장음표시 사용
191쪽
T. de iii l. i. i. respon. in s. Ite alit horitatis praestatio. ut. m. de auth. tu. l. s. itesn e etesiasti eae rei alienatio. ut i s. q. s. c. I. Item sententie prominciatio ut it . q3. c. iniustum ; alias autem quae per metu aisunt tenent,sed rescindutur per actione quod metus causa, si ilint perfecta; si ueros intim perfecta, tuc per exceptionem. ut .s quod metus eausa.l metuni. g. sed uel lods praetor. In summa notandum t est et si
par metum rem meam corporalem tradam, possum agere utili rei uendicationeta contra metum inserentem, & contra quemlibet mitello rem ad quem res po- uenit;susticit enim hoe docere metum illatum a quocunque, nee astringor probare quis metum intulerit, is metu, habeat in se ignoratiam, id est, iuste pollum ignorare quis metu intulerit, maxime si erat nox,uel dies sed in multitudine hominii, ut maleficium cumprehendere uel dignoscere non potuerim ut is eo. ti. l. metua .f. uiolenti. Sc I licet enim & l. si cum exceptione 6 in hae. Vtilis in rem actio ideo datur metum passo,& non directa pro rebus traditis, quia per traditionem desinit esse dominus;nam traditionibus & usu capionibus dominia transferuntur. ut. C. de actis. l. traditionibus,inst. de rerum diu. s. per traditionem. sed de aequitate praetoria snpitur rein in bonis meis permansite. ideό possum eam uen licare, ut dicta est Nec obst.it hi, quia inuitus tradidi,qae iacta uoluntas, uoluntas est.ut I s. l. i. c. meritis. No enim uidetur re exclusiis quo
praetor restitutum pollicetur. ut is de in .. integ. restitutio. l.ncino. Sed nec itidetur
pollessionem adeptus, qui ita posseti ionua lepus est,ut eam retinere non possi ut isde acquir. T. l. non uidebitur,pollum etiam agcre actione, quod metus causa.
Et en sinendum quod rei vendicatio nunquam competit nisi in simplum. Actio uer , quod metus causa a principio est iniimpium,3c in simplum csidem natur reus, id est, in rem ipsam si exstet,uel in aettimationem ipsiti, si non extet;cui sententie si Iareatis, qui metum intulit. soluendoiberatur; quod si non parrat. damnatur in quadruplum ut quadrupletur omne
quod . erat solacadum in Euipluim, don
'uadruplo contineatur res si poteli rostitus, uel rei aestimatio. ut. iis de rei uend.
l. quod si possessor . quod locum liabet
siue agatur contra metum inserentem ,
siue eontra illuin ad quem res peruenitiit. U.eod. tit. l. si cum exceptione.g. l. dc g. in hae. de. g. quadruplatur ec. g. quatenus, Scsie circa candem rem duae seruntur sententie de utraque diffinitiva. Sed prima cirea rem ipsam restituendam que diis nitiva est, Quia negocio
da circa rui aestimationem quadruplandam , dc potuerunt haec nomina locum liabere secundum iura ea nonica. Nam si animal tuum damnuM dederit, pol ris deliberare dando animal pro noxa, alioqui ad omnia damna teneris, ut infra de inium di da n. dato. c. si culpa. da tur etiam in quadruplum secundum iura canonica. ut i t.'uaest.2. e. cum deuotissi aram & eapitii. in legibus: Et si per
uiolentiam a domo mea expellar , tenetur uiolentus ad restitutionem domu, , Sc omnium rerunt in uiolentia perditarum , etsi ad uiolentum non perii nerint .ut. in scae a. tit. e. ultimo. In qua druplatione autem considerabitur aut
metum passus sim siue in re mea, siue in possessione anea ; nam aliud est pretiun rei,Sc aliud est possessioni mi. is eo. titit. l. si mulier. s. qui possessionem. Dantur igitur metum pasto haec duo rem dia, ae quibus superius dictum est. scilicet utilis rei ue dicatio. ε actio quod
metu, causa. Datur 6c tertium auxilium L actio de dolo; nam cum, qui ni tum fecit, de de dolo teneri certum css; Scollitur una actio per alteram ipso iure,
facta exactione. Electione tollitur exceptio in iactum op p sita. ut. g.eo. citat. sicut cxcep.f. eum, qui .
1 Rerlitutio in integrum quibus quauti
192쪽
Dr Rrsa 1 TUTIONE IN INTEGRUM . .
tutio ad appida dum. stilutio qua iter fert Lbeat. 8 Redituere qua possint. nu. 9.I o Iur dicitia ordinaria qua bus co feratur. II Dιbgatvi an causas rastitutionis audire post Iii. quid de arbitro.
DI i Mus supra de restitutioni b.
quae ratione metus indulgentur maioribus. Nunc uidenuis de in integrum restitutione, quae tam ecclesiis quam maioribus aetatis ratione donantur. Videamus itaque quibus perrostitutionis auxilium succurratur. Cur. Quomodo. Quando. Et a quo polist restitutio indulgeri. Et quid sit in integrum rei sit tui. Succuritur l per rcuit titionem
in integrum minoribus. 2 s. annis. Duuntur autem minores. I s. annis, qui nonducompleuerunt. Is .annox, iacia computatione de momento ad monaciatum. Non
enim sussicit tetigille ultimu dicm,ut quis ab hoc auxilio excludatur; sed oporteter transire ultimum momentum,ut cum
quis natus sit in bisexto, duo dies computentur pro iitro,nam posterior dies m- tersci litur,id est, de medio eximitur, uel non computatur pro die.ut. ii .co. titu. l. 3. f. minorem.& de lictb signi. l. cum bisextus. Contingit autem bisextus in singulis quadrienniis. Nam annus habet tricctos.&ε s. dies.& 6. horas ut . m. de statu liber. I. cuna haeres. g. sic hu,; Il heautem sex horae in quattuor annis faciunt. 24. horas,&a sic diem integram. Ite computatio ' de momento ad momentum , ubi a itur de restitutione minoris, fit in fauore ipsius. Expedit enim minori se fieri, scilicet, p- rogari tempora restitutionis potius qua arctari. Aliquando ob fauorciri non fit
computatio de momento ad momentu,
sed sufficit d em inchoata, ut in usucapione triennii contingit. Fauor enim est possessoris statii esse ultimum diem usucapionis attingi, ut completa st usucapio, &h.c propter titulum di bonam fidem. utiis. dc usii capa. iii tisi capioitibus.& C. de diu cilis & t. mpora Pic. l. in usu capi nibias. i. rc si OD .ct idcm csi cuiui tractatur de lii citate Prisianda a minor c. 2 s. anni,.ut. n. manum. i. i. lic ci in tractatur de telian. cnti, sic icndis a maiore. ι . annis. ut.
