장음표시 사용
281쪽
FΠNCTIONES SENSUBM LAESAE. 26sdistributo variisque accedentibus partibus, varioque cum aliis consensu. Illud etiam ut instar caeterarum actionum, eorum Sanitas in mediocritate quadam sit posita, a qua quum ultra citrave deflectunt, in vitio esse recte dicuntur. Laesiones igitur universe ad excessum, desectum, d pravationem commode revocare licebit. 687. Nec desunt etiam communia omnibus symp- tomata, quae primo tradenda, ne taedium ui Veant quinquies repetita, aut dicttrahantur, quae
juncta occurrere Solent. 688. Tanta Saepenumero Sen Suum acieS eSt, ut
ne naturales quidem stimulos ferant, quin doleant. Id ubi unius tantum sensu S eSt, ab hoc uno eiuS-que nervo nimia Contentione fatigato ex diuturna quiete ad laborem evocato, neu ΓΟSthenia, CongeStione, phlogo si irritato exacuitur; ubi plurium
simul, a cerebro eiu Sue membrani3 est et nervis
incitatis, inflammatis, in erethi Sino, febre nervosa, phrenitide, passione hysterica, hypochondriaca, mania, hydrophobia, 'ab intemperie nervorum nimiaque mobilitate, qualis etiam puerperarum est
atque ex gravi morbo couvale Scentium. 689. Hebetudo sensuum est, quum ad Stimulos naturaleS Surdi sunt tardique, sive vitio Sensus
ipsius, tuopia infirmi, copia oppreSSi, morbo organico impediti, sive cerebri apoplexia, lethargo,
comate gravati, Sive Virtute nerVea, Venere, Se-
282쪽
270 FUNCTIONES SENSUUM LAESAE.nio extincta, aut Vino, Venenis, narcosi Sopita, εive vita aliorsum COI VerSO, Propter nimiam mentis contentionem aliarumve partium et functionum
exercitium. 690. Pravitas sensuum, qua falsae rerum Species menti obverSantur, nervorum, Cerebri, mentisque pravam Valetudinem indicat, a similibus ferme cauSSis oriunda ac Crebra praesertim in hystericis, hypochondriacis, insanientibus occurrit. Id tamen notatu dignissimum, alium esse harum
partium Sen Sum organiCum, alium eSSe Sensum
proprium animalem, posse illum acui, hoc torpente, aut obscurato, cuius rei perspicuum habetur in catarrho atque inflammatione exemplum.
691. Tactus organon quem Variis nominibus
sensum geometricum, mechaniCum, aliorum correctorem appellant) cutis est, commune corporis involucrum et integumentum, numeroSiS nervis, vasisque in Structum Cumque multis partibus , praecipue muCOSO SyStemate Consentiens , quae tanquam rete NerVOSUm, VasCulosum in corporis superficie tenditur, quo Sentiuntur rerum exter narum adpulsus.
283쪽
mata, Sensum animalem, sive tactum veri nominis et sensum organicum Cuti8 discernere oportet. Acutis tur tactus ex morbo nervorum acuto, Chronico,idiopathico, sympathico cutis, cerebri, medullae spinalis, systematis vegetativi. In phreniticis, maniacis, hystericis, hypochondriacis, hydropho
bis, cute tenera, etiam leviS Contrectatio convul Siones et Spa Smos movet. SenSuS Cutis organicus acuitur ex phlegmasia culanea, cute inflammata, VUlnerata, Ulcerata, ambuSta, contusa, inflammatione Vera, spuria; eX morbo gastrico,
Theumatico, arthritico, podagrico, ubi ab omni
694. Obtunditur vitio cutis, nervorum, Cerebri, medullae paralysi, opoplexia, epilepsia, catalepsi, menti8 aegritudine, Venenis narcoticis, Saturninis, laesione spinae, presSione mechanica, callo, ichthyosi, elephantia si, induratione, tumoribus,
Oedemate, congelatione, gangraena. 695. Pervertitur cerebri, Spinae, nervorum Va-Ieludine, mutata cutis functione Vitaque plastica, allecta alicubi membrana muCOSa Cum cute Con sentiente, in febribus a dynamicis, o tacticis, mO
bo gastrico, catarrhali, hysterico, hypochondria co, in quibus permultae huius sensus ab intem -
284쪽
272T1CTUS SYMPTOMATA. perie praesertim nervorum fallaciae, nervis vegetativis nervos spinales assicientibus. Huius Ioci sunt sensus frigoris, caloris, horripilationis fugacis sub opere digestionis, suppurationis, motu febrili ;uii affectus sympathici cordis, Ventriculi, genitalium, cute aegrotante, qui partium illarum con-
696. Universo feminis aegrotantibus maior ab assecto tactu symptomatum numerus et mutabiliatas, quae si intermittant, aut diurno tempore ma-Xime urgeont, ad Vitam animalem magi S pertinebunt et in quibus perquirendis tam in medullam Spinalem, quam in nervos Vegetati voS, Cum ea Copulatos, potissimum convertisse mentem juvabit.
