장음표시 사용
211쪽
a ρ6 De Absol. Foren . Iur. Promisi.
huiusnodi iuramentum, nam alias certe turpiter,& inique agerciat cum iurante, quia illum
cum sua prohibitione, & nullitate actus a se inducta deciperent; et 3 ' quod vitium 4 legibus exulare debet; cum imo ipiat decipientibus non Bueant. l. a. C. si minor se ma. l. a. si verba, ff. ad Vel. C. cum uniuerBrum, & ibi notantur concordantia de rer. permu.
37 ' Et quod non debeat decipi quis
auctoritate legis,notat Spe. ti. de acto. vers. Sed pone quod . Et
bellissime confirmat praedicta, &ad propositum facit, quod Legis. lator in ea l. si duo patroni, in fine graecis verbis exprobrat peieranti, videlicet ne velis temero, di praecipitanter iuram . Non obstat quod in cassi dictae I. si duo patroni, & aliarum proxime adductarum non adest nul litas actus a lege inducta, nimirus periurium execratur, & punit, tum quia nulla quoque lex reperiturquς annuli et actum iuramento vallatum in terminis in quibus loquimur; lex enim non dubium eam non inducit in his terminis , ut plus satis ostensum est: & ex iuribus proxime adductis, praesertim ex l. si duo patroni, contrariuastruere cogimur, ne alioqui leges circa obseruatione iuramenti in eadem materia, seu cistem casibus, vel terminis contraria velle, & sentire r & non secus in hac re eas agere dicamus, ac sequi insessor eidem simul & semel
moueat. Tum quia imo supra , . Ia .& seq. & proxime supra ostensum est, N ins nurn. 3 86. A Iyo. Ostendetur, Iesis menten esse, ut non Pcrmaneat sua prohibitio inuitis his, de quorum priuato commodo principaliter agitur, & secus cxpresse volentibus, idque maxime iuramento contestantibus t ut id etiam expresse sentit Abb. in c. Cum contingat,nu. I. post medium, ver.& est iste,
lex, de iureiuran. Tum quia nullitas actus a lege inducta non potest variare naturam,& virtutem iuramenti, quin in eade materia pariλrmiter polleat,& oriretur. Pro contrario tamen frequenter allesari solet l. a. C. de rob. cre. di iure. per qua dicunt quod
periurus non a lege, sed a Deo
punitur. Ad idem videtur l. a. C. ad leg. ivl.mate. ubi similiter non seruanti iuramentum non imputatur periurium. Verum facilis
est ad quamlibet harum legum responsio. Et primo ad primam respondetur,' quod ea l. loquitur in di- iuersis rerminis, & in alio iura mento:ea enim lex loquitur in iuramento assertorio: materia vero
nostra est de iuramento promis. sorio;cui soli congruit quaestio,&disputatio seu de obseruantia, seu
de contrauentione, & de paena contrauentionis. Λc proinde in hoc iuramuli genere pertinet ad nos ostendere iniungi a lege obseruantiam, periuriumq. puniri, quod laciunt d. l. f. de cri. stet. &l. si maior. C.de tras & d. l. si duo patroni, de iureiur. cum similibus et Lex vero a. praeallag. C. de reb. cred. loquitur de inramento
litis decisorio, quod est sub genere assertori), ut praelusiivius supra in primo praelu.nu. 6. α ita ad n
212쪽
strum propositum respondent omnes ad eam legem , ibi, & in l. fi . praeall. de cri. stet. Ergo, &c. argumento vulgatae l. papinianus exuli, E de mino. cum similibus.' Praeterea , & verius est ratio specialis, S potens quare periurium non puniatur in cassi d. l. a. 77 nempe ' quia lex in eo casu non reputat periurium, cum iuramen tum pro veritate habeatur; non enim aliud quaeritur, nisi an sit iuratum, insti. de act.A. item si po stulante r & ibi hoc not. Arct. in .
