장음표시 사용
211쪽
commoveri, ipsius pathemata nasci, mens, Volusetas debilitari, opprimi, plane tolli, ad insaniam,
melancholiam, maniam, Sique in rebus sublimioribus contemplandis Versatur, ad mySticismum abduci solet. In corpore ista nimia incitatio animi,
ut sensus Communi S nimia a Clio, genu S nervorum
vegetativum quodque ipso regitur genus Vasorum horumque et Omnia reliqua munera, quibus vis Consormatrix praeeSt, multis modis mutat. Ab hoc fonte animi pathemata ducuntur, quorum nimius impetus viro magis adultoque, quam aut seminae, aut puero pertime8cendu S. 512. Istorum pathematum Vis atque poteStas Vi tam vel excitat, vel deprimit, unde ea in animi a sectus excitantes et deprimentes non inepte discriminaverunt. illorum prompta, brevis, acuta vis est, horum tardior magisque Continua, Chronica, illa animum omnemque Vitam explicant, haec contrahunt. Quocirca, licet utrique nervorum o ganicorum provinciam occupent, illis motum eSSea centro ad peripheriam, hisce a peripheria ad
centrum dicitur.513. Itaque affectus excitantes actione periph rica in Superficie maiorem concitant vitae actionem, in nervorum finibus quique his reguntur, Vasorum extremiS capillaribus, unde impetus sanguinis maior, uberior Secretio, auctus calor turgorque Vitalis atque alteram etiam nervorum PTOVin-
212쪽
20d ANIMI PERTURBATIONES, clam invadentes in Systemate motorio, Smgorio
cerebrali motus cient Spontaneos, automaticOS. 514. Deprimentes contra Vim Π rveam a Cumulant in singulis Systematis organIDI partIbuS : unde sanouinis in locum affectum congestio, a reliquis derivatio, revulsio, illius tardior motus, Vitaeque plasticae in omni corpore, praeter unam hanc partem decrementum, mente simul in rem unam defixa, hanc Solam Curante, caeterum frigescente, torpida. blb. Affectus excitantes, Subinde Salutares, Vigentem corpori S Valetudinem Su Stentant, labantem re-Stituunt morbisque medicinam parant. SIn Vero nimii, congestiones, inflammationes, febres aut Virium imbecillitas earum incitationem Sequuntur, aut uno ictu nervorum, Cerebri Vitam CXtIΠguunt, maxime ubi subitaneus, ab opposito alleCtta transitus. Fratinunt praeterea rationi S imperium, Sen Suque r Tum Potito, mens distrahitur, ad insaniam adigitur.510. Oppositi deprimentium ellectus. Ab in1-tio vitae plasticae languorem QTipiunt, circulationem, nutritionem, Sceretiones Cohibent, Vitia or
ac monstra, ab impedita evolutione, nisu formativo imbecilliori; inque ubera insanti praebentibus pravam lactis indolem, quae vomitum di arrboeam, inferet, aut convulsiones, epit QP Siam, In rhQm-
517. Duobus generibus summis cuncta Compre-
213쪽
tioncsi possunt gaudio atque tristitia, quorum comites amor et odium.
518. Gaudio magna vitae plasticae oboritur alais crita S, quam aucta Sequitur circulatio, respiratio, nutritio, Secretio ipsaque Systematis Spinalis motorii offusio in risus, fletu S, Saltu S, Cantus, Sermones, quil Pe Ut Vinum eXhilarat mentemque ob nubilat. A plexu coeliaco orsa incitatio acuit adpetitum, ab Sorbilonem, motum periStallicum, Se CretioneS eXternae internaeque cutis, inde ad pectuS, Cor, pulmones, caput, Vultum, oculos, artus progreditur et ex hisce quae provocat mala, ubi modum excedit, repetenda: in canuli cibario alvi profluvia, in genere va8orum CongeStione S, euryS-mata, rupturae Cordi 8, haemorrhagiae, Phlogoses, febres, in mia Sculis convulsiones, spasmi, epilep-8iae, in cerebro paralyses, apoplexiae, in mente, stultitia, Stupor. 519. Tristitia inverso motu nervorum potentiami a corporis sinibus repellens, ad reconditas viScerumi sedes detrudens, coctionem cohibet, Secretiones, excretiones minuit, circulationem, pul Sum, retardat: unde pallor, macies, vultu S, oculus moeStus, i Sphineteres coarctati, frons Contracta, ad Spectu S
torvus, musculis artuum laxis, pendulis, men te in se replicata eiusque vi fracta. Ita a gene
tre sympathico aegrotante ne uroses Chronicae: a
214쪽
2021NIMI PERTURBATIONES. Somnambulismus, a nervi S ciliaribus amaurosis;
ipso que genere vasorum, tum Veniarum, tum arteriarum in mali Societatem Veniente, Congestiones, ins arctus, Varices, Cachextae : SCOrbutuS, chloro sis, hydrops, aut inflammatione' chronicae occulistae, vitia abdominis organica, Scirrhi, tandemque absorbilone nutritionem Superante, muraSmu S, quam indicabunt habitus corporis, CanitieS, Cui vities, et melancholia, monomania Saepenumero
