장음표시 사용
181쪽
utilio est. Nocet quibus stimulol opus quorumve corpus Valentiori potui adSuefactum est: senibus, infirmis, stomacho imbecilliori viventibus, vinosis, ebriosis. Nocet aqua in Sipida , cocta, erum da, dura, pluviatilis, palustris, corrupta, alienis inmixtis, alvum tardans, ob StruenS, Sanguinem inficiens et lympham, quo facto na Sci Struma S,
nec rite ali corpus nece SSO e St.
446. Lac species emulsioni3 animali8, cremore con Stat, Sero, ea Seo inlime mixtis, praesertim in lacte humano, quamdiu calet. Si Solus adhibeatur infantibus, exhaustis, emaciati8, integro ventriculo, aptus, at infirmo ventriCulo, maxime si Coquitur, aut cum aliis miscetur, ineptus cibus facile digestionis turbas, primarum Viarum colluviem saburralem indeque natum alvi fluxum Creat. Unde liquet, quid de eius usa aut ab usu, in moibis potissimum phthisicis et hecticis sit censendum. 447. Λ nutrientibus ad stimulantia transitum sa-cit cerevi Sia, quae Si re si S a C tenui6, vel a Core, vel Bere, quo gra Vis est, coliCa S, alvi fluxus, urinae difficultatem, si vetusta a C genero Sa, Ut vinum, inebriare, caput gravare, Vertigines, apol lexias provocare, Sin Vero nimium nutriens plethoram, polysarciam, corporis animique ignaviam eiscere poterit.
448. Vi num insantibus, junioribus, seminis haud
idonea potio nervo S et vasa inprimis excitan S , Si C-corum, irritabilium sanguinem inflammans largi,
182쪽
NOXAE EX CIBO ET P0ΤU. ter haustum temulentiam facit, Sanguinis congestiones, profluvia, nervorum turba S, a popleXia'. Obsunt vina poti88imum nimio Stimulo tum ventri culum, tum reliqua S Corporis parte S laedente. Itaque Cardi algia, nau8ea, VOmitus, Singultus, et post si e-quentem crapulam onoreXia, dyspepsia, Sitis, Solius polus cupiditas; ventriculi contructio, inllam matio, induratio, Scirrhus, praeterea febre3 crapulares, deliria, Stupores, tremore8, Conuul SioneS,anae Sthe8ia, torpor, a dynumia, Apathia, insania,
denique arthritis, podagra, calculus, hydrops vini
440. Spirituosa rectius medicamentiS, aut Venenis, quam potulentis adnumeranda vinorum noXa S, sed graviores illas habent, ut juremerito summo generis humani detrimento inventa esse dicantur. Venenatam vim in genus nervorum praeSertim CX-Serunt et Sponto neue Combu Sti OΠi8, iisdem abuterilibus caussa fui S Se feruntur. 450. Theae et colleae infusiones si dilutae, ut solent, aquae Calidae simileS, COCtionis organa et i corpus univerSum infirmant, Si meracae, theae abusus cardialgiam, Orga Smum, anxietateS, COΓ-
dis palpitationes , pulsu 3 animique defectum ,
tristitiam, mala nervorum concitat; cosseae vero congestiones, haemorrhagia S, haemorrhoides, Vertigine8, tremores artuum, praecipue mobilioribus,plethoricis. Cocciolatu denique et nutrien8 et arO-
183쪽
maticum Valenti SStinaeque Imateriae genus potionis est, robu8ta vi Scera ad digerendum post silans atque aromate Suo irritabiliorum generi hominum nocens. Quocirca horum potuum plenior usus a medicis mercatoribus licet impense laudatus, cui Pandus magis, quam Commendandus videtur. 451. Valetudini nocent quoque cibi potusque nimium fervente S, nocent glaciati, Corpore ae Stuante, aut ventriculo vino incalescente, in gurgitati; unde gastritides, enteriti des, pleuritides aliaeque aliarum partium inflammationes, nocent men Sarum S CCI Ω- durum deliciae, ventre pleno multorum ciborum et potuum, nocet plenior paullo ante Somnum COOna, unde fit, ut minus reficiatur Corpus, Coctioni S Opere nocturnam quietem adimente, insomniis, incubo,
aliisque incommodis sutigante dormientes. 452. Denique et in temporibus cibandi potandi que delinqui potest, quibus servandis fame Sitique,
naturae tanquam vocibus, monentur homines. 1is Vero quominus auscultemus, Vetant vitae civilis instituta. Quamobrern praeclare nobi8Cum actum
est, quod nullis nos legibus obligare cogamur, sed Varium sequi vivendi morem eique CorpuS ad Suem facere liceat, quin tamen leviora quaevis delictas aegre ferantur, aut spatio multum diverso interjectoi BUt Cibus, aut potus tuto capi possit. Nihilominu Nnocent Sibi, quorum semper in patinis, aut poculis uni mu5 est, ut pleno velitri nulla dotiar muneris
184쪽
172 NOXAE EX CIBO ET POTU. Vacatio. Nain si concoctio bona, Copia tamen et Sa lietas obsunt, Sin mala, ut CSSe ConsueVit, CRCO chylia huiusque pedis Sequa Cacochymia ac CacheXia hunc ab USum Sequuntur. Haec ut sanis, illibata valetudine laedit intemperantia, Sic magis etiam ConvaleSCentibus, aut valetudinariis ossicit. Neque enim quae ingeruntur, Sed quae digeruntur, alunt ac reficiunt Corpora.