n. de testa. l. in qua aetate; sic 'uandoque
Ct, satior. m lunacit at inuin inchoari. ut is de init. di h O. l. ad rem.& E. Ad Trebel. l. qui filium.& supra de clec. c. cum in cui diis; secus in pixuriptione. 3 o. vel 4 o. annorum, quae Odiosa est,tibi requiritur ult in .um annum finiri. ut . ii de actio.& obli a. l. m omn: bus. 'Succutitur l& eciae- si1, quq mauorum H. e censentur,ut i. eo. ti. c. qui sitiit. Semicr cnim ecclesia iur. minoris debet illaesa sciviam . ut ibi dicit; quidam tamcn ex ptis ciunt illud uti bE, sempcr, id cli, iii quolibct contradu, r si ringcntes illud scrini tr. ad quadriennisi
tantum numerandiam a ic porc contra
eius,in quo ceclisio laesa est, potie restitui& non ultra. Ecclcsa tua maior est S i si itui tui sicut minor iactu, maior. s. i. ii adriennium numeradum a tre cotractus. ut . .de tem . in intcg. rcsii. l. tit. Nam ut
ibi haeres minor factu, maior restiti itur infra quadriennium in his, in quibus suit captus tempore minoris aetatis, Diade qui sic dicunt ponunt ecclisiam in et s. anno. Alij aute in alitcr dicunt, & alio modo exponunt illud uerbum,semper, sic uidelicet quandocunque sine temporis praefinitione. Vnde ponunt eam in primo die natiuitatis sus S dicunt eam super in minori aetate consistere, nec enim crescit uel decres est cius aetas. Tu dicas quod ceclesia sungitur iure & uice minoris,quod
sic probatur, ccclesia cnim comparatur reipublicae.ut. C de sacrosan. ec.l .ut inter diuinum. Et respublica comparatur minori,ut i. eo. c requisuit;ncia tamen eli minor ira mo maior, scd rcili turtur sicut in ianor ut respublica ut C. de cm. cius qui uiccm alte .gciit. l. i. Si enim nun or esct ut dictum est non nisici desponsata ut 26. di .cacutius.ῖ. de biga. c. dc bitum. Et puto ecclisiam testitui quandoct.nque incontractibus sine temporis p r finitione,& in iudici j, etiam post sententiam ut i. e .c. suscitata di c.tum cx litetis. Sta hoc non
193쪽
M si propter praue draim: .ut. U. dcti Ino. l. si ex ca Et in hi ς duobus diticii cccle sa a minore, qui non rcssiluitur nisi in minori aetate. Et hic intelligo esse uerum niti post contractum uel post sententiam eontra Geld iam prae se b.itur.Nam in teporibus ur in usu c. apione & pr scriptione non inuenio ecclesiam restitui, qua miis inueniam 'lilaedam tompcra de praetcri'rtione subduci; ut notabo . de praescrip. praesci ibit enim ecclesia& praescribiti ircontra cam. Et in troe sinit iter distertcccli sta a minore qui in temporibus ipso iure seruatur illaesus, praeterquam in lonplissima pis scriptione, luet quidem currit. sed minor restituitur ut L. in qui. cau. noest neces in intcg. resti. t ult. Alij aute dicunt, ludit ecclcsa restituitur a as .annis
iisque ad suadriennium te & ecci cista recte iii re utitur minoris, haec enim tempora habet minor ad petendam in integi urelli tutionem. ut C. de temp.in in te. rccti. 4 pe. rer totum. et Ite in restitii ituri minor
uel ecclesia si laedatur siue decipiatur ipse minor,sue tutor cius uel curator clusinterii citerit logitimus. iit. C. si tutor uci cura. intcruc. l.e iam la i &la 1. Et idem
dico in ec lesia si praelatus ciuς , syndicusticloeconomus decipiatur. Delictum impersonae non debet redundare in damnum ecclesie ut i s. l. 6. c. si cpiscopus;secus est si decipiat simplex procurator minoris uel ecclesiae. tunc cilina minori uel ecclesiae non sibi ianitur nisi procurators: non soluend .iu is .eod titu. l. cum madato,magis enim fuit prouidis dum si persoribus persi, ni, que gerunt ex neccssitate,quam procuratori qui ex voluntate gerit. Et quod dixi ecclesia rcstitui si piae
latu, decipiatur. Haec est ratio quia prinlatus conditionem ecclosiae deteriorems cere non potcst,ut i. e. r . quod intelligo in saciendosecus in omittendo. ut I 6. q. 3. c. placu it. i. de Pr scrip .c. r. Aliquando tamen pol cst etiam in faciendo conditionem ecclesiae deteriorem sacere, ut pote. modicam rem donando ut i. de dona. c.
caeterum .i 2. q. 2 .c. terrulas. Et idem in
sine consensu ca. c.Pastoresis. .q.2.c. b nae rei Dd hoc differt praelatu, a procuratore, quia pri curator liberam halicii a& generalem adminis ratione no pc test
donare. lit. si .dc procv. l. procuratoi t torum.& l. Drocurator cui, quamuis aliquotiens praelatus appelletur procurator utas a. q. 2.c.precariae i2.q. I. c. ult.& q. r. c. sine exceptione. I o. q. 2.ccasellas. 3. de do na e. fratcmitatem. Et quod dico conditionei' ecclesis dcteriorem scri pose ppraelatum in omittendo, uerum cst legitimo tempore interii eniente, non statim.
