장음표시 사용
71쪽
N. Q vris D tandem . vhi propterea inseri non
peeeare sacerdotaim non approbatum, qui prae- sente approbato absoluit poenitentem in arti euato mortis e strinum t nee Parcehum audientem honsessiones sibi non subditi ha a Iia Dicte e si
absque approbatio 1 ordinatis eiusdem Dies erisai item nee sacerdotem, qui ex opinione probabili ab luit axe seruatis, o Nee desunt qui putant licere sequi opinionem Minus probabilem, L minus tutam in Saerae
mento scimitentia , etiam in mortis artieulo, ut contra Sancheae in Decal. tom. I. lib. 2MM. nu. s. si mae Io. Saneius in Sese sis disp. I p. nu. 8.st Ex quibu4 vides quam large propalata st hae edoctrina probabilitatum in perniciem anima-rnm . Et in illi tominus illius cle sensores passi
eo hesamant tam esse valde utilem, ac pro laeuam
Christianω Reipublieae, & quasi antidotum saluberrimam conscientus fidelium eurandis ; audiauimus en ini nonnullos Theologos assit mare gratulandum e se huie saeculo, quod inuenta sit viam edendi ni octi , animarum longe uberiori, ac Actori ratione . quam medeatur corporibus medicina naturalis i quandoquidem Medicus eorporis si erit Oto egetiti remediis calidis appli- eat frigida . uel e conuerso . non minuit vim
morbi , seds auget. At non se in medico spirituali animarum , qui potest applieare eontraria remedia probabilium Opinionum , quae omnia 4: Ont profutura. En tibi ex ethpla. Tenetur per nitens restituere aureos centum , eonsetar suam det ut statim integre restituat'; i neque enim este apax absoliationis qui eum possit totum resti tuere, sne iusta musa vuIt diserte, aut sacer restitiitionem per partes, secundum ueram opi Dionem, de quas per Arehies. in e. si res . . q. qn ι . s. Io. Maiar in A. distu is . quaest et s. 5 Sotum de ius h de iur. lib. . quia art. . post D. Tiam in a. a. q. εκ art. 8. Concilium Senoni se
Qua rei ira edaci a spiritualis applicati rilli conti xium remeditania inionis probabilis , dicensi posse eum idi rixte , aut per Martex restitu pre , o ante tes. aliquid Iadoet motuin triti .sbi percipiat, si dominus no in dilationem patum sibi noxiam
eone edere , quod i nte Nauatri in Manual. e. Ita. u. eq. vers. Insertur nano i imo eum posita absoluieri amsbati ae ulla iusti eausa diu differat
reditationem. etiam q)odo habeat animum restituenes, censeti Minua de inii. in m. 3 tract. a. di plit. 133. nύ. a. queri resert i sequitur Dinna resol-motu . Hact. nil. i. resol. 3. vhi ait se ii, hera paenuentem , qui saepius. Ecinfestus suetat se animum reuit uincii habete .csed innati tum aposieta uia quam recidit at: adire es a:Nuteat hanc Decisionem Cons aris, dana intinax tollans rupulos maxime in honstat ne sobilium , i qui permultos menses sine raliqua iusta causa 43 αὐ tunt restituti cie . eo militer conte arraricipit famulo, ne cle emetem ducat concubinan uin titimum heri, iis praebeat illi ocinator in gubnae , cum id nefas sit secundum ominoin tu, ques procul dubio uerior , ae tuti e est . υerg. Q. Nulia
hoc, & e. In .'rdix st, 3 a. dist. &h. i. ει eo habiti clerie. cu mugier. & colligitur ex D. Thoma in A. dist. 38. qu. a. art. I. ad 6. 3e in et . et qu. 33 artA. vid 3. N sylvestro in verbo occaso. sed hoe praeceptum seri famulus, timens ne e ijciatur a domino. Unde medicus animarum porrigit illi contrarium medicamentum opinionis, quam tetici Ar iusto m. a Iallit. morat. lib. II.
cap. vli. qu. g. id est, licere famulo bona intentione deducere concubinam hora eerta in domum heri, veI in alium locum , ubi scit eam s stam etini itur peccare. Qui aimoadem de ijs, aut lueti causa non solum ast iant, sed etiam illa gestatoria portant meretrices in donNin amasi, dicit se consiliuna respondisse Diana
alios referena re L morat. par. 3. traia 6. res i. LUtrumque igitur remedium secundum eos liberat punitentem a scrupulis, Mertque illi serenitatem conscientiae. H nc passe iis 4n veri Con
seientia , apud Caramitelem in Theol. Regulari disp. 6. Ex opinionum varietate, inquit, I Η-gum Christi suaviter sustinetur : posset namque euenire plerosque hominum rebelles se prode-ie. s .ad aliquid determinald agendum , vel committendum constringerentur eo modo , quo tenemur mandata naturalia Dei implere, quod Ni illia decretum iam sci determinate, & absque
opinionum varietate quod agere oporteat, veli nus Prouidentia ergo silperna cautum est,
.nicam tantum viaira operationum mortalium ,
iton dari, lsed rectam inueniri posse actionem sine imita unam , sua alteram opinionem Operentur mortales , scuti est melius hercle plures esseruias ad Matritum ducentes , qua M s vulca tantum reperiretur, nam illam vel nimis latam esse oporteret, aiu pcr eam transeuntes impediri, δι cum molestia pergere esset opus a salse non pim. ii Iesiam inueniendam est notum , t c stirebndo homines unicam tantiam Opinionem istissus actionibu , site omissionibus amplexari ;
vel iam non nauatis ros operam , AE eonia uenter
pocraturos potius, qdam sibi placidam rem deinti here ut, vel 3 sibi ex OG abstinere retraheren- sui . Muic damno bonitas Diulfi 'medens dia .
uersa higenia hominibus etintulit , quibus diuersa inter se iudiei a rerum serrent, a se ecte
operari arbitrarennit . Deo namque nivitum emolumentum a cristit , curos quis Operetur iuxta unani , taliam opinionem , solum derat mandarum suum non instini 1 Ciani iti. tur usxta opinionem probabilem opera es , Dei praeceptum non infringat, De non in erest quid ciuam , quod itixta unam , vel aliam opini birem
operatio citatulatur. 3 Ita Basseus. Et idem Ca ramuel ubi supra . s. Elam, inquir. Ecclesia Caia tantie 1 felicior ilehet dies', quod exuberet lanctissimis, doctissmiis viris, qui introduxerunt Mintrias opiniones , quia damnatentur pluri- mi, quos sententiae proba hilitas saluat, nee in-go Eeelesa ira lixis quod Doriores opinentur sad ev ii e selietor, quod fenignius, detae illus cios potiri ad lauream empyream pro-m ille . 3 Id ipsum, de i)sdem serἡ verbis rcpetit sntila De Iibera, di prudenti elevit ne disput. q. in En. de allegat Henriqueet in prooemici
. Ego vero quamuis agnoscam quam durum sit stupetum suminis sissse , ω uoctrinam hanc
72쪽
4 Proj. Fagn. in ti pari. primi Decreta l.
prurientem auribui Principum, & priuatorum , ac sere omnium menribus infixam eo auellero ἔtamen fretus clamenti Dei, qui veritatem diu latere non sinit, in medi qm asseram quae mayi conducere videbuntur ad illius manifestatio nem. Et quia superius nutu et s. dimnxi tres gradus probabilitatis , prosequendo ordinem ibi propos m , totam nane m teriam ad mores pertinentem subdiuidam in quatuor princip les quaestiones . ex quarum resolutione , ni fallor, et Me apparebit quantum a simita veritatis recesserint Nouasores probabiIi tum , In prima pxaminabitur quid dieendum si in aliqsta controuersia mor ii quis agnoseat unam tλntum opinionem esse prohinilem , non resectendo ad contrariam . Iu secunda quid si agnoseat duas opiniones op stas esse eque probabiles. Vel quasi . In tertia quid si agnoscat unam opini nem esse probabilem, Be alteram probabili rem . In quarta discutietur an auctoritas unius, vel alterius Doctoris reddat opinion*m prob
4 QUAERO igitur primo, an in moralibuε se.
qui liceat opinionem probabilem secundum se, praescindendo a quacumque probabilitate Op nionis oppositae. Quod est quaerere, An opinio probabilis per se sit regula morum, seu An in morali materia licipum sit opinari.
res Theologi sere omnel, ut constat ex dictis supra oum. 24. & nu. v x. nec non Iurisperiti, qui scripserunt non peccare eum, qui ure, eonsulit , aut iudicat secundum opinion ςm probabi- Iem oldrad. coss. 186. In electionis. nu F. vers. Sed qui admittunt. Gemin. cons. 66. Pro de ela. ratione n. 6. Et pro e ducuntur praecipuς sua.damenta instas ipta.
