Tractatus scholasticus De libero arbitrio. Authore R.P. Martino Becano Societatis Iesu, S.S. theologiae doctore et professore ordinario

21쪽

malis, Cum a natura sit homini insitum: At libertas gratiae dc gloria non est communis bonis & malis , neque a natura, est homini insta : Eo

go ab illa libertate non potest denoriminari liberum arbitrium , sed I sol ilibertate natura .

Est autem duplex libertas natura ut insinuatum est: Vna a simplici coactione ; altera simul a necessitate. L bertas a simplici coactione est, quam do quis in agend o liber est a coactio ., ne, non tamen necessitate, id est , quando sponte quidem agit, & non coacte, sed tamen necessario: quo p Eho Pater in diuinis producit Filium c& beati in caeso amant Deum. Nam sponte & non coaete id faciunt, sed tamen necessario. Libertas a necessitate est, quando quis in agendo , non solum libor est a coactione , sed eo iam a necessitate, id est, quando non solum sponte agit, sed ita libero ut

positis omnibus ad agendum renui itis, postit non agere. Haec iterum,

duplex est Vna contradictionis,spia,

22쪽

DE L1BERO ARBIT. 7, quoad exercitium actus, quando quis '

potest agere & non agere: altera contrarietatis, seu quoad speciem actus quando ex duobus potest hoc aut illud facere , prout Vult. Vtraque libertas, tam ea, quae est coactione, quam quae est a necessitate, conuenit libero arbitrio, seu ibberat hominis voluntati. Disserunt tamen istae duae libertates 3. modis. Primo , quia prior est communis homini cum bestiis. Nam & bestiae in '' multis actionibus sunt liberae a coassione. Multa enim sponte agunt,&non coacto. Posterior est illi communis cumDeo& Angelis, qui non solum sponte agunt, sed in multis ita ' liberi supt, ut non necessario determinentur ad exercitium aut speciem astus, sed in utramque partem sint i disserentes. De hac livertate intelligitur illud Ecclesiastici as. I . Deus ab initio constituit hominem , ct reliquit illum in manu consilii sui: adiecit mamiata se praecepta sua : si voluerum data seruare , conservabunt te.

23쪽

t . C A p V τ I. 'posuit tibi aquam se ignem: Ad quod

volueris, porrige manum tuam n-

re hommcm vita es mori , bonum Omalum et quod placuerit ei, dabituro. Vbi diserte explicatur libertas λ necessitate, bis vel bis, Deus reliquit hominem in manu confliisui. Et quia itila libertas duplex est, ut dixi ; altera

contradictionis , altera contrarietatis , utriusque astagnatur exemplum. Nam ad libertatem contradictio nis pertinet, seruare & non seruare' praecepta : ad libertatem contrari: tatis, eligere bonum aut malum aquam aut ignem, vitam aut mor

s Secundo disserunt, quia voluntas. quatenus est libera a coactione , dicitur agenS naturale ; quatenus vero

est libera a necessitate , dicitur Mgens liberum. Hoc sensu intelligendi sunt D. Thomas in 3. par. q. 8. artic. A. Et alii Scholastici , cum dicunt voluntatem dupliciter spectari posse. I . ut natura est. E. Vt ratio seu liborum arbitrium est. Priori modo

24쪽

esse principium simplicis volitionis; Τ03 posteriori, electionis: priori, liberam

esse a Coactione ; posteriori, a necessistate. Hinc sequitur, cum disputant Catholici cum haereticis,an homo habeat liberum arbitrium , hoc solum dispurare , an sit libera necessitate: Et cum olim negarunt Manichaei, hominem habere liberum arbitrium, hoc solum negasse , hominem esse liberum anc- ' cessitate. Nam facile concedebant,liberum esse a coactione. Hinc oritur tertia disserentia, quia voluntas, quando operatur ex priori libertate , quae est libertas a coactione, dicitur sponte seu voluntarie operari; quando vero exposteriori, dicitur libere operari.Quid autem intersit inter voluntarium & liberum , seu inter Mctionem voluntariam & liberam, dicendum est,cap 3. quaest. I. Haec sussiciant hoc loco. Reliqua, quae ad serri poterant, infra Commodius discutientur , praesertim haec tria.

An homo in statu naturae Corruptae,

quo iam sumus, habeat uptamque lu

25쪽

io C Ap VT I. bertatem, tam a coactione,quam a necessitate an vero hanc posteriorem per peccatum primi parentis amiserit. a. An voluntas hominis , Cum natur liter sit libera a coactione , possit ali ouando cogi ad agendum. 3. Cum e dem Voluntas naturaliter sit libera a necessitate , possit aliquando necessit ri ad agendum. Primum punctum disputabitur, capite A. quaestione A. Reliqua duo capit. 1. ubi agetur de V i a iis impedimentis circa usumliberi a

III. QUAESTIO.

sela voluntaι formaliter Et libera, an etiam intes lectus f

imVrandus putat, tam intellectum, in quam voluntatem formaliter ese liberam imo magis intellectum,quam volutatem. Priorem partem probat id quiaTheologi definiunt liberum arbi-

26쪽

DA Lis ERO ARBIT. ra trium quod sit facultaου rationis imcuti Ergo tam ratio,quam voluntas est libera. a. Quia potentiae rationales sunt liberae, ut docet Aristoteles libro nono, metaph. Capite tertio: sed tam intellectus , quam voluntas , est potentia rationalis : Ergo utraque formaliter est libera. 3. Quia voluntas non

potest aliud eligere , quam quod imisiectus iudicat esse eligendum : E go si intellectus non est liber in iudi- Cando , nec voluntas potest esse libera in eligendo Posteriorem probat, quia intellςctus non pendet a voluntate, Cum tamen Voluntas pendeat ab

intellectu: Ergo intellectus est magis liberquam voluntra.