hoc est, si ex omissione praelati praescriptio inducatur contra ccclcsam. Aliter si praelatus omittat in iudicio lcgitimam ceptionem seu defensione rustituitur ecclesia ut i. o. c.auditis.& c. cum uenis. sunt, nisi super hoc eodcm petita esset restitutio & denegata, ut j.co.tit. c. ult g lutiatur etiam minor & ceclesia 4n allegationibus omissi , dum ea que sunt pro ca, non alli para . uel allegata non probata suerunt uel si se proditum seu proditam
se s se negoi ij, alicitis immiscuerit sine
mandato, uel sali in necesse habet ced re domini negociorum beneficium rcstiturioni ,tit. Teo. est l. quod si minos Et ut breuiter dicam restituitur minor & ecclesia in contractibus, uel quasi contractibus, in delictis, uel quasi, ut super hi, rubri cs speciales in C. ponuntur;& quod dixi restitui in contractibus uel quas, locuhabet cuni contra tuu tenet ut pote celebratus in casi concei & in forma iuris
ut io.q. 2. e. hoc ius porrectum.& Ir. q. 2.
c. sine inceptione. A liter si in casu non cocesso uel no secundioni sermani iuris, nullux est contractus ipso iure.ut lo. q. 2. c. quia rem homini.& i a. q. r. c. sne excepti onec. apostolicos S cap. alienationes: Si tune cum ius commune competat, non
est necessaria in intcgrum resti tuti o ut is eo. tit. I in causae. 'Item si iecuritur ecclesiae& minori si quasi contumax ad iudiacium non uenit culpa,non dolo. ut. c. m. titu. l. ni inor. secus si ex dolo iit.is de mi-νo. l. si ex causa. q. nunc uidendum. tune
enim non restituetur ecclesia, quia nee mino
194쪽
, DE RESTITUTIONE IN INTEGRUM.
miri r restituitum in delicti, atrocibus ,
' nisi quatenus miseratio ad minore por-nam iudicum perduxerit ut . s. emti. . auxiliun . Q iod liuelligo, quum tota cc-elelia delinquit. ut. C. de sacrosanc. Cc- etc. l. hibemus nullam navom, alias delictum porsona: Sc. ut no .lii pra et . t i. g.
restituitur. e Item ii, buenitur & si iam ita: de sensione appareat ecclesiae, quia bus ante usa non fuit. ut. Q si 'iu, ininte. resti. poliv. l. r. quamuis de iure communi pretextu nouorum instrumentorum lites sopitae non debeant instaurari .ut infra de sen. Se re iudi . c. inter monasterium.& C. eo.tit. l. lub lpecie. Items diterat iuramentum ut .iis de iureiur. l. nam postea.*.si minor. t qualitercunque in iudicii, minor uel ecclesia capiatur. sine agat, uel conueniatur.ut. isco. ti. l. ait
praetor. g. Sed & in iudicis. Sed dii balats ta necclesia uel minor possit petere restitutionem a sententia, eo quod ecclesia tuta est communi iure & omni lini auxilio psit enim appellare, Sc ideo ad cxtraordinarium auxilium recurrere non debet. ut. ff. demino. l. t caiisae. Sed hec obiectio in sententia domini Papae locu non liabet,quoniam superior no inuenitur ad quem per appellationem recursus habem possit ut supra de etc. e. licet. in s. ε .' 3ae. ncta. Sed si instes Fe dicas, poterit supplicari, ergo restitutio supcruacua est, ut superius dicti ina est. Respondeo utrunque remedium sapplicationis& restitutionis est extraordinarium auxilium, &ea de aequitate inducti im, unde unum re liquum non excludit. Ut dicitur, aliter actio de dolo non datur, si alia coim erat ea de aequitate in lucta, ut actio quod metus caula; quae etsi competat, datur tam ea actio de dolo. nani &eum qui metum s & de dolo teneri certum est. vi. is q Imetus causa. l. si cum exceptione. g. cum
qui. Sed nunquid a sententi: aliorum potest quis petere restitutionein Videtur quod non, quia potest 'pellare, & lie ad
extra Drdinarium auxilium non recurrct
per d. l. in ea vix; sc si tempus appellandi exe sserito e lituetur ad appella dum .ivt. C si sae. ius in ilite'. re'. ' , fit. l 1 Respondeo, Poc ecclesia r. simia a lantantia. Nής
obllam superiora iura. Nam illa L in eissae, loquitur cum in inor est tutu, ipsis iure , &. ideo non debet recurrere ad auxilium testitutionis. Item alia lcκ non O s .it, loquitur enim cum minor peti ji r
stitutioilem, & fuit ei denegata . iterum petere non potest, nisi nouae de sension allegentur; sed potcrit appellare, ut i lia eodem titu. c. ult. 5c C. si ita ius in integr.resti possii. Lain l Si tu quaeras an sit aliud restitui a sententia quam rς stitui ad appellandum a sententia ' Re-hion deosse, cum enim restitutio si a sententia, perinde est ac si sententia lata n