520. Ad gaudium et tristitium eorumque comites amorem et odium reliqua quaevis animi pathemata roserri possunt: spes, desiderium, misericordia, aemulatio. 521. Discrepant tamen inter Se regionum Corporis, ad quas eorum actio potissimum pertinet, divo sitate, sive abdomen suerit, Sive PCCtus, Seu caput, et unde initio ducto reliquas, etiam remotissimas partes aggrediuntur. Ad primum ira, indignatio reseruntur, ad alterum audacia, metus, ad tertium Superbia, pudor. EX biSce ira, indignatio ad plexum coeliacum, hepar, lienem; audacia, metus ad sympathicum thoracis et Vagum Organaque Vitalia: cor, pulmones; Superbia, pudor ad nervum trigeminum, saciem, Oculum praecipue pertinere
522. Ira, ostensam seu vera sit, seu ita videatur,
215쪽
rcpollendi conceptus ab animo impetus bilem movet atque aucta, mutata hepatis Vita, eiuS auget, mutat Secretionem. Itaque bilis acrioris vomitum concitat, diarrhoeam, dolores Cardi algicos, colicos aut viis spasmo, quasi injecto Vinculo, clausis icterum. Praeterea alias etiam SecretioneS pervertit, nutricum Iacti, salivae viruS infundens mortiferum. Et vasorum genus irritans vel in caput explodit, vel in abdomen, conge8tiones Suscitat, haemorrha-gias cerebri, jecoris, aut febres inflammationesque praesertim hepaticas, et in organi3 motoriis convulsiones, epilepsias ipsamque mentis arcem invadens maniam. Indignatio, ira Suppressa, actionem hepatis cohibet, lienem excitat, Sanguinem in portarum venam congerit. Vultu S nunc rubet, nunc
pallet, rigent artus, tremunt VOX, lingua, fremit OS, torpet hepar, bilis de componitur, in Calculo S Cou-
crescit, SyStematis portarum infarctus, Conge8tiolicnis, haematemesis, viscerum abdominis vitia organica fiunt, nervorum reSolutio, monomuuiuis 523. Qui voluntatis sunt allectus: audacia, metus ad pectus, huius nervos, VaSa, Cor, pulmone S Per tinenti Audaces, sortes, externo pectoris habitu,
nuntur, quod cognita inter Spirandi movendi iuuossiciuam cognatione, intelligitur. Impetu S vitae a
Vog0, Sympathico, pulmonibu 3, Corde orsu S moVCH 'di Organa, artus petit, nervos vocales incitat et suis
216쪽
204 ANIMI PERTURBA ΤIONES.cialem, qui spirandi motus in facio regit. Volidiori sanguinis circulatione increScunt calor, tur-gor vitalis, rubor, pleniuSque nutritur musculo Tum genu S. ViX corpu8 laedet, nisi nimia in terdum cordis pulmonumque energeta Vitali inflammationes harum partium, febres, cordis Vitia organica moveat. I luic opposita metu8, timoris potentia Sanguinem in cor, pulmones repellit, Cir culationem, respirationem opprimit, quare pallor, frigus, horror, pelliS Anserina, alvi, Urinarum fluxus metus indicia, ipsique capilli albuisse visi
dores dentium, oculorum inconcinnam mobilitatem, auditus fallacias emcit, artus solvit animumque consilii inopem reddit. A terrore Similia, Sed graVi Ora: congestio ad pectu S, an XIeta S, Cordis, VASOrum BD eurySmata, rupturae, haemorrhagiae, paralyseS cutis, Sphin terum, cerebri: unde Sudor frigidus, Viscidus, os, oculi patuli, excretiones praeter Voluntatem, uΡΟ-plexia, in Sania. 524. Affectus, qui mentem spectant et intellectum, in capite resident atque ad sui existimationem respiciunt, declarantes, quo loco se ipsos habeant homineS, Sive Summo, Sive iiisi in O. Cuius generis Sunt superbia, pudor, in oculo maxime Sese ese primentes. Huius praecipua in trigeminum actio
et ubi cum Auducia, vel metu jungitur, in facialem
217쪽
ANIMI PERΤURBΑΤIONES.205 pariter. Superborum alta supercilia, oculi Iucen tes, capita erecta, altum Spirantium respiratio, circulatio, vita intenduntur. Animo magis, quam corpori ossicieris, nisi, per affectus Socios irae, iracundiae, gaudii, vix valetudinem laedit. Pudentibus contra maiores tu Corpore noxae. Nunc rubore vultus Suffunditur, nunc eXanimatur pa lore, oculus moestus, demissu S vultus, caput pendulum satis, quam deprimat vitam pudor, te8tantur, nec mirum proinde Sera Suum obnubilationem, vertigines, animi deliquia ex pudore nasci huncque animi habitum ad vitae taedium et Suicidium
525. Atque hae animi perturbationes diversimode mixtae, aut alternatim Subitoque Sese excipientes corpus ac mentem aegrotare faciunt, aut Convalescere, altero alterius incommoda tollentet, exiisque compo8itarum DOXae petendae, ut quae mala
sibi parent gloriae, honoris, imperii studio abrepti, iam anteS, aemuli, inVidi, Voluptatum, opum, di-
vitiarum Servi, cum maXime declaretur.
