장음표시 사용
31쪽
SecundaConclusio.Intellectus non est libera necessitate contradictionis, seu, quoad exercitium actus, sicut voluntas ; sed positis omnibus ad agendum requisitis, necessario agit, & non potest non agere. Probatur, quia intellectus potest clicere tres actus, nempe
simplicem apprehensionem, iudicium compositionis, & iudicium illationis. Sed in nullo horum eliciclido est libera necessitate quoad exerci tium. Non in primo, quia positis omnibus requisitis ad obiectum aliquod apprehende dum, non potest: intellectus cessare ab apprehensione, sed necessario apprehendit : sicut potentia visua, postis omnibus ad videndum requisitis , non potes suspendere visionem, sed necessario videt, ut quotidie experimur. Et ratio est , quia tam intellectus, quam sensus, est potentia cognoscitiua: at omnis potentia cognoscitiua, saltem in hac vita,pendet an obiecto,&ab eo recipit speciem . perquam immutatur Quando ergo immutatur , necessario agit , quando non immutatur, non potest
32쪽
test agere. At voluntas nihil reale reci- Τοῦ pit ab obiecto , quo in se immutetur, ac proinde, ex hac parte, manet in se indisserens ad illud appetendum, vel non appetendum, nisi aliunde neceLsitetur.
Idem dico de reliquis duobus actu et bus,nempe de iudicio compositionis illationis. Nam quando intellectui 'proponitur aliqua propositio, seu affirmativa, seu negativa, &simul proponuntur argumenta, qine conuin
cant Veram esse, non potest per se cessareab assensu, sed necessatio assentiatur: Ergo per se non est liber in assemila, quoad exercitium actus. Eadem est ratio, quando pxoponitur illi syllogisinus, inque o conclusio legitime sequitur expraemissis. Tunc enim, si recte illum apprehςndit & intelligit,non potest non iudicare, illationem esse te gitimam. Tertia Conclusio. intellectus non .est liber a hecessitate Contrarietatis, seu quoad speciem actus, .id est, non
potest cuilibet propositioni assensum
33쪽
13 C A p v r Laut dissensum praebere, prout libet ἰsed necessario ad alterutrum dete minatur. Probatur i. quia haec libe tas quoad speciem actus , supponat aluteram quoad exercitium actus: Ergo ubi altera non est, haec esse non potest. i. quia si intellectui proponantur argumenta necessaria, necessario assen
titur, &non potest dissentirer si probabilia , 'necessario opinatur : si comtraria aeque probabilia, necessario dubitat , nisi accedat inclinatio Veiimperium voluntatis Atque ita do cet Aristoteles lib. 3. de anima capit 3 ubi ait nos imaginari posse , quod Volumus ; non autem opinari', nisi id, quod argumentaconcludunt eloopinandum. Et lib. I Eth. Capit. 2. Di dicit syllogismum captiosum necessario inducere dubitationem, cum ab una parte videatur incredibile, quod concluditur , & ex altera ,
non possit Contemes' argumentum, quamdiu solutio non apparet i 1 'delm docet experientia, quia nemo, consultat . in debe t eritati cogiti, tae G
34쪽
DEI 13 ERO AR in is assentiri, sed simpliciter eo accedit. , quo argumentorum Nis ducit. Haec etiam Causa est, cur nostra fides Catholica requirat pium voluntatis essectum , quia alios ut intellectus noster non facile posset adduci, ut crederet ea , quaeirationem ipsam
i Quarta Conclusio. Iniellectus per 'se, secluso voluntatis assectu vel imperio , non est capax peccati aut meriti. Nam ad peccandum dc merendum requiritur libertas a necessitate, nec sufficit libertas a coactione : at intellectus per se non est liber a nec sitate, ut probatum est : Ergo per se non est capax peccati aut meriti. Dices i. Si intellectus non est liber a necessitate, sicut voluntas, cur TheΟ- logi definiunt liberum arbitrium esse. facultatem rationis & voluntatis e
omistae respondent, liberum arbitrium sic definiri , quia ratio est ilia. bera radicaliter , & voluntas serinaliter. Hoc paulo post examinandum est. Alii rectius, quia voluntas V a
35쪽
ea C Α vaT Iin usu libertatis pendet a ratione leti intellectu, ut sequenti quaestionu explicabitur. ii Dices i. Aristoteles lib. 9. Metaph. docee,potentias rationales esse liberas sed intellectus est potentia rationalis: Ergoest libera. Respondeo. Aristot les per potentias rationales eo loco e non intelligit intellectum dc voluntatem , sed artes & scientias, quae ideo
vocantur potentiae rationales quia possumus earum actus producere
huando volumus. Neq; dicit huius, modi Potentias esse liberas, sed essecidbpposita, quia scilicet una eademque scientiapotest esse contrariorum;quo pacto, inquit, ars 'medicandi potest oi esse infirmi tatis& sallitatis. Et quanquam dixi siet eas esse liberas , non et mensequeretur, esse liberas semiali ter, quia satis esset, quodeammai tristestent liberi, non secundum se, sed ex