esset a d hoe infra eo. cap. cum ex lit ris ubi dicit. non obstante sententia. sed ubi se restitutio ad appellandum , sententia salua,manet. lnamuis postea sit udatur per appellationem. iit. C. detur iuran. l. generaliter, in princi . C. de appellatio.I. praecipimus. g. haec s. si pra deos s. delega. e. pastoralis. I procrea. infra de senten.& re iudi c. c. Vim inter vos. Li- cet alibi dicaturi extingui pronunciatumptet appellat oncm ut . . ad se. con. Tu
pil. l. i. g. ulti Sed exponitur ibi extinguitur,id cst,siispenditur. g l Ficri autem dc bet restitutio iudice sedente pro tribunali praesente aduersario, uocari enim debet is contra quem petitur restitutio, alioquin ipso iure non tenet restitutio. ut. is de mino. l. uerum. s. sciendum Sel. in causae. causa Sc l. ctiam si patre g. ulti. Nam negotiorum merita partium assertione paniuntur. ut. C. si per uim uel alio molo. l. ulti. Qui.i etsi minori uel ecclosi e pro restitutione non detur
actio, sed iudicis Oiscium ii . T de mino. Lquod si minor. g. ulti. & l. illud. g i. l. quod si de speciali; portet tamen libellum porrigi, litis contestationem fieri,& solemniter & rite procedere ut ῆ. de osti. iud. e. ult. in casu tamen, si is contra quem restitutio petitur uocatu, infra triennium non ueniat restitutio indulgetur ut in Au. h. ut si niali largi. β.ad hoc. colla s. Dcbet etiam ecclesia siue minor probare tasonem siue deceptionem, nomenim ex hoc solo q iod minor est qui , in q, ii uir quod sit deceptus, ct idem in ec-iaclia. ut . d. dc. mino. i. non cia, ridς ium
195쪽
s tu. l. nam postea.6. si ni inor. IV sunt ire- siluere tu dices des sati a Papa uia a pri cipe. lto ordinarii. Item delegati ordinariotu habentiu administratione, si te cau-
restitutiona suerint specialiter comise is hirtus nodi deleg ti ; liue aliis caus eoinna illi , cota eis teli itiitioni iiii inciderint quaeli iones: Ite ordinarit non habentes administrationem, ted delegati ab eis non possunt, si causae restitutionum committantur eis des sed si alijscalisis commissis quasi oves rei lii ut tonsi incidant cora ipsis,& cas audire pollunt S restitutiones indulgere. Et tale dico in arbitris, na surrestitutionis quaeritione compromitti no psit; sed si si per alio copromitatur, super quo compromitti poteli, & cora arbitro incidat quaellio russi tutionis, S audare de Militi iere potest ut j. eo ti .c. caulam, quae si impia est cx l. ulr.C.ubi & apud que. Sed ortu si recte inspiciatiir lex illa, colligitur cx ca s, nec delegati Ordinariorum non habentiu adminis iratio item, nec arbiti i cognoscere pol unt de huiusnodi quaesitane etia incidente i ,& sic legebant di intelligebant lcgem illam domini mei. AZQ.& Aug. Sed d. c.caiisam contrarium
dicit;se potest elle luiiushaodi ratio, quia
in incid c nti quaestione e tiam minus compotens iudex iii risdictioneni fortu ur utia de ossi. deleg.c.prii dentiana .g. illi C. de iudi .Lquotie,. dc C. de G.cognitio. I. adis te. Dubitatur autem l qui sunt ordinarii administrationem non habentes, sed facultatem tantummodo iudicandi. Et secundum ii ira et uilia dici potest, quod simi illi qui honorem et dignitatem habent, sed non administrat ionem, unde ratione honoris N dignitatis iudica re possunt,si qui in eos conici seritat S de his loquitur de iudi . l. i. & Qeo. ii. i.rcm no noua. I. respon. Sed sin iura canonica possetroni ext inplum in episcopo qui renunciauit loco chali, non dignitati, qui honore retinet & administratior c. Di s. de ordi. ab cpo quae res g epa .c. ι .& s. de renunci. c. nas cum pridem .g. ult. & c. post translationem circa L Item poni pol exemplumi episcopo cuius episcopatiis Oino defru ictus est, populus enectu,, hic. n. episcopus nullus iamca episcppatus,hic honoto
habet sine administratione. Qui datamcuponunt exemptu in ossicia lib. cportita , cmale, quia ciseiale n 6 sunt ordinari j sed delerati ad uniuei states carum ut iam Go de ost. uica. circa pii n.' A qui b. aut icti seratur iurisdictio ordinaria nO. s.de Ull. Uris. cirdinaria. Et est sciendum ' ubicunq; ecclesia uel minor rellituitur, relli tuedus cli de eius a duci farius ct maior, sed in eo tin ea su; si non in aliout. E. de mino. l. Psi minor .reli. Sc l. pater g. 2.& l .ct .f. I. C. de vepu. l. una. C. de praedijs mino. l.si pre dium, in si i i. tr. e. Vultera nae i. de reb.
