Petri Petiti De ignis et lucis natura exercitationes ad Is. Vossium

101쪽

applicatur, deprimi hydrargyrum , elindemque ni Vo. ras appulit attolli non posthim quin suspicer in illam

bibi partem qua vacua apparet, aliquam sub ille substantiam, qua calore modo arcitat,mOcbfli rore cogatur. Ignosce infirmitati mea: Vincor hoc algumento, cui quid responderi possit, DCra video Certe quae

pro huius rei explicatione adducis, ne umbram qui dem veritatis habent, ne dum vim huius argumenti fatigant. Ais calida materia ad vitrum applica tione partes hydrargyri tenuiores dissolui, quibus a men vacuum spatium non possis repleri verum a cum sint graues, infra subsistere, tum arctissime , drarg ro cohaerentes, superficiem eius catenus de

primere donec idem ut pondus hydra guri cum in

cumbente vapore seu effluuio suo, atque antea erat solius hydrarg ri. Similiter, theim Oscosio inclusam aquam attolli aut deprimi su as, non quod aer calore rarescat, frigore densetur, sed quia calor ambiens&vitrum permeans nouos subria de producit A suscitat vapores frigus ei seu calor remissior em cit, ut illi eo unde venerunt, redeant. Haec tua est si per hacce obseruatione sententia, qVa quot quantas difficultates trahat, tu temet considetat O. Primum ilia

lud cui persuadebis,h drargyri vapores deorsum subsi- sisteres Nonne ipse initio libri tu , cum de caloris ortu ageres, fatebare corpora cum dissoluuntur, leuiora eslici ideoque ignem, videri sursum tendere Nonne

vapores Omnes atque exhalationes sursum feruntur

Nonne hydrargyrus imprimis, ubi quid caloris sensit, confestinae uolat in sublime Quotus quisque distinorat, quod ne ipsis quidem fornaces, ac vitra ch mi ca, ut ita dicam, gncrar Videntur Z Quo pacto gi.

102쪽

tur aditimum calori appulsum subsistere hydrargyri Vapores, suoque pondere hydrargyrum deprimere poterunt Quomodo autem partes hydrargyri simul dis solui in vapores, atque ipsi hydrargyro cohaerere possunt maec quidem profecto non cohaerent, sed Omnium maxime pugnant. Quae tamen tu ceu Naturae ipsius responsa, ab omnibus recipi iubes. Sed esto, calor eo modo hydrargyrum deprimatri illud deinde explica si potes, cur denuo frigidae materiae contactu tollatur sursum hydrargyrus. Quid dices ran frigus attollit tunc vapores hydrargyri quos calor deprimati

Itane te amor nouitatis excaecat, ut non videas eas

partes, quas a calore solutas fingis toti hydrargyro vnitas coniunctasque fuisse antequam eas calor solueret: quae si tunc chim erant unitae densaeque ac ponderosio res hydrargyrum non deprimebant, quomodo eaedem soliuae leuioresque effectae ipsum depriment Quid tibi deinde molestus sim de thermoscopi, aerem eo contentum a calore rarefieri negas, de vitro vapores qui aquam deprimant, excitari censes. Quaeso si aer non rarescit a calore, ostende nobis aliam causam quae ipsum rarefaciat namque hunc attenuari ac rareseti posse ipsemet falciis initio tui libri Simul ostende nobis qua lege naturae vapores qui sunt acre leuiores in eo enim ascendunt iidem in thermo scopio descendentes aquam deprimant minals : geo ad alia

pergamus. Ibitam 3, inquis, admi crimus acrem vel aetherem enm mom ingred basium, hydrargyro et clom, non Iamen hoc quod futant, posset conting re e neque enim cxcfs ensi haeraret hydrargyriuilia qVM dixim mensura id risuere; a i aequale libranuntum cum hydrargyro in quasi sto

103쪽

N A 'Iextra Iubum enunto. Im non est cur desiliat hydiar gyrus, quia non fuga vacui suspe tulitur intra tubum, sed ab aere externo premente truditur, id eam altitudinem. Quamdiu igitur aer foris incumbit, tandia attollatur in tu bone cesse eae quia illud corpus subtilissimum quod superiorem ubi vitrei partem replere dic mitis, caret glauitate, qua hydrargyrum deprimat. Hic quaeris qui heri possit ut corpus aliquod detur, quod nullum habeat pondus. Ego vero , qui fieri possit, ut existimes omnia corpora esse grauia ' cum videas fumos de vapores in altum attolli. Relinque istas opinationes Democriti atque Epicuri discipulis, qui omnia ex atomorum hypothesi disputant, quorum Philosophia nussum, Natura praeterquam in

