Caroli Sigonij De lege curiata magistratuum, et imperatorum, ac iure eorum, liber

81쪽

Io prout res inciderat,mandabantur. postremo, UIod i ,

dicium mandatum plebiscito illis consulibus extraordia narium uocas, cum esset iis temporibus maxime. ordinat i lrium,quibus quaestiones certos,ut dixi, no habebant praetores, sed modo consulibus,modo praetoribus, modo di- ctatori committebantur.unde scripsit Pomponius D. de

origine iuris . Quia de capite ciuis R. iniussu populi nori erat lege: permissum consulibus ius dicere,propterea quaesiones constitiuebantur ὀpopulo, qui capitalibus rebus praeessent. Atque ita ordinefactu inest, quoad praetores has quaestiones sortiri coeperunt, ut scis, post L. Pisonem inpl. qui primus legem de pecuniis repetundis tulit,& quaestionem eam perpetuam fecit.summum e go domῖiudicii significat: non ut cum consilio iudi cuni leognoscerent, sed ut pro suo arbitrio de re decerne, rent. Quocirca cum dixi, consulibus non fuisse ius belli gerendi in urbe sine summo ἐ.c.extra urbem sine prouin cia aut sine lege curiata, non incommode dixi: neque eqnim illud intel lexi quod obiicis, extra urbem habitune duobus modis,aut cum prouincia sine lege curiata aut stne prouincia per legem curiatam, uerum illud, sine pro uincia non habitum, quia imperium ordine non desere batur nisi et,qui prouinciam ex s.c. sortitus esset, aut sine lege curiata,quia non erat satis,sortitum esse prouinciam

ex s.c.nisi imperium etiam ex lege curiata accederet. ex

quo apparet ininia omnia illi incommoda esse,quae tu ex hac oratione deducis. Ac de iis quidem, qui summo s. c. ornati sunt, hactenus. De iis autem,qui,legem Corneliam male interpretati, sine lege curiata se in ptouinciis,quas ex s.c.obtinerent , ' imperium habere posse existimarunt,res in hunc modum i

administrata est. Cum Cornelius Sylla dictator legem ta

82쪽

qui ex S. c. prouinciatia obtinuisset , in ea imperium haberet; quoad in urbem reuertisset, atque hac ratione prorogationem imperii sustulisset, dedit occaso nem Appio consuli legem Corneliam peruerse interpro tanti ut etiam sine lege curiata se imperium in prouincia habere posse existimaret . ac legem curiatam .utilem pori tius,quam necessariam diceret.credo,quod qui legem curiatam non haberet , a senatu uiaticum impetrare nota posset. Locus hic est in epistolis ad Lentulum. Appius consul dixit in senatu, ne, si licitum esset, legem curiatam ferre Vortitu

rum cum collagaprouinciam, si curiata non esset, comparaturam cum

xinega,Otibi successurum. lagem curiatam consuli ferre opus esse,ne xesse non esse.se,quoniam ex S.C.prouinciam babere lege Corneliora perium habiturum, quoad in urbem introisset .sunt qui putent, re non. posse decedere,quodsine lege curiata twisuccedatur. libro II I. ad fratrem. Appiussine lege curiata tonfirmat se Lentulo nostrosucces.s 'm S ad Atticuria piassine lege suo sumptu in Ciliciam cogi

Si ergo Appius sine lege curiata, suo sumptu, in pro Upeiam ire uoluit,quam ex s.c. obtinuerat, si dixit, lege curiatam consuli opus esse, necesse non esse ,& se sine ea per legem Corneliam imperium babit in um,profecto te'

sem curiatam utilem esse iudicauit, non 'necessariam utilem autem, quod potestatem daret uiatici a senatu impet gradi. Tu uero cum hars omnia nega ,inconstantiam tua duabus rationibus indicas,una,quod c si quodam in oco, scripseris , te dubitare, ian lex curiata in prouinciam exituris iuerit necessaria, nunc dicis, eam sine ulla omnino exceptione necessariam esse;altera,quod cum in i I r. de comitiis it scriptum riliqueris, i cesse eratJo sumptμ .