. notab. Frustra ergo, ac perperam ibi de paena periuri j ageretur,ubi non intrat, nec reputatur periurium , nec de eo apparere
potest: merito inquit ea lex, quod Iurisiurandi cotempta religio satis Deum habebit ultorem; id est ex quo humano Iudici constare non potest de periurio , Deum quem habet Iudicem,& cognit rem , satis habebit ultorem: ad hoc l. sancimus, in primis verbis. 373 C. de paenis. ' Quare autem in eo casu lex non reputet periuriu,
seu cur non retractetur iuramentum, ac subinde constare nequeat de periurio,ita, ut puniri valeat; est ratio item aequissima, S: nece L. saria; quia alias ius in multis labefactaretur , subuertereturque propter vim, & e tactui huiusna di illius iuramenti r quod Ostendit Abb. in c. si. in prima par. nu. . de iureiur. & Ang. areti. in F. item si quis postul. inlli. de actio. Et alia ratio specialis assignari Pot, quare ius in eo casu post praestitu iuramen tu nulla alia inqui-stionem permittit; quia iniuria alioqui irrogaretur Deo : ideo ipsi relinquitur vindicta. quam rationem considerat Fr. Dom. So. in tract. de ius . N iv. lib. 8. q. I. art. r. non longe a prin. ver. Qua re iura: quam fatis aperte suaset tex. in l. quod si, in ii. cum l. sequenti, E de dolo. Alijs etiam modis responderi possct ad des. r. C. de reb. cred. vi videre est ex Bart. & alijs ibi, δ: in praealle g. l. f. fide cri. stet . di in l. si quis maior. C. de trans. Sed praedicta satisfaciunt.' Ad legem secundam praealte- δ 7sgatam . C. ad leg. ita l. male. non aliunde, quam ex semetipsa quaerenda est responsio : eadem enim
ipsa lex declarat, quod illud iuramentum fuit temerarium , ibi incolite iuraueras: na ex calore
iracundiae praestitum fuit, ut ibi
patet: merito lex non iniungit obseruantiam , nec reputat, nec
punit periurium siue transgressionem, ' quia lex pro rato non ha- IS bet, quod fit calore iracundiae , nisi,&c. ut in l. quicquid calore .sside re g. iur. & speciatim de iuramento declarat ius canonicum extra de iureiur. c. sicut ex litteris . Amplius illud iuramentum fuit de re t*rpi, & illicita , & nutriebat peccatum straue; quippi quod inducebat ad iram, ' quod IS 3 vitium est animae ad appetitu in inordinatuna vindictae inclinans ,
nu. II s. ' & ab Ecclesia inter se- Ι 81ptem capitalia , seu cardinalia crimina reputatur:& merito, 'cu IS 3 ab eo septem alia vitia dinianent de quibus Nauar. in loco citato. igitur iurenurito eius transgres sor nec diuinae , nec humanae maiestatis reus habetur; quia in il-
213쪽
19 8 De Absol. Foren. Iur. Promiss
in illicitis iuramentis peccatum, S periurium potius est in iura-I84 tione, non in transtressione: f impia est enim pronaissio,quae scelere adimpletur, inquit canon a a. q. q. in malis, & probatur hoc per totam illam quaest. & dictum fuit supra fuse in quarto praelud.
83 f Et quod lex intendat punire
periurium in iuramento promis-1orio iuxta propositum , & tractationem nostram firmat Bar in praeall. l. a. in s. C.de reb.credi.&. est Glos quae assignat rationem tu C. quicunque, 6.q. I. idque peculiare legum munus esse testatur Iustinia.Imp. in l. a. praeall. in fin. C.de indic. vid.tol.
186 'Et iam superius in declaratione praedictae l. non dubium. C. de legi. non multum post princ.
sub ver.Ergo non videtur,nu. I 2 I.
N seq. dictum fuit, & nunc replico,quod etiam in contractu alias de iure nullo lex iniungit obseruantia iuramenti,reputans transegressionem periurium , per I. I. secundum inici lectum Mart. C. si aduer. vedi. & expressius in auth. sacramenta , ibi posita cum sua Clo. in ver. contractibus t & ibi per Bar. N iuncto tex. insti. quibus al. li. in s. nunc admonendi
in prin. Et per alia hucusq. dedu-- cta . Ad idem 1.s alterius, in fin. C.s minor se malo. ubi similiter lex denegat minori restitutionem propter iuramentum , quod praestitit super contractu per eum gesto, iniunges ei omnino obseruantiam iuramenti: utiturq. Verbis
praecisis,& efficacibus, inquiens, perspicui iuris esse nullusibi aduersus in ramentum auxilium co-
petere: & illum tex. ad boc al-leg. Glos in I. si ex falsis, in ver. praecipimus, circa prin. Glos. &ibi etiam Bar. in prin. in 3. oppo. C. de transa. & intelligunt etiamsi iuram. esset illicitum ex parte recipientis,quia scilicet malitiose recepit, ex quo est licitum ex parte iurantis,& licite ab eo seruari potest: Et conferunt huic Io- cco alia dicenda infra eadem par.
