Petri Petiti De ignis et lucis natura exercitationes ad Is. Vossium

111쪽

ria, non tamen ex hac diuersiate aliqua accidit diuersias ρη bilis in formarum fractione, Et paucis interiectis subdit aer enim quanto Iropinquior es aris , tanto tisa rioris dia hancitat , Iimillicris ignis ira quod 1 mum ignis , , supremum aeris es diaphan etias quas 'na , in ρα refractios bilis feri non potis. Vides, ut ex primari Optici sentcntia corpora maxime subtilia ac rara luminis quidem cie factionen faciant , sed quae visu non percipiatur , tantiim abest, ut a refractio aut siderum conspectum eripere , aut omnia, Ut loqueris, turbare possit. Quin ut intelligas vel illum

acrem quem spiramus, licit vaporibus plenum, non multum tamen in hoc quidem dister re a vacuo, propone tibi cubicu una aliquod in cuius parietibus duo

sint foramina e regione aperta, num maius, alterum minus aliquanto Nocte intempesta minori forammi applicetur foris candela accensa , ita ut citis radi per medium cubiculum penetrent ad alterum foramen, perque ipsum erumpant Putet aliquis fore ut cubiculum illustretur ingrestu radiorum. Non aest. Remanebit aeqtie tenebrosum ac si nihil prorsus luminis per ipsum transiret Coia pertum id experientia , ora latitium. Ex quo telligi datur

etiamsi aer ad astra usque extendatur intii eorum lumen suscipiat, non propterea fore tales refractiones in eo lunam is quae cadant in sensus, aut siderum conspectum adimant. Eodem experimento silentium imponeturias, qui Vacua omnia supra atmosphaeram exco coniiciunt, quod noctu in ilio ulteriore spatio quod te irae umbram excedit, lumen nullum cernatur. Denique tutem et fateris in puro acre lucetna noncta visibilem initio capitis i . Quare de hac senten-

112쪽

tia tua a te ad te ipsum prouoco. Nonnulla alia affe)rs incommoda, quae nisi astra in

vacuo moueantur, accidere dicis, quae praetereo propterea quod illa quomodo nostiam opinionem sequantur nusquam declaras. Quam facile igitur ea proponis, tam facile negimus nos .explodimus. Ac nec multum his quae ibidem deinceps obiicis immorandum censeo, fore ut stridor terrae aerem perrumpentis permeantis exaudiatur. Nobis quippe haec nullum nego. tium faciunt, qui terram moueri inficiamur. Vetus est haec terrae motus hypothesiis, a multis recepta, anemine probata, sensui repugnans, 'uod caput est, sacris Literis Solem moueri, terram non moueri tollocis diserte docentibus, quarum fidem qui hic eleuant, non rationibus sed poenis coercendi sunt. Sed de eo paradox abunde Georgrus Polaccus in Anticoponi co, qui Galilaei verba recitat, quibus is sero tandem resipiscens eam opinionem retractauit, cuius diu acerrimus defensor fuerat.

EXERCITATIO XXII. De modo quo lumen patium raucis. DE hac re in hunc modum scribis : de modo merὸ

quo lumen traiicirsati vacua, neq-aquam dubitan

diam, quin omnes rarisa corpore lucidosa sὸ recti ni , plices. ia enim nullam corpub occurrat adquod/mpingant, a quo resectantur, siquitur etiam ut luminis fis,irum

113쪽

quod ii corpore repletum, recti cile poterum . neque igitur in aere erant eiusmodi Aucla igitur vi uni ausum dicere, dum nobis lumen in directum quouersiam ceu lineis quibus danam is ferri nuntiatri id videlicet superest. Nec iam tibi Opticorum nunc principia Qggeram, quae infrinigere nulla tibi est religio. clumbrae te docebunt ii dubitas. Sed Λ vide quantum nostrae simplicitati statua ratiocinatione nudas Nos quaerimus tar tamen recta procedatri respondes quia nihil est quod ipsum a recto itinere deduc . At nimuero non id quaerimus quam libet lumen profluat, sed num id ei a natura insit, ut recta profluar, o quam ob causam quia, inquis, non detorquetur: non haec, inquam, causa est, Vit clarissurae, sed conditio sine qua non Scimus non posse lumen ua rectum progredi, nisi remoueantus impedimenta quae ipsum detorquere possint. Verum neque remotis Omnibus