83쪽

.. CAROLI S IGONII Ilegem curiatam ius dedisse uiatici postulaendip nee sen iis si te interprete lex curiata ius obtinendi a senatu fuimptus dedit, atque sine ea Appius suo sumptu ire cogitatauit eam utilem ex Appii interpretatione fuisse,non necessariam. Quam sententiam ego sequutus, uerba illa, cur

tam opus esso, necesse non esse, itilem,non necessarium esse sum interpretatus. quum odo Cicero idem loeutus esset in ora rore: Aristoteles adiunxit tertium genus, quodsi opus est, tamen in nus est necessarium. hoc sensu. Aristoteses adiunxit urti rheia toricae genus demonstratiuunt,quodeciam si utile est co gnoscere ciuili oratori propter copiam,&facultatem Orationis, quae in eo sese effundit taliae sine eo esse ciuilis persectus orator potest.ciuilem autem oratorem dico,qui in consiliis & iudiciis, quae duo continent ciuitatam uersa tur. aut si utile est ciuitati ad laudandos λrtes uiros, non tantam tamen habet necessitatem, ut ciuitatem cotineat, quantam reliqua duo,quae utili,& iusto continentar.quorum con clatio ciuitatem essecit teste in Politicis Aristotele Tu uero cum negas opus esse innificare utile esse, ne ostendis,n6n meminisse Graecos quoqde &diis in hac significationem accepisse, ac necessarium etiam ipsum aliquando pro utili posuisse.Quod aute opus esse interp retaris,carere no posse, uideamus,ansecte, sed grammaticis iisdem antie appellatis; quos tu in hac quaestione

opportune appellas Gentis, inquiS, laudationum', quod adiunuxit .aristoteles, esi est elisonori, ut eo carere non posmus, tamen nois est necessarium aut luoniam .ec muri, teste in Partitionibus Cicero ne,ct sine quo esse non possis mussienus demonstrativum est,quo carere

orator non potest , sed esse die ed potes t an haec si dixeris, auditum admissi tisum teneatis amici es Quae uero disputas, post Iegeni curiatam opus fuisse s. c. quo ornamenta

84쪽

DE LEGE C V R I AT isso uinciae decernebantur, neque prouincias lege curiata Lisse instiuetas sed senatus consulto, quanqualm uere,in me sine caus a disputas. nam & ego idem in libris de prb- uinciis tradidi neque nunc legem curiatam sumptum de disse, sed ius sumptus a senatu obtinendi scripsi . Quis

.autem hic sumptus fuerit, non uideo internos conuenire.tu enim ornamenta omnia prouinciae uno sumptus nona ine complectetis istipendium,cibaria,& reliqua,ego uero uiaticunt i. sumptum, & apparatum itineris tantum.

De quo uiatico dixi uideri Dionem loqui , cum scripsit:

Anti illis qui munus Noticum gerendum suscipiebant, ij omnia. quae etiJ- ripMmebant ', defluosuppeditabant. Augusto autem imperante Pillinces, ani ace; pere mercedem coeperunt. ae uerba miror

te apud Dionem reperiri negare ς' & me a cingere Dioni, quae n6n sint Dionis,asserere, cum haec apud Dionem in-

. Quae ita conuertit Xylander. Certum rL stipendiam Ohis,o aliis dari tum institutum es. antiquitus enim qui aliquod a rep. munus suscepissent, omnia suis ipsistipendi sagebat. sub Cae reprimum accipere sipendium coeperunt. Tantum autem

abest ut in hoc tecum sentiam. ut si a me discessero,ne tecum quidem esse uelim. tu enim sumptum quencunque, quem praetores in prouinciis facerent, significatum scribis. siquidem pecuniam attributam numeras, quae teste Asconio militi in stipendium dabatur, frumentum,quod in cellam praetoris aestimabatur cibaria, quae quaestori data sunt. & apud Dionem, nescio quo alio in loco, quem tu ex tenebris eruisti,interpretaris, Maecenatem Augusto suasisse certam mercedem ex publico magistratibus prol ' uincia-