4 Fe primo in actionibus humanis qui eligit' quod probabile est . pon agit temere . sed pruindenter . ς. Eso solis, vers. VtI probabiles rariones . s. dist. c. . de homiς. lib. . ibi. probabimbus eammtςris argument s. l. nam de aetate, FDe prohat. I. ob carmen. L fin. fi De testib. l. Milites , C. Pt quastion. cum similibus, εe probatur apertius in l. 4. C. Handa, iuncta l. rvm quem remere . ff. De iudiciis .ar Secundo d hoc ut quis lieitς, de honeste operiretur , satis est ut morallam tartitudinem h beat de rectitudinς, di bonestate operatiopis i sed qui sequitur opinionem probabilem. habet cer. titudinem hanc moralem de rectitudine . di honestate sis operationis Erso licite, ει honeste opem μεε8 Maior probatur . quia pertitudo est in triplicidisseristia, ut notat S. Antoninus p.r tit. 3 c ioereg. q. de post eum Angelus . de Sylvester in veri
Opinio. δέ Card. P leotius di S eri Consistorii ςonsul .PR . . qR. II vς rc Attamen. Alia enim st supernatu Ialis , id est fidei, alia saturalis. alia moralis , seu ciuilis . Quod etiam innuiq
Chrisus , Ee ibi Io. Λndr. Du 2 in fin. Butr. n. 6 Anchar. dum. .. Id. nu 3. ininus baret. Et seripsi plenius in e r. nu. 3 r. se p. de Sum. Trinse 9 3e fide Cathol in m etiam paret exemplo legum Cluilium. Nam etsi leges illa optime sint cod. i itutae secundum Arist. I. Rhetor, qua in omnibus, qui inei re possunt casib M , sancita sunt, quaeque quam paucissima reliquerunt iss , qui iudicant: tamen omnia lege comprehendi non potuerunt. Quod di ante ipsum doeuit Plato lib. s de legib. affirmana . impossibile esie m sna, paruaque Omma lege determinare. Itaque neque Iezes , neque una rusconsulta ita seribi polluar , aut omnes casua, qui quandoque inei,derint , comprebendantur, v de Iulianus iat in l. Neque leges, de in L Non possunt, ff. De Iesib. o Similiter ad naturalem certitudinem imporubi te est omnia referre . quia non Omnia patent per rei evidentiam , nam teste I-hilosopho in Φ. M taph. e a. in princ. Impossibile est omnium h bere demonstrationem; ideoque, ut idem ait in a.
Metaph. text. Io. cet pitudinem mathem tis
non oportet in cunctis quaerere, sed in sis , qua non habent materiam. id est in mathematicis ique abltrahunt a m teria . Necesse est is itur pleraque reterre ad certitudinem civilem , stus I moralem. Huiusmodi autem certitudinem non oportet esse demoustrativam, seu mathematicam . cum moralia saltem ut in pluribus uos snt de mons rabilia, unde satis est , ve sit tali . qualem requirit moralis materia . nam ut habe- τω in I. Et bie. c. r. DiscipIinati est in unaquaqueret certitudinem requirere iuxta exigentiam materiae I simile enim vitium est, maciem 1 ticum aquare re persuadentem, de moralem demonstran. tem. Et e cordat S. Tho m. in a. a. qu.εQ.aI I. in resp. ad i. dum ait: In humanis actibus in uenime aliqua certitudo. non quidem sicut i demonstrationibus. sed secundum quod contie nil tali materi . .
Minor probatur, qnia eum in moratibus h beri non possit omnimoda certitudo per rei eu,
dentiam, ut proxime ostensum est , iussicit te titudo ex probabilibus secundum Philoc ι. Eth. d. e. 3. ubi habetur in morali materia satia esia pingui quadam Minerva. de adumbrata figuratione verum ostendere. atve de iis , quae: ple rumque eueniunt ratiocinari, di in iis sumtia etiam coneludere. Et idem tetigit in z. Eth, P. c. . de eon sonant inra ciuilia in l. Non possunt. F. De legib. 8e in I. In obscuris, ae De regu I. iur. de notat Nicolaus de Lyra sup. cap 9. Sapienti in hae verba: Γ Αgibilia humana, saltem vi in pluribus talia sunt . ut quoad ea non habeaeur demonstratio , sed tantum probabilis ratio, quae non facit intellectum assentire simpliciter uni parti . sed cum formidine alterius. J d. st qu tu
tur s. Antoninus. Angelus, Sylvester. de Palaeς rus in locis proxime citatis, non enim. inquit ni, confugit certitudo uroralis ex euident Ia aen. I,
stratiostia, sed ex probabilibus coniecturus grosi fis figurantibus magis ad suam partem, quam ad pliam se habentibus. R idem Sylvester in ver.
PInIo ante num. a. ubi ait: Non est in dubio qua probabilibus rarionibus se ait ut ad una partim , di tenet iste certum si hi moraliter, cum in moralibus si Sciat certitudo ex probabili
bus . 3 Ergo qui opinionem probabium sequitur. moralem habet certit patuem de tectituet. pe , ε. bone state suae operationis , di LUri s
73쪽
De Constit. c. Ne innitaris. ΑΙ
quenter recl/ , Ee eum Virtute vexatur.
i Tertio. certitudo nihil est aliud , quam de te minatio intellectus ad unum, ut distulis. Thom.
in 3. sent. distia . qu. a. art. a. qu. 3. solus autem
ille qui dubius est manet inpetissis , e ad ne
erum se determinat .. ut dicemus infra num. l . eum duobus sequentibus, di num. is 8. sormido
autem . quae ineu iudicio prohabili , non est talis
a potentiae, ut excludat asensum determinatum ad partem oppositam , sed hoc tantum operatur ut in teste dius per actum res exum audieet rationes illius partis. Cuius assensum habet, non
esse evidentes, seu insallibiles, sed tantum probabiiss . ario.Iudicium probabile in inibus humanis ad mores non pertinentibus reputatur suffciens ad prudenter agendum; alias enim vix quidquam rem ageretur propter ineertitudinem rerum practicarum , 8e patet ex dictis supra inta, C:ino argumento. Erge deber etiam is moras, teputari suffieiens ad honest/ operandum s.cum nulla afferri possit sufficiens ratio diuersit iis, vulgata lege Illud. E. Ad l. Aquileiam, eum
Oil. 3 a Quinto, Prudentia est de non ne ee sariis, veri elatir in ε. Ethie. e. ' de est in opinatiua parte
anima. di ei tea obiectum eontingens aliter se s. habere . ut docet S. Thomas in x. . qu.37. art. ad a. de eonfiderat non ita sim . niuersalia , sed etiam singularia, ut idem docuit in 1. a. qu. a 4 ait. 3. ideoque, prudentia hominis non est omni no certa propter variabilitatem singularinis, ut dixit in eod. art. 1. ad Ergo habere certum. flein adibile iudieium de omnibus eligibilibus est
supra humanam facultatem , ae proinde dicendum est susseere iudicii m probabile de rectitu dioe oper tioni x. 31 sexto, Deus , it lex non obligant nos ad ima postibile. e. Erit autem lex, diu. i. Titius, S. in s . De emis tutor. l. Quae sub conditione, S. Quoties, is De eondit . inuit. eum sitis concoria dant. Sed is moralibus non possumas eligere seerto se ita. ut ostensum est supra nu 31. Ergo satis est ut eligamus probabiliter opinata. Mρtimo, In speculatiuis licet absque perieulo erroris . de deceptionis opinari , di defendet quacumque opiniones, modo illa lint probabiles e. In quibus . a a. quaest. a. de dictum est sit p. nu. t 3. Ergo δέ in moralibus idem licet absqueis periculo peceati, cum de similibus idem iudicium sit h bendum, e. Inter corporalia, s Sicut enim , de translat. Epistopi .so oci tu ,Cum obiebum prudentiae sit variabile, de eontingens aliter se habere, ut paulo supra aoste um ςst in quivis argumento, hecesse est ut intellectus qui a tali Ohiecto mouetur . sit eum set midine quod aliter se habere posti l Ae consequenter qui eligit qucid est probabile , prudenter agit, quamuis ut cum formidine partis oppos .s r Nono. Ex Canorum pr*ceripto ille solum te
netur sequi partem tutiorem, qui versatur in dubio. nempe quia suspcnsus manet. Ad neutri extremo assentitur. vi c. Ad audientiam. ibi, ein iis a ijs sinuam debeamus eligere tuliarem. e. Signi he si ibi, in Me diasio. de c. Petitio, ibi , in bui modi duisio. de honite. cum concordant.
