Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

221쪽

209 DE CLUSSARUM SI GULARUM VlRIBUS EΤC.

DE CAUSSARUM SINGULARUM VIRIBUS RITE ΛESTUMANDIS.

533. Hi sce quidem potestatibus morbi generantur, nec tamen omnibuS omneS, neque omni Vitae tempore, aut Conditione, quod animadvertisse perutile ad morborum origines cognoSCenda S Omnemque adeo explicandam palliogeniam. Quocirca hic paullisper Subsistendum.

534. Morborum atria: cuti S et muCOSne, Caussa. Tum externarum Viribus maxime patent, quin lamen Sanguis, DerVi, OmdeSque quotquot sunt in corpore partes, ab earum impetu prorsus tutae existimandae Sint. TeStantur ab una parte laesiones mechanicae, ab altera animi perturbationes. 535. Earum omnium propria nocendi ratio, pro . priaeque, quas inferunt, Valetudines. Aeris potestates pulmones Cutimque, alimentorum canalem cibarium, Venena, Contagia Sanguinem, errores in motu mu Sculos, animi palla emata, vigiliae, tu

sertim laedutit, quamobrem in cauSSi S morborum hasce parteS occupantium perquirendis ad eas inprimis reS attendendum e St, quae Singula S proxime tangant, quod in aegrotantium examine magnum profecto momentum habet.

222쪽

210 DE CAUSSARCII SINGULARUM VIRIBUS ETC. 536. Notanda tamen et partium compositio et nexus multipleX, nervulorum propagineS cuti, mucosis aliisque intertextae ea S demque praeterlabentes va Sculorum Surculi , quo sit , ut genus nervo Tum V a Sorumque pariter rerum nocentium experiatur impetus, quamvis haud eodem grada, aut modo, atque unius partis assectio in plures Semper Vicinas, Con SentienteS, munerumve Communione socias instulit. 637. itaque, quo maior haec partium compositio quoque arctior et numero Sior cum aliiS nexus, Sympatheia, societas, eo pluribus objicitur caussarum laedentium potentiis, quibus tum inprimis Iaedetur, ubi ex vitae metamorphoSi, crebra eXercitatione, ipsius Vita increverit, aut Contra aetate, fabricatione, vitio congenito, haereditate, Valetu dirio imbecillior exstiterit. 538. Sic uti non omnes homine8 omni tempore, vitae conditione ab omnibus rebus pariter assici , ita non quivis morbi a quibusvis caussis gigni sustentarique puriter ConSueVerunt. 539. Sequitur inde, Certas es Se harum Conjunctionum leges, certas aegrotandi formas et definitum numerum morborum, quorum quisque propria quoque sorma discernitur et suis manifestatur

indiciis

540. Denique tenendum easdem illas vires, quae corporis Vitam sanitatemque tuentur, etiam nu-

223쪽

ns c1ΠSSARUM SINGULARUM VIRIBUS ETC. ν merosis morborum cau8Sis TeSi Stere. Vis confor- matrix corporis materiem integram Servat, laesam redintegrat, nocitura aut assimilando subigit, aut excernendo expellit. Vis motrix renititur aut febrilibus motibus, aut congestione, inflammatione, profluviis concitatis. Vis nervea vel doloribus de periculo monet, Vel non removendis malis adsuescit, quibus cunctis non proprio opus erat virium genere, Sed Communi illo, quo vita sana continetur. Et hoc quidem nomine a mechanismo organismus disteri.

rum es lectu S transeundum, quos tradet sympto matum Scientia.

542. Per phaenomena senSibus, rerum te Stibus, vita manifestatur et morbus, propria Vitae Spe cieS. 543. Phaenomena morborum, quod aegrotis acincidunt, adpellantur Symplomata. 544. Nimirum in aegris mutatus vultus, habitus corpori8, SenSIIS, Vitae munera eave, quae CXCernuntur mutatam Valetudinem testantur. Haec sive medicus ob Servet, Sive Sentiat aeger, utrique

224쪽

morbum indicant, quia adparent illius indicia ;medici aut aegri sensibuS manifesta. 545. Isthaeo morborum Phaenomena religiose a morbis ipsis discernenda sunt. Hi a sensibus plerumque remoti latent et mente magis, quam oculo cernuntur. Illa, quae plura atque diversa, si Uno Sub conspectu ponantur, aptoque colligantur ordine, quid intus ogatur, pulchre declarant. 546. Quidquid igitur mutatam morbo Vitae Conis ditionem morbumque ipsum extrinsecus Sensibus manifestat, Symploma dicitur.547. Huius ad morbum eoque laeSam corporis

animique Valetudinem eadem est, quae effectus ad CAUSSam Tatio, nec par tamen, quo Cum morbo nectitur, necessitudini S vinculum.

