Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

271쪽

sYMpTOMATA L ESAE NUΤRITIONIS ET SECRETIONIS. 259lito, sedimento lateritio, ab acido Urico Cum materie extructiva, in intermittentibus, mucoso, in calarrho vecticae, Sanguinolento, purulento, in phthisi renati, numero Sas obseri in morbis varietateS , necdum Sali8 inveStigata S aut Cognitas. 664. Pus, inflammatione productum, humor Sanguini multis nominibus cognatus, Phlogi Sticum Comporis valetudinem significans, legitima copia vulnera glutinans, nimia fanationi obeSt, VireS pessumdat, accendit hecticam febriculam. Tunc ichor 8eCernitur aut SanieS, quod absorbilonem in ulcere vigentem malumque Corporis habitum , ut est in scorbulo, syphilide, Scrosulosi similibusque ostendit. Huius enim, ut quarumvis aliarum Corporis Secretionum, Tatio ab euexia , aut cach exta vel bona erit, Vel mala. 665. In omni interpretando Secretionum, morbis alienatarum Symplomate ad haec duo advertendum: ad secretionis nutritioni Sque analogiam Summam, qua fit, ut alteram altera desiniat; ad communemque, cuncti8 organis Secernentibus telam muco Sam, unam efficientem in omne Corpus pertinentem,

Cum cute aliisque mucosis junctam, reliquisque partibus diversimode intertextam membranam, ex

quibus multorum phaenomenorum ConneXioneS meislius longe perspicientur. 666. Jam ordine Sequerentur Symplomata gene rationis, iis, quae ultimo loco tradita sunt, non

272쪽

260 SYMPTOMATA LAESAE NIITRITIONIS ET SECRETIONIS.

uno nomine assinia. Sed quoniam ad aetatem adultam solummodo pertinent et vitam non individuilio minis, Verum generis Spectant, praestabit, de iis , quae ad alias etiam aetateS atque vitam singulorum hominum reserenda Sunt, Pri S CXI Onere, quam puberum et Conjugum mala enarrare, ordinem dictante natur3.

DE SYMPΤΟΜΑΤIBUS GENERISNE R VORUM.

667. Symptomata nervorum aegrotantium Sen Sudeclarantur oveto, torpente, Perver8o: hyPerAeSthesi, an aesthesi, paraeSthesi, atque ad dua S magnas regni nervosi provincias pertinent: nervorum Organicorum et nervorum cinimalium, laeso Vel

Sen Su Organico, Vel animali. Illius sedes est in Sy Stemate nervi 8ympathici, eiusque gangliis et

plexibus numerosis, huiuS in SyStemate nervorum cerebralium atque Apin alium, ita tamen ut ab uno ad alterum tran8eat saepe, vel alterum alterius Hympatheiam eXCitet. 668. Sensus, interpretes ac nuntii rerum, partim externarum rerum nuntii Sunt, partim inter nae conditionis organorum. Harum in prospera valetudine nullus, in adversu Vero m3gnu S, at

obscurior tamen SCUSIS QSt.

273쪽

669. Ab hoc organico sensu initium ducere in stituti ratio postulat, cuius bene multi Sunt a morbis impulsus, ab aliis alii, saepius valde ingrati, molesti, Saepe etiam utiles, maximeque Sa

670. Quorum e numero sunt: aegritudo, pruritu S, dolor, anxietas, naia Sea, appetitu S Spontaneus, Vel Spontanea aversatio, Iassitudo, horror, Iigor, aestus, Vitae taedium. 6 1. Aegritudo omnium creberrima est Sen SUSCommuni S a morbo laesio, oriturque a Sen Su ner

vi sympathici ex valetudine corporis ingrate assecto, ad cerebrum delato. Haec prima quamplurimorum morborum indeX et perpetua comes, Si amorbo Superest, hunc et non penitus Sublatum e88e, et brevi reverSurum teStatur. Obscura hoc nuntio in mente nascitur notio organismi male at secti eiusque laesae integritatis, Sive organorum appetitu non expleto Sive automatico partium organicarum motu ab normi, Sive fracta oppre8Saque Viscerum ipsorumque nervorum Vita. Minus arCta Systematis Vegetativi Cum cerebro conjunctio

obscuram illius laesi ideam in mente adumbrat. Obtunditur saepius gravioris doloris stimulo, de .lirio, comate nimia ve vitae incitatione, ubi inflammatio, Valetudo nervorum, apoplexia, phthisis,

febris hectica corpus teneat, aut animi commotio, insania mentem obnubitet, aut Sub mortem ex-

274쪽

262 DE SYMPTOMATIBUS GENERIS NERVORUM. tincta fere sit virtus nervea tumque omine Iethali. 672. Nausea, appetitus spontaneus, fastidium sunt a ventriculo Sive per idi0Patheiam, sive per

sympatheium affecto. Hic nervus Sympatilicas non tantum, Sed Vagus etiam uegrotat. Per idiopa- iliciam Sensu S ventriculi Communis mutatur Propter irritamenta: cibos, Succum gastricum, aut citra aut ultra modum, aut natura indoleque peccantia, quae nimis parvum, nimiam perversamque incitationem faciunt. Per Sympatheiam mutatur Sensus ex multiplici aliorum viscerum valetudine:

