Respublica Moscoviae et urbes. Accedunt quaedam latine nunquam antehac edita

231쪽

num. At praesidiarij, quanto minus .austo in praelio campo ve Polonis obsistunt, tanto magis arces, civitatesque defendunt : & Deminae ipsae munia militum sic Spe induunt , ut vel aquae ad v er sv s injectum ignem assciendae , vel congestis e muro lapidum molibus pro volendis, aut sudibus, qui de manibus ad eam rem dependent, impellendis, magno suis usui sint,

hostibus perniciei. Porro si quis e praesidiariis , hostili impetu, aut displosione in aerem frustillatim

evolat, alter succedere, cui alius identidem, ac denique Messio parcere Operae, vitaeque. Ad frigus durati, saepe adversus illud , imbresque , ac nives ,& ventos alio suffugio non utuntur , quam aliquo ramorum nexu , vel penitia defixis palis imposita.Ined et quoque patienssimi, aqua, farinae avenae commixta , acetum pene sapiente, pro potu , pane pro cibo contenti sunt. Carnes equinas etiam

232쪽

etiam vorant, ut & vicini ipsis Poloni. Quotiens bellum, aut castra movent, currus aliquot, equinis carnibus probe instructos,&: onustos singulae cohortes habent Equorum enim ea MSio , ut &vicina Tartaria feracimma est. Et retulit mihi Poloniae Rex,in arcibus Livonicis fuisse repertos, qua ita se aliquandiu aluissent, ut cum jam pene omnes occumberent, reliqui superstites , animam licet agentes , haererent adhuc anxii, num sese obsidentibus dederent; ne videlicet fidam suo Principi operam usque ad mortem negarent.Haec illa res est, qua una tantum possunt , quoniam simul in idem incumbunt, ut fortiores interim pluribus evadant,aut certoealiquando hostes patientia, diligentiaque fatigent.. Vires Moscorum.

Cu M in unum ipsum Princi

pem omnia congerantur,civi

233쪽

1i R E s P vBLIc Atates, oppida, pagi, domus, agri, praesidia, sylvae, lacus, flumina, honor ac dignitas, nihil in tam vasto

terrarum tractu non maximum

videri potest earum virium , &opum, quibilἱ polleat: quae & majores aestimari poterant tum, cum quies ab armis commercia reddebat liberiora , Livoniaque florebat, & ipsa Balthici maris naviga- tio erat frequentior. At vero istis sublatis , vel imminutis , . eadem

quoque imminui necesse fuit, quamvis nec species Maiestatis deminuta sit, & thesauros habere Princeps ingentes existimetur: ad quos quicquid facti, infecti ve auxi in Moscoviam importatur , id omne, quantum potest, colligit,

nec pene unquam efferri permittit. Argentum etiam vix unquam inde exportatur, nisi cum captivi redimuntur, aut miles externus scribitur; quod tamen raro fit. Pellium autem , & coriorum permu

234쪽

utuntur; cibumque ipsum, si quo proficiscuntur, secum plaerumque deferunt. Sed &Taleros Germanicam pecuniam) in Dengas , &Moscoviticas, quibus nominibus

monetam suam vocant , immutanti minus jam illas, quam antea, probo argento,cum licentius,

pristina rejecta cura, eius signandi aurificibus quibuscunq; potestas

sit. Nunc temporis autem mercatores Mosci non nisi moneta Hispanica argentea squam Spaen-stae Marten vocantὶ sibi a mercatoribus nostris satisfieri patiuntur. Quia illud argentum optimae notae habetur. Matias autem istas in suorum nummorum speciem transinutant.Nummi vero formae sint oblongae hoc modo m. quibus non nisi characteres quidam Mosco vitiei impressi leguntur. Si qua vero aurea dona, vel argentea aliunde Legati redeuntes afferunt , ea omnia iis vel data argen-xeae pecuniae siunma aliqua,vel ne

235쪽

xic REsPvBLICA data quidem , in Thesauros suos infert. Et dubitandum non est, cum eius parens ex Livonicis civitatibus, atque aedibus sacris, quicquid potuit opum, auri,ivasorum aureorum, & argenteorum, calicum' aliarum eiusmodi rerum, corraserit, onustissimisque curtibus asportarit, ingentem vim earum rerum acervasse , quam post Tartaricam illam excursionem, ac Moscuae ipsius exustionem, tribus in arcibus partitus est , Moscuae, Iarosaviae , &in Albo lacu. Iam civitatum , aut provinciarum

Reguli nulli sunt , quos Duces

apud nos vocare mos est et eo tamen nomine, ad existimationem

sibi,seu potius Principi conciliandam, sive ad Praefecturas utuntur; verum res ipsa deest. E Tartaris

quidam , qui fidem Principi huie

in expusnandis Casanensibus,ad Ruthenicu ritum, & schisma accedens, praestitit, cum etiam pa

rem quandam suae ditionis reliquisset,

236쪽

quisset, Columnam oppidum, &alia nonnulla accepit et sed pene merum Imperium manet apud Moscu, praeter aliquos reditus ei iattributos, ac demendos , ubi libuerit. Pagos & agros si cui addicit, ij ad posteros non perveniunt.