3. q. I . m. I. 6.γ. & alia quae statim subdam, in ver. Et hanc meu-
Ad idem habes etiam alium eiusdem iuris ciuilis locum , in quo scilicet lex aperit hanc suam mentem,videlicet se nolle prohibitionem suam resistere ac praeurulere iuramento;sed eam subindeque actus prohibiti nullitatem cedere iuramento, ubi illud licite alioqui, & honeste adijci potest ; nempe in l.cum pater. s. filius matrem. Ede leg. a. ubi fideicommissum alias de iure nullum, propter iuramentum sustinetur. idem ergo in alijs actibus, in quibus ratio nulla est ultra inualiditatem ipsorum, quae reddere habeat iuramentum illicitum,& no. seruandum: cum natura,& virtus iuramenti una eaduq. sit semper.
Et hanc mentem legis, ' quod scilicet non intendat stare suam Is
prohibitionem, sed eam, ac Una simul nullitatem per eam inductam loco cedere debere accedente iuramento, ubi vertitur pri cipaliter fauor. & commodum priuatum:& sic iuramentum licite ex parte saltem iurantis seruari potest : palam secit Imp. ita ut nulla ulterius ambisuitas cim
suam hac de re declarationem fecit in Disiligod by Corale
214쪽
eit in minoribus in l. I. R expressus in auth. sacramenta superius ad hoc idem allegatis. C. si adue. vendi.' Nec enim dici debet, nec
383 potest, ut Socino visum suit, quod illa est specialis dispositio in minoribus, quae speciatim facta suit
de iure aut helicorii, sed aliter est de iure digestorum , ac item do iure. C. ut ipse sentit in cons. 77.189 col. 7. lib. r. ' ubi constituit quandam dii ferentiam inter haec iura
circa vires,& virtutem iuramenti per huiusmodi distinctionem , videlicet quod de iure digestorii
iuramentum non habebat magnavim, sed aliquos tamen operabatur effectus : alleg. l. si duo patro ni . s.fi. is de iureiur. & l. cum pater. s. filius matrem. ff. de leg.
a. S l. si quis pro eo. is de fideius.
actum vero nullum non confirma-
bat illo iure t allegat. l. non dubium . C. te legi. & l. iurisgentili. s. pen. ff. de paci. dc l. si quis inquilinos. g. fi . is de leg. i. Successive, inquit, de iure . C. cepit sumere vires, ut sortificaret contractus validos , ut in l. si quis maior. C. de trans. N in Let. C. si adue r.Vendi. Sed ubi actus erat nullus d
iure, non confirmabatur iuramento, ut d. l. non dubium : imo nec
confirmabatur contractus, qui de iure comuni poterat irritari. l. si ex falsis. C. de tras. Tertio superuenit ius authenticoru, quod auxit vires iuramenti; sed restrinxit suam potestatem circa min
res , ut tolleret nullitatem contractuum minorum propter desectum decreti,& curatoris, seu minoris aetatis , ut in auth. sacra menta , C. si aduer. vendi. Si autem nullitas proueniret alio modo, quam ex desectu praedicto minoris aetatis, nihil disponit,& nihil addit iuri antiquo:& sic non est extendenda eius dispositio ad
correctionem iuris antiqui, do quo in d. l. non dubium. Haec Socin. quae seriatim enarrare opere
pr*tium duxi, ut explicatius illustriusque ostendi habeat , hanc
dissonantiam,& variationem in iure ciuili circa vires iuramentinusquam reperiri, vel probari , nec etiam eam dari posse: & consequenter certior fiat eiusdem legis, seu iuris ciuilis mens,quam praemisi: quam , ut dixi, induisbiam fecit Imperator ex eo, quod speciatim, & expressim declarauit iuramentum etiam in contractibus minorum, alias de iure inualidis, inuiolabiliter sore seruandum . ' Nec enim , ut praedixi, Isto
