장음표시 사용
171쪽
subiectis nata sunt, eodem iuro tibi adquiruntur. - . 1 o Praeterea quod per alluirionem agro tuos limen adiecit . iure gentium tibi adquiritur. Est aut m alluvio inci cini cntum latens. per alluvionem autem id vidctur adiici, quod ita paulatim adiicitur, ut intelligi non possit , quantum quoque temporis
, i Q lod si vis fluminis de tuo praedio partem
aliquam detraxerit, & vicini praedio attuleiit: palam est eam tuam permanere. Plane si longiore tempore fundo vicini tui haeserit, alboresque, quas secum traxit, in eum fundum radiceS egerint: ex eotcmpore videntur vicini fundo acquisitae elle.
11 Insula, quae in mari nata est, s quod rar' accidit ) occupantis fit, nullius enim et Iecrcdirur. At insula in flumine nata quod frequenter accidit ii.
quidem mediam partem fluminis tener : communis est eorum , qm: ab utraque parte siti iMinis prope
ripam praedia possident, pro modo I scilicet in latitu-ainis cuiusque fundi, quae prone ripam sit. d si alteri parti proximior sit : eorum eli t. ntum , qui ab parte prope ripam praedia possident. Quod sisti qua parte diuisum sit flumen, deinde infra unitum , agrum alicuius in formam insitae redegerit: eiusdem permanetis ager , cuius & fuerat.1 Quod si naturali alveo in uniuersium d relicto , ad aliam partem fluere coeperit: prior quidem alueus eorum est, qui prope ripam eius praedia possident: pro modo scilicet latitudinis cuiuiaque agri, quae prope ripam sit . . novus autem alueus eius iuris esse incipit, cui is & ipsim flumen
est, id est, publicus. Quod si post aliquod tempus
ad priorem alueum reuersum fuerit flumen. rur-
172쪽
sus nouus alueus eorum esse incipit , qui prope ti-pam ei has praedia possident.1 Alia sane causa est, si cuius totus ager inundatus fuerit. neque, enim inundatio fundi speciem commutat: & ob id, si recesserit aqua:palam eii eum fundum eius manere , cuius & sitit. as Quum ex aliena materia species aliqua facta sit ab aliquo : quaeri solet, quis eorum naturali ratione dominus st: virum is , qui fecerit, an potius ille , qui materiae dominus fuerit Z ut ecce , siquis ex alienis uuis , aut oliuis,aut spicis, vinum,
aut oleum , aut frumentum secetit: aut ex alieno auro vel argeto vel aerc vas aliquod fecerit: vel ex alieno vino & melle mulsum miscuerit: vel ex medicamentis alienis emplastrum aut collyrium composuerit: vel ex aliena lana vestimentum fecerit: uel ex alienis i bulis nauem, vel armarium, vel subsellia fabricauerit. Et post multam Sabinianorum & Proculianorum ambiguitatem , placuit media sententia existimantium, si ea species ad priorem & rudem maioriam reduci possit: eum videri dominum esse, qui mat riae dominus fuerit. s non possit reduci: eum potius intelligi dominum, qui fecerit: ut ecce, vas constatum potest ad rudem materiam aeris, vel auri reduci : vinum autem, vel oleum, aUt frumentum ad uuas, vel oliuas, vel spicas reuerti
non potest, at ne mulsum quidem ad vinum & mel resolui potest. Quod si partim ex sua materia, partim ex aliena speciem aliquam fecerit quis e veluti ex suo vino & alieno melle mulsum miscuerit, aut ex suis & alienis medicamentis emplastrum aut collyrium , aut ex sua lana & aliena vestimentum fecerit: dubitandum non est, hoc casu eum esse do-K minui n
173쪽
minum, qui secerit : cum non solum operam si iam dedetit, scd yaltem eiusdem materiae pIaestit C
16 si s tamen J alienam purpuram vestimen
to suo quis intexuerit: licet pretiosior sit purpura, ηamen accessionis vice cedit vestimcnto : & qui dominus fuit purpurae , aduersus eum , qui subri- puit, habet furti actionem , 5e conditionem : siue ipse sit, qui vestimentum fecit , siue alius.nam e . tinctae res,licet vindicari non possint , condici ta
men furibus , A quibusque aliis pol selsbribus pos
sunt.1 Si duorum materiae ex t voluntate domi. norum confusae sint: totum id corpus , quod ex . confusione fit, utriusque commune est: veluti si qui vina sua conssiderint , aut naal Las argenti vel auri conflauerint. Sed & si diuersae materiae sint, & ob id propria species facta siti forte ex vino & melle munsurn,aut ex auro dc argento electrum : idem iuris est. nam dc hoc casu communem eile speciem non dubita- . tur. Q md si fortuitu,& non voluntate dominorum confusae fuerint, vel eiusdem generis materiae, vcl diuertae:idcin tutis et t. placuit.
