Aromatum, et simplicium aliquot medicamentorum apud Indos nascentium historia : ante biennium quidem Lusitanica lingua per dialogos conscripta

91쪽

Illudautem certum est omne Santalum rubrum ex iis qua iam recitaui locis adferri. Rarus in hac prouincia eius Uus est, quod Indi duntaxat eo aduersus febres viantur, reliquum in Lusitaniam ct occidentales regiones defertur. Ex eo etiam interdum huius Prouin- ari cia incolafiva idola eorumc delubra fabricant qua de re crasitora ligna magis expetuntur, maiori 1 precio redimuntur. DIFFERUNT aute inter si Santalum rubrui hq Brastuum lignum,utrum1 nodorum. Nam San- serentia.

talum rubrum nes dulce est,ne1 inficit qua nota in Bragi manifeste deprehenduntur.

CET ERvMSantalum Albuet Pallidum in India ultra Gangem nascitur plurimum vero in Timor insula, qM undique portuosa est. Praefertur autem quod adportum Mena inuenitur: est enim vi hausquaquam lignosium,sed totumfere cor. Adportu Maromea est Santalum etiam pallidum sed illud mustum nitarum cordis habet Lignum autem a cordes grego,quoniam in corde tota odoris gratiat stit. Ad alium portum Camana se appellatum improbum Santalum nascitur,utpote quo plurim lignisit, o nihil fere cordis possideat. Huiusmodi esto illud quodad

portum Seruiago nuncupatum inuenitur. Sunt aute Mercatores in his discernendis adeo exercitati ut constecto ligno statim indicares in pndest allatum.

IN v ENI Tu etiam Santaeum ali uino pabsidum in Verbal portu laua, vehementer quid iis ratum, fled quo breuiseneficat, debeatque post annum multo ligno adempto eius odor reuocari, qui mri A --

92쪽

Iidum odoratum

88 AROMATVM HIs T. me uiugo consistit. santatural P Ra vero locum obtinet passidum, quod odoratius est,si minori copia inuehitur. Etenim inter innumeros antali truncos vix quinquage simus quisqvepallidus est. Nuper tamen a mercatoribus intellexi qui diu in ea insula versatisnt, plurimum Santa- lampallidum locis apricis nasci,tatam se inter virtusque Santali arbore 6se agnitatem, ut passedula can

dido disceret non positi, ni forte ab illisis incolis, qui

eas caesas Mercatoribus vendunt. Santali hi CETERvMSantalum in nucis Iuglandis magnitudinem attollitur olijs admodum virentibus bentisci amulis: flos ex caeruleo nigricans fructus Ceras magnitudine primu viridis,deinde niger, in pidus facile decidens Inodoram ferunt esse arborem,nis detracto iam cortice exfucatam. Mun - in Santali albi citrini quantitas per

rud Indos uniuersam Indiam abstumitur, quomam omnesJere eius incola siue Mauritani ue Gentiles, eo in mortariis lapideui contusio est aqua maceratosibi uniuersum corpiu inungunt, deinde ccari sinunt, ad in corporis tollendoso odoris conciliandi causa. Est enim hac regio admodum calida , ct incolaplurimum odoribus delectantur. Couehin ADVEHITVR autem trumse Santalum, emporia Lusitanorum liburnicis ex Malaca, ct in Couchin Goa maxima totius Indiae emporia inuehituriperist Gnim nunc Calem amplisiimum olim emporium. Inde scilicet ex Coachin coapotissmampartem exportant in Malauar,Canara, Bengala,Decan, ct Gu

rate:

93쪽

rate minima ver defertur Ormur, Arabiam, O et dimisi 'ri

stumam. Imo vix in Lugitansam legitimum Curina in Lusitania

deferri puto, cum multὸ pluris his ematur, quam in ''Q x xv Lusitaniam delatum,pendi sit.