85쪽

86 CARO LI sΙGONII uincialibus esse assignadam pro sui cuiusq; imperiitatione . idq; ad immensam illam impensam aerarii minue dam,qua ad eam diem usi erant magistratus,cum pro suo quisque arbitrio in rationibus reserendis expensos aer rio referrent,quoscunque sumptus fecissent. Visnim inquis,attributa omnis pecuniae magistratibus rationes reddendae essent, in suos tamen sumptus quantibet summam in suas rationes referre propemodum liberum erat. Ego uero non quencunque sumptum,

in tu censes, Appium intellexisse arbitror, sed itineris, quod uiaticum appellauit Cicero, cum ad Cassium scripsit. Cetera,cuissenodisint, hoc iudica,quod legato tuo uiaticum eripuerunt. Erat autem uiaticum sumptus in mfulos, uolii 'la,& tabernacula,& cetera eiusmodi instrumenta. Liuius bello Persico: Λragistratus mulis, tabernaculisque, O Omhi aliq inrstrumento militiae ornabantur, ne quid tale imperarent socra. Haec autem publice, sumpta ex aerario pecunia, locabantur.ipdicat P. Ventidius, quit ut scribit Gellius, uictum qu. xsust comparandis mulis,& uehicula magistratibus,qui sortiti aessent prouincias, praebenda publice condu3it. Itaque

Augustum refert Suetonius instituasse,ut ad mulos, Oti demnacula,qua publice locarisolebantJecunia constitueretur.atque hoc

sine dubio uoluit Dio Augusto imperante institutum,ut certa pecunia magistratibus prouincialibus constituer tur ad mulos, & tabernacula sibi paranda, non quencumque sumptum faciendum, quod antiquitus nonnulli ab aerario conducentes omnia, quae ad imperium pertine rent,de suo praeberent . ut sit -άωἰrin isti, ab a rario redimentes. siquidem Plutarchus in censura Cato nis eiusmodi redempturas ἐργολή αι uocauit. EXqVOintelligere potes , quae tu de pecunia *ttributa, de stumo trideq; cibarii bincrica ,huc non pertinere, ac multo mi aus

86쪽

DE LEGE CURIATA. grmis Maecenatem suasisse , ut singulis magistratibus pro

sui imperii modo decerneretur merces , ac ueluti certum stipendium .cum ad eam diem magistratum stipendia merere auditum non esset. neque enim Maecenas stipendia

reddi magistratibus uoluit, quas militiae praemium, sed certam pecuniam pro uiatico, quod publice locaretur assignari.

De imperio eorum, qui ex priuatis in prouincias missi

i sunt. Cap. VIII.

V AE R IS postremo, quid sentiam de iis, qui

. non statim ex praetura in prouincias ibant, quomodo iurisdictionem a populo habuerint centuriatis comitiis,cum plebiscito inprouincias missi sint. Ego uero censeo, non solum qui multis post magistratum annis, sed etiam, qui in magistratu plebiscito in prouinciam missi sunt ab ipso plebiscito omnia adeptos,& pr uinciam,& imperium,& ornamenta. Quod autem ipse tu, dicas iurisdietionem a senatu potius, quam a populo esse tributam,id mihi non persuades.sic enim fieret,ut senatus mandaret magistratum, non populus. quod falsum esse, apparet ex eo, quod senatus neminem iussit sortiri prouincias,nisi cui populus ante magistratum madasset. quare aut a populo acceperunt iuris dicendi potestatem aut si a senatu, quatenus eos populus idoneos reddiderat,quibus iurisdictio a senatu mandari posset. Quod autem tu hoc in loco inculcas legem C.Cornelii, uix intelligo, quorsum. & nisi ad secundum tuum de comitiis librum confugissem, nunquam intellexissem. scribis enim hoc loco sic. .atqui legibus solui nisi a populo nemo poterat, uete