Vibrum magmatione fundamentum habet. Caeterum ne suspiceris aio is hane naturam aeth ream me spiritum cuncta replenteni ad euadendum esse conficium, hunc Plato Platonicique omnes Stoici item agnoscunt hunc I Naturae Genius Aristoteles, mistumque clementis spiritum quemdam fatetur. En tibi ipsam et eius vel ba exra de Gen. anim. quibus asserit spiritum in aqua coni meri γιν. - χ ν υχον, αν υ πι πνευ/ c. Apertissime veto de hoc spira Author libri de Mundo λεγετ 3 a ἐτηρος πνεῖ , πιὰν φυτο Oi , -- Παν ωκcυ

tror : Haec inqUlt, ita sera omnibus Ater, Omlmntibus , uni partibus non possint, nisi uno turno continuato stritu co tinc entur. Hi id tibi deinde vulgatis

si os ei siti e 6. AEneid proteram' quibus octatum

104쪽

'L DE IGNI ET L vCIs ille Princeps idemque doctissimus hunc ipsum spiri

tum elegantissime ex Platonis mente asserit. Ne igitur fictilium dixeris, quod tot praeclara antiquitatis lumina unanimi consensu celebrant. Et potius te ipsem stiga, qui iniusta Sc noua huius corporis expulsione non vitreos modo tubos, sed I tot prope immensa Mundi spatia vacua efficis, maturam opulentissimam omniumque rerum copia cumulatissimam, ad extremam inopiam atque inanitatem redigis. Nam sublato omni corpore nec lucem ibi me posse mox

certis documentis euincam.

Veniamus ad tuam methodum dimentiendae aeris altitudinis. Pro aeno, inquis, comper hydramyri cylindrum ad viginti sex pollices, O aliquanto amplis in pianitie eleuatum, in monte tribus pedum mittibin edito decreuisse tribus circiter polcibin Sic iraque pergo res pollices hydrargyri an alciminem pedum 3 octo ram 16. pomice dabunt pedes 26Ooo. Aeras itaque altitudo secundum knc calculum erit, illium sti ue unius DG

e Germanicae

Haec quidem ratio valeret, sit constaret aerem in tota sua altitudine esse aequalis densitatis atque orauitatis Vcium ut iam aduerti, longe aliter se res habet. Cum enim is assidue vaporibus ac fumis e terra ali urgentibus misceatur, hincque concre enim , ut dixi, M pondus acquirat fieri non pol it, ut sit per totum aequalis grauitatis, sed iuxti terram crassiorem grauioremque , quo autem ab ea magis distat, eo puriorem leuioremque si consentaneum cs ' Ex quo

fieri posse intelligitur, ut tanta sit sumima eius partis leuitas, ut non possis diiudicare quanta eius altitudo vni pollici hydrargyri respondeat. Sane cum ita cal-

105쪽

eulum ponebas, non cogitabas quanta iit actas in excelsissimis montibus S m hisce humilibus locis diuersitas, quam elle admirabilem testantur qui eorum iuga conscenderunt. In illo tractu montium crvulanorum unus est nomine Pariacaca miranda altitudinis, quem cum Ios Acbsta ascendisici, in summo eius vertice aerem tam subtilem, tam ab hoc quem inspiramus, diuertiam uenit, ut nauseat vomit correptus animam prope emaret Q DF in tanta aeris diuersitate candem era ustatem esse credat

EXERCITATIO XX. I in i non poste et lumen in acuo feratur. SEo nequc si vacuum concedatur, lux per ipsum

diffundi pollium tua quid m sententia, qui lucem corporum numero X imi hanc quippe corpoream ne palam praedicas. Si enim lux corpus non

est, ne subflantia quidem esse possit. Sane si vera est vulgata substantiae distributio in spiritalem mat