I 8 de quihus, infra nu. ii 3. sed ille qui adhaeret opinioni probabili, non versatur in dubio. quia
non manet suspensus, imo a sentitur uni partiton trajici innas , licet cum Armininet alterius . ut patet ex diffinitione opinionis , he notat Bald. an s. Cum antiquioribus , in I. q. nu.6. C. De iuris deliber. Erro non tenetur sequi patiem tuti
rem , de consequentet potest adhoere opiniooi specifieanti probabiliter prolicito,quam uis habiat formidinem partis oppostae , quia non exponit se periculo peceati . quae sola ratioeons delatur in 'elefiisne partis tutioris, ut in d. c. signifieasti . ibi pre eo, qtias in hero mum
c. si quis positus, di e. Si quis autem, de renit. dist. . si hane differentiam inter eum , qui dubius est , Ad eum . qui opinatur probabiliter , de
cum formidine, eonstituunt praeter alios mod cr- nos Petrus de Lorca in I. s. tom. i. de actib. human. disp. 3'. me hr. I. N Suareet to . . de Censur. disp. o. seel. s. Ultimo Nisi liceret quam eumque opinion m probabilem eligere , pecearent doce ui s opitiiones probabiles pro parte minus tuta, quia pra herent oceasionem , qui eorum opinionibus uterentiar, errarent . si Exror, S ihi Hugo, A
chid. de Praepos c. Quid enim prodest, de c. com sentite, 8 . dist. c. chiod autem, i qu. 3. Est autem absurdui a viros dodos , R pios condemnare eum schol e plenae sint proba itibus stillen. tus eontra ijs , R dissentientibus . integrum euim es indietum . quod plurimorum vntcnt s s. eo normatiar. e. prudentiam , De os . Deleg. 3e quod a pluribns quatritur sapientibns , tacilius
imi enitur . e. De quibus, Io. diu. Ae per ampliores homines perseditis ma veritas reueratur. 1 vlt. ad si , C De fideleom. de x. Extra eonselantiam. 64. dist. Et confirmatur, quia illa regula morum est tuta , quae ab omnibus Doctoribus comprohatur . Arg. e. In canoni eis , eum glos in verb. Pruponat, i ς dist. S. ThOm. in I. a. qu. . art. Hin tertio argumento contrario . Sed omnes D ctore, in materia morali videntur ad miti cre d otinam probabilem eum rectitudine conscienti . ut proxime dierum tu . Ergo probabilis doctrinae usus est admittendus .sς, sed praedictis minime Oh stantibus . adhaeren dum videtur eontrariae sententiae , quae licet Auot horibus modernis se sere destituta, innititur tamen sapientiae antiquorum , Λ fulsitui solidis-snus fundamentis. 6o ptimo enim roboratur auctoritati divina Seri plurae , Eeelis 3 a. Ante omia opera verbram VH
rsae praeerit te, edi ante omnem actum oviniatum
L abile . Ex quo loco expositores desumunt duo esse necessaria in iudicio , quod pracedit imperirium Prudentiae, ad hoc, ut opera nos ra sitit he-cta . di habeant honitatem moralem. Priurum 4 est veritas designata per illa verba , verbum v κ me; secundum, stabilitas, seu firmitas rationum s gnificata per verba sequentia, eonsuum tibia , secundum Ianiauium , Utrumqus autem quis tum deficit in opinione utcumque probabili Ergo nostra opera. qua opinioni probabili in Niciantiar, nec recta sunt, nee honitatem habest
si Minor probatur, qui veritas est indubitata rei certitudo, ut diis nil glos in Extr/u. Io., MI 61 Sedea Apostoliea..in ver. Veritatem .dς couce in pra-
74쪽
46 Prosp. Fagia, in ii pari. primi Decretal
praebend. opinio autem ut eumque probabius, indubitatam hanc certituismem non habet I uiro quod opinamur incertum est , ut ex Donato stribit Io. Caluinus in veri opinari, di habetur ε 3 in primo poster. c.ac. Item veritas nee sallit, nessallitur: opinionem ν ero saliere saepe contingis, A falli, quae sunt verba tςxt. in e. A nobis ris a . de sent ex cum . Item ad veritatem cognitam sodeterminat intelle dus simpliciter, , ahique ulla formidine , & in illa tot liter quiestit tanquam tu suo sne , ut patet in a. Metaphys text. q. ppi'nioni vero, & probabilitati inyellectus non a
sentitur simpliςiter, sed eiura formidine partιο
alte laus, ut ait Nicolaus o Lyra, de quo iusti in septimo fundamento o. ra. A D. Thom. in a. a. qu. I. an. . & Rald. iii l. Cum antiquioribus, in s. qu. mi. . C. De iure deliber nee qpiescit ilia illa. sed suctuat, sicundum card. Caici. insta allegat. in dio. fundamento, di ubi est opinio, ibi est vaeislatio, inquit S. Bonaventura in a. sent.
dis .et q. qir. - vers. Item opinio, ame nu. 3 . esprobatur claru au primo Magnorum moralium
c. 3. ante medium , ubi sic legitur ; Ex illima itio est, qua in omnibus serimur ancipites , ea n gita , an Leui. J Vnde opinionem a veritate
merito eon tradastinxit Innoςentius III. ind. c.
Λ nobis, & ibi Canonistae , R A iis . in e Ethie. c. 3. in princ. Igitur in opinione probabili do est
4 primum requiti tam vetitatis , deest etiam secundi i sabilitatis , quia verutas maues, ct inraaten fit im ae onum, O et tuis, ct obtinet in culi Laertio
43 Artim. 3. . Esdrae q. 33. coconsuctuco , . . dist, opinio v sto variabilis, di fallibilis est, ut in d. e. Anobis, di in o. Et sic. d. c. 3. ω s. di in s. posscsed. e. 16. ubi dicitur opinionem sile circa verum haut salissum , contingens aliterue habere . vir eqopinio , qua hodie videtur vera , tracto tempo ris sorte apparebit salsa, sicut a, cidit in pluri-hus opinionibus, qua olim reputaban ur pro- habiles . di postea deiectae sunt falsae . Ad hoe e
In multis, de aetat. & qualit. c. c. in princ. de
Bigam. lib. O. d. l. Cum antiquioribus , C. DOiure deliber. cum multis similibus . Quinimcide pluribus atrietilis ad iidem pertinentibus, tequam damni rentur ab Ecclesia, extabant Opi niones diuersa inter sanctos Parres , & liberum erat unicuique quicquid vellet dicere , ut ait bie. Innoc. & post eum Hosi. iiii. a. & ali se pracitari nuui. 16, Et tamen posteaquam ariticuli fueruiit ab Eeclesia diffiniti, vel approbati, opissiones
illae apparvetunt o MLSquonea, ut de cor - re B. Maria in caelum assuinpto , notat Bald. hienum. Iq. & de duabus naitiras in chrisonot ac Canonidiae an cap. Cum Chrisus, de haeret. Declaratio enim i telas α nou una ius non induxit ἱsed quod prina latebae manisellauit l. Hεredes
palam, g Quod vero , & s. Sed etsi noram,s . Detestam. Cim m. cons. i. num. i. plenu Philippu4 Probus ad Monac. in c. t . de priuil. lib. 6. inare cum opinio probabilis nec veritatem habeat, nec sabilitatem , consequens cst , ut opera humana,
qua i dantur in iudicio probabili, non sint recta , & Deo grata ,s nec habeant honitatem moralem cum contradicant Diuinx S iptura , c. Quisquis praeceptis , Iq. qu. 2.. Et confirmatur ex verbis D. Bernardi in tuu
Iam s. Benedicia c. as. ubi proposita quaestione An sicut peceat qui opsiatur bonum , quod Pu-tist malum, ita mereatur qui operat lir main s squod putat honum, si e satur : s Ego, ut interier . , oculus vere simpleti sit, duo illi ese recellaria a hali Oi , charita em in intentione, Et in intellectit. veritatem . 3 Ex quibus verbis arguitur se. Ad rectitudinem con tentiae ex D. Bernardo exigiatur electio verit tis r sed qui pro regnia morum eligit opinionem pro habilem , non eligit veritatem , cum iudicium probabile . seu opinatiuum inda serenter se habeat ad verum, & falsum , vesapra probi me mons ratum est: Ergo qui pro
.rcsula morum utitur opinione probabili, non ,δgit secundum rectitudinem conscientiae . Praeterea oculias os critis recte debet esse eautus , ut
falli ton possit, neutidum D. Bernarduin i sed eligens opinionem probabilem non est eautus, ut falli non possit, eum opinioni ni fallere saepe comtingat, di falli, ut in v. o A nobis, Ila. de sentis
excom. Ergo qui pro regula morum utitur opilione probabidi, non agit rect E. Secundo probatur haec sentc fitia aut horitate Ariso telis c. labie. cap. 3. v si disinit pruden, tiam csse habitum cuin ratione vera circa hoda humana asciuum di opinio autem probabilis non tundatur in ratione vera . sed fallibili, cum habeat verum , di falsum , ut primo Magno rum mpiat c. 3 ρ. x in s. Et hic. c. q. R in d. c. Λnobis , S scroatur argumcntis me uidentibus ire rationibus, sua non eo neludunt omnino , sed persuadent dumtaxat, ut fatentur sequaces pro, habilitatum, inter quos Petrus de Lot m. . disp. 39. in prine. & utitur conlacturis grossis, di figurantibus , ut asierunt S. Antoninus, re ali; su praeitati in secundo argiare utito contrario n. 32. Hinc praeclare S. Be in arcius cie Consideratione 1
ad Eugenium lib. s. c. a s Intellecius inquii r tioni innititur, fides aiulioritati, opinio solavcrisimilitia linet se tuetur. Habent illa duo eertam , veritatem, sed fides Uausam , R retio tueam, intelligentia nitidain, di mani sesam et eaeterm opinio celli nihil habens. verum per verisimilia quaeri et potius, quam apprehen cit. Umnico in his ea uenda confuso, ne alit laeeritim opinionis fides spat, aut quod firmum , fixuinque est fidci, opinio reuocet in quastionem hi Musciendit in quia opinio si habet a semonem . te
ineraria sui G s si habet halitationem . his ina est ; item intellectos ii sanata fidei tenui i
rumpere , reputatur c in ris seriatator satis. Hubi suam Opunonem in te Bestiam puta ucrunt, S erraueium , Et quidem opin o potest
putars tot laeeius , intellectus aute in Oritivi nor potest,-Vnde boc accidit P cineri quia haec falli, &. sallare potessi, ille non potest , aut ii salii potuit . tutellectus non fuit, sed opinio Avcrus ne n pu intellectus curtava Iaabet uon mordo vestat m . d. notitiam veritatis: Possumus
ungui hse ita. o si uire Fideri est voluntaria quandam, & ceita praelibauo aaec dum propes ata: veritatis Intellectus est te leuiustumque inuisibilis cella, & manifesta omitia i Opinio es qlia si pro viro habere aliquid quod falsum csse ni scias. Ergo velat i fides ambaguum non habet, aut . habet, fides non est , s ti opinio : J Fiaec D. Bercardus . Ergo tuaici vo3 piobabile, seu opira xinum est ira sphaeram prudentiae ; ae proinde qui pro regula suorum 'actuum astarati opinio-oesu sis babilcm, non agi podeuter, nec ha - ἐ
75쪽
68 Tertio probatur ex eod. Arist. in z. de Anima, rexi. Isa. ubi ait et L Intelligere, in quo est recte quidem prudenti , Si scientia , & Ophnio vera
non re etsi autem contraria horum . 3 istest inte, lectus retius est qui dirigitvr a prudentia , sciemsia, de opinione 'ςr et non rectus vero qui dirigitur ab eorum contrarita, ut ex mente Alexandri de Ales, de S Thomae patebit Insia in I a. dc 13.