impedimentis cct diffundi possit, nisi ita distundi

aptum natum sit. Nam si eius natura esset alia quam Gcta linea, puta helico id aut parabolica distundi, cur non ita in vacuo ferre tui Quippe nec a recto suo tramite deduci posset, nisi per eum naturaliter ferretur. Rectum enim S sui obliqui est norma. Nos igitur naturalis istius rectitudinis quam in luminis progressa obseruamus, causam propriam scire volumus, quam quia non aperis, de ea quid statuendum putem, paucis cxpediam Notum est apti Physicos axioma Naturam nihil frustra molita. Ex eo principio causam recti luminis progressus elicio. Nam si lumen recta linea, quae omnium breuissima est, ad res illuminandas

otiis peruenit . frustra Natura flexuosam recta lon-

114쪽

giorem in prouehendo lumine sequatur. Itaque non lumen tantum, sedi alias qualitates recto motu suis causis prodire videmus. Et iam animalia duc te naturali instinctu, ubi aliquo sistere se volunt, ob recta prorsus via, si modo nihil impedit, conten

dunt.

EXERCITAT io XXIII Cur lumen in puncto temporis vasta spatia

permeet.

ALii aliter hanc rem explicant, quorum opiniones referre, excutere non est huius loci. Tu quid erat sententia, consideremus. Sic scribis: Motum autem luminu in vacuo esse in antaneum , ex iis dem constat rationibw: cum enim nihil si quod motum hunc moretur, statuendum necissario lumen muI xisere cum lucente corpore radios eius fatim integros Vparere, nec succe siue prius vicina quam remota, se eodem temporispunaro omnia simul OV Ugrare. Si lux corpus esset secus contingeret, cum nidium corpus simul duobus octa e sepos it, omnia puncta illustrata imaginem lucentis corrris contianeant, sequitur necessario lumen moueri in instanti Itane, r motus luminis in vacuo instantaneus, quia nullum ibi corpus, cui impingat Igitur in cle non momentaneus. At quid magis contra experientiam icto vero non in aere solum, sed S in aqua aliis pellu .cidis densioribus lumen produci puncto temporis contendo, non opus verbis in hac re sed sensu. Quid

115쪽

N Aa in A. IOIclaritis Frustra ergo ab inanitate spatii repetis causam. Perinde alia illa ratio qua a seris non esse lumen corpus quia nullum corpus per duo loca in instanti cratur. Etenim a iccirco lumen per vacuum in instanti mouetur, quia nullo ibi corpore tard.itur, cur non corpus ibidem pariter feratur in instanti ob eandem a istam inriti enim terest corpus sit an qualitas id quod mouetur, mod nihil sit quod eiusnaotui obsistat stippe nemo dixerit, materia qua corpus constat, tardari unpetum, quae potiti ipsum ac

celeraret.

Iam quod ali huius repentinae motionis causam in eo consistere volunt, quod nihil sit in trai sucido luminis propagatio tu contraiium, unde ipsa tardior fiat, nequaquam illi cultatem expedit. Satis enim meo quidem dicio esset oppositionis ad faciendam motus aliquam successionem in ipsa loci intercape.dine, cuius partes aliae ag nti propiores, illae remotiores designari possinit a quibus hi minis illusio numerum S successonem accipiat. Namque in parte spatij propiore agenti prius fieri lumen, quam in remotiore dc loci capacitas, .conditio agentis non saltu

sed continuatione getiatis exigere videntur. Quod considerans Scaliger in exercit. 298. an vere lux in

instanti aerem pervadat, ob hanc ipsam causarire dubitat. Postquam enim soni speciem proposuit, quae

aeque immaterialis sine tempore tamen non defertur, subdita etiam lux in aere est , quc iam si non oporteat moueri propter tutus secte a lationem, tamen quantitatem habe in dimensionibus. Quocirca ita statui, momentaneae huius motionis causam ab ipsius luminis natura

indiuitibili esse repetendam. Namque id quod exse

116쪽

indivisibile est, aut non produci omnino, aut totum simul produci necesse est. Sic forma essentiales in materiam puncto temporis introducuntur: quo argumento adductus est Philosophus ut generationem,eique oppositam corruptionem ab aliis motibus proprie dictis seorsim poneret, quia videlicet, eiusmodi mutationes spectant formam substantialem indivisibilem, sicuti exponit Commentator ad s. Physic pa

