Aromatum, et simplicium aliquot medicamentorum apud Indos nascentium historia : ante biennium quidem Lusitanica lingua per dialogos conscripta

71쪽

animalis genus licet mari etiam delectaretur, quod caputo iubam equi haberet mihi e tame marinum equum esse cornu praeditum duos palmos oblongo,mobili , quod1 nunc in dextrani, nunc in inistram obverteret nodo illud attolleret,modo demitteret. Id animal cum Elephanteferociterprestiari , emch cornu aduersus venena laudari. Eius experimentumfactum, propinato duobus canibus veneno: alterum enim cane cui dupla quantitate propinatum esset venenum umpto biuius corna puluere ex aqua, conualuiser aliure-ro cui exigua quantitate venenu esset datum, nec exhibitum hoc cornu statim mortuum corruisse. Cia in Vi non modo vernaculam linguam Elaphanu interigunt sed etiam peregrinassias edoceatur Glo βψςVin 'riasunt cupidi, beneficiorum memores,iniuriarum vero haudquaquam obliuiscuntur,ct vindicta cupidi fi-misiunt. Insumma huic animasi nihil deesse videtur

ν ratione praeditum appareat prater loquelam zaames non doni qui in Cochin publicum instrumentiu attestationem vocant9se vidise asserant,quod referret Elephantum aliquando istic loquutum peti sessi aDo rectore quem minatiua Naire, in Decam vero Pilaane vocant cibum .st rectorem re pondisse, Lebetem in quo illi Ors ani coqueret ei lusum esse, eutamen ad Cacabaritim deferret obturandum, deinde

illi ori in se cocturum . Lebetem promuscide flumptum Elephantus ad Cacaburium defert. Is Lebetem reparat, sed rimam quam non animaduerterat, inob-Ε a tura-

72쪽

tutatam relinquit .Lebetem cum retulisfiet Elephatis, Rector in eum Ori am cum aqua coquendam injcit, sed cum per rimam e uere con sticeret aquam, rursus Elephanto tradit consarcinandum viserat Euden siumptum defert Elephas. Cacabarius de industria

Iebetemstreparare mulans ima auget. Defert Elephantus lebetem ad mare, ct aquam haurit, quam dum effluere videt,lebetem intestigit non reparatum: ad Cucabarium redit magno barritu intonans, qua sit

de eius perfidia conquereretur. Cacabarius tandet betem probeferruminat, ct reparat. Sed ei Elephatus non sidens, denuo ad mare profectus, aquam haurit, quam cum continere lebetem animaduertit, domum redit, stiri am in eo coctam edit. Vivunt etiamnum

qui hocspectaculum se vidisse irmant, loquutum tamen asserere non au int. Ret si an R, Mim est Regem Sianon cuius regno prasto Elephantua tisiimipost Zellanos inueniuntur Elephanti, candidu Elephantum habere, eum propterea Regem candidi Elephanti per excellentiam appellari. R Ea et D mihi amicus de dignus, se duas Elephantorum venationes vidisse, ad quas profectus Rex Regu sset Rex Pegu cum infinita hominum multitudine, quidem in prima ducenta hominum milia fuerunt. An Iediuntur illi in orbem totum eum locum in quo Eleph mox i Elephantossiua pa cua habere norist, deinde paulatim

orbe ue hominum coronam contrahentes, tandem in medium concluseram non modo ingentem Elephantorum multitudinem squidem ea venatione quatuor

milia capta fiunt stilo alia antinantia,veluti apros, tigrides,

73쪽

LIBER I. stigride partim viva,partimiaculis confixa. Omnes autem Elephantos dimi sit rater ducentos tum adu

tos, tum iuniores,nesuam regionem Elephantis depopularetur . Eos vero domarunt in hunc modum M gnistrabibus eos sepientes,paulatim circum,quo con cluduntur, in angustius contrahebant, donec singulos Elephantos pix locus caperet deindefumbus e vimine contextis eorum pedes sedentes aptabant, ut Et

