De victu febricitantium dissertatio auctore Josepho Antonio Pujati ..

41쪽

s XXIV.

desiderare o hisce igitur jure non convenit, quoniam tantum ibi indulgendum es quantum morbus extremis es mollior . Quod si idem cibus sub initiis , aut simpliciter acuti , aut acutioris , ad septimum pertingentis adhibeatur tunc loco , seu tempore non convenire putabat Hippocrates, quia juxta eum, non Doterat aeger ita modice cibatus ad statum usque morbi pervenire neque ures ob tantam alimoniae parcitatem fracta vasa exhausta crisim promovere , eamdemque erre poterant prius vero b uberius alendum, ut aeger sinciat. Potest quoque contraria ex ratione in morbo exquisite acutissimo nequaquam convenire , in quo expedit aegrum extrem tenuissimo victu, omnimoda, cilicet, abstinentia cruciare . In hac igitur aphorismi particula victus tenuis ad acutos absolute non improbatur, sed damnatur tantum, ubi neque genus, neque tempus acuti morbi illum exigunt. Prosequamur aphorismi explicationem. V. Et rursus summe tenuis victus dioisilis. Hic loquitur de vim extreme tenuissimo . Ridenda enim res esset si de eodem , de quo primum locutus est,

quemque, ubi non convenit periculosum dixit, nunc iterum verba faceret, diversa traderet, dicens eum absolute dissicilem, gravemque esse . Qui cum eum comparet extrema repletioni, ut mox satis patet de

extrema inanitione , de totali, scilicet, abstinentia loqui. Revera Leonicen versio, quam Clarissi ergo-mas Pasta recognitam, notulisque auctam utilissime

exhibuit, sic habet qui ad extremum devenit tenuitatis

42쪽

XXV.

gramis es . Ait itaque, absolute victum extreme tenuissimum gravem, dissicilemque esse. Scilicet omnimodam abstinentiam, graviter ab aegris ferri, ac di ficile esse, ut eam a medico imperatam servent. In prima particula damnavit tenuissimam diaetam in mombo acuto, cui nequaquam convenit , eamque vocat imp εραν, scilicet fallacem, deceptricem , a σφα es,

quod est circumvenio, decipio, fallo, ut ut in te pretes verterint periculosam , quod quid majoris momenti significat in altera, non loquitur de periculo victus exacte tenuissimi ; sed Medicos absolute monet, omnimodam abstinentiam se tolerat gravem aegrotantibus esse , eam difficile eos servaturos . Ne quispiam de hac explicatione diversum dictum erat, priusquam sequentis aphorismi universam explicationem perlegerit. Huc usque igitur, ne

que tenuissimum, neque extreme tenuissimum victum abs tute damnavit Hippocrates. VI. Tertia phorismi particula est nam, extremae refectiones discite sunt. Ita versi Valles i. Heurnius habet enutritiones Carteri melius repletiones. Quidam

putant, atque inter hosce Vallesius, hic loqui ippocratem de sanorum summis repletionibus , de quibus superiore phorismo egerat sub nomine athletici habitus, sensumque esse, ut in sanis summae repletiones a cibi copia inductae periculo minime carent, ita ab opposita ratione , contrariorum lege , summas inanitiones, quas abstinentia secerit in acutis morbis, periculosas esse . Sed male, me judice, si ad Hippocratis doctrinam attendatur . Etenim, ut argumentum valeret, inserendum esset , extremas inanitiones sem-

43쪽

XXVI.

1emper esse malas , ut extrema repletiones semper mala sunt. Id autem adeo ab Hippocratica Doctrina distat , ut cum extremas repletiones constantissime Hippocrates reprobaverit extremas inanitiones, omnimodamque abstinentiam , ubi ea convenerit, &praeceperit, collaudarit is adhibuerit . Ita ille septimo aphorismorum prima sectionis : ubi peracutus

