장음표시 사용
441쪽
parte sopito. Hos enim liberos non solum in suorum parentum successionem, sed etiam alterum in alterius sucςessionem,mutuam vocavimus,ex illa lege specialiter eos vocantes siue soli inueniantur,qtu i a seruitute nati,& postea manumissi sunt:siue una cum aliis, qui post libertatem parentum concepti sunt: siue ex eodem patre , siue ex eadem matre , siue ex aliis nuptiis, ad similitudinem eorum , qui ex iustis nuptiis procreati
it Repetitis itaque omnibus, quae iam tradidis mus , apparet non sempζr eos qui parem gradum cognationis obtinent , pariter vocari. eoque amplius ; ne eum quidem , qui proximior sit cognatus, semper potiorem esse. Cum enim prima causa sit suorum heredum , & corum s quos inter suos heredes enumeramus t apparet pronepotem vel abn potem defuncti potiorem esse , quam fratrem aut patrem matremque destincti : cum alioquin pater
quidem & mater vi supra quoque tradidimu ρ
primum gradum cognationis obtineant , stater vera secundum, pronepos autem tertio gradu sit cognationis & abnepos quarto. Nec interest, in potestate morientis fuerit, an non , quod vel emancipatus, vel ex emancipato , aut ex foemineo sexu propagatus est. Amoris quoque suis heredibus , &quos intexsuos heredes vocari diximus : adgnatus qui int
grum sus habet adgnationis , etiam si longissimo grada sit, plerumque potior habetur , quam proximior cognatus. Nam patri nepos vel pronepos avunculo vel materterae praesertur. Toties igitur dicimus aut potiorem haberi eum qui proximiorem gradum cognitionis obtinet , aut paritet voeari eos qui cognati sunt , quotiens neque suorum
442쪽
4o6 Inssit. Lib. III. Tit. I V.
heredum , quique inter suos heredes sunt , nequa adginationis iure, J aliquis praeferri debeat, secum
dum ea quae tradidimus et exceptis stat re dc sorore emancipatis, qui ad successionem fratrum vel sororum vocantur : qui etsi capite deminuti sunt: tamen plaeseruntur caeteris vel ulterioris gradus adgnatis. Superioribus titulis dictum fuit adgnatos, vel cogna-.tos ad successionem vocari secundum Sradus praerogatiuam,ut nimirum proximiores remotioribus praeferantur. quapropter hoc loco gradus non immerito explicantur. Quamquam eorum cognitio ad alias quoque i uris partes pertinet, ut iure ciuili ad tutelas,bonorum possessiones, & testimonia perhibenda .fhoetis.LυILUn princ. iure canonico ad nuptias permittendas, vel prohibendas,3 s. ad sedem. II iubas tituli quinque sunt partes. Prisc. Prima pars est de gradibus cognationum. in qua parte Imper.I. in primis verbis rationem affert huius expositionis, atque ita nectit hunc titulum cum praecedentibus I ΙΙn vers quare,generaliter de cognatione tractat, eam diuidens in superiorem,in qua ponuntur parentes, & inferi rem,in qua ponuntur liberi,& transuersalem, in qua reliqui cognati collocantur. dillinctionem autem ponit inter has cognationes:quia superior& inferior incipiunt a pri- . mo gradu,transuersalis autem incipit a secundo gradu;etenim pater, vel mater,& filius,uel filia sunt in primo gradu, fratres autem & sorores sunt in secundo gradu, sed iure Canon.etiam fratres & sorores sunt in primo gradu:quare hoc discrimen iure Pontificio non obtinet sed omnis cognatio a primo gradu exordium capit. Ratio autem,cur iure ciuili cognatio transuersalis incipiat a secundo gradu, haec est: quia inter duos fratres , vel sorores interiecta est
persona parentis per quam coniunguntur. f hoc tit.ι. vlt. 6. m quoti m.quoniam ex eadem persona geniti sunt, atque ita reperiuntur duae generationes,ex quarum Vna unus fra- , ter,& altera alter frater genitus est,& generationes,quem' admodum sunt causae cognationis , ut scribit Aristot. 8.