cccl. non alte. e. ad audientia. Non. n. e
clesia ditari debet cum aliena iactura tits .di. c. seu alta .de poenis. cluam. n. de condi. inde. l. nam hoc natura. Item licet minor uel ecclesia impetrauerit rcsitu rionem,potest renunciare si uelit ut is demino. l. si iudex. Quando autem ccci si a restituatur dixi s.co. tit .si fit computatio;quia semper & sine temporis p r finitione uti.c. i .& e.tii ex lit cris. nisi cotra a legitime praeser: batur, na ut ex liti baillius e. tum ex lueris. colligitur,st lupo
re Eugeni j pape & in primo me se tui pontificatus interuenit laeso,& lepore Celesini indulta est rellit ut iis, qui cam commisit sentcntia Eugenii non obstate. Quid a tame dicunt quod ibi interrηpta fuit quadrieni j praescriptio per petition m resim itionis;suit enim petita restitutio tepore Eugeni j, S temporibus aliorsi sum- lmoru pontificu ei siccedentiu eadem pet tio innovata,& sie ccescsa petens non esuit quadriunio exesus a sed errat qui se dicunt quia restiti itioni, quaestici ne dum petitione, sed nec lir. conteii perpetuat, ut st. de mino. l .pas inta n g. vi.& C. de t po.in integ. rest. l iit.Si quis tamen uellet illorum sententiam suilinere. pi sct d litere quod ibi per iudiccs stetit quo minusi quaestione illa procelli im sui scet,& ideo ecciesiae petenti nullum rotuit piae iudicium generari, ut in I uten ut spon. lases i. g. hoc quoque,colla. 9.& 2.q 6. c. ante xiolum .s sed lis.&.e biduum. Vnum noomitto, quia quod dixi supra. f. pro&i. ii delegatum causas restitutionis audiret posse, recipit dubitatione. i Videtur emou
196쪽
DE ALIT N. IVDI. MVTAN. CAV. FACTA s
tini. quia ex odicto restitutorio nulla propria proficiscit actio, sed condependet ex ossieto iudici .ut . itfide mino. L quod si
minor. s. ult. Ea uero quae iudici, ossicio expediuntur,nis delegantur. ut . u. de ossi .er coni. l. nec quicquain. g. tibi. ff. de reg. In r. l. omnia. n. ad ni unicip.l. ea qua, Ad
quod respondeo, speciale est hic fauore restitutionis, qui ampliandus est,non re stringendu, ut. st. de lib. & postri. l. eum quidani Sic At aliud speciale in hac restitutione contingit,ut cum causa restitutioni, sit excellens, ita ut in ea requiratur speciale madatum ut. aede mino. l. illud, ut in ea compromitti non possit, nee d linari ab ordinario iuredictionem sine administratione habente; .lsi tam coram arbitro quam coram dele ato huius o dinari j tractari poterit incidenter, ut i. II eo. tit.e.ca. l Est aut in integrum restitutio, priori, ita tus uel iuris rei tegratio; per quam subuenitnr minoribus; Subuenitur & ecclesijs iure minoris seut dictu est; Subuenitur quandoque & maiorib*s ex iusta & legitima causa ut ' ex quibus u.ma. per totum.& sic intelligo i. eod. titu.c. x literis. in de sentcn.& re iudi c. c. cum Bertoldus uis. de pigno. c. signi
x Edictum de ali natione iudicii mutandi causa ficta, qualido locum habeat. Edicitum de litigiosis contra Πιbus, o hoe edicIam non concurrunt, sed diuers s rupectibus locum hibent. 3 Assis ex hac edicia cni, contra quem, cris quantum det M.
iudiei j mutandi causa facta. Rubri
IN superiori rubri ea prospectum est
& prouisum per integrum restiti et
elesij ,ut supra ti. prox. c. i. Et minoribus ut s. in c. constitutiis. Et maioribus ut
supra in ci ex literis. Et non minori xquitate prospicitur hic omnibus, in quorum
darinum dc preiudicunti aliqui m&pos
sessiones de quibus agendum esse ere lo& timent,in altos transerunt causa muta
di iudici j Surgunt autem ex hoc edicto duo specialia beneficia. Vnum quia agiit tur contra alienantes actione in sactum. ad id quod in t est agentium res i 6 suasse translatas, salii , nihilomini pristinis actionibus aduersus novo; pollulsores, quos potius parat uel parit nouos adue sarios, ut. n. . tit. l. i. Ei.aliu d, iura lit crecommi stionum contra uerere, postes lores obtente extenduntur ad nouos, de quibus nullam faciunt mentionem, ut i --.ti GL Intitulatur hic igitur rubrica
de alienatione iudiei j inu. causa sac. Vade uidendum test, Quando locum h beat line edictum; sc Cui,& Cotra quem; Z: in Quantum detur actio ex hoc dici
Habet locum hoc edictum,cum quis credens se conueniendum super re aliqua actione reali uel personali,in rem tamen scripta, ut pote,aliquo interdicto interi dicta. n. licet in re uideantur concepta, uitamen ipsi personalia sunt. ut .st. de interdi. l. i .g. lnterdicta alienat rem dolo malo causa mutandi iudicii a se & suscipiendi ab illo in quem tranfert polscitionem, nee resert an tra,furat dominium iaci nudam postes sionem. ut. ii eod. tit. l. non solum & l. ex hoc. g. alienare. Dolo malo ideo dixi,quia si alienat rem redibendo uenditori , non ut iudicium euitet, sed alias redibiturus;uel si ex alia necessaria causa alienat, locum non habet edictu, ni st . eodem titulo. l. ex hoc, Mil. seq. Et
idem dico si ideo alienat, quia timet sibi
moueri questionem & lites execratur.utast. codem titit item si res. si ult. Item loca habet hoc edictum cum alienatio sit causa suturi iudici j mutandi, ut in l. ex hoc. f. pri.n eo.quia si iudicium esset in choatum inter petitorem & possessorem conia entione iudiciaria se ut per prcccs principi oblatas & iudici insinuatas ac per iudicem aduersario cognitas, cum res csice
litigiosa, si de dominio ipsus uel quasi
quaestio erat, tunc comissi, uitio litigiosi locum hiberet edictum de litiosis. ut . de litigio. Iuli. in Auth de litigio. in prio-eolla. 7. quia prohibite est talis rei ali natio ut ibisci Ihq. D c. qui es, sed res
197쪽
super qua suturum speratur iudicium, noprohibetur alienari ante motam causani
Et ideo illud edictum,& edictu de litigiosis contractib. no concurrunt,sed diuersis