USU.453. Medicamenta, quae corpus mutant, ab alimentis, quae CorpuS Servant, disserunt, tanquam a rebus salubribus res inutiles, vel etiam in Salubres. Ideo Sani S non conveniunt, qUOS COI SerVari alimentis, non mutari medicame ut is oportet. Nam Vel inertia corpus permeant, vel naturae robore εubacta in alimentum vertuntur, Vel SutS Viribus, quod sanum e St, mutando morbum creant.
454. Aequo minus imbecillis, debilibus, Valetudinariis utilia sunt. Neque enim in arte eSt eandem perfectissimam sanitatem largiri universis qua8que natura ConStituit omnes Sanitatum disserentia S Coaequare, nec Si es Set, tutum foret, eam
cui corpus .dsueverit, licet haud valde prosperam valctudinem temere immutare, aut toleratu diu
185쪽
mala tollere. Plus igitur hac in re opto vitae regimine, quam medicina, Siquid possit, ars medendi prosiciet. 455. Idem de prophylaxi dicendum, quae si
Semper per remedia, ut fieri Solet, Valentiora quaeritur, haud raro morbis nascituris praebebit op portunitatem. 456. Universe igitur hic abusus nocet SaniS, praesidia adversae valetudinis in Secunda con 8umendo, Clam mentem, tum corpu8 iisdem adsuefaciendo, particulis alienis humores inficiendo, vi non propria partes la CeSSendo, pervertendo regulares naturae motus. His si adjungas peculiares agen di vires, quibus diversa remediorum genera pol lent , intelliges , cur toties hoc errore abducti morbo S ac mortem praematuram prae laetiore Sanitate reportent, HumoreS ad Singulas partes alliciendo iisdem reliquum corpuS Orbatur, aequilibrium vitae, sanitatisque harmonia tollitur. Hoc pacto nocent venaeSectiones, purgationes, reliquae curationeS prophylacticae, nec corpori tantum, Sed animo quoque, cui nimiam morborum mortisque sormidinem, neglecta partis melioriS Cura, incuti urat.
457. Notanda etiam pseudomedicorum, mediC rum, Pharmacopoeorum, Chirurgorum, ob Stetrica torum, ob Stetricum delicta, quae Vel inscitiae, ignoruntiae, opinionis praejudicatae amorisque Sym
186쪽
74 DE INTEMPESTIVIS REMEDIORUM IISΠ.5temalis culpa committuntur, Vel imperitiae indoctaeque artis et monia S praVique consilii. Quamobrem ipsi artis salutaris professoreS non immerito
potentiarum nocentium in numerum reCipiuntur.
458. Alimento contrarium, medicamento assime Venenum, Verbi S eXacte vix desiniendum, illud vulgo dicitur, quod perexigua mole corpori vi Venti ingestum, ei ve admotum, effectus edit in Perniciem Vitae Sunitalisque tendentes. 459. Venenorum mineralium, vegetabilium, animalium, alia acria Sunt, alia nareotica, alia Septica, quibus nonnulli quartum et quintum genus, titypticorum videlicet et mixtorum adjungunt. 460. Acria, partes quas tangunt iidlammando, corrodendo, destruendo laedunt, veluti exclusa ab aliis mechanica, tum chemica: acida, alcalia, metallica caustica, denique plantae Virulentae, BCTOS, Principio pariter urente, caustico Rrmatae, eX Ru- nunculaceis et Euphorbiaceis moXime. 1. Narcotica cerebro, medullae Spinali, nervis musculisque inimica, aliis alia, Vim sentientem et irritabilem extinguunt, Sive citius, Sive tardius , aut POεt fugacem turgorem vasorumque irri-
187쪽
lationem, aut Statim narco8in inserentia, quaedam in singulas tantum imperii nervorum provincias irruentia, intactis aliis.' 462. Septica, quorum ex animalibus plura, Sanguinem Solvunt atque univerSum corpus putredine inliciunt, sic brevi necant, Omni partium compagine sublata. 463. Styptica partes Stringunt, Secretiones Si S tunt, meatu8 Occludunt, eXCretione8 cohibent, tu gorem vitalem sumaminant ac Spasticis partium stricturis, injecto vinculo, liberum impediunt motum tandemque torporem paralyticum faciunt. 464. Ex mixtorum genere Sunt narcotica acria , et causticitate et vi Soporifera insignia, quorum enumero Imulta Sunt e vegetabilibus, aliis acrimonia, aliis narcotica vi potentioribus. 465. An quae nuper de venenorum actione a viris doctis prolata est sententia, nonnisi in Saa-guinem Su Sceptu a C nervorum Centris admota Corpori mortem inferre, in univer8a cadat, in tantuVarietate corporum virulentorum di ilicile dictu est. Plurima quidem in sanguinem reSorbia agere di-Xeris, stimulo inimico vasa larimum, deinde nervos laedente. Alia canalis cibarii mucosam irri
dullam, musculoS interimunt, alia Coagulant Sanguinem, alia solvunt. Alia lenta morte occidunt,
188쪽
176 sE POTENTIIS, QUAE VENENUM HABENT. alia proinpia , inter dum qua Si fulmini3 ictu nervorum finibus vix admota Vitam prosternunt, diu alia in Corpore sopita, post longam demum moram, ad Vitam actionemque eXCItantur. Quapropter malorroquiritur in experimentis Subtilitas, in observationibus diligentia, in conclusionibus prudentia, si
pleniorem sperare liceat toxicologiam. Nec praeter-Videndum, plura eSSe atria Venenorum. Nonnulla nimirum aeri admixta inspirari, alia deglutita maXime operar1, quaedam In Vulnere tantum, quae inertia reddere vis ventriculi Valet, alia aliis in dis, nonnulla etiam quibuscunque, agere tandem in corpora organica Viva, quorum multum diversa
est perceptio, Vita, agendi ratio, unde intelligitur, Cur Venena quaelibet non cuivis indiscrimi natina homini aeque noceant, nec eodem . Semperm0do, aut eadem dosi.