argumento a. - Daxit autem opinio Drris, ut excIuderet opina
Mem probabilem, de qua dubium est an vera sit. νς I salsa cum se Iubeat indifferenter ad virum uvmex ilictis pate eL Ergo intςllectus, qui dirigi-aur ab opinione probabili, est non rectus, & iratiove virtutis excludi Fr . Hinc Lactariti iis Fis. mi anus lib. 3. Instituti cav uxpiam. Γ χtu ἰtissimum inquit est praeceptis vellis: parere, quae t um rei a sint, an salsa dubitatur . b ,
Quarto, Prudentia, quae virtus e itin lectitariis , habet piro obiecto verum . dc utatur in dii .Perse σucentibus ad ipsem , non autem per ac- .cidens , quia It dicitur in s. Lthice c. 3. esth bitus cum Φmpne vcra r ergo. not 4 potest
xii principio , quod sit tibi cogi itum probant liter tantum , cum probabilitas se habeat ad verum i de fallani, ut habetur in 6. Ethic. c. s. dc in a. Magno mo al. d. c 3t.
Quinto,opinio inhilidicium probabile non est
virtus, nec inter virtutes a Plilosopho connu- .meratur, ut patet in I. Posterion ca6. A: in 6,
Et hic, c. 3. ubi opinio eontradistinguitur a virtutibus intellectualibus ob eam rationem , quia feri potest , ut in opinione mentiamur; Ite ut disierit Fransiseus Pi ollamineus in philos Phia morali , gradu De. Prudentia est prima , di comm quis regula omnium actionum , scpropterea supra se aliam regulam non habet i re- .du nim caeterarum usus prudenti* sit biicitur :. Probabile autem habet supra heprobabilius, de . sertitudinem mWallam , ac proinde ad pruden- iam non pertin .d Ergo qui in actibus hum . nisulitur opinione probabili , non agit pruden-
7o Sexto, Ad hoc inquis recte. & prudenter ope-zetur , necessario requiritur ut habeat qertitudinem saItem moralem de rectitudine, de honesta-
. te ver lippis. s. Si quis positus, 3c c. Si quis. Futem, insin. Opinnit. dui. . c. Iuvenis, versi Indiis, de sponsab Medina in h. a. qq. s. art : s. Sua
reet de actib. human. dio I. seci. I. Salas in I. a.
tract 8. Φαμ. Misiua de iust. & inr. cap. r. Et est . communis iententia ; imo nonnulli existimant
Fides nostra vult ut homo agat hoc qum beniintelligit essi: agendum , Si peccatum est quod aliter ni, quam probatum est . Ad idem cap. . Oniam omne, de praescript. α S. Ex his, a . . quaesi. r. S. Thom. in prae alleg. loco Apostoli, de . quodlib. 8. art. ta Sed qui utitur opinione probabili, non habet hanc moralem certitudiae s. Ergo non agit ridet, .& pruciater.
7I Minor probatur, quia opinio laeetia est. cum se habeat ad verum, Ac falsum a nam, ut inquit Aristoteles saepius allegatus in I. Magnori mo Ial. sap. 3 3. Exissimatio est qua in omnibus segLmur ancipites ea ne ita, an secusi. Quem Iocum exponens ι o. Caluinius .it, UPinionem qta qua ad utramquo partem.declinamus, puta di hoc ita ree. ec non esse . Vnde ex thimatione, di 'pi, nione fieri potest ut sientipolr, , t dicitur in si Ethic. d. c. 3. eamque sellare saepe con ingit, oculd, ut hi d. c. A nobis i ii a. de stat. exc mi Iπm semper est cum sormidine partis oppositae, ut patet ex illius dissinitione formidans autem a se Omnivo ad unam partem non determinat, sed huctuati δe titubati vi est textus in I. sin. ibi, mente titubanti, ot ancipiti animo. C. De somuiα indebit. A: ostentim ςst supra nu. m. de con sequenter moralem tti uclinem imo habet , cum . cς it o sς determinatio intellectus in unum, ut per D. Ti, m. supracitatum in f, seu dist. g. qu. 1,art. - qu. 3. & apertius de veritate q. 14. ar I . ubi sic satur: NMndoque intelleeiu inclinat magis iri viam, quam in aliam, scd ig- in cin illiisi inclinans non sum cienter mouet inteli lectum ad boc, quod determin t ipsit m ad unam partem totaliter a Vnge accipit quidem unam Partem, tamen semper dubitat de opposita; de hac est dispositio: opinnitis, qui accipit unam
partem contradicuostis eum tornuduie alterius Et confirmatur, quia di tamen rectae rationis debet conformari legi aeternae tanquam Primae regulae. S. Thonti in I. . qu.is. arti. Sed dictamen eum formidine morali repugnat conformari legi aeternae , quia baec est immutabilis, dist. I. in princ. de dis . o. g. His itaque. Iudicium vero opinatiuiim in suo conceptu formali est variab le, & fasibile , habetque desectibilitatem moram te R. quia ita creditur veram, ut etiam morali ter posscesse falsum, ut in superi ibus monstr xuui essi. Erm dictamen opinatiuum motaleutas certitudinem nod habet, ει eonsequenter non est Per se conforme rectae bationi 33 Sςptimo, in actibus humanis iudicium, quod cst i icertum , non potest habere moralem certit udi neni: sed iuuisium probabile propter sor.
midinem , quam intrinsecus habet infixam, est incertum ἰ ergo-ni oralem certitudinem habere IiOir potest. Maior patet, quia repugnat in humanis actibus aliquid esse simul certum, di luce eum . c. Si quis autem , in extremis verbi , deis Pan Isi di Il. 7. dc d. g. Ex praemissis , ro. qu. . st cui repugnat, ut quis simul sit secutus, de timidus , tutus , & formidans, Istabilis . 3e flumians . Haec enim sunt opposita,quae se mutuo destruunt. Ubi repugnantia, ff. De reges. iur. 8e ibi decla.
rat Cagnoi. nu. a. Deciam cons69. nul M. Lib. 3. Me patet ex Philoc in o. Metaphys. c. o. c,ma medium.