dici debet, nec potest quod haec sit specialis dispositio facta in minoribus : & ideo ad illos eam esese restringenda, & non extendendam ad aliud alterius iura me tum . seu ad aliam alterius con tractus nullitatem , ut Soc. dicebat: quia non est ratio , quae sua deat hanc specialitatem,& restrictionem in minoribus: immo in contrarium est ratio , quae ne cessario nos cogit idem, & multo magis intelligere in contractu,&iuramento maiorum , in casibus
scilicet, in quibus iuxta iam dicta iuramentum licite, & honeste adiici potest; quia scilicet materiae natura, & qualitas non repugnat . Hoc namque minus inest videbatur in minoribus tum propter imbecillitatem iudici; , tum propter multa priuilegia ex hoc eis a iure concessa ; ut patet in ii. de
215쪽
non sustinet actum nullum in ca- dit ' quam sancta res haberetursibus illarum legum, quia de sui iusiurandum apud antiquissimas
natura ratione materiae, cui licite nationes, etiam ante ipsas leges; nequibat accedere , non poterat ut etiam controuersias iureiuranhabere virtutem, & effectum ope do definirent: quod cosirmat Cic. rari . Et similiter alia dii ferentia lib. 3. Ossi. ubi testatur, quod nul quam constituit Soc. de iure C. in lum vinculum ad stringendam fi- virtute iuramenti, quod scilicet dem iureiurando maiores arctius non confirmabat contractum, qui esse voluerunt: id quod a legibus de iure communi poterat irrita- ipsis pos modum volitum ac prae ri, ut ipse dicit ex l. si ex falsis. C. ceptum esse in uniuersis fere dode trans. nulla est; in tru cnim non iureiur. titulis cernitur. Et interest si iuramentu ibi nihil operatuest, quia dc se erat nullum,& inualidum, utpote ex falsa causa praestitum, ut ostendi supra declarando illam l. si ex falsis, post declarationem d. l. non dubium, noulonge a prin. ver. & hoc idem , suadent. Ergo iuramentum nul- Iam a legibus variatione, vel disserentiam , nullum augumentum in sua vi, ac virtute recepit: sed eius virtus, & natura una eadeq.
penes quodcvq. ius fuit semper. r 6 f Atquin etiam rectius veritis q.
censendum est nedum penes easdem ipsas leges unum q. R idem ius ciuile iuramentum nullam in sua vi, ac virtute variationem accepisse; ut imo non secus apud ius canonicum habitum sit, ita quidem, ut nihil plus virium, ac virtutis eo iure iuramentua habuisse, sed pari formiter, atque
vilius eiusdemq. naturae , ac virtutis ab omni iure habitum fuisse
iudicandum sit. Id quod cum an . liquitatis vis auctorita S, tum ratio euidens, & irrefragabilis inanifestat. Quantum ad primum id perbelle probatur auctoritate Arist. qui lib. t. Metaph. in sum-29 maa. cap. I. & rursus c. 3. ' vocat iusiurandum nobilissimum , quia antiquissimum. Et idem lib. 3. Politi. c. Io.prope finem osten- Romanor. problemata apud Plutar. extat,' nemini Herculem sub iνν
tecto iurare Iicuisse;sed sub Dio , quasi palam in Iouis praesentia: ut
iudiciu praestando iuramento deberetur. t Et in qua maxima ve- a non eratione, & sanctitate iuramen- tu apud antiquissimas gentes, etiasolum naturali lumine, ac ratione pollentes haberetur, conspicuum
pariter fit ex eo, quod a viris ingenuis , & nobilitate insignibus,
atque integrae vitae,& intemeratae fidei iuramentum exigere nefas erat; & si quando eis iura metum deserre opus esset, ' id in eis tor- ao imenti genus erat . t Seruis vero et o a iuramentum iro deserebatur; sed tormentorum vi veritas ab eis eruenda erat: ut est apud eundem Plutar. inter eadem Romanorum problemata: & refert Fr. Dom. So. in tract. de iusti. & iv. li. S. q.