87쪽

re iure,ct rure a C.Cornelio tr.pl.relato. in libro autem de comi, itiis in hii incrnodiann .isi prouincia decernerentur extra ordinem, ltum uero populi suffragiis opus erat ad creandos magistratus praesertim post legem Corneliam a C. Cornelio tr. pl. perlatara. qua lege, uiscribit Dion .libro X X X V I, cauebaturi ut esset quidem insenatus potestate imperia extra ordinem dare,omninoq; legibus soluere,sed ita ut post rogatio ad populum uetere more de ea referretur, quam rogationem omniino a populo iuberi necesse esset. hoc enim idem es cum eo, quod Asconius de hac lege Cornelia sagit,caussam unquam fuisse,ne quis insen tu legibus solueretur,nisi ducenti affuissent, neue quis intercederet, cum

de ea re ad populum ferretur. Ignosce mihi quaeso Gruchi, ii quae tu uerborum tela paullo ante iniuste in me iaciebas, ea nunc ego in te iuste reiecero. sic enim agebas. Pon te pudet S igoni,quae tu animi caussa finxeris,ea bonisscriptoribus 'tribuere. an unquam fando tale aliquid finxit Di on,quale tu ei a gis' in ste autem ita egisti. quia uerba,quae tu apud Dionem esse omnino negabas,erant tamen, sed ea tu diligentia tua re Perire non potueras, cum consilium Maecenatis Augusto

datum me cepisse pro ipso Augusti instituto insimulares,

esto uero iustissime dixero. Non te pudet Gruchi,qui pudorem aliis sine pudore offers, quae tu apud bonos scriptores non intelligis,ea bonis scriptoribus attribuere an unqua fando tale aliquid scripsit Dion, quale tu ei ascribis Θ sumamus uerba Dionis. σκορνηλιος τοῖς r ε νο- αἰτησαντε διλνω, ι-ε reddantur hoc Cornelius rogationem tulit,ne liceret senatoribus neque magis ratum alicui contra leges petenti dare, nequeet aliud ullum eorum, qua ad populuis peninerrat, uulgare . id enim antSitus lege cautum cras,nou tamen re obseruabεω. Quid cst ergo,quod

88쪽

Dr LEGE CURIATA.3nquis Gruchi ξ an lex Cornelii fuit de imperiis prouincialibus, nam tu de his loqueris,) an potius de urbanis

magistratibus ξ nam ἀρχη & imperium,& magistratum significat. an ut senatus daret imperia prouincialia extraordinem,an potius ne permitteret,magistratus peti a populo contra leges quae erant, ut certa aetate,ut deinceps peterentur magistratus, ne nisi certis annis interpositis iterum peterentur. an uero prouinciae unquam ad populum pertinuerunt magistratus uero ad senatum si, ut inquit Asconius Cornelius tulit,ne quis in senatu legibus solueretur , nisi ducenti adessent,propterea ne tulit,ut prouinciae eXtra ordinem a senatu dari possent,cum prouinciae semper in senatus potestate fuerint,ut magistratus semper in populi λEtenim magistratum senatus mandauit nunquam, at ius

petendi contra leges dedit. & hoc est quod lex Cornelia uetuit, ne concedi posset, nisi ducenri adessent, & nequis

intercederet, cum de ea re ex auctoritate senatus ad populum ferretur.Quare quid tibi uis,cum inquis Alsi prouincia decernerentur extra ordinem, tim uero suffagiu populi opus erat ad creandos niagistratus, praesertim post legem Corneliam. quis

est enim,qui decernit prouincias nempe senatus. quando decernit extra ordinem ξ quoties eas nequςcqnsulibus,neque praetoribus decernit,sed priuMis.quo temporire opus suffragiis populi fuisse ais ad creandos naagistra tus . at lege Cornelia cautum est, ut rogatio sermur ad psepulum,ut,qui peteret, contra leges petere posset. Ita que non magis post legem Corneliam, quam ante eam opus fuit suffragiis populi ad creandos magistratuS, u riim ad soluendos legibus qui peterent ex sonatus auct9ritate,& populi iussu opus fuit post legem Cornelia.numquid ergo tu ista sententia potest esse absurdius ZM De