526. Mentis corporisque Salus in justa virium aequilibri tutu ρνομοιοι ) ponitur, quam SiVe corpo
218쪽
206 DE IIS, QUAE CORPORI A MENΤE ACCIDIINT NOXIS.ris animique assectus tollant, Seu immodicae COT- porict Voluntatisque Teactiones, Seu nimia denique mentis contentio, illa tuta eSSe non poterit. 527. Sicubi mens praeter naturae modum ex e cetur, Sen SUS, Animus, Voluntas opprimuntur, nascuntur ideae fixae, quae dicuntur, atque eX Summa, nec intermi88a contentione Stupiditas. Ex corporis partibus cerebrum inprimis, menti8 organon, Imius contentionis poteStatem NOXiam experitur.
Etenim cerebri congestio, hypertrophia, haemo Thagia, morS apoplectica, aut Somni turbulenti, in Somnia, Sen SUUm Valetudines, Oculorum instammationes, Vertigines, imbecillitates nimia nimiumque protracta studia Sequuntur. Neque hisce par tibiis circumscribitur huius intemperantiae poena. Musculis imbecillitatem, respirationi, circulationi languorem, alvo torporem , obstructioneS, humoribus dyscrasiam , nervis intemperiem infert. Haec eo maiora damna, si accedant curae vigileS animique pathemata, aut Studia stant repugnante nutura iisque adversa, nec tempore legitimo. Neglectus ingenii cultus menti corpori que ignaviam ingenerat, ob e8itatem, tandemque Caeli e- iam, hydropem, universe tamen, ni Si mUSCul O-Tum etiam motu neglecto, propter parvum Virtuti Snerveae dispendium, corpori minus, quam animo
528. In studiis obest et nimia aequabilitas et
219쪽
DE IIS, QUAE CORPORI A MENTE ACCIDUNT NOXIS. 207frequens nimis Ilae Subita permutatio. Ab illa lassitudo, monomania, nimia ve excitatio, aut to por et tu mu Sculorum genere tetanus, catalepsis ;ab hac vertigines, sensuum internorum turbae, Vectania, fatuita 8. 529. Phantasia nimia alacritate, inertia, alienatione peccans, Si excedat, Vigilantium Somnia parit, delirium, insaniam, quin etiam foetui in matris gremio damno fuisse fertur, quodque minus dubium, incendisse libidinem veneream. Si desi- Ciat, corporis animique vita in languorem incidit atque ingenium, quia non alitur, tenue sit et imbeis
cillum. Si aberret, observatio falsa, aut manca, memoriae lapsus, fictiones, Vanaeque rerum Species singuntur. Phanta Siae erroribus animi pe turbationes et voluntatis est renata libido naturae Societate cognatae Sunt, quae quum in hominum
menteS Saeviant, repagula juris et ossicii perfringere, in atrocia quaevis facinora ferri tandemque
insanire prorsu S eΟ8 VidemuS.
530. Α judicio deficiente stupiditas, mentis imbecillitas, vesania, a judicio pravo ingenii morumque perver Sitas, a nimia abstrahendi facultatis contentione monomani a.
531. Atque haec Sunt, quae a mente Corpori eveniunt incommoda, quorum potior pars turbato utriusque principii concentia, pravo vivendi genere mulisque moribus contrahitur, quorumque in reli-
220쪽
208 DE IIS, QUAE CORPORI A MENTE ACCIDUNT NOXIS.gione, Virtute, Sapientia, in animi igitur medicina Praecipuum remedium est positum. Qui sibi imperare suoSque esseCtuS Tegere norunt, ab innumeris malis, nerVorum praeSertim, immuneS erunt,
quibus hominum vulgus amigitur.532. Caeterum, uti tres poti8Simum Sunt nervorum provinciae: Vegetativa, motoria, Sensoria, ita tribus hisce tres respondent animi facultates: senis Sus, voluntas, ratio ; in Singulis hiSce rur8us re-Periuntur, quae Singulas regni nervosi provincias repraesentant. Ita in capite Sympathico Systema-1i respondet trigeminus, Systemati spinali par te 1iUm, quartum, Sextum, nervu8 faciatis et hypoplossus, cerebellum denique et medulla oblongata, Vogo SyStema organicum Cum animali jungente. Quae singulis adjudicantur ingenii dotibus organa, ea multum adhuc tum relinquunt dubitationis; melius cognitu est organorum Sen SuS Corporei motusque cum diverSitas, tum conjunctio, in Spi-Dae medulla aliisque partibus Derueis, observatione et experientia indagatae. Denique antagonismus nervosi Sy8tematis utriusque vitae, tum alter illo montis voluntatiSque antagoni8mu S regno animantium, hominumque morbi8, evolutione vicaria spinae et cerebri, et quamplurimis vitae phaenomenis indicatur.