Ex quibus, & alijs etiam quae adduci possent;& ne losius a proposito praesentis quaestionis the mate sermo hic noster diu agetur, missa facio; satis Compertum cuique esse potest hoc,quod diximus, scilicet iuramentum in omni aetato,& apud omnes gctes φ quali virtute, ac vi, eademq; potenti viguisse ; ita, ut subinde censere Ce debea
216쪽
debeamus nihil dissonum, vel co- antea eodem illo lib. u. I. art. trarium circa iuramenti virtute,& naturam in iure ciuili, nedum
quoad se ipsum; sed ne q. relatione ad ius canonicum habita re-ao3 periri; ' ita, ut a iure canonico, quod attinet ad ipsam virtutem iuramenti, nihil immutari reorrigi, vel addi oportuerit,nisi quatenus ad ipsum quanta esset vis, aeq. essicacia iuramenti, ut pote de re ad suam dispositionem proprieδε peculiariter spectante, ex - plicatius clariu'. docere perti nuerit ; ut adnotauit doctissimus D. I .Pau. Lancel.compilator pontifieii iuris institutionum, in Opusculo de comparari iuris pontifi. N C sa. in charta, r. ite quanta. Rationeque praeterea id ipsue meaer, ut premisi,demonstratur. xo ' Namque certum est, quod iuramentum est actus religionis, siue latriae, per quem scilicet veneratio , & cultus Deo exhibentur rquod praelusi in a. Praelu. non lon
Iib. 8.de iusti.& i q. t. praeall. art. q. ut nobis breuitate iam egentibus non sit opus in hoc immorari . I . in consesso est non apud fide es tantu, sed apud gentes subiem naturae agentes ae lumino
fidei carentes receptitanum fuitstmperi quod e eet Arist. in Rhe-
quiens iusiurandum dictione esse
. eum diurna veneratione r Et Cic.
lib. 3ata. inqmens iusiurandum assirmationem esse religio fam. latius idem Arist d. c. II. Per tot.&lib. I. Rhetoricor. ad sine insermone de humiur.& Polita lib. I. c. Io. prae alleg. hoc idem deducit Fr. Dom. t.1 tract. de iust.& tu lib.
ver. virum liceat ab idololatra,&ubi expresse docet quod omni iure, naturali scilicet, ciuili, At diuino, iusiurandum Iut Religionis
cultus habetur. & est lex in iure ciuili expressa, quae remedium iurisiurandi religionem appellat, &dicit illud esse maximum remediu .ut in I. 1 ff. de iureiur. & Imp. in l. 2. C.eo. tit.dicit iurisiuradi cotempta religio Deum habebit vltorem. ' Ergo sequitur quod ea- xoydem ipsa iuramenti religio, ae subinde eiusdein iuramenti vim tus, & emcacia incapax fuerit variationis, sed eiusdem roboris, &es sectus immutabiliter penes omnes aetates, & omnia iura habita fuerit, per id quod legitur & n sostatur ia l. h. in fi. iuncta, l. a. fide iusti.& tu.& insti .cle iur. t.1s. ius
autem ciuile,cu Glo in ver.vtu tur, & veri naturalis , iuncto ten
in .sed naturalia. Quae cit ira sint; ut iam ad pro. positum nostrum redigamus se
monem; audacter modo concludere possemus ' eam fuisse men- aoTtem legum in conservado iurisiurandi religionem sartam tectam,& inviolabilem, ut i iure diuino,& canonico,quo ad hoc minime distenserint; ita,ut subinde existimare debeamus voluisse eas cessare suam prohibitione , Se nullit tem inductam ob fauorem,& causam priuatam principaliter, de una simul ipsum priuatum fauoreti viil talem stante iuramento tquemadmodum de iure canoni-
eo postmodum specialiterexpressum & declaratum fuit. quod verum esse clare,nr hallucinor,ostedunt supra dicta:& ulterius ratio
illa effeax; nepe quia ubi lex est fundata principaliter in fauore priuato destiuratis,uidetiar po
217쪽
tius consultoria, quam pr cepto- Compilatorem deMendacio noxia,& obligatoria, secundum D. tare atque arguere cogeremur. Ant. in cap. cum contingat, prae- Vtique Impietatem; ex irreuere-