minerunt edurabes duntaxat um ,πὸ bi velint Machagario Mahazari vocabula, quibus passi si Santalum nuncupari quidam volunt, prorsu ignoro tametsi Monachi distinc. 8. cap. 261. Commentato res in Messen Machagari e licent odoriferi nisi forte Machazari significet e Malaca petitum, aut Maehata LMagafrani legendumst, quodpassicum aut crocco Majamini. colore infectumsonat. UT E R vi in pallidi penuria assio rubri par antali palli

res aequales praescribendas non centeo, ut Pul Sepul eandidumueda, fedpotius solum candidum magis enim cupaL RPiς lido agne est album quam rubrum. I, exteras regiones delata Santali arbor etia crescit. Vidi enim in Andanager totius regni Deca urbe Andanager primaria,ubi regiamsuavi habe Ni amoxa, attameyx' 'non erat odorata. Habet autem Nibmora istichor- iam aeros ampusiimos omniperegrinarum arborum, etiam '

nostratium genere exculti fimos, quaestuctiferasunt. SIGNI FI CATummihi erat in instulat Laurenti Santalum etiam inueniri, is ipse Aethiopes incolas passerere. Verum postea Santalum non 6se intelDxi, sed signi sint uigenus odoratum,cE- 'iusinodi bis plurima inuemuntur. INVENI ΤVRe n Malauari orati signi genus Santalo albo per iis,quose insebnibus indigenari s nun-

94쪽

2ά. inungui ingua Malauarica Sambrane appellatum.

Quantum ex hac Sandali descriptione colligereticet. valde erit dubitandum an legitimum Santalum pallida habeamus, quandoquidem scribit vix in Lusitaniam deferri , quoniam eius precium maius sit apud ipsos Indos, quam apud Lusitanos . Fieri igitur poterit ut aliquod aliud odoratum lignum nobis pro legitimo Sandaloo trudatur. Certe candidum nostrum plane inodorum est de rubrum tametsi dulce inficit tamen, quam notam noster Auctor in Santalo rubro non requirit. De Betre CAP. XVIII.

co eius mentionemfecero. Betis. masticatum, amarum inuenitur: eam ob causam ei Aracam admiscent, ct calcis mometum,

sic si paratum suauissimi, sesaporis a firmat. Mi-

sane chin primum degustaui, propter amarorem ita distlicuit, ut ab eo tempore semper abhorruerim, nec unquam degustare potuerim. Setre esi alii Simu qui addant Lycium potentiores verbo opulentiores Capharam de Burneo, nonnulli lignum aloeso moschum aut Ambarum. Sic autem paratu adeosuauis Usaporis orisse halitum adeo commenis dat vafragrantia, ut perpetuosere illud mastice opulentiores, tum etiam ali, pro facultatum ratione, tarmes non de sint qui Areca cum Cardamomo aut Ga-ryopbilis masticent. Insolitudinibus autem inremo rioribus a mari locis caro venditur. Ideofertur Ni a- morasingulis annis in id impendere trigeses mille amreos Lustavicos mcsunt eorum tragemata, hoc aberatem

95쪽

e tem donans ais Rex ipse interdum propria manu potentioribus donat, alijs erὸ per manuffamuli sui quem Xarabdar aut Tam bulda vocant. Sed rara ariquia detre venas habet aut cost, secundumsoliflan hvi x gitudinem excurrentes, priue pollicusque ea de causa tu acutum prae secant,non, eluti nos,in rotundum9 eas eximunt einde admisto calcis moment, qua ob exiguam quantitatem, materiam unde comta est, si enim ex ostreorum testis conιrematis, nullum nocumentum adferrepotest Areca contusa aut compacta, folium Betre complicant alse in os coniectum masticanteriorem istumfucum expuentes quod tamen nonnulli non aciunt)qui cruentu videtur deinde alia ais Eius obia mili modopraeparatasiubsieque- tersumunt. Solent aliquem dimissuri, aut ipsi ab adstantibvi discedentes his foli, praeparatis plena bumsulastricea abeuntem honorare. Nemo autem disi deresiustinet, donec Betrest donatus , id enim dimissionis est indicium.