89쪽

IXI de iis, qui ex priuatis in prouincias missi sunt.nun c dicam de iis, qui ad bella. de quibus,

- tu non idem,atque ego,sentis. Quamobrem se aciamus ut rem totam cόllatis inter se opinionibus. ite lium diligentius ad communem omnium utilitatem excatiamus. Haec igitur hac de re in superiore resposione mea

fuerunt uerba. vlinquuntur quidam, qui neque ex magistratu. M'que post magistratum,sed ex priuatis Minproui as,sed ad betacum imperio mittebantur, aut consulari,autpraeitorio, undeproconsules , propraetores dicebantur. mittebantur autem aut lege,dui s.c. ut pio procos.in sit 'aniam C. Octauius propraetore in Gassi tu . In qtii

bus tu multa reprehendis, ac multis . ac primum illud in prouineias,sed ad bella.reprehendis autem ,quia etiam qui bella sortiti sunt, prouinciam sbrtiri dxisti subr. cuni prouincia dicatur omne munus *lteri delatum siue priuettim siue publice. quod quia credis mihi esse ignotum, , ut rem ualde obscuram,multis more tuo tibi auctoritatibus suscipis comprobandum. Ego uero dico,prbuinciae significationes esse multas,easq; a me in libro de prouinciis iis dicatas.uerum unam illam esse propriam,regionem a p6pulo R.ut inquit Festus ,prouidiam,&iure prouinciali doliatam.unde illud emanauit,Redigere informam prouinciae, attaque ab hac reliquas omnes esse prosectas, ita. ut quibus bella quociique modo essent mandata,iis prouinciae mandatae, aut cui negocium publicum delatum esset, eidem quoque prouincia delata diceretur. Quamobrem cumscripsi,mi non tu prouinciassed adbella mittetiantur,prouincia ri

in proprii signictatione accepi. quomodo fecit Liuius li

90쪽

bro xlv. conssi proficiscens , praetorve paludatis lictoribus inprouin clam, ct ad bellum. Ad bella enim cum dixi,tempus id intellexi,cum imperatores in regionem suo imperio non subiectam bellandi caussa mittuntur, inprouinciam uero, cum ad regionem populo R. obtemperantem administrandam proficiscuntur,in qua etiam,si res posceret,bellum gerere possent. Itaque mirarer cur tu,quasi magnum aliquid e Cogitasses, tum multa uerba faceres, ut probares, qui ad bella mitterentur in prouincias missos,nisi te ambos omnino pro iisdem falso accipere intelligerem.sic enim concludis. Quasi uero ad bellum cum imperio mitti, non sit in prouincia mitti.cum enim illi non magis haberent prouinciam, in qua ius dicere possent,quam hilarater unque negandi fuerunt prouintium obtinuisese, aut pariter utris e dicendi suam habuisse prouinciam . Quibus

uerbis significas, qui in regionem hostium cum imperio mittitur,idem ius habere in ea atque illum, qui in regiOnem a populo R. in prouinciae formam redactam. cum tamen longe aliter sit. nam qui prouinciam populi R. obtrumuit,iaca conueni us agit, ac ius prouinciae dicit, qui h stilem minime. Itaque Caeshr,cum citeriorem,&Narbonensem Galliam prouinciam nactus esset, in iis conueh- . tuS egit, ut quae iampridem formam prouinciae accepissent,in conlata, quam ipse bello primus aggressus est,n quaquam . nisi fortasse postquam eam in prouinciae Nmani rettulitia At, inquis puriter exercitatius diuerant.

non nego illumi dico militarem iuriidictiqnem pertinere

ad proconsulem; quatenus exercitui, non quatenus prouinciae praeest . siquidem ut ius imperatorium distere a c6.sulari,sic etiam a proconsulari .l consul ut copsuhiurisdulctionem quandam habet in ciues,quatenus ciues sunt,ut

autem imperator, iurisdictionem habet in ciues , quate-L a nus