697. Gustus, tactus Chemicus corporum Sapidorum, ut alter communis ille mechanicus, praecipuum organon habet linguam et nervum lingualem. Tegitur lingua epithelio, corio, papillisque
formae variae: vallatis, fungi formibus, calyculatis, de textu erectili Vasculoso, nervoso. Vallatas ad sensum subiectivum Organicum, cui nervus glossopbaryngeus praeest , reliquas ad senSum animalem objectivum, nervo linguali instructas T
285쪽
ferro quibusdam placuit, nervo hypoglosso linguae
tanquam motu S instrumento prospiciente. 698. Laeditur guetus vitio linguae, glandula rum salivalium, Va Sorum, nervorum, membΓona rum mUCOSarum, neu rosi, PhlogOSi, Catarristo, morbo gastrico, bilioso, mucoSO, Sensu Organi Coatque animali haud aequo gradu temperatis. Set Eum animalem affectum te8tantur sapores alienati: fatuus, dulcis, salsus, amarus, metalliCUS, Tancidus, putridus, omine Vario, bono, malo, quandoque critico; sive caussa in lingua eiusque liu moribus, Salivae organis, partibusque vicinis, 5ive in mucoso Systemate, canalis cibarii potissimum haereat, Seu Solus mutatus Sit SenSuS ner vorum lingualium aliorumve cum his Consentien- ,
tium. organicus linguae sensus assicitur inflammatione, ulceratione, aphthis, ex propria linguae, aut communi magi S mucosae inteStinalis, cutis, aliarumve partium valetudine, in morbis acutis inflammatoriis, febrilibus, catarrhalibus, gastricis, exanthematicis. Huius sensus eo pluris facienda est Symplomatologia, quia digestionis ossicinae vitaeque plasticae index ne a senibus quidem, reliquis sensibus desicientibus, abest.
286쪽
699. Odoratus, cuius ossicina nares Sunt, quas obducit mucosa tenerrima mollissimaque et humida semper, numerosos nervos intextos habens, palmarum in modum a foraminibus cribrosis duoios et distributos, hyperosmia, Sive nimio acumine peccat, ubi leves etiam odores nares offendunt, liinc Sternutationem, convulsiones, animi desectionem subinde movent. In morbis nervorum acutiS, Chronicis: ex febre nervo8a versatili decumbentibus, phreniticis, hydrophobis, hystericis, hypochondriacis illud tanquam Symploma vulgare
Saepe Contingit. 200. Frequentior tamen est odoratus oppositum vitium, Locria ια, cuius Varii gradus. Vix ut prius idiopathicum, ex laesione, Vulnere, Ulcere narium internarum, Polypis , CGrcinomate Cael. Saepius sympathicum est ex organicis vitiis partium vicinarum, cutis valetudine, in Catarrho, mucosae narium phlogosin atque uberiorem humoris tenuis primum, tum muci cra8'ioris Secretionem prorulante, in quo, dum Sensus organiCUS a nervo trigemino acuitur, Sen Sus animali S a nervo olfactorio
hebescit; quod phaenomenon etiam in gustu aduplice nervo observatur. Denique ut symptoma
287쪽
srMPTOMATA ODOR ΑΤ Us. 275 Paralyseos universalis, particularis in torpore, Byncope, comate, apoplexia animadvertitur, ubi
701. Depravatur olfactus in nervosis, hystericis, maniacis, delirantibus, tum etiam, quum ulcera haec loca, aut alia Vicina, remota tenent ichoro Sa: nares, OS, dentes, gingiVas, linguam, fauces, oesophagum, tracheam, pulmones. Quum humorum secretio alienatur, quum Sanguinis cra Si8 perver- titur morbo Catarrhali, mucoso, gustrico, putridoteterrimus odor nares serit, quem in aere haerere aegri credunt; a quibus cunctis alia longe odorum perceptio eaque fallaX. Praeterea odoratus Cum ossicina spirationis, generationis, phantasia, Ut gustus cum canali cibario, functione chylopoletica . cohaeret, quamobrem illum, Sen Sum uerium, putamonalem, hunc Senctum intestinatem Vocaverunt.