respectibus locum habent. qDatur t autem actio in factum ex hoe edicto ei, in cuius fraudem dc elusionem facta est alienatio, & suis haeredib. & contra haeredes eius ed quem res translata est; Et datur
infra annum,ut st. eo. ti. l. non solum. I. ul.&ll.seq. Datur enim inqua aduersus eum qui alienavit, quem ad intereste conueniat coram ordinario,& ut puto cora delegato per literas contra eum obtentas, ut dolus repraesentet cum possessorem, itff. de rei uend. l.qui petitorio. C.ad exhiben. l ad exibe dum,in quo interesse considerabitur, quanti interest asentis rem non suisse translatam in hominem alterius dioecesis sorte, uel prouinciae, contra quem illum agere oportet ad possessione avocadam per pristinam actionem. Item quanti interest ipsius non habere duriorem, uel potentiorem aduersarium, si in
tentiorem translata suit; quia pontentiori b.pares esse non postumus, ut. eo. titu. l. r. Item aget contra possessorem actione in rem,liel alia actione sibi competente ad rem auocadam siue coram ordinario posse lioris, sitie coram delegato, quem obtinuit contra alienantem, quod est hic speciale; cum alia ς generaliter literae commillio ius sint perlonales, nec ad alios extendantur quorum nomina in literis non habentur it supra de osse. de-l g. cap. cum olim abbas.& c. super eo. de
rescrip. cap. significauit. Sed fallit illud generale hic,& in alijs casibus, quos not. siupra de rescri n. s. sed priuilegium, & Ω-pra de Oisc. dele. f. casu aliter. Vcruntamen si ab eo qui rem alienaverit cons ruatur actor rei aestimationem, dolo praemiante ipsis in posse rem , ut supcrius ut dictum est, non auocabit postea rem a possessore; nec enim habere pol & rem &pretium, i d alteru,ut n.de peti. haere.l. si& rem & pretiit;& rem a pollessore, & interesse ab alienante consequi potest, ut superius dictu est. Item alienator potest conueniri pristina actione, non tantii ad rei aestimationem ratione doli,ut dictum
est;sed ratione preti j quod ex rei uen ditione recepit, quia praeti una loco rei su cedit, ut st. de pecu. l. sed si quis, & in d. Lsi & rem & pretium .st. de te. 2. l. Imperator.& l. se. infra de usu. c. cum tu. In ii. Ede leg., .l fideicommissa. s. si rem . di instaut hicPen. c. ccclesia sanctae Mariae. Sed& si clerico cedatur actio contra lalcum, ut si clericus trahat laicum ad forum ecclesiasticii metsi non fiat cotra uerba edicti,fit tamen contra mentem, ut infra eo. tit. c. i. Nam ille incidit in Derba huius edicti, qui credens se coni leniendum sit per re aliqua transfert rein illam in aliaeausa futuri iudicij mutandi a se, & si seipiendi ab illo in quem transfert rem;sed in mente huius edicti incidit non in uerba, qui dum credit uel scit sibi aduersus alium competere actionem illam priuilegiato uel potentiori homini cedit causa suturi iudici j non mouendi a se, sed ab iulo inchoandi et persi eiendi cui cedit, et in hoe casu cessio est nulla,& is qui cedit,
amittit actionem ut hic. e. t. & C. ne lice. po. l. nulla.Clericus autem dicitur potentior laico ratione ossicij euius contemplatione sortitur priuileξium quo ad forum. Nam alias ratione onicis censetur durior aduersarius & potentior. ut. C. quod metus causa. l. si per impressionem. C. si quacunque praedi. pote ita. l. i. R C si rector prouin. l. una. Sic & tutor ratione ossicii censetur potentior pupillo, & ideo cessio et sacta contra pupjllum non ualet. ut. qui dari tuto. uel Ai. pos autEen. nain ris. Sed hoc qualiter esse potest,ut acti ne cella clerico contra laicum, clericus trahat laicum ad forum ecclesiasticum, ruum actor sorum rei sequi debeat secunum ea nonicas & legitimas sanctiones ut infra de soro compet. cap. si clericus .& capit. cum sit generatu. 3I. quaestio. I. cap. relatum & capit.experientiae.& C. de iurisdict.omni. iudi. l. iuris ordinem. R spondeo, hoc locum pollet habere in I cis illis, in quibus consuetii do est, quod elericus trahat laicum etiam reum ad forum ecclesiasticum,ut infra deso. compet.c.si clericus. Vel ali ter, post et clericus
molestare laicum super re illa quam laicus possidet, super qua cessa est clerico
198쪽
actio, laicus cogetur agere contra laicum super mole ilia , quam clericus ei inscrt. Et tune cicricus conuentus in foro ecclesiallico intentabit actione sibi cessam p- modum reconuentionis. Ccssat autu haeeactio ex hoe edicto in quibusdam casib. aut ii .eo. tit.l. non ibium .g. I .ci I ex hoc.f. si quis aliena uerit.
3 compromitti an polin in causa matrιmonia isti copromitti det in impare numersi, et quare.s compromtium factum in duos en ualeat. 6 . compromissum an ualeat si duo M arbitris po, te, is assumendi tertiis incertum mi statur.
s Arbitriarum est e 1 qui mi. I o Parna m compromissa apposita is postit con
D E ARBITRIS. Rub. In Deditis praeparatoriis iudiciorum
Q ad iudicia ueni. unus. Sed quoniaad instar iudicioris arbitria sunt redacta .ut it . . ti. L i . Nam arbiter partes iudicis assum ita ut iis eo. ti. Di de meis. alia, Pon p uitiis. recepisse. Idco prius de arbitris cit uidendum ' Videamus igitur Quid sit arbitrium. Item in quot du-heat copromitti . Quis possit elle arbiter. de Quib. reb. ualcat co promitti . & Quis sit elicetus arbitrorum. In quibus dimetatiudicium & prona illum . & Qualiter si . I niatur comprom illum. g Arbitrium t est trium actus personarum super ciuili quς- storie, in quasi iudicio contendentiu . Nact iudicaus laborare debet ad inuestigandam ii critatem. ut 3 o. q. s. c. iudicantem. Actor ad intentionem,& ad amplificanda caiisam. Reus ad extenuationε εἰ ad ean diminuendam .ut 4. l. . e. i.Uel sile diffinitur arbitrium secundum AZo. Arbitrium est causa in dicendo iure uoluntarie posita cum certarum personatu interpolitio.