ni confirmentur a Principe: cui tamen rustici ex fructibus inde tributum & operas pendunt uti &domino faciunt: reliquum, quantulumcunque est,uictui suo rese

vant, aut eximunt. Ea re fit, ut nemo fere dicere possit sibi quicquam esse proprii: & velit, nolit

quisque ab nutu Principis pendeat. Si cui plura sunt, tanto magis se devinctum agnoscitet opulentior autem factus , tanto sibi metuit magis ; quippe ad Principem cepe omnia recidunt. Sic ut Imperii forma Monarchica in Tyrannide, quam Monarchiae vitium Aristoteles nominavit , deflectat. Inde quoque existit sive commodum, sive cautio, nullus O s ut au-

237쪽

UI RE s P vBLI CAut audeat hiscere ; transferendis autem familiis, vel hominibus ad varia praesidia potius relegandis, quam mittendis , praecidantur Conjurationum viae. Licet si quid ejusmodi praesenserit, nex in tales homines,nlios,filias,rusticos quatumvis innoxios, haud semel patrata sit.Et retulit mihi ex eius aulicis vir nobilis , cum villas quas dam obtinuisset, ne domos quidem ligneas tegere , aut reficere

ex aliquot jam annos sibi licuis. e:rustici enim , ad quos id perti

nebat, oneribus a Principe pressi, nec respirandi facultatem habuerant. Sunt vero quadraginta ger manae familiae earum , quae ex Livonia abductae fuerant, quae Moscuae ad opificia jussit Principis olim substitere:reliquae permultae Casanum, & alio amandatae sunt. Ex his igitur pecunia quotannis exigitur.Qui sane,vexatione dante intellectum,honorificentissime Pontificem Maximum jam appellabant.

s fie

238쪽

labant , nihilque mihi non obsequij summi exhibebant: recordati , quid Apostolicae sedi Livonia olim tribuerit 3 & quanta pace

frueretur , quibusve nominibus, tanquam Christianae Reipublicae propugnaculum, ipsam et Provincia vocata sit, cum Catholicos &legitimos suos agnosceret Principes , ac praecipue cum a Pontifice Maximo penderet. Qua paterna potestate excussa, mox ab ordinis Teutonici equitibus, cum hi adversus Ecclesiasticum ordinem insolescerent, tantum non discerpti, deinde aliunde frustra petito auxilio , tandem sub haereticorum jugum adacti , jam miserrime in Moscovia vivebant ; si ea vita vocanda sit, quae haeretica est. Ad ipsas sylvas, lacus, & fluvios quod

attinet, quaecumque inde preciosores pelles, & plices,quorum copia permagna est, percipiuntur, earum omnium rerum Princeps

potissimam habet partem. Pelles ad

239쪽

1io REs PUBLICA ad dona, & venditionem ; pisces siccati ad praesidia ., cibumque aia servantur. Quaecunque ad Principem spectantia ex his distrahun- itur, aliis praeferuntur ; nec quis- . quam sua potest divendere, antequam ea, quae sunt Principis,vendita sint. Scribae, sive Amanuenses corrupta e Graeca voce Diacos, quasi diaconos & ministros vocantὶ designati, non tantum in palatio Principis summa diligentia

rationes , & acceptum scribunt: verum etiam per singulas Provincias accurate omnia exigunt,& ad Quaestorem Imperij referunt.Ve-' ctigalia non sunt maxima. Nam Legatis mercatores, quoscunque volunt, secum licet adducere, qui eo nomine, nec aliquid pendunt,& aluntur a Principe. Astracani olim frequentius conveniebant

ex Matis Casph ora, Persideque:

at Tartaris magna ex parte eje-

ctis, belloque isto Persico diuturniore , infrequens factum est em

240쪽

portum illud. Auri & argenti fodinas esse non audivi : ferri sunt; quod quidem homines non adeo industrij aegre ad usitan aptant. Honor autem Principi tantus ab omnibus defertur , quantus uti cogitatione intelligi potest. Ab ipso, si non credunt, certe ita crebro fatentur, se vitam, salutem, omniaq; habere, ut & gratia Dei,& clementiae Magni Cetarij , seu Regis, vel Imperatoris Isic enim Principem vocant) cuncta tribuere putentur : & verberati, ac propemodum morientes, id loco beneficij sese interdum dicant accipere. Gens ad servitutem nata potius videretur esse, quam facta, nisi plaertq; captivitatem illam agnoscerent , filiosque , & quicquid aliud habent, illico necatum,perditumve iri scirent , si alio emigrarent. Sicuti Mosci videant, ut cum Tacito loquar , quid ultimum in servitute. A pperi s quidem eidem virendi modo assueti,