466. Fatendum tamen, si experientiae, Si ob Servationi, si analogiae sides, multa eaque gravisissima venena in circulationi8 Vias recepta potentiam Virulentam eXSerere, Sanguinem Vitae sontem corrumpere, ipsius cra Sin Vitalem Solvere, univerSum
sibi adsimilaro corpus, nem te Stantur facta et pridem et nuper pericula , nata a Venenis cohibitae praesertim circulationis phaenomena, 3naloga Organismi componendi ac decomponendi ratio, qua tum quae alunt, tum quae Solvunt corpus, easdem Subire vias videntur, eodemque modo et alimento Su8-
189쪽
DE POTENTIIS, QUAE VENENUM HABENΤ.477lontari vita et extingui veneno. Acidum laydro cyanicum, Venenum Serpentum aliaque etiam e corrodentium genere Sic vitae motum Si Stere serra Iitur, quae ad Veneni absoluti maximeque communis notionem propiu8 accedunt. Caetera Singuris pro pria magis, nonnullis tantummodo aut animalibus plantisque, aut organis mortifera sunt. 467. Natura venenis similia naiasmata atque contagia ita inter se disserunt, ut mi asmata dican tur Corporum in animatorum mortuorumque essu Via, aerem inquinantia , quae Vi pernicio Sa, parva mole, materie ut plurimum Sensibus non manifesta, modisque Singularibus morbo S Creant ut- plurimum refractarios mulique moris ; contagia Vero corporum ViVentium ipSorumque morborum producta, speciei Veluti propagatione in aliis morbos generant, iis, unde Originem tra Xerunt, Pare S. Utrisque multae patent, quibuS Corpu8 Subeunt Viae: per pulmoneS, Cutim, membranas muCOSIS, morSu3 asiaque vulnera. Miasmata ab aere vitiato, aut prava telluris exhalatione oriunda Inoi bos gignere Solent populares endemico S, epiduini cos, a pari aeris, Climatis, soli aliarumque rerum
communium Vitio Su Scitato8, maXime Varios, nec nisi summam Vim nacto S Contagione Secte propagan'tos. Contagia in ipsis corporibu S viventibus nata, ab uno ad alterum, ad plureS Semper produCuntur sicque ab una regione ad alias migrant, Sub-25
190쪽
1 8DE POTENTIIS, QUAE VENERUM HABENΤ. inde dissitas, aere, climate rerumque Communium ratione maxime dispares ; et quemadmodum morbi mitis matici quam brevissimo paucarum hebdom dum tempore magnas peragrant telluris plagas, sic contagio Si lento Sed certo gradu, plurium a norum praescriptos ipSis cursus conficiunt. Coi 1agiorum quaedam fixa Sunt, quaedam fugacia magis, quaedam febrem excitant, quaedam sine fe-hre agunt ; plura materiae animali inhaerent, nonnulla solo hominum contactu propagantur atque Proserpunt. Est quorundam Cum Singulis organis maior assinitas et peculiaris, qua progrediuntur in
corpore via. Origine tenus quaedam semel nata Perennant, quaedam proprio rerum externarum fa- Ventium Concur8u nascuntur, Vigent, hisque desi cientibus deinceps, emoriuntur, Saltem langueSCUnt,
aut ubi corpus semel inva Serunt, Seminium in ipso ad ea denuo excludenda delent. Seminium istud Semper requiritur, ut Suscipi evolvique possint, in ipsa peste orientali, variolis, aliisque maXime
contagiosis malis. Incubationis tempuS Varium, Contagii, Corporis aliarumque rerum conditionibus dosinitur.
468. Actio ab aliis aliter, cum irritatione, inOCulatione, adsimilatione, digestione, sermentatione,
germinatione, generatione comparata, necdum rite explου nata e St. Ultima cum generatione CompuΓatio plures habet, quibus sese commendat ratione Sc