ne is arbitri ictoris, rei. Arbiter i est e Iotest qui non prohibetur a iure ut poteiber homo patersam. sed & filui, sana. arbiter cile potest, ctiani de re patris. n. coistitui. l. sed & filius. & l. quinctiam. Item libertus, sed non seruus. ut st. d.titu. l. Paedius .in princi p.& g. in seruum. Item non resert an arbiter sit integrae fama, uel insanais,ut 3. q. 7.c.infaln S.I. cognit res.& is eo tr. l. Paedius. Sed siccus in uidice. ut C. de dig. l. neque famosi,. C. de infamibus. l. una lib. tr. 5e i. de exces. prael. c. inter dit: cios. ' Prohibetur aut ulte arbiter seruus, ut dictu est item mulier. ut i .co. ti. c. dii cti .Qco. t t. l. ultima, quia ncciudicare pollunt.ut 3. q. 7.c. infamis .f.tria. ff. de iudi . I. cum prator. 6. I.& 33. q. s. c. mulierem; hoe tamen sal Iit in quibusda cellenti bus taminis, quae ratione suae cestentiae S consuetudini, iurisdictione ordinaria & arbitraria utunt tir, at d. dilect: & aliquoties delegata. ut II. q. 2. cu deuotissima S. q. t .c. uereor. Ite in lai Cum compromitti non potest si per rc bus spirituali uias, ut i .eo. tit. c. contingit: quiance de rcbus ecclesiasticis laici iudicare ualent directe,uel etiam incidenter,utti . prox. c. decernimus. i. qui fit. sint legi. c. lator, nisi aut horitate superioris suscipiat
nisi hoc humilita, supcrioris inducat. ut a q. 7.c. nos si incompetcnter: uel nisi hoc fiat ad tollendam oeni sulpicionem contra clericum exortam .ut 2. q. q. c. habet,
3 & c. Mennam. Et notabis i st in causa
matrimoniali nec in laicum nec in cleri ni compromitti potet , ut s. de in intriretis .c.causa in. Et hoc est uerum in causa matrinioni j carnalis: nam in causa matrimoni j spiritualis compromitti potest in clericum,ut i. m. tit c. ex parte.ῖ. de electe. cum inter dilectos. Item prohibetur compromitti in Dracsuna,slardum,aut mutum, seruum, & minorem xxv. annis, maior autem xx. sed minor Σxv. almis p
199쪽
test sumi in arbitrum, sed restituitur si temere auditorium recepit, eum intersit eius litibus non vexari. ut ii eo .li. l. sed si in seruum.f. t .& l.cum lege.& st . de mino
ribus. l. minoribus. xxv. annis subuenitur.
Item prohibetur eompromitti in iudice ordinarium, licente lege: si quis iudex sit, arbitrium recipere eiusdem rei,de qua iudex est,in se ve compromitti Hibere, prohibe ur lege tulia , & si sententiam dixerit, non est danda poenae persecutio. ut Teo ti. l. sed & si in serutina g. i.& 3.q 7. c. infame, .g. si quis uero iudex : & est triplex ratio quare in ordinarium compromitti non possit. Prima, quia si nollet pronunciare, non est et qui es cogeret, cu per or- snaria costi debeat arbiter ad pronunciandum. ut meo.ti. l. r. Secunda, quia si cotingeret se iam, quam ipse tulerit, impugnari, timendu esset ne ea defenderet animow.ut C. de alles. l. nenro. Tertia,quia lex dicit albiti si simi lena esse iudici. ut T. eo. ti. l. i.& C. de iudi .l .rem non nouant, ergo
est alius a iudice, qiua csi inter utrunq. similitudo notetur, aliquid simile esse sibi-iosi non potest, Si secundu hoc intellipes illam l. sed etsi in seruii,sicut sonat, ut sint
duo dicta,c o iudex non nostit compromissum recipere: nec in se compromitti iubere. Contra hane sniam iacit consuetudo, frequenter enim in ordinarios copro mittitur,& ualet quod fit, iaciunt de multa iura ad hoc s.de cle. e. causam.& c. minter dilectos seo. ti. e. dilecti.& e. cum tepore. dc ex parte. Similiter & in delegatos compromittitur,uti. de praeben. c. nisi.i. de praesen .e.literas i. deler. pcria u.
c. exhibita, tu dicas Q prohibitio legalis non habet locum secundum iura ea nonica.Vel si uelis sustinere illam l. sed etsi in seruum,dicas unum esie dictum. l. illius, ct sit sensus udex prohibetur recipere corromi sum iubendo in se eopromitti, ut xlla tiarba, in seve compromitti iubere, expositio uerborum priorum lcgis. Quidam tamen dicunt, etiam secundum leges posse in ordinarium compromitti per Auth.ut diise.iu .s.si uero contigerit. colla. 9.Sed certe aut h. illud loquitur in arbitratoi ediscest in amicabili compositore. Potest enim ordinarius per amicabilem cope sitionem di soluere quae dubia
sint inter partes,ut ibi dicit. 4 Debentiate promitti in impare numeris,quia numero impari Dcus gaudet , s. in unum , aut tres .ut i. o. ii .e. t . Et ideo statutu cst propter hominum ad disientiendum facilitatem,ut Teo.ti. Lite si unus. f. principaliter. si cotingeret tres no concordare in eande seiam obtincat sinia duoru. ut hic. e. i. Quod intsiligo tertio praesente & Otradicente,sectis si absente,tunc enim sententia duoru non teneret ut meo. tit. l. si in tres&l. sicut. Quid si duo proni incient .tertio praesente de tacete,ut nec co- tradicat nee consentiat, perinde habenda est ae si eontradicat. Sed i quaeritur an ira Ieat compromissum si compromittatur ii duosλEt tir q. non, na si dii sentiant, re sine exitii sutura est. Sed cerid solita est Gpromitti in duos, Sc ualet compromi is, S si non consentiunt tunc ordinarius uel
