장음표시 사용
21쪽
erit omnium maxima, tum illa quatuor,quae ad rationem ferenda legis pertinent, ordine curabimus Vt, a quo genere hominii, quibus in locis,quibus temporibus,quibus de causis latilege unt,explicemus. IVS OMNE, aut anatura est, aut a consuetudine , aut a legibus.
Ius naturae ipsum per se, sine consuetudine, o legibus, ad optimam vitae conditionem fatis Grat satis enim beate viveremus, si naturam ducem sequeremur sed quia,quod iustum,& laudabile est, multi, vel quia sunt hebetes,non intelligui, vel quia sunt improbi,dissimulant 4dcirco, ne peccantibus daretur excusandi locus,
scripta lex est,quae quid agedum, fugiendumve
esse perpetuis literarum notis testatum, atque expressum ante oculos poneret. Est igitur lex tanquam prςco, qui suggerente natura, iustitiam civibus enunciat cuius vocem,qui volentes auribus percipiunt, eamque fideliter animo custodiui; ita vivunt, ut virtutem avitio facile distinguant,vi ab altero, tanquam a pestifero angue, refugiant, altera amplexentur, lamabilem prae cyteris rebus existiment. verum,quia publicares ita cum priuata coli re ut altera alterius commodo nitatur, nec fere, nisi utrique recte sit,diu vigere .stare ciuitas ulla possit; propterea,quae utrique consulerent, leges, aliae
pro statu reip. aliae pro singulorum utilitate, diuersis temporibus latae sunt fuit igitur mitis publicum,d ius priuatum .Rursus quia publica
22쪽
sunt infirma, si separentur a diuinis iublici iuris facta diuisio est, ut alicra pars ad religionem, altera ad res humanas pertineret Ius priuatum ne ipsum quidem simplex est, sed leges
quidem omnes de rebus humanis, alias tamen de iure ciuili,alias de criminibus continet. Primum igitur nobis agedum est de iure publico, deinceps de priuato. primum de publico diuino, deinde de humano item de priuato, primum eo,quod ad ius ciuile pertinet, secundo loco de co, quod crimina persequitur. Rii A m lcges aut a regibus lata sunt, aut ab iis magistratibus, quos regno sublato, alios aliis temporibus creatos, ciuitas habuit ipsas leges magna ex parte alicunde sumptas facile crediderim. non enim dubitandum est, quin, cum ea tempestate in Italiari Albani, Sabini, iraeter ςteros Etrusci floruerint , cuinq; Albs Romulus,in Sabinis Numa,Priscus etiam matre Etrusca,patre in Etruria orto natus esset ad suam quisque patriam respexerit, ina, qu in iis populis probabiliora videbatur instituta, delegerit, Romaeque legibus sanxerit a Lacedaemonii ctiam nonnulla, ab Atheniensibus multa ad ius constituendu video derivata nam fere,quaecunque in X LI. tabulis deccmuir scripserunt, de Solonis legibus translata sunt nec vero, ab ingenio pauca, atque a prudentia esse deprompta, credendu est, praesertim in rep.
cum in magnis opibus imperij, pro vario cru
23쪽
euentu, noua iura temporum necessitas expri meret Regum aetate non multas in urbe leges
fuisse existimauerim: non solum, quia regum iussa pro legibus erant ad eos grauissima quaeque deferebatur, eorum omnes dicto annuere, imperio parere cogebantur verum etiam , quia ciuitas, neque dum populo fatis frequens , neque opibus locuples, legum multitudinem non cie siderabat inter paucos δί assiduis bellis
exercitos, nondum licentia,non tu plane vis emerserat non luxuries, non illa, qudi fere opes Consequitur malarum artium lues in urbem inuaserat regibus exactis , simul cum publiciso, pibusi nata noua vitia sunt,4 ea,quae fuerar, aueta tunc, ut ad varios morbos diuersi medicamenta uestigati, inuentaque sunt sic ad ea mala,quae manare coeperant in ciuitate, comprimendi, atque sanandi, varia legum genera peperit necessitas neque tamen reges pii leges neglexerunt poterant omnino, quicquid vellent, sed voluit nemo, nisi quod liceret quin, ut ait Liuius, ab ipso statim urbis primordio Romulus, rebus diuinis rite perpetratis, Vocata ad concionem multitudines, quae coalescere in populi unius corpus nulla re, praeterquam legibus, poterat, iura dedit quem Numa subsecutus, multo etiam magis ciuitate legibus excoluit,&ab armis ad religione, bonosque mores totam traduxit omnesque deinceps,praeter Su'perbum, Ita regnarunt, ut, quod idem Liuius b. i.