alleg. de aureiur. quem refert & tiam in diuinum Numen admit. sequitur Abb. ibi ad hoc sub n. 6. teret lex, diuint q. Maiestati in- ante med. & sequatur ibi Addit. iuriam irrogaret , religionem et alios congerens In lit c. di idem cotemneret, si iuramentis pecu-Αbb. abidem Inferius num. 8.post niario, seu teporali priuato commed. Et aperte hoc idc innuunt modo acutilitati post haberi veru hi, qui de comparatione, atque Iet: ita,ut ob priuata ipsam cau- disterentiis inter ius ciuile & ca- iam peierandi licetiam praebuenonicum ex professo disseruerui; rit, periuriumque potius admit- qui nullam in hoc anter haec iura tedum esse statuerit; quod certe differentiam costituerunt, ut vi- absurdum, in conueniens,& nefas dere est in praeallegato tract de est dicere: l cum leges aeque ac 2ox comparatione iuris viriu'. in- canones ex fonte diuino emana ter in praedicti D. Io. Pa. Lancel. uerint,& diuino nutu de celo per institutionum iuris Canonici au ora Principum promulgatae fue-ctoris,&in eo tract. qui inscribi- rint,vidicit Bald. in traei. Schisetur de disterentia inter Ius Can. mat col. r. Et sunt verba Cano & cl. inter tractatus Barioli. qua nis. I 6. q. 3 cap. fi. ' unde & Sa - 1ον si extare horum tractatuum au- ctatissimae nuncupatur. C de itectores vel nouissent, vel sensisssit; in t .secratissimae. N Martia. iure- eam utique, utpote de materiai cons. li. I. Insti scriptum reliquit,
admodum seria , & in iure prae- f quod omnis lex est inuentio imaDis principaliori, & frequetio- quaedam , & donum Dei, ut legi.m, non praetermisissent. Et appri- tur in G. E. de Iegi. Et legem esse me conseri quod notater admo- diuinarum , & humanarum reriinuit Pet. Pech. in traim de iuro Regina; testatum reliquit Chrytillen. cap. 3y. videlicet,quod iu- sip. summus sapietiae stoicae Phi-ris ciuilis,& Canonici maior est IO .ut legitur in eadem i. a. concordia quam vulgo arbitran Quamobrem iniuriosurn qui-
tu' ac proinde non est inducen- dem esset legibus ipsis diuino incla disicordia inter ea,nisi ubi illa stinctu, & afilatu, atque ex dono expressa reperitur. Dei promulgatis , & a Christia-
L. t praetet ea ad hoc ide ipsium nissimo pi)ssimoque Imperatore tenendum . & asserendum cogit ac legumlatore compilatis, assenos ratio Hue arguinctum dedu- rere quidqua per eas circa iuracium absurdo euitando, quod mentum a iure diuino absonum concludens, & validissimum esse statutum fuisset sic enim impio dicit, deducitque Euer. in sua irreuerenter, & male in diuinisTOpl.IuriS in eo loco. rebus,& uuae ad religionem spe- Etenim alioqui sequeretur ab- ctant,disponendis sese habuisset: surdum,& Inconueniens; nempe quod absurdum, inqua,est dicere quod & leges ipsas de impieta- per praedicta φ : merito,& c. arg. in te, di irreuerentia erga Deum: & ab absur. de quo late huer. praeal. in luper Imperatorem earundem in eodem loco.
218쪽
' Item id minime est dicendum; adsici nequit; quale non esse illud
quia sicImperator earundem legum compilator,& promulgator ara de mendacio argueretur,' quippe qui ipsarum legum auctorita te diuinas , & humanas res bene disponi testatur profiteturque,ut in Li.in prinex.de vetature enu-U.quare contrarium nefas, quin periculosum etiam esset asserere, ut in l. i. C.si quis Imp.male.
Item quia hoc ipsius legis na- 2 3 turae repugnat, ' quae est ranctio sancta pricipiens honesta,prohibens contrari ut ex Chrys.colligitur, qui explicas naturam Iegis dixit,quod est praeceptrix fa .ciendorum,prohibitrix aute non faciendorum , ut legitur in l. a.