MInor est Nicolai de Lyra in opptis tum m
litate relati in secundo argumento cor alio sub num. . nam postquamdixit probabilem rati uem non facere ut idtellectus assentiatur uni vparti si inpliciter, sed eum formidine alterius .
immediate subiungit. C Et hoc est quod dicit,
cogitationes enim mortalium sunt.timidae, quia sunt obnoxiae formidini , di per consequens iunt incertae prouidentiae nostrae, nili dirigantur dorto
sapientiae Duuna..d Has ille. Pondera illave
76쪽
ha I ct per eonfe tum , quae clarῆ demonstrant iudicium probabile ex eo, quod sit obnoxium .
ormidini, iii necessariam consequentiam esse timidum , & incertum 1 & sic non habere moralem certitudinem requisitam ad honeste operan dum . Uine recte Bresserius de conscieἀtia lib. 3.
. . nu. 6 a. Γ Omnis opinio inquit etiam probabilis est incerta quatenus incertum est absolute quod opinamur.3 Quinimo opinionem probabilem definiunt aliqui ex modernis esse illam, quae ex rationabili motitio procedit citraeertitudinem I ut nouissime Honoratus Fabri daopin prob. Pag. t.
73 oetauo , Qui faeie actum probabiliter illi ei-
tum , discrimini se committiti 3e mortaliter peceat , ut est texi. in c. Iu quistioni, de stati exeom. Vbi est expressum mortaliter peecare eum, quis est actum illicitum ex conscientia ereduli in tatis probabilis. Et probatur a fortiori in c. Ad audientiam , in c. signifieisi, it a. & in C. Petitio, de homici d. sed qui iacit actum probabiliter lieitum , facit actu in pthhahiliter illicitum . . eum probabilitas se habeat indifferenter ad x tri, que extremum , ut in s. Erhic. c. 3.&,. de in r.
Magnori morat. c. 33. u in I. Posteri text. ε . Vbi
probabile , seu opinabile dissi nitur esse illud , quod ita creditur esse, quod tamen aliter se ha. here potest . Ergo qui faeit actum probabiIiter
licitum , commitrit se discrimini, e mortaliter peccat. Quo argumento utitur in effectu card. Caiet. ut patebit infra in II. fundamento . di Nono, Si dominus administrationem , it d stentationem bonorum suorum comm tteret seruo, qui ex imprudentia , vel infidolitate solitus esset falli, se fallaret utique ab Oinnibi, iud earetur imprudens, eiusquh fatuitati imputaretur, si seruus substantiam dissiparet. Et idem esset in aegroto, si pro cura su corporis uteretur
opera Medici imperiti , ae infidelis r & in na4sganto si nauis regimin committeret nautae , qui ex imperitia rei nauticae, vel dolo malo solitus esset falli. S alios faIlere, di quandoque memtiendo nauis antes in interitum perdueere : Ergo multo magis iudicandus est imprudens Chrillianus , qui pro directio a , δέ regula conscientiae suae utitur medro opinionis pro habilis,' quam is mentiri, eu fallere tapE contingit, 3. ia,li, ut logitur in sepius allegato cap. A nobis, iba. de tenta Lxc m. & in 6 Ei c. d. c. 3. princ. tu anima corpori, ac rebus omnibus sit praeponenda, C. sedulo. 38. dist. Ac I. Sancimus, C. DOsaeroc Eeeles s Decimo , Ex sententia eorum , qui defendunt
probabilitates , authoritas unius grauis Doct ris facie opinionem probabilem, I. Septimo me nisse , ff. De fiat. homin. ut dicemus infra in Φ. qu. 6 in princ. ED tamen text. in I. fin. C. de instu. de substiti opinionem grauissimi Iurisconsulti P piniani dubitationem appellat. Ergo opinio utcumque pro habilis eratitudinem non habet: ali quin textus iue iscongrud dubitationem appe, 7 laret opinionem tanti Iuriston siilli, cuius qua ta esset authoritas, patet ex edicto Theodoti l l . serius relato num. 1go. Et ita illana textum, ad ostendendum ui opinione probabili non adesi certitudinem. ponderat MId, in I. Cum in Antiquio ibu , iu 3. qu. nu. s. o De iur. deliber. Ad
i arti eulus dicitur dubitabilis non obstantis opinione probabili. ponderando eum, ut dicisis infra in a quaest. principali nu. ceri Probatur
Vndecimo, omnis opinio probabilis se ea dum Authores contrariae sententiae et eligibilis. sed omnis opinio controuersa est pro habilis et 'Ergo omnis opinio controuersa est eligibilis. Minor est eorumdem duersariorum, quia omnis opinio controu sa habet aliquos Doctores pro se . Doctores autem non modo plures, sed etiam unus secundum eos saeti opinionem probabilem , t e dictum est in praeedenti argumeristo , 5: on laenter si licet sequi quamcumquo opinionem probabilem, litet etiam sequiquamis
cumone opinionem controueriam et At ah sura
dissimum est Christianos in moralibus, in quibus vertitur salinis periculum, posse Migero
a meumque opinionein , de qua intex Docto res fit contronertia ἰ cum praeferrim ex opinioni hus controuersis semper attera sit falsa , ut in .
8 Duodecimo, Et sertius, s lieeret sequiquamiscuntque opinionem p babilem . liceret sequi absoli te quamcumque opinionem , quia opinabile , di probabile pro eodem accipiuntur . nee pol infect opinio propriE, nisi sit probabilis Quod fit ostendo . Omnis opinio est Minis in tellectus pro na parte eontradimonis cum sommidine alterius, ut eommuniter dimniunt Philosophi. Non potest autem quis uni exite hio apsentiri nisi ex probabilibus rationibus, quia iiDtellectus mouetur ab obiecto, nec et ei liberum
opinati, seeundum Aristotelem in a. de Anima a text. I s t. de Iarius explicabitur infra in a. quast. nu. 129. Vnde & Bald. ind. t Cum in antiquios hus in a. qu. nu. 6. C. De tun delibri . clieit , obunionem esse quando quis ex probabilibus conlo- Ruris eredit id, quod est verum , licet certit Mnarie non nouerit. De natura igitur opinionis est i ut habeat pro se rationes mouentes intelle
lum ad assentiendum, & eoumuentet si licet sequi quamcumque opinionem probabibem , Iicet etiam sequi absollite quamcumque opinio..
nem. Quid autem abstratus quam inter Catho licos liberam esse quamcumque opipionem se qui pro libim vo Iuniaἔise esset enim quasi re
notisne errorem Protagora, qui dicebat opinio ne omnia conflare , quem eiTorem confutat Athstoteles in A. Metaph. c. i. Decimotertio, prohatur hae e sententia ab aliis pluribus absurdis, fle inconuenientibus, quae mdoctrina de libera electione opinionis probabili
conseq1mntur in detrimentum conscientiarum
ut diffuse patebit insta in 3. qu. a nu. 293. usque
79 Decimoquarto, Prebatur ex Alaxandro de
Ales io Sum. p. I. qn. I ff. de salsit membr. 2. i irespons ad quae ih. eo uater alem, ubi sic ratiocina
tur f Ad secundum est 41eendum . quod est in
tellectus tectus , R lion rectus : rectus est mur
est ad quod natus est, stilicet ad cognolcenda in rem steundum quoi est. Unde intellectus dieitur ab inῆus -loquendo , quia intuetur prout seis lhabet veritas interius: de hoc modo nihil contemplatur intellectus quod non sit verum . Intel-
Iectus non rectus est cum incidit in quod natu pon est , non est autem natus, ut iudie et per veri ippa
77쪽
vpatentiam . J Ηxe ille Sed intellectus qui imda eat secundum opinionem probabilem , non imtuetur .eritatem interius , nee cognoscit rem
secundita quod est, sed secundum veri apparemtiam , eum probabilitas indiffere uter se habeat ad verum , & salsum , ut patet in o. Et hic. C. 3. 8clis i. Poster. c. 26. Ergo intellectus iudicans se- eundum opinionem probabilem est non rectus , e recth iudicat. go Deetitioquinto, probatur ex D. Thoma in a.
a. qu. I. art. a. ad a. υbi ad modum Alens s Ma-
istri fili ratiocinatue dicens i s Rectum iudicium in hoc consuit, quod vis eognoscitiua apprehendit rem aliquam prout in se est . quod quidem prouenit ex recta dispositione virtutia apprehensivae : sicut in speculo si ita erit bene dispositum imprimuntur formae corporum secundum quod sunt; si vero speculum fuerit mala dispositum, apparent ibi imagines distortae, &male dispositae . 3 Haec s. Thomas. Sed iudi-eium , quod innititur opinioni probabili ex vi
cognoscitiua , non apprehendit rem prout in se est , nee sub ratione veri, eum res possit aliter se habere, ut in i . Poster. 1 cap. 1 2 iv supra proxime dictum est. Ergo iudicium quoia annititur probabilitati, ex mente D. Thomae rectum non est, sed potius distortum , & mce dispositum'. Decimo sexto , Probatur ex similidus verbis
D. Bonaventurae in a. stnt. dist.7. art. 3. quaest. I.
nu. 32. quae sic se habenti Dieendum quod deceptio , de error Oritur ex de ordinatione, suo deuiatione iudiei . Iudicium autem est duplex in quolibet ratiocinato; unum quod est cognoscendorum quod est veri sub ratione verit aliud agendorum quod est veri sub ratione boni. 33 die ibi. sed iudicii mi de rectitudine operatio nis . quod fundatur in opinione probabili, non cognoscit verum siti ratione veri, quia opinio potest cri falsa; nee cognostit .erum sub ratione boni, quia Operatio , quae innititur opinioni fallibili , potest in se e in mala. Ergo iudicium de rectitudine operationis quod fundatur in opinione probabili, deviat a recto, R ex mento S. Docioris deceptionem , & errorem inducit. a , Decimoseptimo, Probatur ex scoto quolib. s. sub littera E , ubi ait: Alia agunt ex cognitio ne intellectiva, quae sola propria est iudieatiua de tali conuenientia. Et talia nata sunt habero regulam intrinseea in recti tu cinis in suo actu: &in solis istis potest e se actus bonus habens bonitatem moralem. J Ita Scotus . At iudicium pro habile non habet regulam intrinse eam rectit
diris in suo actu , sed utitur principio fallibili, de
indisserenter se habente ad rectum, re obliquum telle Philos in a. poster. cap. 16 N in s. Ethic.C. 3.