24쪽
alio loco tradit, Brutus idem, qui latum gloriae, Superbo exacto, meruit, malo publico vel maximo id facturus fuerit, si, libertatis immaturae cupidine, priorum regu alicui regnum extorsis . set quare chim ipsos moderati ingenij, Optimique exempli fuisse constat , tum leges habuisse, quarum ad praescriptum uniuersos ciues Vivere voluerint. quibus de legibus, deque iis, quae postea latae sunt,ita summatim agemus,nihil tameVt patiamur desiderari, ac primum de publicis de inter has primum de iis, quae ad religionem pertinent, agendum est. I publicaede sacrisi de religione iam inde a primis regibus Romulo, S Numa,non sane paucς institur sunt. sed ante omn1a , Romulus Idetur, nequis unquam suas leges, aut sua facta possiet infirmare, legem illam, quam regiam Vlpianus vocat, de suo imperio tulisse cum populiis, ab
eo rogatus,omne suum ei, in eum imperium, Omnemque potestatem contulit. Hoc facto, ad inducendam religionem animu adiecit:& cum
religione securitate simul ciuium spectauit de ipsa enim urbe id primu statuit, ne quis, nisi per portas, ingrederetur, egrederet tirue Moeniassecrosancta Tent quam legem videtur Cicero significasse in I I. de Natura deorsi, cum ait,muros a Potificibus habitos eme fractos, quos violare nefas esset. Ita,ctim tua Romulus, 3 publica si lute religione muniisset, sanxit deinde,
idque semper seruauit, ne quid publice inau-
25쪽
gurato fieret vidit enim reliquas leges, quas ferre de rebus humanis cogitabat, haud paulo . plus in notio,varieque multis ex locis coquente populo habituras esse ponderis, si cum quadam erga deos pietate coniungerentur: quandoquidem id esse quasi fraenum videretur ad impetus animorum reprimedos, hominesque in officio, rectaque ratione continendos Atque hac quidem de lege ita loquitur Cicero in III. lib. de natura deorum , ut ab ea fluxisse Romani imperiimagnitudinem significet Romulum, in Quit, mihi persiti adeo, auspiciis sistitutis iecisserundamenta nostrae ciuitatis.Tum sacris rebus
ac ritibus prcesse principes ciuitatis,hoc est, patricios, lege iussit qui, diuina tractari a plebeiis hominibus, neque pium, neque decorum iudi
caret siquidem ea, quae vim habet necessitatis, inopia faceret,ut eorum non modo manus labe rerum vilissimarum foedarentur, verum animi quoque tum cogitadis, tum etiam patradis sceleribus inquinarentur. Addidit aliam legem, ne in templo nocturnae vigiliae haberetur optimo sane consilio, primum, ne quid per noctem minus caste, minusve pudice, facrorum specie, committeretur quod fieri plerunque contigit; deinde,ne qua fieri coitio, ne quid iniri aduersus ipsum, publicamve rem occulti consilij, ne
quid insidiarum tendi posset ad quam legem Cicero spectauit, cum in suis legib illa scripsit: Nocturna mulierum sacrificia ne sunto, praeter b. h.