C UT EAE V M opulentiores aliquos adituri, hoc Erit v&LBetre masticarepro more habent,ut odore os commendent. Siquidem apud eossumma inciuilitatis esto oratum non habere anhelitum: ita ut si tenuioris fortuna aliquem cumpotentiorifabulari necesse t manu ori nota idfaciet te teter aliquis odor alterius na- resferiat. Sic etiam mulieres viris congressurae, Fetremasticant antequam colloquantur, ex stimanti ad lasciuiam summum esse istectamentum. M, C huim regionis incola id sumpto cibo, manderesolant, alioqui cibos nauseam quodammodo

96쪽

mouere aiunt: ct masticare assuetis, oris halitum tetrum olere si quando abstineant.bnuando Be SOLENT E eiu usuper aliquot dies abstinere, Messu' quihm obserunt sanguine iuncti, o in quibusdam i iunijs. Ab huius etiam esu abstinent, iuniis abj- Moesis ridi cium Arabes θ Moalis, hoc est alifectatores dicti, μ' pq 'μ' dec debus quibus ieiunant. Fabulantur autem isti Ausectatores life morituros conclusos in quadaarce,multadi praetere abuti agdunt. mite natales Aa I Betre in omnibus India regioni bus maritimis Lustanis cognitis: na in continenti non reperitur, nisi e maritimulassatum. Verum quidem est iniustabado, urbe opulenta in Decan, o Sisinqua inueniri,sed minori certe qualitate, quam xl ad Persas ct Arabes deferatur. Supra Calaiate, quod octoginta leuci ab Ormuet distat nuenire haud eritfacnis. Nam nessi region stigidam amat ν est China,

ne solibus nimiν adusta, ut Mosambique so fala.

Ι Ninatiuar vocatur Betre, in Decan, Guyarate,

X. h. pi Canam Pam, in Malato Siri. Hallucinantur qui sui. Betrefolium Indum 6se putant in quo errore etiam Cum hesi resatti sum, cum primum in Indiam appuli. . sententiam mutare coactassumpsea,a Ni amovi,quo Ni amalaquo vocant,euocatus cui medicamentum

roboradostomacho iussus componere, ea=mplicia qua

medicamentum ingrederentur enumeraui,addens, id

solium quod masticaret Folium indum esse. Ad quam vocem ri sit istesquidem hoc vocabulum intelligebato se Avicennam mihi ostendit Arabica lingua conscriptum qui diues capitibus defolio uene agebat.

97쪽

Ducentesmo enim quinquagesimo nono capite ib. . de Folio indo, Cadegi indi illi nuncupatoscribit, ct cadet iure septingente Oseptimo capite lib. a. de Betre, quod ille Tembul vocat corrupto,ut mihi videtur,aliquantulum vocabula,quod ab omnibus Tanabulinon Te- Tambsibul dicatur. Huc adde quod quem Arabem aut A thiopem perconteris,quilocetur Bare statim Tam bul dicet. A VICENNAM. 2. .7o9 gingiua confr- mare est auctor, imquem etiam assumsemper ab Indis masticatur, ct paulo postsubjcit, stomachum roborare,ob qu facultatem etia ab Indis expetitur. Quod autem stig davi illi facultatem tribuat in primo gra- duo occantem insecando putauerim exemplar vitiosum esse, aut quod eruditi Arabes arbitrantur)Auicen , in temperameti descriptione inpositu e se,

si enimplerunse ut vulgus erret in temperamentiri Bette tempe. gliotione,ptpote cui Piper, Cardamomu, Cepasntfri R - gida. Causi aute et ccu esse Betre ad nebecudi excessus ipse expertussum,etsc exspore et odore coijcio. Esae autem Betrefolium milesere Mali medi--Betre histo- folio,oblongius tameno per extremum armius,ve' nas, siue costas, ut diximus, per longitudinem excurrentes habens. optimum censetur bene maturum, colores uiuescente, tametsi nonnulla mulierespraeferant quod immaturum est,quippe quod maiorem sonum edat in ore dum masticatur Corrumpitur, si recens a planta collectum diutius manibus tractetAr Betre in Muluccis fructum quendam con Betre filia