es morbus, ct satim extremos alet labores, extreme tonuis o victu utendum es. Itidemque Extremis morbis, extremae curationes optim. . Ad quae allesius serii j-pocrates omnem uvationem summam is exactam tentandam esse, ut de summe tenui visit hoc intelligatur. Quid, quod Hippocrates non sola victus tenuissimi ratione, sed artis quoque, tum Pharmaciuticis, cum Chirurgicis auxiliis, ubi opus erat, atque id aegrotantium vires permitterent, vasa vehementer evacuabat Atque Ca ubi usque ad animi defectum expedit ducere, faciendum, si aeger possit tolerares atque alibi , s acutus fuerit δε- Io ducere siue is annui deli P . um . Summae autem evacuationis ab eo prastitae nobis exemplum reliquit e ubi viro in Oeniade sanguinem se eo Lque eduxisse profitetur, donec exanguem cum redderet. Igitur si Hippocrates contrariorum lege, a summa repletione sanorum argumento ducto , quae semper, absolute mala est, improbare voluisset extremam victus tenuitatem, abstinentiam hanc quoque absistute is quolibet in casu damnasset, cum tamen, ut vidimus, eam ubi convenit praecipiat, ab que collaudet. VII.

44쪽

XXVII.

VII. Atque haec, ni multum judicando fallor, d monstrant , totum aphorismum circa aegros versari, neque ibi de repletione sanorum verba fieri, quae suit quoque Doctissimi lani sententia . Sensus itaque totius aphorismi est victum non extreme tenuissim uni in morbis longis semper periculosum essh; nec mintripericulosum in iis acutis, quibus neque jure , neque

tempore convenit . Uistum porro extreme tenui ilimum , omnimodam , scilicet, abstinentiam, gravem gris esse , itficilem tolerat , quemadmodum summae repletiones iis graves sunt . Quod profecto, neque tenuissimi, neque extreme tenuillimi victus sui adversatur sed commonet, iis in omnibus acutis, omnique acutorum tempore nequaquam utenduna

quemadmodum quibusdam e Cnidiis edicis in usu fuisse libro de victu acutorum tradiderat. Neque verum est Hippocratem ibi Prodicum, QDiatritarios cie tio isti solummodo die cibum aegris dare sueverant accusare volui illa quernadmodum a Fonseca a asseritur. Quoniam de Prodico, sive rodico, lego quidem, eum b exercitationibus, luctis, omentisque febricitantes interficere suevisse ; inediam autem , ut ait Fonseca, adhibuisse, nequaquam ego . Ad Dia- tritarios autem , quod attinet, sive isti a Themisone, sive ab Asclepiade ipso deducantur , quemadmodui ex Celsi, es non obscure intelligi potest Hippocratem contra illos scripsisse, qui plurimis oti eum annis venturi erant, nil eum Prophetico spiritu afflatum velimus, nequaquam dicendum eis. Extitisse a

45쪽

XXVIII.

te medicos , qui ad sextum usque diem aegros abstinentia macerabant; ipse Hippocrates aperte dirit; QCelsus idoneus, locupletissimusque testis, loco laudato asseruit olerique ex antiquis tarde dabant,

sepe quinto die, sepe sexto, id fortasse, et in Asa

et ei in lauto Caeli ratio patitur. VIII. Sed quas putatis suisse summas istas repletio-nzs, qua aegri graves, dissiciles, dentes quoque, si vultis Ode iis enim dicit χα ς τὶ χαλερους autem, non modo audit dissicilis, gravitque, sed etiam da- innofuso vocavit Hippocrate. Forte eae, quae Omparantur victu , cibisque sanorum 8 Haud aedepol.

Constat quidem ex Galeno a sui e Petronam , seu Petronium quemdam, qui vino, carnibus acute a grotantes alebat sed hic Hippocrate posterior fuit, ac propterea dici nequaquam potest , de ac , adeo damnanda methodo , Hippocratem loqui potuisse Absre nequaquam duco hic vos obiter unum monere. In indice Galeni ab meritissimo Bras avola consecto, ter Petronas iste nominatur. Bis ex libris de compositione Pharmacorum per genera : semel ex Commentario laudato super victu acutorum . In libris medicamentorum e genera, non Petronas, sed Petronius a Galeno dicitur. Cum autem ab Eruditissimo Danielemi rico b Petronius ponatur inter Asclepiadis discipulos nimium profecto suisset , si adeo a Praeceptore deflexisset, ut cum iste primos dies aegros abstinentia premeret, ille carnibus, vinoque nutriret. Probabile itaque non est Petronam unum , eumdemque cum Petronio

46쪽

XXIX.