443쪽
I 2.ita etiam sunt causae gradus ; ita ut quot sunt generationes inter aliquas personas interiectar totidem sint gradus.i a hoc tit. b. La sentis. Iuris autem Pontificii trimplex est ratio. Prima ratio est, quia numerus graduum di-1tincte spectatur in singulis ordinibus,& sicut pater est in primo gradu adscendentium , quia est propinquior caeteris adscendentibus , & filius est in primo gradadelcendentium,quia est propinquior reliquis descendentihus,ita etiam frater est in primo gradu transuersalium,quia Propinquior est aliis transuersalibus.Secunda ratio est,quia hoc iure gradus notantur pro ratione locorum quae a singulis perionis occupantur in typo,seu figura cognationi ut posterius apparebit.aeque enim propinqui de iuncto reperitintur,pater filius,& frater: sed differentia est, quia pater superi 'ri loco ponitur, filius inferiori , ii ater ad latus. Tertia ratio est, quia generatio aliter accipitur in iure canon. quam in iure ciuil. nam iure ciuili una est generatio
unius per 'nae, ac tot dicuntur generationes,quot sunt personae genitae: iure autem canon. una generatio dicitur omnium filiorum ab eodem patre procreatorum: altera generatio est eorum qui ab his filiis geniti sunt:& ita deinceps tertia, quarta , & Vlteriores generationes accipiuntur. in prima igitur generatione , proinde in primo gradu collocantur pater & fili; ,siue hi ad patrem,siue inter se qua ratione vocantur fratres referantur.
III. Enumerat omnes cognatos,qui in singulis gradibus 'teperititur a f. i.vsque ad d. g. .In qua enumeratione Impera or adhibet ordinem a Gaio Iurisconsulto obseruatum in I. I. 6' autem ordine utitur Paulus in l. mitisseod. quem Isagogicus ad eundem titulum declarat. Gaius igitur & Iustinianus initium numerationis sumunt ab adscendentibus, de his subiiciunt descendentes, ac postremo loco collocat transuersales,& in his trasuersalibus recensendis primum locum tribuunt genitis ex transuersalibus antea nominatis; tum adiiciunt eos ad quos referuntur. Ut in tertio gradu fratris,uel sororis fi ij proponuntur ante patruum,amitam,auunculum,& materteram ; quia in
secundo gradu frater soror positi fuerant. Similiter in quarto primus locus datur fratris,uci sororis nepotibus, ut
444쪽
fratris & sororis linea primum inter transuersiales locum obtineat, quia primi omnium transuersalium nominati sunt frater & soror. deinde subiiciuntur patruus , anita , auunculuS, matertera magni : quoniam inter hos & illos relatio constituitur, ut posterius declarabo. vltimo autem loco ponuntur consobrini. Nota ad filium patrui magni, vel amitae ma- gnae , vel materterae magnae , Ocari propius sobrino , vel
propiorem sobrino, quia est pater sobrini,& uno gradu eliproximior, siquidem sobrinus in sexto gradu, pater sobrini in quinto gradu collocantur. Nota ad 6 exeo in libris scriptis, & apud Theophilum
desiderari haec verba,item consobrint, onsobrini nemos,neptis, conuenienter propatrui,proam . prstauunculi . promatertera,
lius filia. QEorum verborum loco vulgo haec inserunt,
oem propatrui,,prom mit ,proauunculi promatertera filius, filia'
sed propius fiobrini, ρbrin. vestius siliMute consobrini,consobrina nepos neptis.Sed mihi haec adiectio no probatiir: tu quia Iustinianeum ordine a me paulo ante expositum peruertit: tu etia multo magis, quia inepte ponuntur propias sobrino sobrinave filius, filia, qui mox in eode contextu repetutur,& filis nominibus elegantius vocantur sobrinus, sobrina. f. 7. IV. In d.6.hactenus. generalem regulam tradit, per quam possimus cognoscere non solum sex gradus iam expositos, sed etiam omnes ulteriores. Regula est, Generata persona gradum adiicit. Nota primo hanc regulam sic accipiendam esse,ut generata quaeque persona nouum gradum adiiciat, non quatenus est persona,sed quatenuS est generata quia generatio cst causa cognationis, S gradus, ut paulo antὰ notavi. Nota secudo iure canonico ad gradus cognatorii di noscendos dari in tres regulas. I.Interas cedentes,& des ede-tes,quot sunt personae,Vna depla,tot Sut gradus.Hac ratione inter patre & filiu est unus graduS, inter auum &nepO- ι- te duo, inter proauu & proneyotem tres. Eade est aliorum Parentu, 3c liberorum ratio. II. Transuersales aequales, quoto gradu alteruter distit a stipite,id est. 4 communi paren- ite, eodem distant inter se. Transuersiales aequales dicuntur ' qui aeqtie distant a stipite: ut fratreς qui sunt in primo gra- - 'du:consobi ini,qui sunt in secundo: sobrini id est, combria i norit m filij)qui sunt in teivio. III. Tiansuersales inaequales,
445쪽
446쪽
C sui heteges ex lege xiit in quasi u I. ordine .c descendentes ex semininis, ex conf
it c Iaberi parentibus , in stiri s. Iura Nol si Filij & filiae matri ex
tuntur fratres & s- su redatur iei' eat
447쪽
id est,quorum alter est remotior a communi parente,alterest ei propinquior quoto gradu remotior distat a stipite, eodem distant inter te. Sic patruus & filius fratris sunt iii 1ecundo gradu : quoniam qui illi est pater, huic est avus, Vnde a communi parente ille uno , hic duobus gradibus distant .Eadem est ratio aliarum similium personarum. Ego
vero animaduerti Vnam generalem regulam etiam iure canonico dari posse,quam exposui in Isagogico extiae consangu . , a fin.