phantist mouere loco non possent. Hos binis; unibiu cinctos siubibant rectores, ct calcibus i petentes,tum baculoserientes perpetuose verberaturoso tandem fame enecturos minitabantur,nisi risient morigeri. Sin ver 6sent morigeri,oleo seperuncturos, ct cibos subministraturospollicebantur. Deinde gulos educebantis lauabant, lotis singulis binos Elephantos domesticos ct iam domatos admouebant, inter quos utrinos coercerentur. Hac ratione domitosfuisse referebat. A L DAN praeterea Elephantos capiendi ration idem mihi narrauit. Intellexerat idem Rex Pera gentem Elephantum influis oberrare, ut eum casteret aliquot Elephantosseminas domefitisa eo mittit,

prius commonitas ne cum Elephantis congrederentur,

sed guis indicarent seprimum cogressuras ubi a uastabula perueni sient. Posteaquam eo venissent femi- flatim erasubsequuti sunt Elephanti cum istispascentes, donec in urbem Pegu, quae admodum vasta est deducti e sent seminae ad uastabula remearunt subsiequentibus ea Elephantis. Eductis in Geminis, solos Elephantos conclusios, eadem, quamsupra retu-E Iimus,

74쪽

7 AROMATVM Hara T. limus ,ratione domarunt. Hephantos IVNI ORE etiam verberibus, obiurgationi-

iores pero magnis adibu concludunt quae multa habent ianuas angustassequibin qui Elephantos domare polunt, iaculaosticula in eos conjciunt, donec iam fess, vulneribus O fame prope Mnt enecti. His deinde rectores gnificant eosse ita exercitasse viseritate deponerent quod lumi se prostrauerint, bene clain eos collaturos pollicentur, procumbunt Elephanti, lauantur,anguntur oleo, cibus datur deinde ligulissere momentis interrogantur qui Paleant, quidp tant. His rationibu laulatim edomantur. Plinii lapsus MANIFEsΤVs autem Plini error in eo de prehenditur,quod Elephatos minimosiuiuestridore terrerio retro cedere scribit lib. 8. cap. 9. Nam plerunse sues Elephantorumstabula ingrediuntur, nec ei te

rentur, aut eorum praesentita quidquam commouetur.

Sedis ins luis Matiua multos ues cum Elephantu 'ς' versari certum est. Illud verum est,quod mures oderit,& formicas quemadmodum idem tradit. Nam Aures in uis bulis persarisenserint, nunquam ni si contorta in sto conuoluta promuscide Elephanti dormient, ne eamures ingrediantur 9 mordeant eadem plani ratione formicas abhorrent. And.Lacunae subit, a quo Andreas Lacuna lib. 2. ξ μ cap. 1 o. com .in Diosc. edoctus, o flect minerale ebur inueniriscripserit,quandoquidem nihil a veritate magis alienumst.

75쪽

rar, qui nutribi verum ebur reperiri summo errorescripsit cum tot in Elephanti per uniuersam Indiam

Aethiopiam.

'Vulgaria Simonis Genuensis exemplaria huius meministe non reperio. D x Elephantorum docilitate industria multa apud Auctores leguntur. Sed 4ecetibus exemplis eorum industria & docilitas est cognita.Nonne Elephantus quem ante triennium hic in Belgico vidimus, quemque ad a-ximilianum Caesarem Rex Catholicus mittebat, summia docilitatis intellectus propemodu humani specimen nobis praebuit Attame adhuc erat iunior,nec nonum annum excessisse ferebatur.

De Canella CAP. XV.