libero voluntatis imperio. mul,
ii Dices 3. Voluntas non potest aluides ere, quam quod intellectus iudi- . t esse eligendum: Ergo si intellectu
36쪽
DE Lis ERO ARBIT. 2Inon est liber in iudicando, nec volun- Z 'tas potest esse libera in eligendo. Respondeo. Antecedens distinguendum est. Nam si sensus sit, voluntatem de-xerminari praecise ad illud eligendum, quod intellectus iudicat esse elige
dum, negari debet. 1. quia Voluntas potest actum suspendere, cum sit libe- 1ra, A uoad exercitium actus. a. potest eduobus eligere minus bonum,etiamsi intellectus iudicet alterum esse prete&sὶ quicquam eligere, ni si proponatur ipsi ab intellectu sub ratione boni,
CConcesta antecedente, nςganda
ςst i sequentia. Licet enim intelle ous non sit liber in iudicando, tamen posito iudicio intellectus, voluntas est libera in eligendo. Potest enim cessa ab electione , si vult: potest etiam Egero minuatonum, relicto, /rendum. De qua te dicam quaest. F. Si putem sensus sit, voluntatem non possim xi, ut dictum
37쪽
plerique alii. Vtrique probabiliter , sed hi probabilius, velam videbimus. Sit ergo Prima' Conclusio. Licet intes- lectus non sit formaliter liber a ne cessitate , ut ex dictis patet ; probabiale tamen est , quod asserunt Tho Ostae, radicaliter esse liberum , id est , libertatem voluntatis oriri ex intellectu, tanquam ex radice. Quod' sic explico . Intellectus in eo differt Ia sensu, quod sensus non percipiat, nisi praesentia , nec possit considerare omnes rei propositae circunsia rias , ac proinde non possit iuxta v rias circunstantia 'vario modo iudi re de re, sed uno tantum modo.
38쪽
Dx L 1 AERO AR3IT. 23 Intellectus vero non tantum , praemsentia , sed etiam futura , non tantum naturam rei, sed etiam sing las circunstantias perpendit; ac proinde iuxtii varias circunstantias potest vari es t udicate. Nam quando considerat abstinentiam, eae Vna parte iudicat bonam esse , quatenus conducit ad honestam vitam , ex altera malam , quatenus est ingrata
carni appetiui sensitivo. Eodem Uodo , quando considerat multa si mul, & ea inter se confert, ex una parte potest unum alteri praeferre, ex alia postponere. Ex hac elago varietate & indisserentia. iudicii,
tanquam ex radice quadam nastitur indifferentia seu. libertas voluntatis quia Voluntas ex eo , quod illi tam .vario modo ies proponantur, Vario& indisserenter potest eligere , & num alteri Rut praeferre, aut postpci
a Hoc posito . probatur conclusio,
39쪽
M C A P v T L quia libertas voluntatis nihil aliud est
quam indisserentia quaedam, qua potest rem propositam eligere aut respuere; vel, si multae sint, unam est 'ri praeferre: Sed haec indifferentia ori tur ex intellectu, qui varie iudicat doxo eligenda vel respuenda; aut de una teri praeferenda: Ergo intellectus est radix libertatis in voluntate. Confirmatur I. quia si quaeram, quare Volum as sit libera3optimE respondetur,qui est appetitus rationalis. Et E contra' rio, quare appetitus in bestiis non sit liber Z quia non est rationalis: Ergo, ςausa libertatis est ipsa natio, seu intes' lectus. a. quia appetitus non potest
liquid appetere, nisi proponatur illi a
potentia cognoscente, tanquam bo'
num & conuenienss nec potest ali' quid respuere , nisi proponatur illi tanquam malum & noxium : ErgQ si potentia cognoscons sit determinata , & non proponat nisi 'num, si ue bonum , siue malum ; appetit necessario illud appete: aut respuet, ut patet in bustiis, quarum cognitio'
40쪽
sinsititia est, & ad unum determinata. At si potentia cognoscens sit indete minata, & proponat varia obiecta , o stendens in singulis esse rationem boni
mali ; jam appetitus eri t liber, & poeterit ferri in hanc aut illam parterae , Hoc autem fit in nobis,quia intellectus noster potest varia obiecta proponere voluntati, acproinde voluntas, quae sequitur intellectum , potest varia obiecta eligere. Radix ergo libertatis est in ipsis intellectu. SecundaConcluso.Probabilius est quod asserunt alij, libertatem & indigferentiam voluntatis non oriri ex in- idisserentia in ellecti as, tanquam CXr 'dice ; seu, quod idem est, intellectum
non esse radicem libertatis in volunt te,licet sit conditio , sine qua voluntas aliquando non posset exercere si mlibertatem. 'Probatur i. Quia nomen radicis Q I gnificat veram causam: sed intellectus non est vera causa libertatis in voluntate, sed solum conditio usine qua voluntas non eligeret libero: Eirgo intel-