Dat micta corpoream , de quo nemo dubitat Spiritualem f. bstantiam occint, quae Angelorum: nostrarum animarum communis est in quo genere, S Deum Optimum maximum, licὸ inlinita naturae inestabilis maiestate omnes cxcedentem praedicationum terminos,

reponunt. Atque haec substantiae diuisio ita est liceat sic loqui Philosopho immediata,vt inter spiritum quo dixi modo acceptum corpus nihil possit mediuintercedere. Nam quod Veteres vapores quosdam te-

106쪽

nuissimos quibus vita animali una, stirpium continetur, spirithis vocarunt, ecsque medios ceu vi sicut una quoddam inter animam, corpus posuerunt, analogiam di similitudinem quandam, non essentiam ab illis extremis, puta corporevi spiritali substantia distinctam indicare voluerunt. Nam quia spiritus illi animalium celerrime molientur, minimeque sub aspectum cadunt; idcirco cum animai aliis substantiis

separatis quandam societatem habere videntur, maxime si cum aliorum corporum crassitie, tarditate comparentur. Caele um re vera hos spiritus corpora esse nemo unquam dubitauit. Clim igitur lucem non

esse corpus fateare, neque haec ipsa eo modo incorporea substantia dici possit quo Angeli Sc animae

humanae quis enim qualitatem a corporibus manantem suspensimque diuinis mentibus atque animis annumerare audeat fatearis necesse est, lucem extra omnem substantiae ambitum ac genus versari. Non

est igitur substantia lux: ergo accidens Quemadmodum enim inter spiritalem substantiam, corpoream nihil medium est, sic neque inter substantiam de accidens. Valetque haec Consequentia: haec res substantia non est ergo est accidens: hoc accidens non est, ergo est substantia. Denique inter ista non magis quicquam medium esse potest quam inter ens& non ens.

Certissima haec sunt Philosophiae decreta, quae si quis neget se se omnis Philosophia rudem atque imperitum testetur. Iam si lux est accidens, hoc est alicui subiecto per se inhaerens, namque haec accidentis apud Phialosophos notio est quo priuilegio, vel potius iniuria

Natura pervacuum dissimilatur, non video. Hoc arcanum omnibus hactenus Philosophis incognitum,

107쪽

N UT VI A. ys apertius aliquando edissereri nam profecto quae hie

pro eius declaratione attulisti, disti cultatem minime

tollunt Lux, inquis,snω, anima, odor vis magnem , quamuis incorporei, uni tamen aliquid Praeclara

solutio diis culiatis. hii lux est aliquid potest per-

se moueri in vacuo. Igitur 5 lonus, quem ita illa inductione commemoras , in tuis spatiis imagua artis esse poterit nam 5 sonus est aliquid. Ad eum modum reliquae qualitates omnes in vacuo esse poterunt, cum non modo aliquid int, sed et: am incorporeae.

Cur ergo initio tui tractatus negabas ignem per se subsistere , aut poste abstrahi subiecto, nisi sola cogitatione maxinae cum eundem perinde ut animam in- Corporeum censeas. Quae et mox subdis, fateor meum captum excederes itaque faten. ur, non posse

moAera cor us, corpus prae sens sis, ita vici im censeminres incorpo ei, sae iri a potentia ce foris prece an , ue a fonte ju Nane bis mς- ra ira et aiu'. UZm, malum , hic praesciat iam corporis narras, silesqua non pol- sit mouerit ni corpus, inquis praesens sit, cui praesens 3 sibi, an aliis corporibus Quasi vero corpus posis sibi ipsi non esse praesens, aut non possit mota erini si aliis praesentibus. Atqui tu paulo ant astra A terram ipsam in vacuo moueri dicebas: Sup res et telli

res Iaa ora moueantur in vacuo. Quae est a uicin haec similitudo, aut consequentia, ut corpus non potest moueri nisi praesens, sic res incorporea pose moueri in vacuo mi fateor, me esse auum non Oedipodem. Tu illiid si potes solue In tua opinione ignis nihil est aliud quam calor intensus qui sine subiecto subsistere non potest idem hicis causa S subiectum cst. Ita enim in fronte tui libri scriptum est. Qui igi-