26쪽
illa,quae pro populo rite fiant. Et quoniam op1nio fabula ru, quibus antiquitas deos admiscere
solita est, familiaritate quandam inter homines deos videtur inducere unde manat primum contemptus, in moribus licentia, deinde ad omne facinus audacia vinculum hoc quoque incolumitatis publicae firmissimum sapientissimus rex futuru putatiit, si poenam iis lege indiceret,qui fabulosa de diis figmeta credidissent. Quid illudὶ ubi diuersa religio est, tollitur societas, consuetudo . ex eo facile odia,&cx odiis seditiones existunt quo saepe malo ciuitates in .
tereunt prouidit hoc Romulus,cauitque, legelata, ne deos peregrinos,praeter Faunum, cole rent, neve sacrificia externa facerent. Has leges,d eas, te quibus infra suo loco agemus,videtur comitiis curiatis tulisse. qua de re Pomponisii riscosulti verba recitabo Romulus, inquit, populo in X X X. partes diuiso, quas Curias appellavit,qubd timc rei curam per sentetia carum
partium expediebat, leges quasdam curiatas ad populum tulit: tulerunt xsequentes reges, quae omnes conscriptae extant in libro Sex. Papiri ;qui fuit illis temporib',quibus Superbus, Demarathi Corinthi filius isque liber appellatur ius
ciuile Papirianii. Haec Pomponius. Verum in Romulo temperati fuit ingeniti, quale scilicet nascentis urbis initia postulabant, tum ad rem bellicam,tum ad religionem accommodatum.
Numa totus in re diuina fuit itaque ad eos
27쪽
sacerdotes vitios Romulus instituit, qui sexaginta fuerunt, ipse alios praeterea adiecit, faminem Dialem, Martialem, ii irinalem,Virgines Vestales quatuor, salios Marti Gradivo duodecim, pontificem maximum ex patriciis,cui Omnia sacra tum publica, tum priuata commisit. haec, non dubito, quin ad perpetuitate legibus sancita sint, sicuti alia multa, quae religionis caussa tum ab aliis regibus, tum a magistratibus in rep. constituta sunt. Regibus eiectis, lege tribunitia omnes leges exoleverunt ponam enim eiusdem Pomponi verba iterumque cα-pit populus R. incerto magis iure, consuetu
dine aliqua ti, quam perlata lege idque propς
X. annis. postea placuit,publica auectoritate X. constitui viros, per quos peteretur leges a Graecis ciuitatibus ut ciuitas fundaretur legibus: quas,in tabulis, aeneis perscriptas, pro Rostris proposuerunt, ut possent apertius perspici da trimque est eis ius eo anno in ciuitate summum, uti leges corrigerent, si opus esset, interpretarentur, ncque prouocatio ab eis, sicut a reliquis magistratibus, ferct. quii ipsi animaduerterunt aliquid deesse primis . legibus ideoque sequet anno alias duas cistae tabulis a dic certit. In his legibus quas centuriatis comitiis X. viri tulerunt, multa proprie de iure diuino sancata
esse, necesse est: siquidem ita diligenter , cita copiose scripte sunt,inspectis priusi sapientis simi Solonis legibus, si aliara Graeciae ciuitata b. iij.
28쪽
institutis,ac moribus, ut vel aetate sua Liuius,ita immenso aliarum super alias ac cruatarundo uiri numero fonte tamen omnis publici priuatique iuris, Ici. tab. esse dicat. sed de sacris ritibus pleraque,Vetustate obliterata,euanuertit non nutila de legibus ad creandos sacerdotes pertinentibus,veterum historiarum, ac monimentor Una Ope,quasi scalmus e naufragio seruata sunt. Atque hoc degenere ut primis temporibus ordiari unde veluti per gradus ad postrema descedam leges inuenio Romiliam prim si, qua cautum est, ne iij, praeter patres, S magistratus, sacra inirent, peragerentve deinde tribunitiam, Sextiam Liciniam,v x. viri sacroria, non, Vt antea, Omnes patricii, scd ex parte dimidia de plebe crearetur item aliam tribunitia, Ogulniam, Vt, cum quatuor potifices essent, placeretque sacerdotu numerii augeri,quatuor prTterea pontifices, quinque augures, de plebe omnes, allegeretur: ut omnino octo Pontificu nouem augurum numerus fieret iam enim inter plebem senatum, hoc est inter inopes c durites, peculiare malum in liberis ciuitatibus erumpere discordia coeperat, seque plebs, quasi profanam, a sacris amoueri querebatur ideoque tribuni pl.