tronio suisse . Sed ut eo , unde digressus sum regrediar , agit ibi Hippocrates vos forsitan mirabimini: de plenitudine, quam tota tisana aegris , quibus aliena erat , inducebat . Quod ut demonstrem idemmet Hippocrates cereum mihi lucebit. IX. Textu quarto acutorum, de iis agens, quae a Cnidiis Medicis ignorabantur, ait : Cur nam in acutismo, M aliqui medici omne aevum terunt tisanas non col eas exbibentes , i recte se mederi putant Z Aliqui veto plurimi faciunt, ut nullum hordeum aeger devoret, magnum enim a ferre detrimentum arbitrantur , veram per linteum excolantes succum exhibent. Quidam vero ipsorum , neque Ptisnam crassum dederunt , neque succum, atque partim donec ad septimum diem perveniat, partim vero perpetuo,

donec judicatus fuerit morbus. Hic si memineritis, quod in dissertatione Elementari vos monui , Galenum totam tisanam , non minus tenui, quam pleno vimii aegrotantium dicavisse ; videbitis Hippocratem aperte loqui de quadruplici victu diversiis acutorum generibus accommodates de pleno, scilicet, tenui, tenuissimo, extreme tenuissimo . Hippocratem vero existimasse a tota tisana aliquando aegros nimium impleri, ex textu septimo libri ejusdem palam fit. Ibi postquam e de consectione tisanae , 5 de illius vim tutibus verba fecit, subdit quod si quis aegro, cui

ea tota nequaquam conveniat, totam dederit, antequam huic cibo aptum illum reddideri ex iis v ro, quae subjicit, mox recitabo, tunc solum non aliena huic aegro tota tisana est, cum morbi vehementia remiserito multimode eum laeserit. Etenim

verbi eous sunt ipsissima Hippocratis verba quibus

e bus

47쪽

cibus intus conclusus es , s quis non facta deorsum euatione sorbitionem dederit hic totam tisanam so bitionem vocato dolorem , si adest, amplius exacerbaverit, o si non ades satim induxerit , ct spiritus dein fet En nimia repletionis effectus Paulo autem post Duin etiam si lateris dolor assiduus est, ct ad calefabio iano remittit, o sputum non prodit sed citra putrefactionem ac concoctionem valde viscosum fit s non solverit quis dolo em,

aut ventre mollito, aut tena secta, utrum tandem borum conducet; tisanam autem ita babentibus dederit I ita mors talium contin et Textu vero decimo, de tempore exhibendae sorbitionis agens, cujus oblationem protrahendam docet , donec calor ad pedes descenderit; priusquam ad usum tisanae integrae deveniatur, ait, illius Cremore aegrum alendum esse. Non ne ex hisce patet eum timuisse, quosdam ex acute aegrotantibus a tota tisana nimium repleri Ab hac igitur in quibusdam aegris nimiam repletionem timebat,is de hac repletione nimia in postrema phorismi explicati particula agit non autem de repletione aegrotantibus inducta per cibos, qui solis bene valentibus conducibiles sunt; multoque minus de nimia sanorum repletione, quam sub titulo athletici habitus superiore aphorismo agitaverat . Vidimus igitur non reprobari hoc aphorismo victus tenuitatem in morbis universim acuti sed in iis acutis selum modo, in quibus non convenit quin eodem tempore, eamdem implicite commendari ad eos, quibus convenit. Qui enim ait eam periculosam esse ubi non desideratur verbis iis eamdem approbat, ubi expetitur. Nulla igitur inconstantia in Hippocratica Doctrina super vitius tenuit

48쪽

XXXI.

te, cum haec commendetur ubi convenit, improbetur autem , ubi nequaquam conducit.

X. Sed qui inconstantiam in Hippocratica doctrina objiciunt, hic nequaquam se sistunt . Objectione, quam ditatuimus, viam ad majora sibi parare nituntur ad ostendendum, scilicet, Hippocratem a tenu-jore victu in acutis medicos dissuadere voluisse, amplioremque alimoniam cillis concedendam absolute praecepisse ; eumque in ea sententia suisse ; quod si

in victu acute aegrotantibus instituendo errandum sit, minus sit malum peccare in ampliore, quam in tenu-jore victus regimine . Quam sententiam sibi firmare videntur sexti aphorismi primae sectionis auctoritate, qui sic habet: In tenui victu aegri delinquunt , quo D,

ut magis edantur. uici que enim error committitur ma

jor in hoc quam in paulo pleniore victu . Propterea etiam funis periculosus es valde tenuis, exquisitus ,

consitutus ictus, quoniam in eo errores gravius feruntur.

