장음표시 사용
51쪽
consequentia. Quod sic ostendo. Proponantur voluntati duo bona,
quorum alterum maius, alterum minus est. Intellectus iudicet maius eli' gendum esse; voluntas eligat minus SEt cum eligit, simul imperet intelle-- ctui, ut iudicet recte factum esse, si noob aliam causam, saltem quia Voluntas ita vult. In hoc casu, Voluntas non agit Contra ultimum iudicium inteulectus & sic verum est antecedens) dc tamen non sequitur vltimum iudicistintellectus, sed potius praecedit & imperat s& sic falsum est consequens. 6 Tertia obiectio. Si voluntas non determinatur 1iudicio intellectus, ex go dabitur actio voluntatis sne iudi- Cio, per consequens actio sine obi cto, quod implicat. Prior consequentia videtur certa. Posterior probatur, quia obiectum voluntatis non proponitur voluntati , nisi per iudicium intellectus : ergo si datur actio volunt iis sine iudicio intellectus, dabitur etiam sine obiecto. Respondeo. Prior
consequentia negatur. a. quia Volun-
52쪽
DE L 1 A ERO ARBIT. 37ias, posito iudicio intellectus, potest suspendere actionem , &sic non dabitur actio sine iudicio. quia ex duo
bus bonis sibi propositis potest clige
renuncis bonum ;&sic etiam non dabitur a stio sine iudicio, quia licet V-hum sit maius,alterum minuS bonum, trunque tamen iudicatum est bo-hum. Quarta Obiectio. Appetitus bestiarum ideo est determinatui ad unum, quia cognitio sensitiva est determinata ad unum. Item voluntas humana respectu ultimi finis, ideo est determinata ad unum, saltem quoad specifi- , cationem, quia iudicium intellectus est determinatum ad unum , neC po test repraesentare ultimum finem, nisi sub ratione boni. Similiter Voluntas beatorum ideo est determinata ad V-num, quoad exercitium, respectu es sentiae diuina: clare vise, quia iudiciuintellectus est determinatum ad Vnu. Ergo a simili, in quacunque re parti culari eligenda, quando intellectus exit determinatus, etiam voluntas erit
53쪽
determinata. Respondeo. Est dispatratio in allatis exemplis. Nam pri mo, appetitus bestiarum est intrin*ce naturalis, non liber: at nostra voluntas est intrinsece libera. Deindς , quod voluntas nostr respectu finis , aut voluntas beatorum respζctu De clare visi, determinata sit ad unum. non ideo praecise est, quia intollectus . . est determinatus ad ynum; sed quia obiectum tale est, ouud necessitat vo- Iuntatem. Alia ooiecta particulari' non simi eiusmodi, ut necessitent Vo'Iuntatem, Dices, Sed quare neces
stat, nisi propter ultimum iudicium intellectus 3 Respondeo. Non ideo sed quia ex natura sua tale est, v t si bene apprehendatur, non possit in ipso reperiri ulla ratio mali, quod de aliis odiectis dici non potest. . Quinta Obiectio. Si voluntas posset aliquid eligere contra iudicium intellectus, posset etiam fieri, ut in Voluntate emet peccatum, sine ullo errore vel defectu in intellectu sed hoc est contra illud Salomonis, Prouer. I. . 22 Erra ta
54쪽
Erraut , qui operantur malum. R spondeo. Non est absurdum, Ut peccatum sit in voluntate , antequam Cr-ror aut deceptio sit in intellectu,Vt patet in Angelis mes is & primis parentibus, iuxta communem multorum sententiam. Nec obstat locus Salo monis. Nam etiam illi errant, qui avertunt voluntatem a Deo,
quod fit per peccatum. Et ratio est, quia is cilcitur errare , qui deflectita rectitudine', vel a regula sibi praefixa: sed voluntas non minus potest deflectere a bono, quam intellectus a
vero: ergo tam Voluntas , quam
55쪽
ua, an pastiua ZCErtum est, aliquo sensu dici posse;
potentiam passivam , quia nimiarum in se recipit suos actus, sicut subiectum recipit accidentia. Quaesti est, an etiam sit activa 3 id est, an non splum recipiat in se suos actus, sed e iam actiu e illos producatZNegat God-fridus, asserens actum voluntatis essective produci, nona voluntate, sed a phantasmate, vel ab obiecto cognito, vel certe ab intellectu proponente obiectum. Alii contra sentiunt, actu voluntatis active produci ab ipsa voluntate. Hoc interest, quod aliqui dicantillum produci a sela voluntate, ut Scotus, Henricus, Capreolus, Ferr riensis ; alii partim a Voluntate, partim ab obiecto, vel ab intellectu proponente obiectum, Ut Gregorius . Gabrie PaludanuS. PriRI
56쪽
DE LIBER' ARB IT. 6ἔPrima Conclusio. Voluntas effective producit suos actus. Est communis' sententia contra Godfridum. Et probatur I. ex dictis , quia voluntas est potentia formaliter libera,in cuius potestate est agere & non agere. a. Quia actio voluntatis est vitalis : ergo debet
esse a principio vitali. 3. Qufa est actio
immanens Ergo producitur ab illo eodem principio, in quo tanquam in subiecto recipitur. Dices ; Idem non potest esse principium activum&paL 'suum respectu eiusdem : sed voluntas
recipit suum actum : ergo non potest illum essicere. Respondeo. Negatur maior, & datur instantia in omnibus Minonibus immanentibUS. secunda Conclusio. 'Ad actum voluntatis eliciendum non conCurrit phantasma essective , nec etiam obiectum. Prior pars patet, quia in anima separata a corpore non est phantasma,ta tamen est actus v oluntatis. Posterior patet, quia Obiectum potest dupliciter spectari. 1. Quoad esse reale,quod habet extra animam. 1. Quoad esse ap-
57쪽
4Σ C A p v T I. prehensum , quod habet in intellectu.