praeali in fi.& ibi in Glos. vlt.ρο- nitur d definitio:Κ de legi. Et quam impium apud Gentiles ipsos haberetur a iurisiurandi religione deficere, & periurium
admittere, indicat Arist. praeall. lib. r.Rhetor. ad fi.in serm.de i retur.& in Rhet ad Alex.cap. II. per tot.& addam inferius. Quocirca iam perspicue animaduertere qui'. poterit,quam immerens ius ciuile conuicijs aeopluribus etia primariis eluiadem iuris Doctoribus lacessitur, quod obviet virtuti iuramenes , eiusque tollat effectum,induce do peccatum in hoc et & propterea correctum fuisse a iure Pontificio; ut horu nonnullos Meuiaque retuli:& nominatim eu alijs tradit PauI.de Cast.in cons 3O . sub nu. a. lib.a. di omnes reserre labor inutilis esset. Sed neutrum horum verum est, quia plus satis ex deductis demonstratum est ,
quod ius eluile non resistit licito iuramento, sed solu illicito;quod scili e actui honeste, & licito quod actui propter fauorem . &commodum priuatum principa literprohibito adijcitur, satis si perq. demonstratu est, & est Gl. notabilis Pragmat.fanct. tit. do pisno.cul.di. prope fi in veri iureiurando,& addam inf. nu.2 3 uamobrem neq. peccatum i
ucit,neque subinde correctione eget.' Nam et si verum est,quod a I in multis,etiam peccatu concernetibus,tus civile a iure canonico deuiauerit; ut propterea eius correctionis merens se reddide. rit propter peccatu quod inducebat, ut videre est per discursum viriu'. iuris, & facilius in prae- alleg. tract. de differituris civ.&can. & in exemplis propositis ab D. Io. Pa. Lancel. in praealI.libet lo de compa. iuris viriu'. in materia praescriptionis, & alijs, vein prima char.& in .cu seq. Ce te tamen quoad iuram. quippi quod ad Dei cultum,& religione spectat, ut ostensum est, contrarietas inter Me iura dari nequit per dicta superius, maxime a nu. xo & alia paulo inserius aiadenda . Cuius rei ut certiorem adhue teneamus veritatem, postremo consideranda sunt sequentia .
Primum, ' quod si consideremus arsius ciuile quatenus est tantum tale,& quatenus coditum est per potestate secularem naturali ratione latum naturaliter ductam,
eius finis no potest esse beatitudo & 'licitas aeterna , quae tria stultione veri Dei summi boni eo sistit, di ad quam Christiani, de fideles tendimus: j quia nihil po a Istest esse finis alicuius libere agetis , nisi ab eo praecognitum : at potestas secularis, quatenus est
219쪽
tatum talis, non cognoscit pratia altius quam actus i psos humatum finem, quippe qui co sistit in nos,& homines ipsos, idest subdisi et supernaturalibus, ' quae non at- tos Ium contingetibus,ut exu- tingit ratio, & cognitio natura- pli gratia in prae riptione cum,18 lis; ' & ideo necessaria eli homi- mala fide, iuxta l. sicut,&ibi not. ni scientia reuelata & superna - & I. cum notissimi. C. de prascr. turalis, ut salvetur, & adipisca- 3o.vel o. ann. In permissione usu tur vitam aeterna:prout haec pie rarum,ut ff. de usuris, praesertimnius , di essicacius deducit Nau. in l. pecuniae,& l.Seia: ut filia, vel praeall. in Comm. de finib hum a. uxor adultera cu adultero a pa-act. stib n. 19. ver. Omissa:& egre- tre , vel marito impune occida gie deducit D: rho.in I. 2. q. 61. tur,ut in l.quod ait,&in alijs il-
ars ' Sed finis iuris ciuilis secudu I iustistis. de adult. In rei jciendo
hunc modum accepti,& Conside- pactum nudum, ut in I. iuri en- rati est inducere homine ad bo- tium. β.igitur nuda: ff.de Pact. cunum Commune secundum quod alijssimilibus . t Et in talibus ii, congruit humanae societati ei ui- etiam iuris civilis dispositio ha liter, ac temporaliter viveti, di- bet aliquem praetextu, & rati rigendo eius actiones ad beate nem boni: nempe publica quies vivendum in Republica r ut per atq. utilitas', ut pura ut sit finis D. IO. Pa. Lancei d. libello de co- litium; ne dominia rerum stet in para. utrius'. Iv. in a.char. & in incerto: ne Respub. resibus tu suis Invitutio. iuris cano. ti. de gijs vexetur; ' quia usuraru per- λas iure cano. in s. est igitur, in Gl.fi. missio utilis visa est accipienti, di per Nau. in Comment. praeall. & dati; unde optimo iure deberi de finibus hum. act. d. nu. 19. ver. dicuntur in l. i. C. de usuri di ibia a O secundum. f Et hoc fine attento not. ite, ut adulteria & stupra a reperiri potest aliquid statutum republica arceantur, excusabili S, esse a iure ciuili, quod huic fini ae iusta visa est ira patris&m conduce S,& aptum sit ,& deui et riti: Item ne de facili absque cauab ultimo vero fine supernatura- sa rebus suis quis expolietur, diti, qui est felicitas aeterna : ut in . obligationum vinculis irreti materia praescriptionis , & alijs tur: singula singulis reserendor exemplis , de quibus in supra ci- cum alijs similibus quae adducitatis locis, iuxta illuviae. . Ami possent.cuius boni ratione ac prqcitia huius mundi.inimica est textu lex ipsa ciuilis, tanquam Deo: Huius autem rei rationes talis est, iustificatur, legisque ra- plures colligi polliunt ex D. Th. in tionem habet: quippe cum sic ad I. a. q. 9 I. N ex superius dictis: praefatum suum finem tendat, sciquarum una est ea, quia felicitas licet ut communi bono utilit seu beatitudo aeterna excedit l- tique prospiciat, ciuilem ipsam Portionem facultatis humanae;& seu politica inter subditos socie- adeo homo non potest dirigi ad talem conteruado iuxta l. I.& 1. eam per lege humanam; sed per & l iura, is de legi. dc C. erit,dist. q. 'uinam,& supernaturalem lint eadem ipsa secularis Iex 21 221 dirigi debet.' Uerumtamen hoc iuxta naturalis luminis di ratio-roperire erit in respicietibus no nis ductum,& praedictum suum
220쪽
1o 6 De Absol. Foren. Iur. Promisi.