T A M longa di ficilis via petebantur olim hac

aromata, ut perfectam eorum notiuiam consequii teribus haud acile fuerit. Hinc actum t mille n- gerentu abula, quas Herodotus pro peris refert. Et Herodoti fa- quoniam ingens eorum erat precium, maiori in ho- nibvi lucri cupiditas, adulterabantur aromata, hac ratione ebat, i diuersa illis inderentur nomina,

tametsi plerunt elusidem essent generis. PROΡΤΕ locorum igitur distantiam, O mi

niustequentata has regiones a Negociatoribin probe cognita Cassa historia veteribiti nonsilit Na qui eam rvruet, ct Arabium deuehebant, Chinenses ut in radicemin erant; Ex Ormaet deinde in Ale Em- Ale Syriae portam totius Syria nobilismum ab alijs negotiatori-ς P0Livm bin transferebatur. Qui per inde eam ad Graecos de portabat, alit apudse nasci, aut in Aethiopia dicebat,

77쪽

LIB I. Tyre in ternas partes, quarum nam Deoponeret,ait ram Regi,tertiam sacerdotibus Paulo a ter C ET E R nech C iam, nei Cinnamomum , ὼ: ud Aethiopes, aut Arabes nasci, nostrorum Lusisa Cassia neque

norum nauigationepulamfactum est,qui totam illam ah hiri

oram circumlegerunt, magnah ex parte terrestri iti pς v scitur nere peragrarunt,nullam asstem Casitam aret Innamomum vidisse a firmat. Huc adde quod i me Arabes Canesiam dictam hinc petunt, eiusfi preciis apud

eos intenditur,quoties hinc eo non defertur. DICET aliquis Canellam quidem apud eos nounasci, propterea ab Indis peteres legitima Casilao vero Cinnamomo eos non carere,forte aute a Barbariso inconditis populis ignorari. Familiares habeo eruditos viros Medicos Arabes,Turcoso Coraconrs, qui omnes Canesiam crasitorem, C. iam igneam appellant. Praeterea nonnulli ex nostris totam Aethiopiasti Aegulo quam nunc uineam vocant9no solor uinea. secundum mare edo in mediterraneis peragrarlint,

alij ab insula D. Thomae nuncupata Ussi ad Sol ala Moombique se inde Goam penetrantes, alij plerisa Promontorio Bonaste, cumina agrum passi es promonto-sent vis a No ambiqueo Melitida, ita ut a trail DR 'Qως Aethiopiamsupra se insta segnium perlustrarint; nulla tamen his con stecta est Canen vel Casita. C, M igitur orbis nunquam ita 'erit cognitus ut nunc est, praestertim Lusitanis,versimile est non δε- futura huiusmodi Aromata ct celebria medicam nia qualia siunt Cinnamomum ct Cassia sed a naeua ipsam unc nobis dubitationem parere.

78쪽

N EMI E enim tametsi nostri minim curis fuissent)credendum est ipsos incolas tam nobilia Aromata tacituros. Nam quemadmodum Barbarisma Insiuia .Laingens quae infulam D. Laurenti, incolit onercatoribus, qui eo interdum deuehuntur,fructum quendam Auel Tructu, ca με magnitudine ostendit, quod Garyophystos redoryophyllas tu eadem ratione credendum est Aethiopes Cinnamomum. Casilam adeo odorata medicamenta nostris demonstraturossulse. PORRO Cassia lignea Arabibus, Persis O Indis

Satibacha. Salthacha vocatur a vulgo autem Indorum, eodem Canella est nomine dieitur quo Canelli nullam enim inter Ca-ς - nesta nota fiam di ferentiamfaciunt. Neque, ut verum dicam, qui 'iam Cassam a Canesia digferentem vidit. C UT E R quod Canella diuersa Cinnamomi ct Cassa nomina inditafuerint, occastionempraebuisseputo Mercatores Chinenses nam Annales urbis Ormua produnt olim quadringenta naues e China xno eodem1 tempore eo appuli se qui cum esua regione aurum ericum, vasa murrhina porcessanas vocant)moschum, cupra, margaritas,alirassi huiustmodi merces eveherent, nonnullas ex eis in Malaca pendebant; sandalum,nucem myristicam, macere, Garyophyllos, lignum aloes, contra insua naues inferentes: qua rursus in Zeilano aluuar diuendebant, indessi sumebant Canellum laudati fimam, ex Zeilan videlicet, et ex Matiua minus sielectam,similitero ex Iaoa, unde etiam piper, cardamomussi euehebant, eassi omnia deinde Ormuet aut in Arabia oram maritimam per

ferebant.