Neutro modo Concurrit effective a actum voluntatis. Non I. quia quod non existit secundu esse reale , non potest physice & realiter aliquid producere sed obiectum volantatis saepe non existit secundum esse reale, ut quando κgrotus appetit sanitatem : Ergo nota potest physice & realiter producere ctum voluntatis. Nec a. modo, quia obiectum voluntatis secundum es apprehensum , habet se per modu Camsae finalis: sed causa finalis , Ut sic, non est activa:ergo non pot ducere actionem. 6 Tertia conclu sto. Ad actum voluntatis eliciendum, non concurrit haleb lectus effective. Probatur, quia vel c5- curreret per se immediate, vel perstiam intellectionem. At neutro modo concurrit. Non l. quia intellectus per se immediate non producit, nisi intel- Iectionem. Nec a.quia intellectio,cumst in intellectu , quomodo physice operabitur in voluntate ρε Quarta conclusio. Voluntas cum
58쪽
Da LisgRO ARBir 'generali concursa Dei, est totale principium suorum actuum. Sequitur ex dictis , quia neque phantasma, nequo obiectum, neque intellectus concurrit: cum voluntate ad agendum: Ergo sola voluntas elicit suos actus, non exclusis tamen habitibus , vel auxiliis actuali bus quae sunt in voluntate. Nam illa tm
RI ARBITRII. rIc duae tantum occurrunt quaestiones. Vna, an Voluntas versetur talum ci
ca bonum sub ratione boni, &nullo modo circa malum stib*tione mali. Altera,an Versetur tantum circa finem & media, & nullo modo circa aliquid tertium. Vtraq; breuiter ςxplicanda est. nent se ex parte Voluntatis.
59쪽
n voluntas versetur tantum circa bonurata flT Vplices sunt actus voluntatis.
cosistunt in prosecutione boni, Utam'r, desiderium, sp claudium: alij in fuga mali, Ut odium, timor, desperatio, tristitia. Nunc ergo quaestio est, an voluntas ita prosequatur bonum,ut non possit pro qui malum 3 Et simialiter, an ita fugiat malum, ut non possit iugere bonum ' vel breuius,an Voluntas possit velle malum & odisse bonum ZAssirmant nominales. I. Quia potest aliquis alterum odio habere: ergo potest illi expresse velle malum: ut m tum est,&neste bonum, ut bonum est: ergo potest illi placere malum , dc diLplicere bonum. 2. Qima qui peccat ex malitia, scit se malum agere: ergo etiagit malum sub ratione mali: Et inhoC differt ab eo , qui peccat ex fragilitate vel
60쪽
DA L 1sERO ARBIT. Asyel ignorantia. 3. Quia potest aliquis,
ut experiatur suam libertatem, respuere bonu,quod illi proponitur. 4. Q uia voluntas potest ia appetere, ad quod appetedum inclinatur a prauo habitu: sed ab habitu iniustitiae inclinatur ad malum, sub ratione mali: ergo potest appetere malum sub ratione mali. , Antiquiores scholastici cum Diuo
Thoma negant. i. ex Aristotele lib. r. pth. cap. t. Bonum esse, quod omnia appetunt. a. Ex Dionysio, cap. q. de diuinis nomini bus, ubi sic habet ; UMMlorum etiam omnium principium se finis es bonum. Boni enim caussunt omnia, sequa bonasunt, se quae mala ; quippe cum ιις quoque boni desiderio agamus. Nemo enimpropositosibi malo cit, quaesurit. 3. Ex seriptura, quae saepe indicat, homuhes malos non velle malum sub ratione mali, sed sub specie alicuius boni, ut
Isaiae 1. EO. Vae qui dicitis malam bonum, o bonum malum. Et haec est causa, cur Sap. I . t i. dicantur creaturae Dei factarum,scipulam pedibus insipientium, quia scilicet non nisi sub aliqua specie boni