Ob hoc igitur tenuis victus, atque exquisius eo, qui es paulo plenior, magis periculosus . Hoc igitur aphorismo haud paucis, neque indoclis viris visum est , Qvidetur, contraria omnino iis ab Hippocrate tradi, quae alibi habet de victu acutorum. Rorarius, ut de uno sane osti, pro cunctis loquar , in contradictionibus Hippocratis ait victu pleniori potius , quam parcior alendos esse aegros palam tenet I apbori . sectione apboris s. inquiens in victu tenui M. Ut vero, iste lii veram ippocratis doctrinam cum aphorismo concilient, omnino diversa a sensu verborum, auctoris mente tradunt. Ea prosequi nimis longum soret: dixisse suflecerit , Clariss Hippocratis Explanatorem Valle-

49쪽

XXXII.

Vallesum, ut ut plenioris victus amantior, sinistrum adeo de istorum Commentationibus judicium tulisse ut scripserit: ibi omnes bis interpretationes, displicentis

tum quia nulla earum videtur verbis quadrare , sed comparatae Mentur solum ad argumentorum dilutiones, ad

fugam; tum etiam c. At illi serendi sunt; quia quamvis verum aphorismi sensum minime assequantur nihilo minus manibus, pedibusque faciunt, ut aphoris

mum cum reliquis locis concilient, atque Hippocratis de victu acutorum doctrinam sanam , tectamque

servent. Minus bene ii facere videntur, qui ab apparente phorismi sensu decepti, reliquis auctoris locis inconsultis, & ratione, observationibusque totius medicar antiquitatis insuper habitis, absolute pronuntiant, ad mentem Hippocratis eos agere medicos qui ampriore victu aegris indulgent; ac potiorem eam

Praxim existimant , quae uberius acute aegrotantes alit putantes, errores plenioris victus facilius corrigi, quam levioris . Horum sententiam is rationes examinabimus , postquam verum aphorismi sentum

explicuerimuS.

XI. Cum primis maxime mirum videri cuilibet debet, Galenum , acerrimi ingenii virum , oculatissimumque, atque in Hippocratis scriptis, doctrinaque versatum, magni magiitri discipulum, quidem , sed non mancipium , adeo nullam in laudat aphorismo contradictionis notam cum Hippocraticis Dogmatibus, neque ullum , vel leve argumentum in plenioris victus favorem, non dicam jam vidisse , sed ne suspicatum quidem fuisse ; ut postquam de diversa aphorismi in antiquis Codicibus lectione verba fecerit,

50쪽

XXXIII.

quaeque obtinet , utpote quae universaliorem aphoris. mum faciat, praetulerit paucissimis, ver aphorismi sententia explicata, subdiderit quae vero de apiari osequuntur, sunt manis a. in meritissimus Vallesius, qui vulgarem dissicultatem in aphorismo sibi videre

videbatur, dixit: Frigide admodum interpretatur Gai nus sententiam hanc Hippocraticam , alioquin difficilem intdummodo, ne quis ad eam Barbarorum medicorum auctoritate occupatus accedat; si ab iis opinio fluxit ea contineri praeceptum de victu pleniore acute aegrotantibus adhibendo, quemadmodum nos suo loco apertissima, ita me Di amento facillima est XII. Sic habet prima phorismi particulaci in tenui mictu aegri delinquunt . Prosecto aequivoca dictio haec est fgnificare enim potest aegros delinquere dumo nui victui se se submittunt. tenui vimii submitas delinquere. Si errant se se tenui victui submittentes; ideo errant, quia noxiam sibi rem praestanici si tenui victui submissi, eoque utentes , in aliis errant; culpa non est in victu , sed in aliis , que peccant, atque in semetipso, qui peccant . Unde vero scire

poterimus, num errent eo ictu utendo , ut propterea electus victus malus, damnosusque censendus sit; an vero in aliis, quae patrant, postquam victui tenui se se submiserint, eoque utuntur Ex iis, quae in a-phorismo eodem sequuntur: Quicumque enim error committitur , major in boo It quam in paulo pleniori ictu. En rem in aperto positam . Noxa non est in victu, sed in erratis, quae cum eo victu, scilicet, dum eo uictu utitur aeger, patrantur . Ambiguitatem itaque sententia tollamus eam aliter efferentes: In tenui via