aduersante senatu, ad extremum, latis rogationibus, obtinuerunt, ut sacerdotia communicarentur. Fucre praeterea de cooptadorum facerdotum iure partim pro plebe, partim pro collegiis latae, tribunitia Cn. Domith, consularis, L
29쪽
ROMANI S. 1 Corneli Syllae dictatoris, tribunitia T. Ati Labieni, consularis C. Caesaris, costi laris deinceps M. Antoni, cum enim, veteri lege, ac more,
augures ab auguribus, pontifices a potificibus, reliqui sacerdotes a suis quique collegiis crearenturn unu Spontifex maximus a populo,quod
omnium pene historico rhy, Liui maxime testimonio constat, Cn. Domitius tribunus pl. Neronis imperatoris atauus potificibus offensior,
quod alium, quam se Di patris in loc si cooptas.sent,lege lata, ius facerdotum subrogadorum a collegiis ad populu transtulit, eo anno, quo C. Marius tertium consul fuit nec multo post ipse pontifex maximus populi suffragio creatus est, opinor in locu Q Seruili Caepionisci ut ex Valeri lib., 1. licet coniicere huius legis in I I. in
Rullum agraria oratione Cicero meminit his verbis, Hoc idem dei teris sacerdotiis Cn. Domitius tribunus pl.vir clarissimus tulit,quod populus per religionem sacerdotia mandare non poterat , ut minor pars populi vocaretur , ab ea parte qui esset factus, is a collegio cooptaretur. sunt etiam haec in oratione pro C. Cornelio, Quid Θ auunculus tuus, clarissimus vir, clariss1-m patre, avo, maioribus, credo silentio, fauete nobilitate, nullo interces re comparato , populo R. dedit, potentissimorum hominum collegiis eripuit cooptandorum sacerdotum potestatem. Existimo autem hac lege permis.1um, ut absentes etia possent petere Cacerdotia.
30쪽
nam eam, ut opinor, significat Cicero, cum ad M. Brutum ita scribit Ciceronem nostrum in vestrum collegium cooptari volo. existimo omnino absentium rationem haberi sacerdotum comitiis posse. nam etiam factum est antea. Caius enim Marius, clim in Capadocia esset, lege Domitia factus est augur nec, quo minus id postea liceret, ulla lex sanxit Postea L. Sylla, rerum potitus, cum alia multa cotra populum, qui Marianas partes fouerat, tum hoc sanxi ut rursus sacerdotes a collegiis crearentur de quo sic Pedianus in diuinationis commentario: His x annis, victore Sylla, bellis ciuilibus spoliatus est populus R. potestate tribunitia, iudicandi iure,arbitrio creandorum sacerdotum. Sed quemadmodum legem Domitiam abrogauit
sua lege Sylla: sic legem Syllae, aliquot post
annis, T. Atius Labienus tribunus pl. abrogauit, Domitiamque restituit . fecit autem hoc auctore C. Caesare qui,si populus, manda lo sacerdotio suffragium ferret,se,qui popularis admodum erat,pontificem maximums in demor tui Metelli P0 locum,creatum iri, n5 sine caus si putabat quod re comprobatum est nam, P. Seruilio Isaurico, d Qu. Lutatio Catulo, consularibus viris,ac prouecta iam aetate, deiectis, ipse, nondum praetorius, in amplissimi sacerdoti gradu ascendit. Tulit C ipse legem,non quς a Labieni lege discreparet, fuit enim uterque popularis sed que nouum aliquod ius adscribe-