Alij docent, selam voluntatem maliter esse liberam, Ut D. Thomas, Scotus Henricus, & plerique re mlio res. Primo, quia scriptura soli voluntati tribuit libertatem, ut Ecclesi stici decimo quinto , decimo sexto. Si volueris mandata seruare . Et primae

Corinth. septimo, trigesimo septimo.

27쪽

Non habens necessitatempotestatem autem habenssiua voluntatis. Secundo,quia Patres , ut ostendant soli voluntati inesse libertatem, solent dicere , liberum voluntatis arbitrium , ut Ambrosius lib. Mdeside, cap. 3. Augustinus lib. de gratia& libero arbitrio, cap. 2. & lib. F. δe Ciuitate Dei, eap. 9. & Concilium Arausicanum,can. 13. Tertio, quia si intellectus formaliter osset liber, sequerentur tria absurda. i. Hominem solo intellectu peccare posse ante consensum voluntatis. M Hominem bis peccare in Vnoquoque genere peccati, semel iudicando per intellectum , &semel eligendo per voluntatem. 3. Ignorantia am plane inuoluntariam non excusaruis peccato. Qu9d autem h*c tria absurda sequantur, facile probatur, quia ad peccandum non requiritur, nisi libertas circa obseruationem legis,cum

peccatum nihil aliud sit , quam libera legis transgressio. Si ergo lipertas est in

intellectu ante consensum VoluntatiS, potest esse peccatum in intellectu ante eonsensum voluntatio. Vnde ulterius sequi-

28쪽

DE L 18 ERO AR3IT. 13sequitur , posse dari peccatum, quod non sit voluntarium, quod est: contra D. Augustinum in lib. de vera religione, cap. I

Haec quaestio,ut supra insinuaui,potissimum debet intelligi de libertate a

necessitate, non autem de libertate kcoactione. Nam certum es , non solam Voluntatem hominis,sed etiam intellectum , imo & sensum dc appetiatum sensitiuumaesse liberum a coactione.Nam multa sponte,dc non coacte agunt. At dubium esst,an sicut voluntas, sic etiam intellectus sit liber necessitate, tam contradictionis, quam comtrarietatis. Nihilominus tamen, Vires melius explicetur , dicam de utraque libertate, tam a coactione, quam an cessitate. Sit ergo

Prima conclusio. Intellectus est ,

quidem liber a coactione, non tamen . est tam liber, quam voluntas. Prior pars probatur , quia tunc censetur aliqua potentia activa esse libera a co ctione, quando sponte & secundum inclinationem suam aliquid facit , tunc

29쪽

P V T L non censetur libera,quando non spor1te , sed contra in linationem silain aliquid facit. At, sicut voluntas potest sponte & secundum inclinationem suam aliquid velle, sic etiam in tellectus potest sponte & secundum inclinationem suam aliquid intelligere aut iudicare. Utrumque ostendo. Nam inclinatio voluntatis fertur in omne bonum sub ratione boni ; & inclinatio intellectus in omno Verum stib ratione veri. Atqui voluntas potest: multa velle sub ratione boni; intellectus potest multa iudicare sub ratione veri: Ergo utraq ue potentia potest agere sponte, &secundum suam inclinationem. Ergo utraque potest esse libera a coactione. P osterior pars probatur, quia voluntas tam est libera a coactione, ut nullo modo possit cogi, neque Vi liquid velit contra suam inclinationem , neque ut aliquid velit contra totius suppositi inclinationem. Nam

quidquid vult, hoc vult sub ratione

boni.

30쪽

DE Lin ERO ARAI Τ. lyboni. Nihil enim vult sub ratione ma- ξ ὁ h. Ergo quidquid vult, hoc sponto

vult, & secundum suam inclinationem , quia ipsius inclinatio fertur in omne bonum sub ratione boni. At inclinatio voluntatis , est etiam inclinatio totius suppositi : Ergo

neque contra inclinationem totius

suppositi potest aliquid velle. Secus est in intellectu. Licet enim non pos sit cogi, ut aliquid intelligat aut iudicet contra suam inclinationem, qui ipsius inclinatio fertur in omne intelligibile & iudicabile , potest tamen cogi , ut aliquid intelligat aut iudicet contra inclinationem totius suppositi. Hoc patet primo, exemplo dAmonum,qui coguntur credere,Deum esse,& ideo contremiscunt. Iacobi capite secundo. Deinde , exemplo a grotorum , qui coguntur aliquando credere , se breui morituros, quod est contra ipsorum inclinationem, dc si fieri posset, nollent credere. Non ergo intellectus est tam liber a coactione, sicut voluntas.

secum