Quod autem, lumen sit in diuisibile hine coniectare licet, quod ei inesse videmus id ipsum quod

Philosophi ac Theologi anima humanae praerogatiua quadam attribuunt, dum eam totam in toto corpore totamque in singulis esse partibus docent. Nam de lumen profect totum est in toto pellucido, crotum in unoquoque ius puncto, quod quidem ad

vim repraesentandi attinet. Vt enim totum lumen quod est in toto diaphano, Solem v. g. totum zpraesentat, sic singula eius puncta eumdem Solem totum referunt, ut tot praesto sint imagines, quot puncta illuminata designari possunt. Quod de recte abs te animaduersutia. Idipsum, ex eo cognosci potest,quod lumen seorsim a sua causa ne punctum quidem teporis

manere potest, propterea quod non ex parte, sed totum corpori lucenti a quo manat, applicatum est solius. autem est in diuisibilis applicari unice alaeuii secundum se totum. Ex quo etiam intelligitur, cur lumen ut supra dicebamus, icci accidens, cum a progressu arcetur, in aduersam partem resiliat id enim ita euenit, quia licet in variis receptum est subiectis, ta mei coniunctum semper manet principio suo. Scio haec parum vulgo esse vendibilia, cum multorum etiam

117쪽

N VAE A IOIetiam non mediocrium ingeniorum captum supe- perent, ne dum ab iis intelligantur, qui nihil aliud in natura praeter corpusculorum motus' complicationes concipere possunt. Caete: ut Averrois accr-rimi vir ingeni huic nostrae opinioni adstipulatur, dum in commentario ad particulam 32. lib. 6. Physic duplicem statuit transmutationem, unam de quiete in quietem , altera mic accidens,quae non tam sit Irani mutatio quam finis transmutationis quam in Hi- stanti fieri censet eius autem exemplum dat illuminationem. Et manissum es, quit, quod si transma rationes uent non in tempore : quia junt ne ira smutationum, sinis est indiu ili , o di iri ab illo cuius es Lnis Intelligit illum mationem finem esse propter quem lucidum corpus mouetur, ideo non cile ipsam in genere motus, sed esse in druili bilem, S quia sit indiuisibilis, fieri in stanti.

EXERCITATIO XXIV. An lumen in infinitum extendatur: l:ιnien ex radiis non esse consertum. TV dicta super hac quaesti ne sigillatim excutienda sunt. Primum ita loqueris : Ex eo autem quod in infanti tota producatur lux sequitur etiam lucem

in insinitum progredi si nulla obsient corpora. Si haec bona sit consecutio, quia lux in instanti essiciatur in infinitum ipsam deduci, omnes pariter formas essentiales necesse crit extendi in infinitum. Nam S has in puncto temporis creari Philosophia docet. Quin

118쪽

vim illam Herculei lapidis, qua ferrum trahitur momento in aduersam acum diffundi, monstrat CX- perientiari igitur haec qualitas in infinitum explicatur Mittamus ista Animam humanam totam simul diuina virtute creari haud puto negabisci est enim simplex atque indiuisitis eius substantia veluti intelligentiarum. Quis porro eam etiam dum corporis vinculis absoluta est, in infinitum extendi dixerit 3 esset enim immensa sicut Deus. Idem de reliquis substantiis ab omni materia seiunctis dictum puta Pergis in hunc modum, imus lucem radiare in in nitum suffit hoc sistem considerare , quod quantumus long e ab origine progrcaeicndo magis magi ue dissipeturis , nihil iumen ex hac pereat, sed semper recolligi positi, eadem qua exit quantitate , idque x quacumque santiaci tum autem id figura apposita sic monstrare fata gis Eso, inquas,Sol TH quodcumque aliud lucidum Aonis procedunt radi cumprehens angulo S A C. Dico in L sumque interuallo colligantur radi , aequalem smperiore luminis portionem manIum nrm si ratur in , tantam quoque luminis continet- in G, vel S C, O .ibitque hae ratio in in nitum, dummodo idem maneat angulus,

