장음표시 사용
101쪽
cupatus, huius , dicendi generis vanitas, cum X sententiarum speciosarum praestigiis ex scita vocum coassatione, et verborum numerose cadentium suauitate, cingenii et orationis laus quaereretur, quantas verae eloquentiae corruptelas afferret, mature intellectum est: id quod ex philosophorum contra i sophistac disputationibus constat Argumenti quidem dignitate aliquantum sustentari potuit id umbraticum eloquentiae genus, ut in Epitaphiis orationibus . in Isocratis anathenaico et anegyrico Cum isti rhetores in hominum non modo circulis, sed conuentibus, interdum in ludorum, ut Olympiorum, celebritate, verba facerent: ipsico et US, παν ηγυρεις, nomen fecere panegyrico Vt proprie 'o nomine licerentur irationes omnis
generis in sollenia coetu habitae a sophistis Graeciae et sitae urbes Ieragrantibus, ostentandae artis et quaestus faciendi caussa magis forte opimi, quam nostrorum hominum, qui nuper declamationes et recitationes oppidatim in circulis facere instituerunt Orationum istarum arguimenta, inde Gorgia, Hippia et rodico, saepe erant petita a laudatione modo deorum et heroum, modo Vrbium et ciuium; qualis est Isocratis panegyricus, etsi cum hortatione ad bellum cum Persis suscipiendum adiuncta; interdum quoques factorum illustrium ac virtutum in quibus locum communem fere constituebant Athenis laudes maiorum, et in iis Marathon, Salami et alia, quorum recordatione ii qui tum erant, pudore potius suffundi debebant, quam ut aliena gloria se iactarent ut solent maiorum nomen ac famam ii osten- 3 tare,
102쪽
tare, qui ex se nihil habent quo superbiant. Per
haec euenit. Vt nomen, quod genus aliquod publice dicendi omnino declarauerat, ad certam
aliquam partem την 'γκci μιαστικην reuocaretur.
dicereturque pangyris orati proprio aliquo usu Iaudatio inualuitque adeo, ut omnis fere eloquentiae usus intra laudationes subsisteret V . Recte ac cum laude facta satis est memorare; si quid praeterea desideres, est, ut caussas, a quihus profecta sint, consilia, prudentiam, Omnem animi virtutem, qua ad euentum ea adducta fiat, in luce collocari, et consentanea Ora
tione ornari velis Atqui eae partes sunt histo
b moriam, quae dicta sunt, ilInstatio petenda este Cresollii Theatro lictorum III, 7. Vbi et de hoc genere en Comia Sti C per rhetorum ineptias ad res Iudicras interdunt et viles turpesqiae elapso loca adscripta sunt. Inter antiquiore locus fere commianis rarat laudes Herculis e quibo multa in fabrilas Veteres migrarunt: v. de Hercule Musageta in Commentationum Soc. R. G. Vol. VIII. Sane ii ipsi, qui artis praecepta tradidere, Arigtoteles, et Theophrastus, eiuraxerant en OminSticum genUS a Pragmatico, quod in causSarUm Veritate vers Atur, ita ut illud vellent in ostentatione ingenii e continere. Videat aliquis vulgatum ab Heerenio AIeriandri rhetoris libelliam ut cognoscat tenuitatem argUmentoriam, Da ille tractare iubet. Valde ieiunum est caput in quo de eo agit Quinctil. III, . et de laudiam fontibus ac caussis in Aristot arte rhet. I, 9. Res inter se diuersissimas uno Elogiorum nomine complexus est eloquentissimus scriptor Thomas u los Goges nuper prodiit Micilege de Litteratur ancienne et moderΠ - . I. I . Cou C. ancien Professeu de Universit de Pariε. Taueg riques deu Parties. 8. 8o3. de toto genere Panegyr. tum Ver6S. et excerpta Panegyricorum Vet. et Iec verbose, sed docte collecta.