i 18 si frumentum Titii frumento tuo mistum fuerit . si quident ex voluntate vcstra , commune est : quia singula corpora , id est , singula grana , quae Cuiusque prupria fuerunt , ex con-s ense. vestro communicata sitiat. Qiiod si casu id mistum fuerit , vel l Titius id miscuerit sine tua voluntate, non videtur commune esse : quia . singula corpora in sua' substantia durant. Sed nec magis istis casibus commune fit frumentum, quamst ex intelligitur esse comminus , si pecora Titii tuis
174쪽
tuis pecoribus mista fuerint. Sed si ab alterutro vestrum totum id frumentum retineatur: in rem quidem actio pro modo frumcnti cuiusque competit : arbitrio autem iudicis continetur , ut ipse aestimet, quale cuiusque frumentum fuerit. . 19 aliquis ex aliena materia aedificauerit, ipse intelligitur dominus aedificij, quia omne, quod solo inaedificatur, solo cedit. Nec tamen idco is , qui materi : dominus fuerat, desinit dominus eius esse : sed tantisper neque vendicare eam potest, neque ad exhibendum de ea re agere, propter legem duodecim tabularum,qua cauetur , ne quis tignum alienum aedibus suis iuncitim eximere cogatus, scd duplum pro eo praestet peractionem , quae vocatur de tigno iuncto. Appcllatione.autem tignismnis materia significatur, ex qua aedificia fiunt. Quod ideo prouisum est, ne aedificia rescindi necesse sit. Quod si aliqua ex causa dirutum sit aedificium , poterit materiae dominus, si non fuerit di
plum iam consequutus , tunc eam vindicare ,-ad exhibendum de ea re agere.
3 o Ex diuersol si quis in alieno solo ex sua
materia domum aedificauerit, illius fit domus, cuius δί solum est. Sed hoc casu materiae dominus proprietatem eius amittit : quia voluntate eius intelligitur esse alienata , utique si non ignorabat se in alieno solo aedificare : & ideo licet diluta sit domus, materiam tamen Vindicare non
potest. Certe illud constat , si in posRssione constituto aedificatore, soli dominus pctat domum
suam esse, nec soluat pretium materiae , mercedes fabrorum: polle eum per exceptionem doli mali reia
sellis utique si bonae fidei poscisor fuerit, qui aedifica-
175쪽
uit. Nam scienti alienum solum elle , potest obiici culpa quod aedificauerit temere in eo solo, quod intelligeoat alienum este. 31 Si Titius alienam plantam in solo suo posuerit, ipsius erit. Et ex diuers, si Titius suam plantam in Laeui; solo posuerit , Maevi, planta erit. li
modo utroque casu radices egerit. ante enim,quam Tadices egerit, eius permanet , cuius fuerat. Adeo au- rem ex eo tempore , quo radices egerit planta, proprietas eius commutatur: ut si vicini arbor ita terram
Titis presIerit, ut in eius fundum radices egerit: Tith cstici arborem dicamus. ratio enim non permitit, 'ut alterius arbor esse intelligatur, quam cuius in fundum radices egerit. Et ideo prope confiuium arbor posita ,si etiam in vicini fundum radices egerit, communis fit. 31 3 Qia ratione autem plantae , quae terrae coalescunt, solo cedunt , eadem ratione frumenta quoque quc e sata sunt , solo cedere intelliguntur Ceterum licut is , qui in alieno solo aedificauit: si ab eo dominus petat aedificium, defendi potest per e Ceptionem doli, mali, secundum ea , quae diximus: ita c iii sicm exci ptionis auxilio tutus esse potest is qui alienum fundum sua impensa, i bona fide J conse-uit. 33 s Literae quoque, licet aureae sint , perinde chartis membran se cedunt, ac solo cedere solent ea , quae inaedincantur aut inseruntur. ideoque si In chartis m-mbr ni ve tuis carmen , vel historiam, vel oratyone in Titius scripserit : huius corporis nota Θ Titius, sed tu dominus esse videris. Sed si a Titio petas tuos libros, tuasve membranas , nec impensas scripture soluere paratus sis: poterit se Titius desin-
176쪽
defendere per exceptionem doli mali. utique si earum
Chartarum membranarumve pollessionem bona fide nactus est,
