et Valet XII. libr . . . , Actum in Claustro Ecclesio Botunde S. Galgani de Μοnte Sopio por Alumannum Bornardini Not i Ra nominatim Schulte, Die Geschichio dor Quollen, tom. I. p. 48.; Idem in Done, Zoilachrist fur Κirchonrecht, tom. XI. p. 305.: Frisdbery l. c. col. IX. Ch. dict. Grat. post c. 24. D. L.; post c. 27. C. I. qu. 7.; post c. 8. C. XXVII.

qu. 2.; etiam Supra p. 12.' IIuc portinet inter caeteros etiam caeΗ.-reg. bibl. palat. Vindob. codex mS. lat. nr. 2131. mbr. saec. XIII. fol. , in quo hoc opus inscriptum est: Concordantia discordantium canonum, ac primum de jure et constitutione. Alium codicem ms., ex saec. XII., adducit Schulte, Iter gallicum, in citi. relati. sess., tom. LIX. p. 367. nr. VIII., ubi Docretum Gratiani inscribitur: Concordantia discordantium canonum ac primum de jure constitutionum et naturae. Ch. Idem, Dio Glosse gum Decret Gratians, in citi. scriptis memorabilibus, tom. XXI. pari. 2. p. 21.; Fried bery

- Sehulte, Dis Goschichio der Quollen, tom. I. p. 121. Sqq. Φ ἡ Universo operi , ita verbolonus ait Rufinus apud Sinuue l. c. p. 49. not. 8.ot p. 250.). , titulum praescribit discordantium canonum concordiam h Cujusmodi codicos mas. duos Vaticanos memorat Sarti l. c. Om. I. pari. 1. p. 275. 25.). Porro alios hujusmodi codices mss. prae manibus habuerunt Viri eruditi, quos saec. XVI. Summi Ροntifices ad emendandum hoc opus deputaverant, qui vulgo Correctores Romani dicuntur. Id elucet ex cit. Praefatione eorum, inhonte Docroti collocata sub inscriptions: ἡ Εa, de quibus Ioctorem principio' etc. g: De titulo; porro ex eorundem notatione ad titulum, Docreto Gratiani in oditionibus impressis praefigi solitum: ἡ Concordia discordantium canonum, ac primum de juro divinas et humanas constitutionis' ad voc.: ac primum in editione, quae ex