103쪽
riae habentque fundum Veritatem. Sane quidem, si intra narrationis ad rerum veritatem factae finesse contineret oratio laudatoria, posset illa magnam vim et utilitatem cum ad eum, qui vere laudatur, tum ad audientes, quibus in rebus vera laus spectetur, edocendo S. Enimuero omni oratio, in mera
laude occupata, per se est suspecta et aleae plena. Laudatio enim flagitat virtutem non quamlibet, non vulgarem, sed magnam, per se illia strem, generosam, per re magna animi vi, prudentia, Onstantia non suae, sed utilitatis publicae caussa, molestiis laboribus, periculis superatis, forte cum ipso patrimonii dispendio, vitae discrimine,
gestas et curata S, declaratam quae enim, ut officio tuo satisfaceres, peregeris, ea probantur, non
laudantur; ut laudentur, requiritur aliquid, quod ultra officium cumulatum sit. Haec sunt illa, quae audientium animos admiratione percutiunt, simili gloriae tudio aemulantium pectora inflammant, quibusque essicitur panegyrisus crim I iudeoratoris , et cum si Actu ad alios audiatur iam talis virtus ut est perrara , ita eam quilibet affectat et
simulat, ideoque lubene audit facta ac merita sua ab aliis tanquam ab haud vulgari virtute profecta amplificari. En insidias laudanti oratori structas, laqueos tecte positos dum odium studet effugere, gratiam captare, adulatori partes ignarus sui agit. Ipsum illud studium molliendi duriora et cauendi offensiones obtundit dicendi impetum; cui graviores stimulos subiecturum esset contrariun argumentum, accusandi improbos in quo facile ad
pathos evectura esset ingenium ipsa actio. Rara
104쪽
itaque sunt tempora, rarae conciones, raraecaus ae quibus ingenium dicentis et audientium studia possis excitari et teneri Panegyricus requirit affectum, qui et inflammatus sit et inflammet Materiam idoneam et fomitem raro vita ciuilis suppeditat mirationem faciunt, sensusque animoSque percellunt ea, quae, cum per se sint praeclara, utilia, salutem publicam continentia,
magno animo, magna et rara Virtute, Constantia,
qua vulgo humana ingenia haud facile eminent, sunt effecta. Etiam is, qui irae, etsi iusta in caussa imperauit, iniurias et odia remisit, vici scendi opportunitates praetermisit, mirationem faciet; sic ullus Caesar ignoscendo Marcello, Ligario. Deiotaro. Dicat aliquis ita melius esse, ut ab isto laudum et rerum fastigio deducta oratio se contineat in ea laudatione, quae mitiores et molliores affectus mouet memoratione et XOrnatione irtutum ciuilium laudationes es e habendas virorum bene de re publica meritorum, grata factorum memoria, vitae priuatim publiceque eXactae commendatione egregiam e philosophicis praeceptis materiam, sententiarum utilium copiam, huic generi propositam esse, unde magna utilitas ad audientes manare polint. Recte haec, modo aetas nostra alienas Iaudes patienter ferret, nec de sua tantum gloriola quisque sollicitus, mallet detrahere aliis quam bonorum merita ante oculos ponere. Etsi
nec multi de iustitiae, honestatis, moderationis laude magnopere laborant ingeniosi, docti. sis volumus, et vel pudoris impendio, cum bonorum insecta-
105쪽
insectatione, litterariam laudem venamur. Inde fit, ut meritisssimorum virorum memoriam cum fuisnere elato videamus esse extinctam et sepultam; nam nec hoc satis certo ac tuto pronuntiatum es ecensemus, inter vivos regnare liuorem, post fata quiescere, aut inuidiam supremo fine domari, et eundem, qui fulgore suo rebat et artes infra se positas praegauabat, extinctum amari. Immo vero arrodunt osti qui carnes vivis detraxerant. At enim repones, non omnem laudationem
panegyrico eloquio contineri nullum dicendi genus, nullam formam esse, in qua laudatio locum non habere possit, eoque illam modo as urgere, modo ad simplicitatem et suavitatem, disputando quoque se remittere, ut in latonis Phaedro de amore c). Vere ac recte haec haberi quoque possunt orationes, quae non in ipsa laude nec unice sint occupatae etsi cum laudibus coniunctae; solent quoque illae panegyricorum nomine comprehendi ut si gratiarum agendarum caussia cum gratulandi officio, ad consolandum ad cohortandum, habentur hae utique, si res ipsae laudem mereantur laudes quoque sibi pro parte vindicant est enim harum rerum magna cum laude cognatio; nam laudantur ea quae suadentur, quae desideramus, ad quae hortamur et impellimus. Nescio tamen, quo fato fiat, Vt, cum sensus et affectus animi ex eo, quod seu gratulandi ac laetandi se gratias agendi caus a susceptum erat, laris