79쪽

serebant. Interrogati autem isti Chinenses quanam essent haec romata, unde ea adueherent fabulasilis narrabant quas recesset Herodotus, ut his com- nentis earum mercium precia augerent. vi autem quae in Zeilan nata e set anellum, anella ZA-

ab ea quam in Iao ct Malauarsum erant disserre talibὰζ

coficerent, diuersa illis indidere nomina, c1ιm tame superat. eiusdem generis essent cortices,proseu ciath varietaresolum disserentes, ut plerun1 idem ructu pro regionum soli varietate si uior ieri, aut a naturali bonitate degeneraresolet. EMENTES ergo Ormuet, incoli eam Canellam a Chinen bus,idcirco eam Darcismi, quod Pessii Darehini. Dum hinensesionat,appellarunt;deinde Alexandria vehentes ut eam Graecineo com uentibus carius venderedi, Cinnamomum vocarunt, quodsiigiuificat Diuuodoratum, quas amomum ex China delatum Det riori autem Canella, quascilicet ex Malauaro laoadelata ebset Mem nomen quo tu Iaoa appellatur, indiderut ilicet Cais manis, quod lingua Mali adui cui, minitice liguusonat hanc corrupto vocabulo Cassiam Gra cassia. ci dixerunt duo diuersa nomina eidem rei impolirites. V s 4 est autem Auisenna lib. 2. cap. 128. cum Rhasto reliquis Arabibus vocabulo Persico a chini vipler 1 alijs Persicissolet. Nam Canesia cui cun generis Arabice Querfaa 2 Querse dici s,tur. Reliquaver nomina rabibus prodita corrupta Queris. sunt,ut Daruli aliano milia. Vocatur in Zello Cuurdo: in Malayo,uti dixi, Cais manis in a-

lauar, Cameaa. Nam quod Serapio archini gesta,

80쪽

6 AROMATVM HIs T. Arborem de China interpretatis corruptum est exemplar, ct tu interpretatio ab Interprete addita. C UT E R rogatos volo omnes cum Medicos tum Pharmacopaeos,ut posthac Casta loco Canestam deterioremprascribere de sinunt, O select ima plantur,quandoquidem tanta nunc est eius copia. Tum etiam nec iam duplici pondere pro Cinnamomo in

Compo sitionibus injciant, tametsisteti Dioscoridis et

Galeni auctoritate. SCRIBUNT nonnulli Canesiam nostram re

terum Cassiam non esse, qiιὲd ut aiunt 2nigricasAt, ct inodora aut ist, Pseudoc iam Dioscoridis e se

potius quam Mitimam. Fit interdum p etiam hic in India Casilam admodum deprauatam cum alia inveniamin non exigua quantitate quoniam aut non beneparatafuit,aut nonsuo tempore caesa9quandoquidem vix Aroma reperias corruptioni magis obnoxium

quam Canesta est, praesertims diu in naui perstiterit. ist enim luc regio putredini admodum obnoxia maritimis praesertim locis mo quotidiana experientia videmus Canesiam singulis annis multum desua illa odoγiso saporis suauitate deperdere. S i quis plura de Casila requiret, legat Manardulib. φ 8. Epist. Iuct Commenta' ios Matthioli lib. I cap. 12.9 3. qui multis argumentu demonstrant nostram Canetam egitimam Casilam esse. Sed quod

Cinnamo Cinnamomum inueniri negent, in eos aguntur, cum α' δάhEi Casiia, Cinnamomum, ct nostra Canella pnum de his idem uat Int medicamentum. ANNOTA v I Iacana lib. I. cap. I 3. in adi-