Secunda tituli pars, in ri s docet, adgnationis q. S. gradus eodem modo secund)m eandem regulam numerari,ac gradus cogni tionis exempli gratia , ut fratres uterini, qui sunt cognati sita etiam consanguinei, qui sunt adgnati, ponuntur in secundo gradu .ite ut cognatus auunc usus est in tertio gradu,ita etia patruus, qui est adgnatus. Tertia pars in g. ebm graduum descriptionem f. subiicit, qua omnes cognati usque ad sextum gradum ob oculos ponuntur,& uno intuitu inspici possunt.Sed quia iniuria temporum periit,eam ex mente Iustiniani restituere sum conatus: & Pontificios quoque gradus adscripsi, qud facilius haec duo iura inter se coferri possint.Vt in subiectis Diagrammatibus facile quilibet poterit Perspicere. Expostis successionibus quae ab intestato deseruntur iure Institutionum , libet eas perspicuitatis gratia in tabellam referre, & ius nouissimum ex Nou. I I 8. perinde subiungere.
In quarta tituli parte cui libri vulgati perperam titulum e ,
praeponunt I, E SERvILI COGNATIONE ) Imperator
tractat deseruili cognatione.Seruilem autem cognationem appellat;quar inter libertinos spectatur : sed ideo dicitur seruitis,quia tempore seruitutis originem habuit. Hic distinguit interius vetus, & ius nouum. Iure veteri cognatio seruilis ad successionem non proderat,id est, liberti iure co- nationis non succedebant, sed omnium libertorum bona ege xij.tab. a a patronos deserebantur. iure autem nouo liberi vel fratres liberti defundii praeferuntur patrono.vers. sed Hoc autem accuratius explicabitur se .
Nota primo, liberum pro filio,vel nepote,seu pronepote. usurpari a Iustiniano hic, y C. dein c.testam. l. s quis suo,
448쪽
4io Instit. Lib. III. Tit. V 1.
regulas linguae Latinae verba, inense.ἰ.nones sine Ιἄμ
Nota secundo,uerbum nuptiis abesse a Theophilo,& ab editione Cui acij quo verbo deleto sensus erit apertior, nempe frater libertino fratrem succedere,sue sit frater ex eodem patre,siue ex eadem matre,siue ex aliis, subaudi,parentibus, id est,ex diuerso patre,vel ex diuersa matre. Fertitamen potest vulgata lectio,quae vera & germana esse vi
in hanc sententiam scriptum est ἡ ἱκ τ άυVν οῦ ἰαιτ ρων. Ac dicendum,nuptiarum vocabulum late& im proprie accipi. Cum enim aliae nuptiae dicantur,quae post manumissionem contractae sunt,indicatur eas quoque nuaptias esse quae in statu seruili contractae fuerunt. Nuptiarum igitur appellatio hoc loco complectitur etiam seruile
contubernium, quod aliaS nuptiarum nomen non meretur. C.de intest.ntιpt. l. 3Σed hoc loco nuptiarum nomen recipit,
quia nuptiaru effectum habet, cum filii ex ea coniunctione suscepti succedant una cum filiis postea ex iusto matrimonio procreatis. Illa igitur verba, i simillax inem eoνum,quἰ ex iustis nuptiis trocreati sent,quae Cui acio difficultatem socerunt, non respiciunt ad liberos ex nuptiis post manumissionem contra tis editos,sed ad eos, qui ex ter uili contu-- bernio Seniti sunt. In quinta parte,quae est in s. vlt.ex iis,quae hoc tertio liabro hactenus exposita sunt,colligit maiorem in successione haberi rationem ordinis,quam gradus. nam liberi, qui succedunt in primo ordine,quocumque gradu sint,praeferuntur omnibus adgnatis,etiam proximioribus, ut puta pronepos,qui est tertio gradu, praefertur fratri,qui est secundo gradu .item adgnati succedentes ex secundo ordine, prae feruntur cognatis, licet proximioribus,qui succedunt in tertio ordine: ut patruelis,qui eis quarto gradu praefertur auunculo,qui est tertio gradu. In fine huius g. repetitur exceptio iam tradita n 6.Lsuprua Dec I.coen. quod fratres& sorores emancipati,quamuis non sint agnati,sied cognati,tamen praeferuntur non solum cognatis, sed etiam adgnatis remotioribus: quia ex constitutione Anastasse facti 1unt heredes legitimi.hodie vero secundus & tertius ordo confusi sunt:quia sublata adgnationis & cognationis disi ferentia , aeque cognati atque adgnati succedunt secundam gradus praerogatiuani. AXIO