Ergo in tali iudicio non potest esse actus honus
hahens honitatem moralem. s 3 Decim octavo, Hobatur ex eodem seoto in collati a. post prine. euius lixe sunt verba: CI tellectus inclinatur in obiectum sium per modum naturae r Ergo sicut natura determinatur ad unum, ita intellectus ad unum obiectum praecise inclinatur. Ergo sicut natura non quietatur
nisi in illo , ait quod determinatur, ita ncc intellectus quo u silue habeat illud, ad quod summu , 84 di maxime ine inatur. 3 Hactenus verba scoli. Sed intellectus sum nid , di inaxime inclinatur ad
cognationem veritatis, quia, ut inquit S. Tho-Fros. Fagn. in I. Deeretes.
mas in prine. Opust et . de Usuris. s omnis homo natura non degeuerans veritatem amat, &eam seire super omnia desiderat. J Ergo quandiu intellectus non habet iis ad quod inclinatur, scilicet veritatem , manet inquietus, & suctuans, nec praecise se determinat, & per consequens non habet moralem certitudinem requis tam ad recter operandum , cum certitudo sit determin tio intellectus ad unum , ut per D. Thomam o
pius ei latum in a. sent. dist. et . qu 2 art. 2. qu. 3.33 Deci monono . Probatur ex Patribus Salmanticensibus rom. r. sup . r. a. D. Thomae ad qu. 37.
art. 3. nu. s. ubi se disserunt e C Quoniam iudicium omnino practicum praecedens immediate imperium prudentia est actus virtutis intellectualis , nempe syne sis , vel gno me , quae iungum tur prudentiae ad rectit iudieandum eadem ratio est de consilio, quod est actus eubuliae deseruientis ad recte iudicandum Ergo debet esse perpetuo verum , alias praedicia virtus non esset dispositio ad optimum . nee differret ab opini ne , quae est aliquando ad falsum, ob idqtie a r 8s tione virtutis excluditur . ' Et in eodem articu lo nu. 4. s Sicut ergo virtus intellectualis specul tiuae in eo cotissiit, ut intellectus per se fallibilis rebus necessariis. de infallibilibus conformetur di ita virtus practica in eo sita cst, ut res , seu actiones ex se contingentes, formae insallibili, per miam intellectus practicus in eas insuit auae quentiar . J Et in articulo o. eiusdem quaesionis 37 nu. S. s ludicrum stricie sumptum est determina te de uni eo medio; At ideo bonitas eius non con sistit in sola veritate , sed in eo, quod sit firmum, A stabile . 3 Hactenus verba salinantieensium . Sed iudicium probabile non est perpetuo verum,& insali bile, nee habet statum, quia est aliquando ad falsum . ut hahetur ex philos in a. poster.
c. 26. ideoque Opiniones plurima, quae olim aestinabantur probabiles, postea apparuerunt salata . ut sistis ostensum est supra in I. argumento. Ergo iudicium probabile sicut opinio ex mente eorum deui Patrum a ratione virtutis excludia
38 vigesimo , Probatur ex Cardinali Caiet. in
seribit, s Si applieatio ad opus fluctuat circa
rectum , vel obliquum , mors scrupulus est conscientiae , contra quem illi ei te agitur, re obliquiaras mortalis incurritur. 3 & infra . Hine enim
si, ut vacillatio conscientiae in applicatione de-sormem reddat actionem, quoniam fit applieatio modo quo non debet; debet enim potentia rationabilis determinari ad unum , si tecte exire
debet in actum t alioquin discrimini exponitue, triusque oppositi si suctuante illa quis utitur. M Fluctuans enim quantum sapit suctuationis,rantum sapit in dcterminationis , ac per hoc inde hi-ti modi operandi. 3 Ha e Caietanias. Sed p tentia rationabilis, quae in applicatione ad opus
utitur opinione pr babili, utique fluctuat, re v. e illat circa rectum, vel ebliquum , cum proba
bilitas sit eum sotmidine & indifferenter se haheat ad utrumque extremum. Nam, ut inquid Aristoteles alis, citatus in I. Magnorum mor
Iliam c. 33. s Existimatio, seu opinio est, qua in omnibus fetimur aneipites ea ne ita, an secus. 2Et ubi est opinio, ibi est vacillatio , ut inquit S. Bonaventura supracit. nu Ergo formido in
78쪽
s o Proj. F n. in I. pari. primi Decreta l.
Ia, seu serupulus est mors conscientiae, & qui
eum tali in determinatione operatur, secundum
Caietamim ei ponit se discrimini , & indebito
modo operatur , ideoque deformitatem mort lem incurrit.
s. Vigesimoprimo, Probatur ex eodem Caieti in sum in ver. opinionis usus, ad fin. ubi disertis verbis asserit iudicium practicum ad operandum
debere esse certum , ita ut omnem contrariae partis formidinem excludat, etiamsi secundum propriam opinionem quis operetur. Idque probat emeaciter hoc argumento. Γ Quando Potentia rationabilis solum practice probabiliter iudieat aliquid esse Iieitum, iudieat etiam pro- habiliter aliquid esse it Iieitum: At iudicans pro. habiliter aliquid illicitum esse, & id faciens,pe cat, Vtpote qui peccandi periculo se exponit. Ergo, &c. J Et cum Caiet. concordant Iacobus
Almaynus trδα morat. c. I . Summa Armilla ia er. opinio, num. 2. Nauar. in C. Si quis autem .
nu. 38. & seqq. de poenit. dist. . Vigesimo secundo , Probatur ex verbis Gregorij de Valentia tom. disp. s. punct. a. quae sunt huiusmodi. Γ Ad rationem virtutis intellectu lis pertinet, ut habitus secundum rationem suam speeificam inclinet determinate ad verum, quod
non conuenit opinioni acquisitae. etiamsi contingat esse veram . Nam etiam tunc conliderata secundum suam speciem, circumscripta disserentia indiuiduali, indifferens est ad verum , & sal sum ostensum . JUigesimotertio, Probatur ex Leonardo Lemo de luit. & iur. lib. I. de Prudentia diib. a. ubi ait.
Opinionem honesti non esse iudicium prudentiae , quia non ita sertur in suum obiectum , ut Gn possit esse falsa , quam ob causam non est
virtus , ut recte Aristoteles in s. Et hic. c.' Non
obstat, quod opinio interdum sit vera, quia id non habet ex intrinseco modo tendendi in suum
obiectum, sed per aecidens , de fortuito , naem sicut est vera , ita poterat esse falsa, nulla facta in ea variatione. J Et paulo ante dub. I. num. 2.s Certa inquit est notitia honesti, & turpis rita enim prudentia sertur in suum obiectum , nex modo iudieandi falli non possit circa proprium obiectum, quia euidenter cognoscit esset turpe , cuius signum est, quod is, qui iudicae aliquid esse honestum, vel utile, de quo dubitat, vel formidat an in eo peccet, sit imprudens, &imprudenter iudicet, nempe quia iudicium prudentiae debet esse eertum excludens omnem rationabilem formidinem. Jst Vigesimoquarto, Probatur, quia opinio pro habilis essentialiter, R inseparabiliter habet an
nexam sormidinem, ut admittunt Authores con trariae sententiae , & probatur in I. Magno r. morat. c. I. & s. Et hic. c. I. in prinia in saepius cit to c. Λ nobis, it a. de senti excoin. in l. fin. Cod.