106쪽
gam materiam orandi haberet, hae tamen orationes totae fere Consumantur laudibus, et ab eo quod principe loco propositum erat, recedant d). Quid enim Plinius cum gratias agere vellet Traiano iii consulatus auspiciis, quid aliud egit quam ut totus esset in principis audibus iustis quidem, sed ultra propositi cancello euagantibus Eo minus mirabimur, seriore panegyricorum auctores,
etiam meliores, dum se ad Plinii fere exemptuni composuere, in Imperatorum laudibus summam orationis positam esse putasse. In re publica quidem libera laudationum Vnum genus memoratur funebrium, non omnino illud improbandum nisi
et ipsum vanis falsisque laudibus maiorum fuisset
corruptum. Atque hoc num est ex iis, quae ex maiorum institutis vel a Xime desideramus sermones funebres, qui ad tumulum vel feretrum virorum meritis insignium haberi solebant. Quid quod
praeclaram amisimus Opportunitatem mouendi Lfectus et excitandi sensus in iuuenilibus animis ad defunctorum corpora in dormitorium demittendat Ex quo vero summa potestas in unius manu fuit constituta, laudum quoque immodicarum illecebras inter argumenta suasoria relatas videmus ab summo oratore Cicerone in deprecationibus pro M. Marcello et pro Ligari O. Sub imperatoribus vero ne-naini cum populo agere licui isse facile expectes, cum rerum summa apud Principem es et periculos a
d Ipse Plinius testis c. 4. Sed Marendum est Scio. quo
ex tilitate μιblica lacuit, e Consulis oce, sub titulo gratiarum agendarum, boni rinci es quae facerent, recognoscerent, mali, qua facere deberent.
107쪽
Iosa autem esset licentia priuatis concessa publice de re publica dicendi nec locus fuit eloquii sollennis nisi in Senatu, siue sententiis ad Principis voluntate ni dicendis, siue in iudiciis capitis in Senatu habitis gratia iri Principi agenda si discrimen
reus effugismet tum inprimis a Consulibus creatis sub ipsa magistratus auspicia quas ratione praesente principe dictas prorsus ad adulationem Ompositas fui si e vel ex linii panegyrico discimus.
cum nihil ante tam Elgare, tam paruum in senatunctum cse dicat, ut non artaibus principum immorarentur, quibuscunque censendi necessitas accidisset; patiebantur illi, et, quas naerulfent , Iaetabantur
c Ll V). Ita adulationibus assuescere rincipes necesse fuit, inprimis si sollenia more per singulos
annos idem officium perageretur, alio post alium
idem argumentum retractante, Variante, certatim Ornante audiret autem idem ille, cui non modo placendum erat, verum etiam adulandum quo- in Odo enim is, qui nudius virtutis nullius verae
laudis sibi conscius est, non sibi placeat ac plaudat, si socordiam in leuibus et nugacibus rebus Occupatam industriae pro salute publica exsertae Online commendari audiati Ad seruilem prorsus adulationem processum est deinceps a rhetoribus, quos Sophistas appellabant. Cum in panegyricis, quibus eloquii ostentationem faciebant, Imperatorum quoque laudes pro argu- Iarent adhibuerunt; tum ex iis delecti legati urbium Asiae ac Graeciae ad rincipem missi ad impetranda, quae vellent, beneficia, eius laudes
oratoria copia amplificabant. Ita subnatus tandem est
108쪽
est mos inprimis ab urbibus Galliae, quae tum rhetoricis studiis florebat frequentatus sub Diocletiani et Maximiani, tum Constantii et Constantini
tempora, ut mitterentur ad principem rhetores ad gratulandum de faustis euentis aut ad gratias agendas pro beneficiis acceptis. Atque ex hoc genere peruenere ad nos XII. Panegyrici, de quibus hac scriptione paucis agere Constitutum habemus. uod antequam recte fieri possit, de toto genere horum panegyricorum dicendum est. Omnino in locum iniquissimum deducta erat oratoris foris tuna. Vt enim laudare possis, ut antea diXimus,
es e debent, quae laudem mereantur, Virtu vera, magna, non vulgaris, non fucata, non affectata, non simulata res animo magno excelso generosi,
gestae, in publicum fructuosae iam, dicentis
partes non minus arduae sunt habendae insideat, necessse est, eius pectori mens magnarum rerum, sententiarum, iudiciorum rectorum capaX. a qua
nihil tenue et ieiunum proficiscatur, nihil non cuna dignitate et grauitate dictum, nussa laudis vanitas, nihil quod adulandi studium redoleat.