449쪽
x Cognatio parentum &' liberorum incipit a prim o gra A: transuersalium, a secundo in prine. ' α Semper generata persona gradum adiicit,adeo ut tot sint gradus,quot sunt generationes personarum. 6.I. 3 Facilius est dicere cognati gradum,quam cognationis
nomen:quia multi cognati propriis nominibus carent,& necessario per circumlocutionem significantur, ut fratris filius,fratris nepos. i.*.7. Veritas magis oculata fide,quam per aures animis hominum infigitur.6.9.s Nulla antiqua lege seruilis cognatio computabatur. io. praeterquam cum agebatur de nuptus contrahendis. supra de nupt. 9 illud.s In successione ab intestato maior ratio habetur ordinis,quam gradus.*.vis.
De successone libertorum. T I T. VII.
NVnc de libertorum bonis videamus. Olim
itaque licebat liberto patronum suum impune testamento praeterire. nam ita demum lex duodecim tabularum ad hereditatem liberti vocabat patronum , si intestatus mortuus csset libertus, ii rede suo nullo relicto. Itaque intestato mortuo liberto , si is suum heredem reliquisset, patrono nihil in bonis eius iuris erat. Et si quidem ex naturalibus liberis aliquem suum heredem reliquisset, nulla videbatur querela: si vero adoptiuus filius fuisset, Verte iniquum erat , nihil iuris patrono si perege.
i Qua de causa postea praetoris edicto haec
450쪽
4ia, Instit. Lib. III. Tit. VILi Qua de causa postea praetoris edictio haec
iuris iniquitas emendata est: siue enim faciebat te stamentum libertus , iubebatur ita testari, ut patrono partem dimidiam bonorum suorum relinqueret:& si aut nihil, aut minus parte dimidia reliquerat, dabatur patrono contra tabulas testamenti partis dimidiae bonorum possessio. Sive intestatus Horiebatur, suo herede relicto filio adoptiuo : dabatur aeque patrono contra hunc suum heredem , partis dimidiae bonorum possessio. Prodesse autem liberto solebant ad excludendum patronum naturales liberi , non solum quos in potestate mortis tempore habebat, sed etiam emancipati, & in adoptionem dati i si modo ex aliqua parte scripti heredes erant aut praeteriit, contra tabulas,bonorum pollessionem ex edictospraetorioJ perierant.nam exheredati nullo modo repelle- bant patronum.
1 postea ero J lege Papia adaucta sent iu
ra patronorum , qui locupletiores libertos habe bant. Cautum est enim , ut ex bonis ieius , qui sestertium centum millium patrimonium reliquerat , ' & pauciores . qu1m tres liberos habebat: siue iatestamento facto , siue intestatus mortuus erat: virilis pars patrono deberetur. Itaque cum unum s qui dem J filium filiamve heredem reliquerat libertus rperinle pars dimidia debebatur patrono ac si is sine ullo filio filiave intestatus decessit Iet , cum fue ro J duos auxi, e here les reliq ierat, tertia pars dicebatur patrono : si tres reliquerat, repellebatur pa
3 se a nostia constitutio , quam pro omninxtione , Greca lingua compeia tioso tractatu ha bito co nposuimas, ita huius uiodi causam defi-