sinem circa iuramentum, quippe quod probe notiti Dei Maiestate directo respicere , & ad Dei cultu de religione spectare, ut ostensum fuit, di patet is de iureiur.
in l. i. in I. non erit, in I. sed etsi,dcini qui per talutem,& Ceo in LE.& in i .cum proponas, cum alijssimilibus: vix eli ut adeo impie& perperam senserit, ut propter
Privatum commodum, & fauore periurandi ansam & facultatem cuiquam praebuerit in Diuinae Maiestatis contemptum ac pro inde diuinum cultum & pietate, sue religionem Deo per iurameti praestationem exhibitam , utilitatis priuatorum tuendae gratia deserere atque destritere voluerit. Repugnant namq dicta seperius maxime a vers & prae
alibi etiam superius ex aliis relatum est,et apud Gentes sub lege naturq agentes iurisiuradi re-tigionem, ac fidem in maxima veneratione habitam iuisse , &eam deserere ac violare piaculuingens existimatu fuisse.Et apud ipsos iurisprudentes,& leguml
tores qua magnae auctoritatis,
ac venerationis haberetur iurisiurandi virtus & religio.vltra alia adducta , vel ex eius rememoratione cognoscere licet,
iureiurando litibus finem imp ars ni, ' neque deperiurio Hierius propter eiusde iurisiurandi reuerentiam quod me alias supra ex
ni disquiri voluerunt: ut videro est is de iure tu. per distursum il-aas lius tituli. ' Magnam aute fuisse apud eosdem iurisprudente, &Iegumlatores iuramenti autho ritatem de virtutem propter religionem, expresium est in I. r. 8ein l. sed etsi, eodem illoti. is de iure tu.& delire a. in l. fi. Quam etia adeo pure Si cau- a17te culloditam esse voluerunt, ut
alicuius tunc quoque improbatqsuperstitionis admistione iusiurandum sordari illicitum Q
statuerint: ut patet in L non erit
f Et valde perniciosum exem- 12 plo, S periculi plenum apud a liquitate habitum esse periuriu, praeclare ostedit Plutarchus alias citatus in probi. Rom. dum qum rit quam ob causam lovis sacer doti, vi ipse inquit,no licet iura re: f& inter alias eam praecipua H fuisse ostendit, quare illius tem poris tacerdotibus iurare permissum non fuerit, nempe quia tanti fiebat relisio.ae veneratio iurisiiurandi, taque timebatur,& pe niciosum exemplo periurium ha
bebatur,quod publicum illius periculu reputabatur, si it Iud in f cerdote λrtasse, veluti in viro
alioqui legali di pio contigisset.
Subdit enim, An quia pubiscia esperiurν periculum ,si vir religio sus,operiurus prece undat, ct Dera libet pro ciuitate ' Nota- AIobile item ad idem,atque aureum est preceptum, quod de iurameti veneratione scriptu reliquit Pythagoras in aureis carminibus,
ubi post honore Deo, seu Dijs debitii praecipit veneradu esse iusiurandum notatu quidpin dignum, de ad nostram admonitionem, ac eruditionem haud praetereundu,
sapientes absque lumine fidei in
iurisiurandi religione, ac Veneratione dogmatibus Euangelicis Christianorum appropinquasse. Quamobrem lavet cxliis omis .