Contactus rerum magnitudine orator ex sua ipsius mente sensa eius, cuius virtutes celebrat, facti causis euoluit, ex anina recessibus elicit, quae in iis praeclara, magna, generosa sunt, Verborum claritate et dignitate in apertum profert, Ocet. illustrat. Hae tamen animorum dotes ac virtutes per istas aetates a neutra parte poterant expectari.
Imperium ab hominibus tenebatur, si qua forte, non tamen nisi militari, virtute instructis virtutum ciuilium nulla, aut vix aliqua erat dignatio;
109쪽
seruientium ingenia, dominatione ipsa, per tot aetates tolerata et laudata, non ad obsequium inflexa, sed ad adulationem foedissimam proiecta. Iam aut his ipsis Principibus audientibus orationem habebantur, aut praesentibus iis qui ad summas dignitates imperii erant euecti, in coetu hominum
seruilis adulationis iugo colla submittentium quid in his potuisset a dicente proferri, nisi quod et ipsum est et adulatorium Quam indigni laude vera essent isti rincipes, vel ex hoc intelligas.
quod tales laudes coram se pronuntiatas auditu tolerabiles censuere omnis iam tum sublata erat veritas et dignitas laudum cum praesente rincipe Orator prodiret; exclusa erat tanquam per satellitium libertas, fides, veritas e). ita omne hoc rationis genus prorsus adulatorium habitum induerat. Non facta praeclara Ornare, illustrare, quid in iis admiratione dignum sit exponere, saltem ea ampliora et magnificentiora reddere fuit propositum; sed communia quaevis et vulgaria in maius extollere, hyperbolice X aggerare, fuco
commentitio incrustare. Quid vero, si oratorem videas
e Plinii panegyricus, qualem habemus, Oram Traiano
recitatus non est; Vt nec Dionis Prusaei, etsi hic esto iii magis philosophica praecepta quam Ora tionem habuit in dissertationibus de Regno. Recte itaque celebratiam est a multis Imp. escennii Nigri dictum Spartian. c. 7. cum ImVeratori facto quidam Panegyricum recitare vellet, discit ei: Scribe laudes Marii et Hannibalis Nel alienitis ducis optimi ita functi et dic quid ille fecerit . Ne timrios imitemur. Eius exemplum aemulatus est Alexander Seuerus, narrante Lampridi c. 3s an Plures alii. ignoramu8.
110쪽
videas factis iniustis, crudelibus, napiis, modo
excusationem, modo consilium reipublicae fructuosum ac gloriosum subiistere et haec in magno coetu et sollenni die. Hisce orationibus, deterrimo hoc laudationis genere, Vel bonus princeps veneno adulationis infici, malus ad vecordiam extremam agi debuit. Ab audientibus autem quo animo, quo sensu, excepta esse putabimus prudentiores, qui mendacium et vanitatem laudum
bene tenebant, quique rerum, consiliorum, factorum, caussas et rationes norant, gemitum et
spiritum ipsum pectore presserunt; obtusioris ingenii et seruile vulgus e acclamantium plausus multo magis quam ante stupore Obtorpuit.
Ρer hoc amplificandi et exaggerandi studium
ut sententiarum, ita Verborum quoque corruptela nata est. Iam ab initio a sensus et affectus veritate, quis enim ei in ementitiis et falsis his laudibus locus es e potuit 3 ad ingenii lusum et
inanes verborum sonos Oratorem abripi neces fuit ut captaret acute dicta, scite opposita, inuicem pugnantia in speciosum consensum adducta, cumularetque aculeos, figuras, tropos alios ex aliis aptos corrupta per haec audientium ingenia, vi hos orationis cincinnos, hunc fucum probarent. Ita oratores multo magis placendi cupiditate incensi nouos calamistros et phaleras Circumspicere, ad tumores et ampullas prolabi, hyper-holicis lusibus et antithecis indulgere. Per has ipsas orationis fastidiosas delicias Oratorem credere licet tenuisi e audientium animos, et ipsum Principem cuius latientia audiendi per plures horas hominis