548. Alia nempe ab ipso morbo tanquam CaUS-sa oriunda huic formam praebent huiusque exprimunt naturam. Haec moVbi Symplomata, quorum plura e S Se Solent, quia morbus similiter ausanitas plurium conditionum concursu eiscitur. Conjunctis illis morborum CharactereS Signaque con Stituuntur, quibuS alter ab altero dignoscitur. Quapropter etiam essentialia, nece8Saria, Pathog-11ornonica dicta Sunt, quoniam ad morbi essentiam necessario pertinent eiusque delineant imaginem.

549. Alia symptomata ad aegrum, ad mutatam in ipso animi corporisque conditionem, minime Vero ad morbum ipsum pertinetu. Haec hominis

225쪽

sYMPTOM A TOLOGIA.213 afri tomata, prioribus Ionge numerosiora minusque ConStantia, a morbi symptomatibus plurimum discrepant. Altera cum morbo Π3SCuntur, incre8cunt, mutantur, altera Cum morbo neque adparent, neque eVanescunt eoque praesente ab-eSSe, ablato Superesse possunt. Altera morbi ipsius rationem Sequuntur, eadem Semper ac numero

definita; altera corporis valetudine asti icti conditionem , in singulis Variam et perpetuo mutabilem. Quae nisi perperam confudissent no8Ographi, accuratiores longe extiti S Sent morborum cum desinitiones, tum descriptiones, a quibus Solis sperari licet, quam optamus, historia naturalis morbo

rum.

550. Haec hominis aegri symptomata, a Vita duplici in corpore ob, 54. orta, morbum, tanquam Vitam alienam Corpori inhaerentem Vitamque communem diverSimode assicientem accusant; unde et sympatheia partium et reniSuS Commove

tur.

551, Ex hoc duplici fonte duplex manat horum

Symplomatum genus , alterum Sympathi COTum, quorsum pleraque Symplomata Symplomatum, antiquioribus pathologis commemorata, referenda sunt, GCtiVOTum alterum, quae quatenu8 Vitae communi opitulantur et US lue energetam ostendunt, ynergica vocabimus, aliis auxiliaria dicta, aut minus recte Salutaria naturae molimina.

226쪽

fabrica, dignitas, periodus et metamorphosis Vitae. 553. Ratione originis vel a consensu, vel ab ontagonismo partium proficiscuntur. Illius generis est lae8us a Ventriculi valetudine adpetitus et

oris sapor, huius a cerebro commoto e Ortus Vomitu S.

554. Ratione essectus denique Vel dynamica tantum affectio sympathica est, Vel organica, novo morbo novisque Symplomatibus concItatis. Hi morbi secundarii, non morborum tantum, Sed Symplomatum etiam sequelae, quales natae ex iussi haemoptyses, herniae,555. Subinde mutata organi vita ex morbo, aetate, SeXU, temperamento, consuetudine, ad sociatione, Vivendi genere n0VOS lusus sympathicos

Concitat.

5b6. Inprimis Vero ad elementa organica : membrBnas, neI VOS, Vasa, Cum inter Se , tum cum otiis conspirantia, et partium munera analoga, Put Opposita advertendum, ut lusus isti aut Sympathici, aut antagonistici in morbis legitima inte pretatione illustrentur.55V. diem pe sua est menbrani3 mUCOSi S, Sero sis, fibrosis sympatheia cum inter Se, tum cum Teliquo organi Smo, sua textui celluloso, Sua V a Sis,

musculis, nervis, Visceribus, glandulis ipsisque

227쪽

sYMPΤOMA TOLOGIA.215 durioribus ossibus et cartilaginibus, sua organis ad unum munus, ad unum genus, ad unum apparatum pertinentibus; pariterque Suu S eSt ConteXtuum, partiumque externarum periphericarum et internarum centralium antagonismus. Nec deSunt Sympathiae acquisitae habitu, con Suetudine, a S Sociatione provocatae et nati ex hisce morbi habituales, quorum a periodica naturae organicae ratione et consuetudinis in ipsum Summa ellicacitate ducenda est explicatio. 558. Alterum genus symptomatum, non ad morbum, Verum ad aegrum, in quem cadit ille, pertinentium complectitur ea, quae activa dicta Sunt, nobis Synergica , ut a Sympathicis allinibus distinguerem I S.