3 Si quis in aliena tabula pinxerit, quidam
putant tabulam pictuiae cedere : aliis x id tur , picturam , qualiscunque sit, tabulae ccdcrc : led nobis videtur melius cili , tabulam picturae cedere. Ridiculum est enim picturam Apellis vel Pariliasi) inaccessionem vilissamae tabulae cedere. Vnde si a domino tabulae imaginem possidente, is , qui pinxit, eam petat, nec soluat pretium tabulae , poterit per exceptionem doli mali submoueri. At si is qui pinxit, L eam 4 possideat consequens c st, .ut viilis actio domino tabulae aduersus eum detur : quo casii si non soluat in pensam picturae, poterit per exceptionem doli mali repelli , utique si bona fide pos sessor fuerit ille , qui picturam imposuit. Illud enim palam est , quod siue is, qui pinxit, sutripuit
tabulas , siue alius : competit domino tabularum furti actio. 3s Si quis a non domino , quem dominum esse crediderit , bona fide si indum emerit, vel ex donatione , aliave qualibet iusta causa aeque bona fide acceperit : naturali ratione pia civi fluctus quos percepit, eius esse pro cultura cura. Et ideo si postea dominus superuenerit, de fundum vindicet, de fructibus ab eo consumptis agere non potest. Ei verb qui abenum fi mdum sciens possederit, non idem concessum cst : iraque cum fundo etiam fructus , licet consumpti sunt, cogi
36 Is vero ad quem v suffructus standi pertinet, non aliter fluctuum dominus enicitur , quam si
177쪽
ipse eos perceperit. Et ideo licet maturis fructi bus , nondum tamen perceptis , decesserit ἐν ad ii redes eius non pertinent, sed domino proprietatis adquiruntur . eadem fere & de colono dicuntur.3 pecudum fiucta etiam foetus est, sicuti lac, pilus & lana, ita lue agni, hoedi, & vituli. de equuli, dc s.cculi statim naturali iure dominii fructuar ij sunt. Partus vero ancillae in fructu nora est, itaque ad dominum proprietatis pertinet. absurdum enim videbatur, hominem in fluctu essequum omnes fructus' rerum natura gratia hominis
, Sed si gregis usumfructum quis habeat
in locum demortuorum capitum ex foetu fiuctuarius submittere debet, vi& Iuliano visum est).& in vinearum demortuarum vel arborum locum, alias debet substituere recte enim colere,& quasi bonus paterfamilias uti debet. b. 39 Thesauros quos quis in loco suo inuenerit, diuus Hadrianus naturalem aequitatem sequutus, ct concessit, qui eos J inuenerit. Idemque statuit, si quis in sacro , aut religioso loco fortuito casia inuenerit. At si quis in alieno loco, non data ad hoc opera, sed fortuiro inuenerit: dimidium domino soli concessit, & dimidium in uentori. t Et conuenienter, si quis in Caesaris loco inuenerit , dimidium inuentoris, & dimidium
et se Caesaris statuit. Cui conueniens est ut J si quis in fiscali loco, vel publico , vel f ciuitatis J inuenerit, dimidiam ipsius esses debeat, J dc dimjdium fisci,
o Per traditionem quoque iure naturali res nobis adquiruntur : nihil enim tam conueniens 'est
178쪽
est natui ali aequitati , quam voluntatem doniani vo. lentis rem suam in alium transferre ratam haberit& ideo , cuiuscunque generis sit corporalis res, tradi potest , domino tradita alienatur. Itaque stipendiaria quoque & tributaria praedia eodem modo alienantur. vocantur autem stipendiaria & tributatia praedia quae in prouinciis sunt, inter quae, nec non & Italica praedia , ex nostra constitutiorine nulla est differentia. 1ed si quidem ex causa donationi aut dotis, aut qualibet alia ex causa tr. dantur , sine dubio transferuntur.' i Venditae vero res & ttaditae non aliter emptori adquiruntur , quam si is venditori pretium soluerit, vel alio modo ei satisfecerit, veluti expromistbre aut pignore dato, quod quanquam cauetur ex lege duodecim tabularum , tamen r
dicitur & iure gentium, id est , iure naturali, id effici. Sed si is , qui vendidit, fidem emptoris sequutus fuerit, dicendum est, statim rem empto ris fieri.
