Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

191쪽

DE POTENTIIS, QUAE VENENUM HABENT. 179

ortus similitudo, mira multiplicandi vis, suppurphlogistica in corpore nata conditio ac reactio generis Va5orum, nec dispar eventuS, analogae utrique faventes conditiones, simillimus finis, morte scilicet sive vitae parasiticae, Sive Vitae Communi S. 469. An contagiorum virus tractu tempori S mitescit ac retunditur impetus 3 An populorum mutuo commercio nova fiunt Contagia 3 An prospero valentium in prospere Valente S Vi S Contagio Sa eSt,

ut quibusdam placuit 2 Quo posito principio, gen

tium in remotas regiones migrantium ea SVe invadentium, migrante cum hisce climate, peregrin0Tumque adventu, incognita Saepenurnero eclque gravisSima exorta esse morborum Epidemi Corum genera intelligitur Num uti unum Contagium non raro alterius potestatem frangit, praecipue, ubi Utrumque in eandem corporis partem, aut partium genus impetum facit, ita nonnullorum ConjunctiO- ne novae generantur Epidemiae ContagioSae, eo inprimis tempore, quo corpora animique hominum

Ccleteraeque reS eX ternae ad magnam eiusmodi mutationem Suscipiendam novamque morborum Prolem procreandam idonea existunt Certe multa sunt in Historia rei Epidomicae loca, quae ex tali conjectura Sat Commodam habent interpretationem. 470. Morbi etiam, qui a contagiis oriuntur, plurrimum disserunt: alii phlogistici, alii nervosi, alii putridi, alii breves, alii longi, alii magnam Gol-25 Α

192쪽

180 .DE POTENTlIS, QUAE VENENUM HABENΤ. licitantes virium Corporearum Contentionem, SiC-que minus univer Se detrImentOSi, alii lento motu corpori Subrepentes eoque, nisi in tempore op primantur, Certiorem oeconomiae perniciem intentantes; alii partem, cui admota Sunt, mutantes peni-

tu Sque renovante S Sicque eam a nova contagii ossi

Cacitate immuneS praestantes, alii hanc partis in talionem nonnisi post omnem deletam contagii Vimperii cientes, neque hanc igitur immunitatem Secumferentes. Eo tamen Conveniunt universi, quod vel cutim, vel membrana S muco Sa S et primo et praesecipue inficiant eaque communia morborum atriatum ingrediantur, tum egrediantur, haec inflamment, Ulcerent, et in haec eVacuationibu S, Secretionibus, Crisibus malis, honi S Vim omnem Conji Ciaut, quodque corporum Valetudo et Constitutio anni magnam efficacitatem habeant in morbOS C tagiosos acuendoS, mitigandos. 4 l. Quaecunque res pondere, duritie, acie Corpus ossendunt, sive in ip Sum rudi modo adigantur, sive hoc in ea S impingat, mechanicas laesiones inferunt, quae impreSSione, i Ctu, Commotione par

ra8, Vulnera, IUXationeS, hernias, prolapsu 8, Vilia numeri, formae, magnitudinis, quaeque inde Se quia litur, effetunt. Comprebaio partium actionem

193쪽

DE POΤENTIIS , QUAE VENENLM HABENΤ. 18sliberam ac nutritionem impediens Si diuturna, pasvel evanescere penitus, vel degenerare facit. Gravius nocet ictus animales partes dirimen S, contigua S Separans, aut loco pellens, qui quo rudior, eo noxa graVior. MaXima S Vero noxas affert Corporis commotio, unde Summa debilita S, nervorum resolutio, mors subitanea, quin fabrica partium

mutata Corruptaque adpareat. Venena mechanica, quae dicuntur, Sive aere Conintinentur, ut farinae, calcis, lapidum particulae, in pulmonibus aeris viam intercipienteS, molen dinariis, pictoribus, sculptoribu S morbΟS pulmonum, ipsam mortem inserentes, Sive deglutita ingesistisque commixta, in faucibus haerentia, aut tubo cibario, os Sicula, spinae, a Cus Suffocant, lacerant variis modis: interdum tamen in tela cellulosa, adipe, carnibus diu impuneque haerent ac deinde, multo interjecto tempore, prodeunt in COUSpectum, loco quam remoti S Simo.