559. Ea nequeunt a vita abesse, huc posita p0nuntur et Cum huc Sola prorSuS ex Sulant. In aegrotante maxime infirmo pariter ac prΟSpere Valente robustissimo eiusmodi reni Su8 vitales praesto Sunt, quibus Vita communi8 alienam vitam aggreditur se Seque adver8uS rerum eXternarum poteStatis inimicas tuetuΓ.560. ou bruta homo machina est, quae injurias a rebus noxiis sibi illatas iners excipiat ac patiatur. Mens intus est, quae moleStitS eX mo bo sibi natis exagitata, anxia, quas habet in cor

pus agendi vires, intendit ad repellendum hostem Corpus ipsum et sua praeditum est incitatione,

228쪽

quae moderata quidem in prospere valentibus, acrius insurgit praesente malo irritata, inque enormes saepe impetus abripitur, ut morbi insultibus

Sese opponat. ConSensus etiam hic datur ac mutua partium conspiratio, qua uti unum aliquod constituunt, idemque integrum Servare nituntur, ita cum earum alicui noXa imminet, aliae, nec raro omnes, juncti S viribus, laboranti Succum Iuni, Communem in privata cuiuSque et propriam in Sociarum Salute propugnantes. Hisce igitur vi ribus instructa hominis natura caussis morborum non modo reSistit, Sed Cum his etiam congreditur

initoque conflictu vim vi opponit. Quod cum aequabili, quo in sanitate fluunt, actionum tenore

ollicere nequeat, insolitos ciet motu S, turbasques cit turbis a morbo Concitati S non TATO majΟΓeS, unde alia Super alia Symptomata uCCumulantur.

501. Sedem ea habent et originem in vitae Ve- gelativae ollicitia, eius nervis, musculiS, partibus

IioVique adpetitus et aversationes, hinC motu SSI a Sino dici, convulsivi, automatici: rigores horro. res, hinc Vomitus, alvi fluxu S, cholerae, SudOTeS, CX BIathemata, ab SceSSUS, hinc haemorrhagiae, inflammationes, febres et quidquid armorum natura medicatrix habeat.

229쪽

2s 562. Communes maxime formae, qua S virium renitentium actio induit, a Sanguine mutuat, Coni muni vitae fonte eiusque praecipua instrumenta vasa Sunt sanguinem Vehentia. Itaque inflammatio et febris maxime propriae Sunt renisus vita lis formae, utraeque ad eandem naturam phlogia iticam revocandae eaque cognatione j unctae, ut illam

sebrim topicam, hanc inflammationem generalem nonnulli adpellaverint. Earum quum tam lato

pateat per morbos dominium, quorumdum error natus est, omne8 e88e ab inflammatione valetudines. iii remedium confundunt cum morbo. Nec minus

tamen illi errant, qui nullus esse Phlogos es protopathicas putant, aut qui nuper hasce ipsas a virium Vitalium incitatione proficisci omnino nega

runt. EX Opinionum lucta emerget veritas. 563. Natura aegri, Vitae energeta, morbi latitudo, indoles horum symptomatum Vim et numerum definiunt, quorum eo utilior est medico cum

observatio, tum distinctio, quo maior ad morbos Sanandos efficacitas quoque saepius hic imperiti

peccant, innoxia metuente8, medicatis naturae motibus resistentes, crises, quae prudenter Tegendae sunt, turbante S.

230쪽

sit, in adversa valetudine, hosce motus vel modum sexcedere, vel justo debiliores esse, vel minus congruentes in partes dirigi, Vel ipsa damna corpori inferre posse, raramque eSSe Sine vulnere: victoriam. 565. Huc symplomatum eXpoSitione liquet, omnia quidem aegris evenire occa Sione morbi, non tamen omnia eandem cum morbo habere cognati

nem, aut hunc ipsum medico observatori denotare , ab eoque pari habenda esse loco in praedicendo eVentu, arteque facienda. 566. Alia nempe neces8aria sunt morbi reSpectu, oliti non sunt. Illa setiam essentialia, primaria, pathognomonica vocant) talia sunt, quae morbi genu S et Speciem distinguunt, unde morborum Characteres certi ae stabiles ducuntur. 567. Alia non necessaria, in diagnos i morborum nullius, in prognosi et therapeutice maximi saepensus. Huc alter fon 8 8J'raptomatum, quae hominis aegri et Sunt et dicuntur, Spectat. 568. Necessaria porro alia omni tempore neceS-saria sunt: haec Constantia perpetua simultanea; tilia certis tantum temporibu S ad Stricta; haec tem-lior uria, generi S tclmen et SpeCiel Charactere perennante. Ut en Ilia non Idem Semper Vitae vultus, Sed varius, Sic di 'par quoque morbo nascenti, adolescenti, udulto, Senili. Oritur, viget, declinat, occidit, Sua Studia decurrens morbus suisque