Cerebri, cutis, hepatis, renum, genitalium et qua Cunque Vitae Organicae laesione ad ganglia et plexus abdominales adpellente; adeo ut huius symp- tomatis significatio, nisi ad reliqua signa simultanea Omnemque Symplomatum Syndromen adtei

datur, cognosci nequeat. Eiusdem originis sunt appetitus et aVersationeS SPontaneae, quas Utplurimum sympathico nervo, saepe etiam Cerebro et phantasiae magis, quam Sensui organi co tribuere oportet. At quaecunque sit huius Symplomatis caussa, Semper Subest affectio nervorum, quam ad ventriculum reserimus, inque vitae motu inverso aperipheria ad centrum ponendam esse, nonnulli

arbitrantUr.

673. Anxietas, mali ineluctabilis sensus, sedem in pectore organisque Vitalibus, ut nausea, aegriutudo in abdomine et vegetativo systemate habet

275쪽

DE sYMPTOMATIBUS GENERIS NERVORUM. 263 atque ab impedita, aut oppreSsa Te8piratione et circulatione proficiscitur; sive a Sensorio communi ad pectus, ut in animi nervorumque commotione, sive a pectore ut in pulmonum, cordis valetudine, ad sensorium ducatur. Multiplex et varius huius naturae Vocis Sensus eSt, prouti caussa levior, gravior: in cerebro, Visceribus aliis, ab excernendis retentis, a principiis Venenatis, contagioSis, a spasmis, moliminibus criticis, a vitiis organorum respirationis, Circuitus Sanguinis, in pectore, abdomine, Vitae energeta defetiscente. Plurium morborum comes illud symptoma nunquam a prudenti medico negligatur. Nam partium actionumque vitalium ossicii monitor et Custos motus concitat et instinctus interdum, SiVe avertendo periculum, sive a pectore repellendo malum, Salutares, mentemque exagitat ad cogitandum de caussis et remediis eiusdem; quapropter Π ervum vagum, neΓ-Vum organorum Vitalium, cerebralem pariter fecit

natura.

. 674. Dolor oritur ab ingrata tristique sensatione

Corporea, mente percepta. SubeSi vehemens irritatio nervorum et liberum requirit mentis corporisque commercium. Eius tam late patet, quam nervorum in corpore dominio ac Sera Sum significat nimis intensum, cerebrum irritantem mentemque

contristantem.

675. Remotae doloris caussae sunt laesiones

276쪽

264 DE SYMpTOMΑΤIBUS GENERIS NERVORUM. illaecunque mechanicae, Chemicae, dynamicae: continui solutiones, herniae; a Cria CauStica, TO- dentia, venena, calor, frigus, nimia distentio partium, congestio, inflammatio, Spasmu8. Proxima dolori S caussa est vehemens a nimio stimulo irritatio per phlogos in , aut neu rostheniam. Subinde tamen Sola Sensorii communis assectio fallacem doloris Sensum excitat, quale8 in alioS etiam Sensus cadere fallacias, insomnia, deliria, aurium tinnitus, fulgura, si ammulae ante oculos Obversatae

testantur.

6 6. Ingens dolorum varietas et varia imposita nomina partim v caussis, partim a sedibus dole tibiis, partim a fabrica ac con litione organorum; unde scindens, punctorius, obtusu S, graVatiVus, distendens, contundeus, Stringen S, pulSans, tere bran8, rodens, Urens, mordax, prouti a Vulnere, Contu8ione, preSSione, congestione, Phlegmone, Suppuratione, erysipelate, rheumatismo, syphilide, acrimonia, Vi cauStica oriundus Sit, aut membrana S SerOSAS, Viscerum paren chymata, cellulosam, musculos, partes si brosa S, nervΟSaS , CUtaneaS OC-cupaverit. Quas omnes diversitates, respectu i dolis, ad duo genera summa : dolores dynamicos, inflammatorios, atque adynamico S, nervoSOS referre possumus. Utriusque aliae CauSSae, notae, Se quelae. Ille intermedio sit genere vasorum, in eo

poribus irritabilibus, sanguineis, plethoricis, a

277쪽

DE 5YMpTOM4ΤIBΓS GENERIS NERVORUM. 263 morbis phlogisticis; insignitur conStantia, a Igmento, incremento, decremento aequali, validoque vitae renisu, qui humorum auxus suscitat et conseStioneS, calores, morbosque acutos, febriles, inos ammatorios. Hic nervorum genu S pro Xime tangens in mobilibus, tenerioribus, delicatioribus seminis, morbisque nerVorum, incon Stantia, aΠΟ- malia , decursu inordinato rationeque omnino in

que languorem, torporem, Syncopen, frigus, imbecillitatem, paralysin eoicit Crebra tamen utriuS-que permutatio est et alterius in alterum tranSitus, .ut amborum connubiuin. Praeterea dolor et reliquis partibus stimulo est, unde numerΟSa alleC-tionum sympathicarum cohors et peculiaris cuivis

in Vultu, oculis, totoque habitu corporis signifi- Latio, quod physiognomoniae et pathognomoniae medicinalis praebet praeclarum sub Sidium. 677. Doloris gradum determinant potentiae dOlorificae magnitudo, partis dolentis vita et fabrica,

UniverSi Corporis sensus, animique habitus. 678. Tot malorum auctor, simul Vitae CuStOSCSt, mentem ad noxam avertendam quaerendumque medelam impellens; utque diuturnus dolor consuetudine mitescit, sic Summus contra breViS, Nec Corpori, nec menti diu tolerabilis, cito autholvit, aut Solvitur.