119쪽

N A A. IO7 illos ur. Haec ratio ellet alicuius in omenti, si lumen totum ex lineis lucidis seu radiis actu distinctis constitueretur, quorum unione vigorem acciperet, disiun-uilone remitteretur. Nam isto modo dici posset nulla pati vallitate lumen exhauriri posse , quoniam separatio de ellentia radiorum nihil mutat , utpote quae sit motus localis , nihil rei asterens aut demens praeter tortalle respectum, aut ut vulgo loquuntur, relationem quandam Veium Cnimuero neque lumen ex radiis consertum est, neque debilitatur, quod is separentur Petunt ista sibi Optici concedi, ut ibi liceat lineas in luce imaginari, ponere ad explicandum eius procellum, de quo aliter demonstrationes nequaquam institui possent. At non continu Phusicus concedat lumen ex istiusmodi lineis complexum esset. Est enim qualitas lumen, quena admodum sonus, odor, S aliae quibus corpora asti-cuantur. Nulla autem neque forma neque qualitas per id diuisibilis est, sed per accidens ratione subie- cui inhaeret. Lumen igitur cum sit qualitas, non ex se diuisibile est esset autem si radiis constaret. Praeterea si radi actu existunt, S iuncta hic ida aestu distincta in coi pol liacenti admittenda sint. At quo

iis quisque tam utilis est, ut in Sole puncta lucidare vera inesse credat 3

Nec vel si lumen recta diffunditur, iccirco ipsum oblongum, aut rectum esse putandum. Nam hac rationem aqua longam recta esset, quia tectae sublimi descendit eadem sinuosa esset, quia talis apparet, cum per meandros errabunda serpit, aut illis figuris

constaret, quas per varios erumpens tubos arbitrio artificis sumit. Vera ratio eiusmodi rectitudinis haec est ,

120쪽

quia corpus lucidum agit sigilli in imo dum, hoc sensu, quod quemadmodum partes sigilli non assiciunt nisi

partes cerae regione positas sic nec lucidi corporis partes nisi aduersa atque opposita subiecta. Eius modi 'ex oppositio non aliter quam rectis lineis designari potest. Hinc autem vanitas eorum redarguitur, qui radios salari globo applicant, aeque stabiles

permanentes ac qui rotam constituunt adeo ut

iidem qui initio Solem in primo ortu circumdederunt , ctiam nunc comitentur, cumque ipso immortales circumferantur. Quod mendacium a Montalione in Optica effutitum apertius est, quam ut confutatione egeat. Haec quippe opinio infamia est potius quam opinio, ut Alberti Magni verbis utar. Iam si lucis natura continua est, neque radiis constat, ut ipse expresse ibidem fateris, non radiorum dissipatione quos nullos habet, sed alia ratione imminuatur necesse est. Quorsum igitur ista triano iii delineatio, cuius latera ad quamcumque distantiam producta aequalem semper radiorum copiam contineant. Nonne haec manifesta est contradictio Madiisne ras lumen constare S mox tamen radios progressu dissispari atque ex quocumquς interuallo incolumes colligi possc autumas. Sed de conditio quam requiris, tuam illam existimationem penitus euerti : Con bii, inquis, haec ratio in in nitum, dummodo idem maneat angulus es pro mensura sanise crescat quoque mem ora obiecti quo tu rator, ae illud i secutam, oelens crysalina. Nam haec conditio cum sit physice loquendo impossibilis nullum enim corpus natura. Ie excrescere in infinitum potest, quoniam omnibus quae natura constant, certos esse magiritudinis 5 par