108쪽

D IGNI ET LUCI stur fieri potest ut lux sine ullo subiecto subsistari, cum ignis eius causa S subiectum subiecto indigeat 'ndices effectum causa nobiliorem quod concia communem est sensum omnium non modo Philosophorum, sed omnium hominum.Nam causa de principali atque effectrice loquimur non de instrumento vel materia aut eiusdem est atque effectu, speciei sumuocam Scholae appellant aut diuersae, quae iisdem aequivoca nuncupatur. Haec sine dubio effectu semper est perfectior, illa semper soboli aequalis , ut de parente filioliquet. Quocumque igitur te Vertas, ignem aut luci quam producit, perfectione aequalem, aut superiorem reperiesci ac proinde non erit valentior lux

ad subsistendum, quam ignis ipsius causa, subiectum. Nisi forte non concedis perfectius esse id, quod suis viribus consistat, quam quod alienis. Quam si rationem inieris expediendae dissicultatis, non vltra verbum tecum commutabo, sed filuberrimo utar consili Aristotelis, qui vetat Philosophum, quascumque opiniones quis protulerit, persequi,& studiose

109쪽

97 EXERCITATI O XXI. Alia ratio s, quibus vacuum upra aerem asteris examinantur. Non es a stra Mundos,

sed Mundi partes. V Ac v v xi esse omne illud quod supra aerem pa

tet, spatium, in quo astra volvuntur, hoc argumento probas non foret vacuum , is omnia tnIOAHuAd aere aut alia materia sint repleta , lumen et bique cerneretur, ob ve/ὸ non cernerentur. Rura Iro rario um omnia turbaret , quae tamen nam es locis supra aerem P amum

tua inter mundia videamus. a M. Tullius in i de Nat Deor appellat interiecta inanitatis spatia inter Mundos, quos e ite in natura innumerabiles Democritus, eius Simia Epicurus ponebant. Tu vero ea voce uteris ad designara luna spatium quod astra interiaceti, quo apparet te astra totidem este candos putare. Nec dubitas Christianus eiusmodi impia deluamcnta reuocare in lucem refragantibus Literis sacris, quibus expres e proditum, si a reata sis in mi 'ri, mcnnms gentibi qua seu caelo sunt. Nam quae si ni illae gentes sub caelo, nisi quae nobiscum hunc orbem terrarum incolunt Q tibus si ex destinatione Creatoris ministrant sidera, quis dubitet illa propter nos esse facta Hic vero sequitur di ipsa ad hunc LIundum pertinere, citasque complexu ceu partes tener I. Non C litotastra tot Mundi Mundi quippe nomine niuei litas re

tum S persectio intelligitur, quae cxtra se non potest

110쪽

quicquam habere ad quod referatur, sed tota ex sese apta sibique es sufficiens, ut ex Platonis verbis in Timaeo elici potest, qui inter alias proprietates Mundo παρ ira vi tribuit Ἐχεο ς' - ωος e υατος γαιταρκῆ θ λ ω ατον Θεον να. Plures igitur Mundi si sunt, ita perfectos atque expletos esse oportet, Vt minime unus alterius ope indigeat. Quo posito nulla inter eos societas ossiciorum, ordo, aut coniunctio esse possit. Id vero quis de astris respectu nostri huius orbis affirmare audeat Cum igitur videamus Solem S Lunam imprimis, reliquaq; caelestia ita conspirare ad huius Mundi

nostratis salutem, ut ad eam operam praestandam facta esse appareat quis dubitet illa omnia unius Mundi es, se membra ac partes Cum partis ratio in eo potissimum consistat, ut naturali coniugio aliarum , cum ossiciorum societate, tum virium conspiratione in alicuius totius sum ac conseruationem intendat. Haec cum ita sint, Mundorum illam multitudinem atque intermundia ab omni prudentum Philosophorum coetu ac professione summouenda censeo. Reliqua videamus : Si inquis, intermundia aere aut alia materia essent repleta umen ubique cerneretur, astra ve

ro non cernerentur: iram radiorum omnia rurbaret. Va

lidum enim uero argumentum , quod duobus verbis retundi potest. Fit refractio sed insensibilis. Qilippe aer ille supremus atque aura aetherea, tam absolutae est tenuitatis atque raritatis, ut tametsi illam peruadens lumen frangatur, tamen illa fractio non positsensu obseruari Audi Vitellionem in praefatione libri Io. Hic autem in toto sequente tractatu nomine aerus ignem accipimu , quia licet inter haec si diffrentias e-cifica formalis, O diues rarita in dissitionibus maie-