De inst. & subst. N patet ex illius dissinition
quam communiter tradunt Philosophi. opinio enim dicitur assensus intellectus pro una Parte contracticii on II non omnino firmus , & certus, sed cum sormidine alterius, ut per D. Antoninum in I. p. tir. 3 c. I . S.IO. Sylvest. in ver. Opunio, in princ. Solus in A. dist. 27. quaest. I. art. 3.
vers. Tunc ergo. Nauar. in c. SI quis autem a. m. I I. & ante eos D. Bonaventura in 3. sent di- illa. 16. qu. a . VcIs. Item DPini O, MIenum. 33.r opinio inquit est acceptio unius parti cum formidine alterius, & ubi est opinio , ibi est .as 1 cillatio. J Et secundum Legistas in l. Admon ς di , E De iureiur. Opinio est credulitas eum aliqua leui dubitatione , & tenet medium inter suis spicionem , di persectam probationem, ut ibi
Per Bart. nu. et r. & 2 2. Alioquin exclusa formidine non esset opinio probabilis, sed veritas . &certitudo, se ii opinio vera, ut patet in a. de Aniama text. i 31. Necesset secundus gradus probationis , ut dicunt Legistae, sed esset persecta eredulitas , seu persecta probatio secundum Baria ubi supra num. Itaque qui siquis babet opinionem , necessario habet formidinem, quia cui conuenit dissi titio, conuenit & d. Enitum , l. i. y3 S. Dolum, T De dolo. & notant Omnes in l. Omnis distinitio , T De regu l. iur. Quod cum ita sit.
inquiro quid sit formido illa, Quae intrinsece inest
opinioni Aristoteles paulo supra citatus in I. Magnorum morat. cap. 33. L Existimatio iu-quit seu opinio est, qua in omnibus ferimur ancipites ea ne ita an secus . I Quare secundum
eum formido , quae inest opinion7, est passio .
quae nos facit ancipites , idest ambiguos, & titu bantes, an res ita se habeat nec ne, iuxta text. in I. fin. C. De condit. inde b. Vnde in effectu talis
formido nihil est aliud, quani dubium potitiuum, di formale, aut saltem suspicio qnaedam, seu scrupulus, & leuis credulitas, ne pars opposita sit vera, ut expIicant Theologi , di patebit infra nu.16a . Haec enim sint θ nonyma, & idem 4 importantia: & suspicio illa , seu sormido tenet medium inter dubitationem , R opinionem,plus enim credulitatis habet, quam dubitatio, di minus , quam opinio , cum sit credi: Iitas ex leuibus coniecturis, ut inquit Sylvcster in verb. opinio ,
s His positis probatur haec sententia ineuitabili
hoe argumento. Quisquis habet suspicionem, , formidinem , scrupulum , seu leuem credulitatem , quod aliqua actio sit illicita , non potest manente.tali formidine absque peceato operari.& actionem illam ad Praxim deducere . bed qui
habet opinionem probabilem amrmantem actu esse licitum , necessario habet subicionem, sommidinem , M scrupulum. seu leuem eredulitatem
de opposito , id est quod ille actus sit illicitus, ve
euidenter ostensum est supra , & admittitur ab aduersariis . Ergo qui habet talem opinionem probabilem , non poteri se eundum eam licite operari, & actum illum ad praxim deducere absque peccato.
Maior propositio probatur per textum rotundum, qui cauillari non potest, in c. Per tuas, it a. de simo, ubi deciditur esse peccatum mortale operari contra conscientiam scrupulo stan . seu ex credulitate leui, nisi prius formido. seu error ceponatur , ut plenius explicabitur infra in x qu. in s. principali iundamento pro opinione negatiua num. 249. & tradunt Innoc. Io. Andr. & alii ibi allegati. Ecce igitur ibi textus ex pretius , quod agens contra conscientiam scrupulosam ,& eum sormidine mortaliter peccat ; hcc enim important illa verba , ad eat ad oebeam , ut notat Abbas in c. Litteras , de restit. spoliat. 6 Ad idem est textus apertiis in e . Inquisitioni, de semen. excom. ubi proponitur dubium , Alia . coniux qui habet conscientiam de Iuli emn cutis diti-
79쪽
derimente pomi reddere, di exigere debitum . eoii iugale. Et destinguitur , An talis habet huiusmodi eonseientiam ex credulitate probabili,
Adiscreta , an vero ex credulitate leui , 3e tem Gratia . Et in hoc vitimo casu textus diciti Ad P
storis sui eonsilium c eonseientia leuis, fle temera riae credulitatis e diplosa licitἡ poterit non s him reddere , sed exigere debitum eoniugato. Pondera illud verbum, explosis , quod clarὰ inriruit, ut qui habet conseientiam ex credulitate Ietii, seu formidine de nullitate matrimonia pr pter impedimentum dirimens, minime possit absque peceato exigere debitum coniugale . nisi prius sormidinem illam , seu leuem eredulitateme, plodat, idest deponat, seu abiiciat, di tepebrat , ut ibi per glos Et ratio decisonis est , quia secundum Caietanum supra citatiun nu. 88. qui sermidat, vacitilat , δὲ suctuat: A qui suctuat, ad neutram paristem se determinati Qui autem sine hae deteria
minatione operatur, certitudinem non habet deis honestate suae operationis , eum e ertitudo nihil
sit aliud,quam determinatio intellectus ad unum, xt per D. Thom. ubi sup. nu. 3 a. x sne hae eert, tudine exponit se diserimini, S leuis illa credulitas, seu scrupulus est mors conscientiae . Patetigitur apertisti me peccare eum , qui operatur eum suspieione , seu formidine , quod actus sit
illicitus, & consequenter eodem modo peccare eum , qui opera tua sccundum opinionem proba-hilem amrmantem actum eae licitum , cum necessatio habeat formidinem de opposito , id est quod actus ille si illicitus, ut supra proxime
ςν Vigesimo quinto , Cum iuribus ut se pra pol
deratis concordat S. Thomas quod lib. g. art. I ubi in puncto videtur determinare hanc quasi nem, nam secundum eum iet, qui hahet certitudinem,quod sibi lieeat habere plures prahendas, di ex eontraria opinione Magistrorum in quamdam dubitationem inducitur, si manente tali dubitatione, plures prahendas habet, periculose committit, ese sic procul dubio peccato, utpoto magis amans henescium temporale, quam, propriam salutem . Ibi enim Doctor Angelicus pro dubitatione videtur intelligere non verum dubium , sed, semidinem , quae aIi quo modo certitudiuem tollat: ait enim sex conscientia quem obligari ad peccatum sue habeat certam fidem de contrario eius , quod agit, siue ctiam habeat opinionem. eum aliqua dubitatione: at eum opinione non stat dubitatio vera,& propria, sed tantum sermido, eum opinio inc Iudat assensum pro una parte contradictionis eum formidine alterius, dubitatio vero excludat assensun ab utroque extremor nam vi habetur in a. Metaphys. c. r. quatenus dubitat, eatentissimile quiddam ligatis patitur, viroque enim modo impotis bile est ad ulteriora procedere . 3 Haec ibi: Et propterea S. Thomas cum mysterio non dixit simpliciter in dubitationem inducitur, sed in quamdam .subitationem a innuens per hoc se
non loqui de dubitatione proprie sumpta , sed de formidine, quae inest opiti ioni; sed hune i
eum latius expendemus intra ni . a M.f8 Vigesimo sexto,& vltimo . Pro maiori dilucidatione veritatis ante omnia supponendum est
illud principium tanquam certum , de inla Ilibi-
le r videlicet in actibus humanis, ad hoc, ut quis
recte , de cum virtute operetur, requiritur, ut habeat certitus inem saltem moralem de rectit
dine , de honestate operationis, secundum illud Augustini: Tene certum , dimitte incertum , ut in c. Si quis autem, in fin. de poenit. dist. . Idquess apud omnes est in consesso. sed dessensores pro- habilitatum enixe contendi mi in moralibus sus-ficere certitudinem ex probabilibus , idque potissimum deducunt ex Aristotele supracit. in I.
Tthic. c. 3. Et ex hoc fundamento apud eos solido , di inconcusso deducunt omnes suas covclusones, videlicet qui inaci ibus humaris eligit quod es probabile, nou agit te inerati sed prudenter r eligit persedium, ae tutum : non committit
se diserimini: i equitur dictamen rationis, ci alla plura id genus. Quare vis tota praesentis disputationis versatur in intelligentia asserti principii, quod in moralibus sum ciat certitudo ex pro b
bilibus ; nam euerso hoe fundamento totam shanc machinam probabilitatum corruere neces se est . Et quidem nos credimus in co magnam
latere sallaciam , seu aeqimiocationem . Quod uxpro nostri ingenii tenuitare quantum Deus dederit, dilucide ostendamus , accurate obscruandum proponimus aliud esse in moralibus sum-cere certitudinem ex probabilibus, & aliud in moralibus suffcere certitudinem probabile ra. Haec enim duo disserunt ut causa, 3e effectus . Nam primum denotat causam , per quam certitudo moralis in nobis generatur , ocis esse producitur a secundum vero denotat effectum, id est ipsa ra moralem certitudinem in nobis iam generatam , de in cae productam. Itaque cura dicitimus , in moralibus susscit certitudo, quae oritur, di seueratur in intellectu ex arsumentis, te rationibus probabilibus , propositio Pera est, quia plures rationes probabiles sunt aptae natae producere , ac generare in potentia rationabili mora lem certitudinem de honestate operationis ah R vlla sormidine pariis oppositae ; si rationes illa: sint tanti ponderis . vi emeaei ter moueant intellectam ad iudieandum rem ita se habere, ut prohatur in c. Ego solis , vers. Alios autem , s. dist.