delegatus qui iurisdictione sibi retinuit, pol cogere duos certa cligere dc tertiam per na, ut in d. l. ite si unus .s principaliter, & s. de oss. deleg.e. suspieionis; quavis aliud obseruetur in duobus iudicibus di. scordantibus ac diuersas sententias serentibus, quia illa sitia ualebit quae a superiore confirmabitur. ut iisde re iud. l.duo iudices. a. de rei ulli. e. ul. η t Sed si in duos compromittatur se, ut si disientiant tertium assumant,nce exprimatur is qui est assumendus, non ualet compromisium, uia posisit in assumendo disientire.ut in ict. l. item si unus. g. si in duos. infra. d. ii tui. cap. innotuit. Sed contra infra. cod. ii tui. cap. cum a nobis. Ad quod responderi poterit, quod ibi actum fuit de certis personis assumendis , quamuis non fuissent expresiae. Vel illud locum habet in mediatoribus seu ordinatoribus assumendis, secus in arbitris. Vel ita lud obtinuit ob reuerentiam legati AEc tamile infra, de accus cap.ad petitionem. Vel die, quod illa est ratio quare non ualet compromisium factum in duos ita ut si discordes fuerint tertium a Gumant, quia & in assumendo poterunt esset discordes S se sine exitu res futura esset,
quae ratio celiat cum in unum compro
mittitur, di datur ei potestas alium uel R 1 ali
200쪽
alios assumendi, di sic loquitur contraria ibi proniiciabitur ubi compromissum est. decre.' Potest compromitti iii aper paecu ut ii cod. titu. l. si cum dies. g. si arbiter. niariis causis & temtora lib. potest α su- 9 g Effectus t arbitriorum est ut sententiae
per spiritualibus, ut l. cod. tltu. c.non sane & e. cum olim & c.ex parte, non tamen in laicum, it i. eod. titu. c. contingit. Sed In matrimoniali, liberali, uel criminali
non compromittitur iit. S. de in intcgrc
sti. ocaulani. g. in matrimoniali. Et cii ratio in causa matrimoniali,excellentia sacramenti. In liberali uero,sauor libertatis, quae maiores iudices requirit. ut is . tit. l .non distinguemus. g. de liberali. C. de peda. iudi . l. r. C. ubi caul illa. l. iam dii dum C. ne insta.desee. l. si pater. Arbiter autem non cli magnus ivdcx, sed partius, unde ipsius sententia non est per omnia sentetitia .ut. ff. de his qui uo. in a. l. ild ergo.s. Ex compromitti,,nec ci paretur nisi nactu pomae .ut. C. de arbi. Li. Et haec eadem ratio locum habet, quare in crimi nati non comproniittitur. ut . ii .eo, tibi non dili inguemus.g. Iulianus.& iii l. prae allegata.quid ergo.g ex copromitto.& s.de in iii teg. reli .c. causam. Et cli sciendum si potagi inter partes,ut pronuncietur uno litig. torum presente,& altero absente.utal fCO. t l. l. lieni .g. stari. Item ut unus ex arbitris pronunci et absentibus alijsut .st. EO.ti. l. non distinguemus. g.cu in plures lic agi potest ut compromittatur in Titium uel an Seium, sed is cogetur pronunciare in quem lit: Ptorcs consenserunt. ut. ff. eod. U. l. item si unus f. item Pompo. Item agi potest, ut certo loco pronuncietnr, alioquin ibi pronunciabitur ubi compromisi sum est. ut. si eo. tita .si cum dics. f. si arbiter. Item agi potest ut arbiter pro nuciet, quod sibi utiletur dummodo ei uideatur secundum leges. ut in Auth. de iudi. g. antepe. Sed si actu cit ut certa sententia dicat,nullum est arbitriit,ut is eo. l. qualem. t l Ite albi ter seriatis dieb. pronunciare nopsit, nisi in trib. casib. spraetore cogete, ut ii .eo.tia. si seriath;uel de consensu partia, na hoc inuenio in iudice st. de iud. l. si s xiatis. Item si dies compromissi sit exi -
arbitri stetur, siue aequa sit, siue iniqua. ut iis eo.ti .l diem. I. stari, lumino non sit contra leges sacras constitutiones, & sit soleniter iata,& dolo arbitri careat. Et sic no
naum. Stabitur inquam siniae arbitri metu poenae, si poena fuit copromissum uallatu, quia tunc no emologabitur arbitriu,Lno confirmabitur silia per silentium. I o. die. rum, si paries no contradicat, nec sinia trasit in re iudicata; sed si siniae non stetur,agetur ex stipulatione ad poena. ut C.eod. ti. l. I . infra eo. ti .c. per tuas. Sed si compromitium iasi sit poena uallatu,sed iuram O,
secundu canones ualet. ut infra eo. ti. c. cutepore, copelluntur partes ad obseruantia iurameti ratione. ut j.co.ti.c. no sine. Sed secundu leges non tenet. ut C. Co.tit. aulli. decernimus. Si neutrum interuenit,& j. io. dies contradicatur siniae, agi potest ad intercisci ut infra eo. ti. c. per tuas.si simpliciter sit compromissum siniae stari. ut Teo. ti. l. dic.g.ul. Sed si nullo remedio compromissium ualletur,& siniae infra i o. dies no fuerit cotradictu, emologat arbitriis , ideli confirmatur silentio io. dieru tacite, uel expresse;si cosenserint mani selle, tuetransit in rem iudicatam, agitur & excipitur ex ea, & mandatur executioni. ut C. cod. tit. l.cum antea. infra eo ti. c. yer tuas.
Et quod dico compromissunt uallari poena,intelligo, siue poena numaria, siue res alia suerit uice piae nae promissa.ut sLeod. U. l. litigatorcs .g.& quod ait. Ide hoc intelligo, siue partes inter se poena ad inuice fuerint stipulatae, siue arbitro paena suexit pronailsa; na tunc arbiter poena exacta praestare, uel actionem cedere compelletur ei qui seiae stabit, contra ea qui non stabit; quasi inter partes & arbitrum hoc tacite actu uideatur, & ideo pro lato debet haberi. ut is de praeseri .uer. l. si gratuitas. i. sed si unus litigatorsi poenam promiserit,alter non, compromissum non uatura,tit st. eod. titu. l. si de meis. alias Pop. io let. ut iis eo. tia. si de meis.' Sed quid si ins .arbiter. Item agi potest, ut arbiter cer- ter litigiosos copromi itatur,& cum poenetio loco pronunciet, alioquin si certus I interpositione,& altera pars no stet arbi-