98쪽

bene illis sapiat. Fuit i semen delatum Malacam, a que degustatum optimis oris inuentum est. y R I sin autem Vitis modo, addunturi stipites ct pedamenta per qua repAsses ineat nostratis Hederae modo. Quidam maioris quaesius gratia Piperis aut Areca arboribus id maritant, atque ita puta cherrima umbracula conficiunt. Mustam veris curam,

ct a fiduam rigationem de siderat.

Betre siue Belle meminit etiam Alois.Cadamust.cap. 3. Viri, inquit, feminae incedunt per urbem Calecutentantes folium quoddam,cui nomen est Belle. Hoc igitur inficitora detes colore subruffo hoc more abstinet tantum obscuro loco nati. Vbi verbib funera pullar induunt vestem in speciem moestitiae, temperant a folio huiusmodi, ut Hentes prae se ferant moerorem,&subrumo colori succedit nigricans. LvDovicus item Roman.lib. nauig. .cap.7.Rex Calecut quandoq; adductus superstitione, ad annum ab re venerea abstinet,&item animo destinat vesci nolle Betolis. Haec sunt folia quae Assyri mali frondis similitudinem exprimunt has enim frondes in cibatu habent gratissimas, dic. Tamalapa

FOLIVM indum a Betredisserre, Merfisi capitibus ab Avicenna scribi, superiori capitesatis de

clarauimus qua de resuperuacaneum duco eadem hic repetere. APPELLANT autem Indi folium amata- patra, quam vocem Graci ct Latini imitantes cor Malabarru. . rupte Malabatrum nuncuparunt Arabes adegiς- s..indi insitas polium indum dicunt: siquidem intempus Avicennam verbum erbo reddidit.Itase non dicitur

100쪽

96 AROMATVM HIS T. citur Folium per excedentiam sed quoniam sulcra natib. 2. cap. 2S'. ita Vocauit. Nain quod Actuarius

Mauritanos id Tembula ellarescribit, in eosasti turpi alij plarique. Folirhisto Esa per Folium indum viali medica foliosimile,angustia tamenper extremum, colore viridi, tribus per longitudinem excurrentibu costis qua notia facile dignoscitur odoratum, Garyophyllos quodammodo redolens, non tam vehementis odoris ut ardus aut Macis neque tamsubtilis aut acuti ut est Onesia.

AT qnaquis innatat hocsolium lentispalustris Dioscoridis modo,utscripsi Dioscorides lib. I. cap. D. cthuno ,h. .'' quutu Pliniim lib. I a. cap. 26. quibu3 impositi m est in huius descriptione. Sed nascitur inprocera arbore procul ab aquis, cum multis alijs locis, tum in Cam- sandis basta. Eo ab aliquo Pharmacopola quem ipsi andis vocanto Tamalapatrapetiau flatim te intelliget,quoniam vernacula est eorum lingua. o, sunt per haecfossia tam validi o oris atque Spica ardi edfluauioris, neque eo modo colliguntur ut Dioscorides lib. I. cap. II perhibet. Sed collecta in D ciculos colligantur,at cita veneunt. Dilutiori viridi colore nitent, non ex candido nigricant, praeferuntur integra quod faculi a istis velius conseruara credatur Odore nequaquam caput; eriunt ut reliqua

odorata.

Ait om est Plinius lib. I 2. cap. 26. arbsrem esse in Syrias octo conuoluto, ex quo exprimitAr oleum

adrnguenta, seniliorem tamen eiu esse AE ptum.