472. Vestimenta, quae decori honeStique Sensus vitaeque cultus civilis homini, non ad barbariem, sed ad humanitatem nato Commendarunt, pre8SiΟ- ne, calore, irritatione offendere pO88unt. Ut modiaca vestium adstrictio fultura juvat tonumque par-

194쪽

tium auget, debilibus capropter, laxis saluberri. ma, ita excedens pres Sio rigiditatem inseri morbo-Sam, Circulationem Col1ibet, nervorum Sensum lae-hetat, Conge8tiones, Oedemata, paralyses facit, nec non ViSCerum situm mutando, hernias, prolap8us,sormaeque turpitudine8, alienationes. Caput, truncu8, artu S, Collum, pectus, abdomen, Sic preS-su variis modis male habent eoque pejus, quo maior pressio, magisque impar eius ferendae locus. Collare vestimentum, lorica feminarum et, turpe dictu, viris hoc aevo USurpata, Calceamenta quot quantaque mala asserant, comparata ipsorum sorma cum perfectissima specie humana indicat, experientia confirmat. 4 3. Considerari etiam debent Vestimenta tanquam conductores calorici meliores, priores. Optime calorem conducunt linea, Xylina, omnium minime lanea, plumea, pilosa, de animali materiefacta, unde Congestio Cutanea, aucta perspiratio, sudor. Oh est frequentior, intempe8tiVa Vestium, non probe reSiccatarum, permutatio delicatis, teneris feminis ; sed magis obsunt veSte8 Sordidae, immundae cuti et reliquo corpori, unde exanthemata morbique potissimum gastrici. Nec minus obsunt lectuli, Culcitae, stragula calore, mole, sordibus, contagiis, praecipue de plumis et lana facta COrpus nimium foventia, calore, mole prementia, dot

dibus, contagiis inquinantia.

195쪽

DE VESΤITU. 474. Est denique alia ab aliis Vestibus organi, culanei incitatio, ut alia iis stimulandi potestas Praesertim maximeque cutim irritam vestimenta de Iana facta, unde fluxus humorum ad cutim, aucta cutis Secretio, excretio, utilis, inutilis, Varia conditione corporis, cutis, aeris, climatis. 475. Ex hisce perspicitur, cur incauta hyberni aut aestivi Vestitus mutatio, Subitave partium te tarum denudatio, aut neglecta tegumenti ad aeris tempestatumque vicissitudineS accommodatio tot et tam gravia Saepenumero mala incautis praecipue inducant. Et quid epithemata, Unguenta, oleo Aa, Spirituosa cuti admota, illita, infricata sino cosmetico, diaetetico, therapeutico boni malique adferre poSSint. 476. De partibus vestiendis multum inter medicos disputatum est, aliis capite, collo, manibus

nudis incedendum esse, aliis hasce partes religiose tegendas e8Se contendentibu8, nonnullis eo usque procedentibus, ut a femoralibus Similibusque corporis indumentis omnia flagitia ipsamque generis humani depravationem repetiverint, ut hic, quod in plurimis contentionibus deprehenditur, media

inter diversas Sententia S Vero proxima videatur et rerum externarum ConditioneS Corporumque naturae animadvertendae ei sint, qui lites istas componere Cupiat. Idem circa vestitum nocturnum censendum, de

196쪽

quo non minor extat inter homines ipsosque m dicos controversia. Univer8e cultus auxit corporis mollitioni eiusque tegendi necessitatem, et in climate frigidiori, praesertim si humidum simul, in defectu magis, quam in e Cessu peccatur.

477. In corpore vivo qui perpetuus est, nec in te ruptus compositionis decompositionisque motus ipsam oeconomiae animalis tuetur integritatem. Hoc principio nititur secretionis atque excretionis negotium, a quo turbato valetudinem labefactari morbosque naSci nece8Se est. Quapropter nec eX- cerni retinenda, nec retineri e Cernenda oportet.

Ab illis inanitio, ab his irritatio, ab utrisque

mala valetudo proficiscitur. 478. Notandum, hoc loco tantum voluntariae e. cretionis et retentionis mentionem fieri, quatenus non Symplomata, Sed Caussae morborum exi Stunt. 479. Salivae, menstrui vitalis, ad digestionem perutilis jactura per expuitionem, more pravo, indecoro, Sive sponte, Sive nicotiana aliisque si alagogis facta coctionis, nutritionis vitia: dyspepsiam, unoreXiam, marasmum prOUOCat. Hypochondriacis, melancholicis commune ho0 vitium est. 480. Ab alvi suppressione faeces durae, accluma

197쪽

driaca, pertinax alvi adstrictio, haemorrhoides, capitis graVitas, dolor, vertigo. Haec in naturis debilioribus, quae multas faeces parant. BiobuStis pauca, quae quotidie a cibi S faex superest, etiam

per multos dieS retenta non noCet.

481. Lotium reprimentibus, nisi invitis tandem elabitur, Vesicae turgor, tumor immanis, lumborurn dolor, anxietas, fundi musculique vesicalis ato nia, colli et Sphincteri S 8pasmuS ViX SuperanduS, ischuria gravis, ruptura, hernia, inflammatio, gan

graena huiu8 visceris. Haec mala topica . Acce dunt Symplomata nervo Sa: tremor, Vertigo, de lirium, convulsio, propter Stimulum peregrinum, perpetuo irritantem et, oborta tandem diathesi urino Sa, humorum Corruptela tactoque Cerebro, lethargus, febris, typhia S urinΟSIIS, INOPS. 482. Venus immoderata tum humori S prae8tanistissimi jactura, tum motu, quo emittitur Semen convul Sivo a C Contentione nervorum inprimis laedit. Etenim Summam voluptatem univer Sali S CX-cipit virium resolutio atque aucta alicubi Secretio

ad partem Secernentem allicit sanguinem, ab alii Spartibus avocat Succique sic ad genitalia deri vati reliquo corpori Subducuntur. Inde muSCulorum infirmitas, lassitudo, immobilitas, incesctus delumbis, en cephali dolores, calores, convul Sio nes, iremores, Segnities, hypochondriasis, GeHSuum