702. Typus organi auditus nervus est mollis in aquoso humore, quem S a CCulus includit, expansus et fluctuans, durioribus partibus ad oscillationes aeris excipiendas, augendas idonei8 cinctus, circumdatu S. Auditu 3 organon ad unum typum in animantibus et homine conformatum, alias partea habet primarias, accessorias alias. Illarum ex
288쪽
276ΑΠDITIIS SYMPTO MATUnumero est labyrinthus membranaceus J aqi uiam Cottannii includens, in quo fluctuat nervus mollis auditorius. Reliquae: tympanum, OSSicula, auris externa acceS8Oriae, quibus laesis functio qua-
703. Laeditur auditus quadrifariam: augmento, puta, hebetatione, abolitione, depravatione, unde
tomata tanto majoris facienda Sunt, quo Sensum disciplinae nobiliorem infestant et caussa S li l)ent sedesque magis reconditas et minus facile
204. 'Oξυηκοιαν, auribus ip8Oque Cerebro tam aedis te Sentientibus, ut levi etiam strepitu ostendantur,
faciunt nervorum erethismus s 9 156 sqq.) orgas-mus humorum s 9 654) plethora, congestio, inflammatio meningum, cerebri , aurium ; mortialpasmodici, catarrhales, rheumatici ; febres nervosae versatile8, neu ralgiae, instans narium haemorrhagia, insultus epilepticus, puerperium, deliria, vigiliae, Vesaniae, Statu S DerVOSIS. In terdum auditus acutus praecedit Sarditatem, ut photophobia amaurosin. Ille acutis incipientibus, vigentibus, haec declinantibus peculiaris. Caeterum nimia isthaec auditus acuties utrum idiopathica, an sympathica Sit, perquirendum. 205. Gravis auditus et surditas plures habere CauS3a S ea Sque non satis cognitus habere potest:
289쪽
positas. Cerebro Sanguine, Sero, pure oppre
Σό: in apoplexia, epilepsia, hydrocephalo; vel
virtute nervea motu febrili, humorum jactura, inanitione , senio infirmata, obtunditi auditus, Omi De Vario, interdum bono, in febribus maxime, quando Oppositum acutioris auditus vitium praecesserit. Fervo torpente, paralytico, laeso, presso, atrophico, ubi perpetua, sine dolore atque inter magnos fragores levata Surditus; tunc ne Bomnia quidem audientium fuisse feruntur. Aqui1-la nervum alluente, copia, dotibus mutata; labyrintho membranaceo inuaminato, ubi dolor, ut in Serosis aliis, acutissimus; ossiculis luxatis, cario- Sis, ancylosi concretis, membrana tympani vitiata ;tubis Eustachianis inflammatis, ob Strueti S, ex Catarrho, morbillis, scarlatina, angina; meatu auditorio certamine repleto, obturato varioque vitio clauso impeditur, quo minus fluminis aerii undae
aurem feriant ac Sonus a corporibus elasticis emissus percipiatur. Notandum, neque auri S externae defectum, nec laeSam membranae tympani integritatem auditum plane tollere. 206. Paracusis est in tinnitu, Susurro, Sibilo, bombo aurium a plethora, intemperie ner vorum, Catarrho, colluvie gastrica . Vix autem a vitio Symmetriae, Cum organica utriusque auris vitia
paria esse deprehendantur, quasi, praecipiente
290쪽
278 ΑΠ DITIIS SYMPTOMATMValsalva, natura idearum discordiam plus timeata quam pravitatem. 707. In quibus dijudicandis symptomatibus tecnendum eSt, alium eSSe SenSum Soni universe; alium harmoniae, inque morbis phlogisticis acui SenSum Organicum, non aucta auditus perfectione: musicos surdaStros fuisse, ut acute audientes non mia SicOS, auditum muSicum, Sive Sen Sum harmo niae, si in cochlea recte ponitur, ab huius, eius nervi, vel cerebri pendere Valetudine; cerebri tandem judiciique et artis ad hunc Sensum eXColen dum vim esse maximam. 708. Verum, ut haec tradere auditus morbosi Symptomata et Subjungere cauSSa S, non multum
dissicultatis habet, ita habet plurimum, hasce in aegrotantibus invenire et surditatis praesertim sontes indicare. Hic prudenti judicio opus est accum
ratoque eXamine. Primum, Utrum primariae o gani partes, an accesctoriae tantum aegrotent, per- Scrutandum, tum an praeter nervOS etiam Va8a, denique reliquarum partium et Viscerum Valeti do cognoscenda. Torpente nervo auditorio Su
ditatis erit, quae vitae animalis, periodica ratio, nullus dolor, nimia praegressa incitatio, inanitionis aut extinctae virtutis nerveae Venere, Senio, morbo exstabunt indicia, quae brevi paralysis atque atrophia nervi sequentur. Quae otitidem gra-Vem internam, quam delirium phreniticum Sym-