Et hae est illa certitudo largens ex probabiliabus, quae is morali materia sufficitiad recte ope .randum . Cum vero dicimus , in moralibus iii scit certitudo ex probabilibus, si intelligamus iid est in moralibus sum cit certitudo probabilis, propositio eu falsa, quia is a certitudo probabilis non datur, imo implicat contradictionem ,
ut sit certitudo , & sit probabilis, quia certitudo est praecisa determinatio intellectus ad virum, ut in superioribus dictum est. Probabilitas autem inde terminate, di indifferenter se habet ad re
eram , & obliquum. Vnde iudicium probabile
non est iudicitim prudentia eum non habeat pro obiccto verum, re sub ratione veri, sed est iudicium obnoxium sermidini, timidum , ae lucertum , atque indeterminatum , mictuans, ed insta. bile, quod non intuetur vetitatem interius, nec
cognoscit rem secundum quod est, sed secundum veri apparentiam : N ideo fallit, de fallitur, & aratione virtutis excluditur non habens bonitatem
moralem , ut ex auctoritatibus tantorum P
trum, A. Magistrorum primae classis diistisὰ ostensim est supra. Quapropter tantum abest , ut inmqtalibus lassiciat certitudo probabilis, ut pori
80쪽
sa Proj. Fagn. in r. par t. primi Decreta l.
tius opponantur, ac mutuo se destrarant certi tu
do , & probabilitas. Nec aliud sensit Aristote..1oo les exacuerso citatus in Ethie. c. 3. Si s edulo expendantur illius vecta I ait enim In morali materia satis esse ut verum ostendatur pingui quadam Minerua , di adumbrata figuratione, a que deias , quae plerumque eueniunt ratiocinari, re edi iis similia etiam concludere . 3 Quibus vel bis tantum intendit,' ut in materia morum non requirantur probationes per rei evidentiam, seu demonstrationem , sed satis sit veru in Ostendere , per coniecturas probabiles, arguendo etiam a communiter ccidentibus, & a similibus . Quod
A nos satemur . Verumtamen Oportet secundum
Aristotelem ut his conincturis, & argumentis probabilibus ostendatur verum , di sic pon sumiacit ut ollendatur probabile , quod longe distat, A eontra distinguitur a vero , ut pluribus monstratum edi supra in i . sundamento , nu.6 Qua re si tu probabilibus tuis ratiocinationibus ostedis opinionem probabilem , non satisne is menti Aristotelis requirentis, ut ostendas vcrum quia loco veri, quod est obiectum virtutum im teloectualium , &-immutabile , aeternum , &insallibile, atque excludens omnem formidinem,
ut ex dictis constat a tu ostendis opinionem pro habilem , quae a ratione virtutis excluditur, αcli fallibilis, di cum formidine . Vnde perperam ex eo loco deducunt defensores probabilitatum in moralibus ad ructe . R prudenter operandum sufficere opinionem probabilem : hoc enim nunquam somniauit Aristoteles, quin potius opinionem exclusit, re contradistinxit a prudentia, di alijs virtutibus intellectualibus ea rationi , quia in opinione fieri potest ut mentiamur.
Quocirca ex mente ipsius in morali materia uti possumus radionibus , N argumentis probabilibus tanquam med ijs , di insitu metitis ad ostendendum verum , di tanquam causis generantibus in nobis moralem certitudinem . Sed tamen illud verum ostensum , At certitudo ex probabili-hus eon sirgens debet cire sine omni forinidine , pariis alterius, cum veritas , S certitudo formi dinem non admittant; ideoque non suffcit in
sententia Arisio telis indicium probabile, quod
se habet ad verum . & sal sunt, S de cuius rati ne intrinseca est, ut formidinem , At suctuatiorem includat. Similiter cum S. Antoninus, &alii ex aduerso citari nil. i. dicunt moralem ce titudinem consiugere ex conicetiaris probabilibus , grossis, At figurantibus: Haec verba tIO , important, ut in moralibus sussiciat certitudo
probabilis, sed tantum, ut in moralibus suis-ciat illa certitudo, quae consurgit, id est nascitur, seu generatur eae huiusmodi probabilibus coniecturis, At argumentis. Et xodem modo dum leges , & Canones de cadunt qu*stiones, &causas ex argi mentis probabilibus , non intendunt , ut sussciat iudicium probabile ad iudicandum, & decidendum a sed tantum ut ex pro
habilibus rationibus simul iunctis possi Iudexitu illuminatus formare iudicii m certum,&inis saltibile de rei veritate; quia nimirum eis argummenta huiusmodi storiim considerata non concludunt omnino , nec sint euid cntia, sed tantum probabilia i tamen si s mul iungantur, di stat multi ponderis , sunt apta nata generare talem
certitudinem, ut virtus apprehensiva cognoscat,& apprehendat absque vita trepidatione rem ira se habere atque ita cause sunt probabiles , sed effectus ex tuis resultans est omnino certus , &in allibilis. Et hoe innuit textus in e. Indican tem , qu.. . in talis verbis : s ut ibi a filo ambarum partium illum nata si plenior. J Itaques rationes probabiles sint plures, di tanti ponderis , atque momenti, ut illis intellectus sineta, .lla sermidine acquiescat, di iudicet reni ita se , haberet haec es moralis certitudo, quae si cicit
ad recti operandum : Si vero rationes ii Iae sine quidem plures, di Irobabiles, sed tamen no adeo firmae, x efficaces, ut adaequent omnino intellectum , sed tan tum persuadeant, adeo ut intellectuscis non assentiatur simpliciter , di absolute , seu tantum eum sormidine , di suctuatione , ne pars opposita sit vera: haec est opinio probabilis , quae non .suffcit ad bonitatem moralem, ut solidis sundamentis, di aut holitati hus maiorum nostrorum in superioribus monstraturnest. Quare non est hona consequentia , Certiti do moralis consurgit, idest nascitur, di generatur in nobis ς x probabilibus: Ergo probabilia
sunt moraliter certa. Quia in primo casu consideratur illud totum, di aggregatum persectum , quod resultat, de emergit ex pluribus singularibus imperfectis. In secundo autem casu considerantur ipsa singularia per se imperfecta, R i sum cientia . Quo fit, ut ii aliqua proposito haberct pro se unanxiantium rationem , seu praesumptionem non conuincentem , sed solum probabilem , propositio illa non esset moraliter certa , quia esset cum formidine partis oppositae r secus vero si ratio, seu pr sumptio illa esset con uincens, quia etsi non haberet euidentiam demonstrationis, tamen sussceret ad generandam
rui moralem certitudinem, ut est textus in c. Afferte , de praesum pr. ubi proponitur audicium Salomonis , qui cx pi iumptione violenta pronune lauit pro matre , dicens r D a te bule infantem mitium , i, non oratritur; hae es ntin mater eius.
Vnde iudicium Salomonis non suit probabilo,
sed omnino certum, non quidem certitudinor ea mathematica, sed morali. Ideoque Io. Αner.& exteri Canonis ae post euin se summant illum
textum , videlicet ex violenta praesumptione ser tur di sinitiva, concordat textus in c. Litteris .eod tit. ibi: ex huiusmodi i violenta, ct certa suspicione fornicationis potest sententia diuortii
promulgari. Surgit igitur eertitudo moralis ex unica prasumptione violenta, vel ex pluribus rationibus , di argumentis probabilibus simul avnctis, quae tamen seorsim considerata non sunt
certa, sed solum probabilia , & cum formidino partis oppositae. Et haec est ipsa veritas, nam dei da in iudiciis plures probationes imperfectae simul
iunguntur ad faciendam plenam , ct perseciam probationem secundum illud vulgatum , Elatia non profunis fatil, , mia a lunam. la. g. Atas.&ibi gloi. in ver. Legitimis, is De ex cui tutor. l. ln- frumenta , , bi etiam glos. in ver. Ali s quoque , C. De probat. glos in c. Cum causam, in ver Ad-io minicula, eod. tit. De testib. Et duae probationet
semiplenae etiam diuersi petieris sinu liter tuti
guntnr ad faciendam una in plenam probatio ncm , ut notat Bart. in s. R dmonendi, num. 8
vers. Veritas est, quod duae semiplenae saeiuma os unam picnam , E. De iureiuri unde vnns icitis.