6ἰ0. Auodynia plerumque ominoda propter

278쪽

I DE SYMPTOMATIBUS GENERIS NERVORUM

laosam integritatem Partium sit, aut paralysin,

gangraenam Vitamque CXtinctam, aut sublatum partium cerebrique Commercium, aut huius sen-5um, morbo, pathemate, Veneno Oppressum; quamobrem , delirantium, phreniticorum, apoplectico-rtim, epilepticorum, catalepticorum, insanientium hoc est, licet caussa doloris sit, nullum eius Sen Sum habere , quia mens laborat. Quae contra Velopathiuc est, Vel animi sortitudinis dolorum to Ierantia Summa atque oppositi animi habitus i tolerantia satis probant, quam falso saepe a doloris significatione ad doloris vehementiam concluditur. 680. Pruritus, doloris primus gradus Volupta liquo affinis excitatur stimulo leviori, mechanico, dynamico, Sympathico, tam interno, quam eXter'Do, Cuti, membraniS mucosis nervisque admotorinsectis parasiticis, morbi3 cutaneis, VermibuS, calculo, Veneno Seculino, humorum dyscrasia, intemperie nervorum hysterica , hypochondriaca, vitio saepe gentilitio, raphania, arthritide anoata ala , SUPPres Sa perspiratione cutis, paraly8i, humorum jactura, oppresso, torpente genere Der

Vorum. Huic, ut titillationi, formicationi, quae eiusdem generis sunt, spasmodici quid subest,

quemadmodum ostendunt qui comitatur status ne VOSuS, quaeque tollunt haec Symplomata remedia, X antisPa.modicorum, sedantium numero ciub lud

279쪽

DE sYMPTOM,TIBUS GENERIS NERVORLM. 267periodica ratio. Illius Species Sunt, quae memoravimus: formicatio, titillatio, etiam Sternutatio,

tussis, Cael.

681. Rigor, horror, horripilatio, dedolatio,

sensus lassitudinis, ad Systema spinale pertinent. Priora symptomata acutorum initia, CriSeS, Suppurationes, Spasmos, convul Siones praesagire, iudicare, stipari solent; dedolatio, sensus lassitudinis a viribus praesertim motricibu8 oppressis, fractis, morbos longos praecedere, subsequi, alios ConStanter comitari observantur. Caloris frigorisque sensus, ut plurimum fallaX, a nervorum erethi8mo, Orga Smo vasorum, Varia et mutabili

temperie, in hystericis, hypochondriacis, animo

et corpore mobili exoritur. 682. Vitae taedium saepe cerebri, Saepius Systematis sympathici Vegetativi symptoma, miseriarum et calamitatum Vitae humanae minu8 universe, quam Voluptatum ac deliciarum progenies, ab aegritudine corporea est Sensuque fractae Organorum abdominalium viscerumque chylopoleticorum totiusque Vitae nutrientis reproducentis energetae. Senectutis maturae , praematurae comes , Vitae Vincula solvit, mortem inevitabilem, vitae sinem longe minus intolerabilem, immo optatum ac dulcem labentibus viribus, emoriente corpore, Tud dit.

683. Anxietas denique ut vitam opprimit, uel Iem

280쪽

268 DE SYMPTOMATIBUS GENERIS NERVORUM. admodum dolor, nisi gravi8Simus erigit, ita quae anxietate Stipantur morbi, Saepenumero vitae taedium adierunt, praeSertim vitia cordi8 organica, quae crebro ad Suicidium duxisse, res est medicis notis Sima.

684. Sensus communis organici laectionibus subis jungere oportet e 38, quae ad Sen Sum animalem ac peculi ureS Sen Suum Ollicina S Spectant: tactu S, guStus, Odoratus, auditu S, vi Su8, quorum ut sui Singulis adparatus, ad Singulas rerum dotes eaeplorandas, ita sui quibus patent morbi. 685. In illis horninem nervoSum internum vitam organicum Viventem Contemplati sumus, in hisce hominem Dervo Sum externinn Contemplabimur totius mundi Civem, rerumque humanarum et Coelestium Spectatorem. Est tamen in sensibus etiam continua a Vita organica ad vitam animalem progreSSio, a Sensu commutat ad tactum, gustum, Odoratum, quorum arctior eSt cum Vita organica conjunctio; ab hisce ad auditum et visum, Sensu Sana Nime animale S.

pria. Commune e8t omnibuS Centrum, cerebrum, pars primaria a nervo, di vel simode disposito,