41 Nihil autem interest , virum ipse do.
minus tradat alicui rem suam an volunt
te eius alius , s cui eius rei possessio permiti se sit. J Q ratione si cui libera uniuerserum
negotiolum administratio permissa fuerit 1 domino, isque ex his negotiis rem vendiderit re tradi-
derit et faciet eam accipientis.
Interdum etiam sine traditione nuda voluntas domini sufficit ad rem transferendam: velutit si rem , quam tibi aliquis commoda tit , vel locauerit, aut apud te deposuerit, I post ea aut vendiderit tibi, i aut donauerit , t aut do-
179쪽
tis nomine dedesit. J QIamuis enim ex ea cauta tibi eam non tradiderit: eo tamen ipso , quod patitur tuam ei se , statimi tibi acquiritur proprietas, perinde ac si eo nomine tibi tradita fuisset. 1 Item si quis merces in horreo depositas vendiderit, simul atque claues horrei tradiderit
emptoris , transfert proprietatem mercium ad emp.,
6 Hoc amplius, interdum & in incertam
personam collata voluntas domini transfert rei proprietatem: ut ecce, praetores di consules, cum
missilia iactant in vulgus . ignorant quod eorum quisque sit excepturus, & tamen quia volunt quod quisque acceperit, eius esse statim eum dominumeniciunt. ratione verius esse videtur , si rempto derelicto a domino habitam occupauerit quis, statim eum dominum effici. Pro derelicto autem habetur, quod dominus ea mente abiecerit, ut id I in numero J rerum suarum esse nolit, ideoque statim dominus eius esse desinit. 38 Alia sane causa est earum rerxim , quae intempestate leuandae nauis causa eiiciuntur. hae enim dominorum permanent : quia palam est eas non eo animo eiici, quod quis eas habere nolit, sed quo magis cum ipsa naui maris periculum emigiat. Qua de causa , si quis eas fluctibus expuusas , vel etiam in ipso mari nactus , lucrandi antismo abstulerit, furtum committit. Nec longe videntur discedere ab his , quae de rheda currente non intelligentibus dominis cadunt.
180쪽
Hucusque de primo iuris obiecto , id est, de personis : consequenter agitur de secundo , hoc est, de
rebus. Rei appellatio latius patet , quam pecun nam pecuniae significatio coangustatur ad ea quae in i Ostro patrimonio sunt: rei vocabulum ea quoque complecti ur, quae extra patrimonium sitiat.f. ite Uerser. ignἰβ. . l.ῖ .i Initio Imp. nectit hunc titulum cum superioribus, Dein- Pranc. de duas rerum diuisiones proponit.Prior diuisio est bipertita : aut enim in nostro patrimonio,aut extra nostriim patrimonium habentur.Non obstat,quod dicitur in I. I. 1 de usu.o r.legar.seruitutes nec esse in bonis, nec extra bona, id est,nec in patrimonio, nec extra patrimonium : quoniam
seruitutes nihil aliud sunt,quam praediorum qualitates. f.emerborum significatione. t. quid aliud. proinde si per se spectentur,nec sunt in patrimonio,nec extra patrimonium, quia omnino per se non sunt, sed sequuntur praedia, quo rum sunt qualitates. Τda usurpat. Θ usucap. l. si aliena. I . ig. r. Posterior diuisio est quinque pertita: quia vel iure naturali, id est,iuregentium. fae iustit. Θ iure. l. s. quae saepe
nes omnibus hominibus;vel publicae d est,alicuius populi; vel uniuersitatis id est,ciuitatis; vel nullius,vel singulorum, id est, priuati iuris, & in singulorum ciuium Romanorum
dominio. Hanc posteriorem diuisionem exequitur in b. I. o sequent. C.I Primo igitur in s. I. tractat de rebus communibus, quarum usus omnibus communibus iure naturali conceditur. Horum' exempla quatuor proponit. I. Aerem. II. Aquam. profluentem. Haec differt a flumine, ut ciues a populo, miles a legione. Et quidem aqua profluens continenter mouetur, ipsum autem flumen est immobile, ut scribit
lige flumen esse immobile, nisi alueum mutet : de qua mutatione posterius dicetur. Rursus aqua profluens est communis omnibus hominibus , ut hἰς , flumen vero none it commune , sed publicum , ut dicitur in siequenti S.
III. Mare. IV. Littora maris. Virg. 7. Eneid. a i , littusque rogamus Innocentem, is cunctis uniamque aurάmque patentem.