198쪽

ias, ignavia, torpor, Oblivio, futuitas, circulatio febrilis, macies, atrophia, tabes dorSalis, corpori Scillimique habitus esseminatus. Graviora haec paenoque insanabilia sunt ob perpetuam pruriginem,

inque res venereas obripitur, ita ut vel vigilantes, vel dormientes nil nisi turpia ista cogitetit et intentiginem pronue partes quovi S Stimulo concitatae Semen effundant. Quocirca liquet, quare adolescentiae florem pessumdet istud flagitium, cur

SuperstiteS Senum vire8 exhauriat. Discrepant vero lioc quoque virium genere hominum corpora pilarimum, quamvis aetate paria, aliis Vel raro Concubitu languentibus, aliis vel frequentiSSimo vix

solvendis. Et firmis cavendum tamen, ne in SO-cunda Valetudine adversae praeSidia ConSumuntur.

483. Abstinentia nimia rarius quidem obest, obesse tamen visa hominibus plethoricis, natura SalaCibu S, πολυσπερ χοις , huic excretioni adsuetis, congestione ad ista loca, irritatione, Satyria Si, Priapismo, mentis alienatione Varia. SeXui sequiori abstinentia obest saepius, ut ex hoc fonte languor virium, fluor albus, chlorosis, malum hystericum, nymphomani a profluant, potissimum ubi ex depravata phantasia, vitio nefando SuSCitata , neqUe eXFleta voluptas.

484. Nec dispar noxa est nimiae lactationis,

199쪽

EXcRETIO AC RETENTIO INORDINATA. 187 unde nervorum irritatio et corporis inanitio; hine status nerVOSUS, Sen Sulam imbecillita 8, nervosa pariter tabes, uteri denique gravidi ab ortus. Suppressa lactatio tum corpori ObeSt, tum mammis, eo hibendo puerperii Crisin et Secretionem topicam. 485. , anguinis jactura corpus et stimulo vitali orbans et humore alibili et Calore turgoreque, qua les prospere Valentium e88e decet, Convulsiones creat, aut animi defectiones, maCiem, Collapsum,

haematoseos Vitia Vitaeque plasticae; hinc sanguis sero dives, pauper cruore, diathesis hydropica, leucoplegmatia , hydropS.

Suppressa etiam vel Spontanea, vel cui natura dudum adsuevit Sanguinis evacuatio valetudinem infirmat, primo plethoram univer Solem , particularum inferendo, tum, Sublato aequilibrio vasorumn servorumque mori, OS: inflammationes, haemor-Hiagia S, Spasmos, Sensuum unomalia S, aut etiam

486. Atque hae praecipue caussae Sunt, quae Sive in rebus externis, 8ive in corpore ipso positae vitam organicam aut primo, aut praecipue aggrediuntur, quarum aliae in ossicinam digestionis ut alimenta, aliae in spirandi in Strumenta ut aer, aliae in circulationis, nutritionis, generationis O gona primum impetum faciunt, nonnullae in plures aut cunctas in Siliunt, omnes vero et animalis Vitae partes inVadunt, quippe cum altera communi

200쪽

188 EXCRETIO AC RETENTIO INORDINATA. Societate conjunctae. Nunc ad eas accedimus quae o nimalem propiu8 Spectant Cau83as licet et hisco multiplex sit in Vitam organicam efficacitas. Ita nimirum fert natura hominis, in qua consentientia omnia omniaque pariter Sociorum malo dolentia, quod, qui cogitaVerit communia cunctis in terteXta genera nervorum Vasorumque mirabitur nemo , Ut ideo, quae artis sunt ac disciplinae humanae Separatione8 divisione Sque, ea 8 vix ita sancitas esse deprehendamus lege naturae.

MOTUS ET OUIES.

487. Motus muscularis, qui hominis arbitrio regitur, Vitae Sanitatisque praesidium, digestionis, respirationis, circulationis et quam plurimorum corporiS munerum Subsidium Simul et incitamentum, ita cum reliquis Corpori S Vivi, Vasorum praesertim et Inu Sculorum, etiam Organicorum motibus cohaeret, ut Sive excedenS, Sive desciens Valetudinem mutet. Ex iis igitur, quae musculorum uotus comitari ac con8equi in Corpore ob Servantur mutationibus, innote8cet, quae motus aut quia

etis excessus efficit mula. 488. Musculorum fibrae continua contractione relaxationeque agitatae firmantur, Sanguinem Ube .riorem ad . Se alliciunt, plenius nutriuntur, volu-