장음표시 사용
481쪽
eadem res, ut oleum alibi appenditur, alibi ad mensuram venditur. ergo ibi pondere, hic mensura constat. IlI . Fo
ma, ad quam tria reseruntur. Unum est, ut IcS,quae in mutuum venit,numeretur,aut iraensuretur,aut appendatur:
alioquin non erit Verum mutuum, sed contractus in nominatus.Intellige rem numero constantem numerari: vel mesura constantem mensurari vel pondere constantem appendi, ut verum mutuum dicatur. verbi gratia,si tibi intutuo dem vinum ad pondus, aut nummos ad mensuram,non est proprie mutuum: sed Contractus innominatus Alterum est, ut hae res dentur,id est, ut earum dominium in accipientem transseratur: quia non est mutuum,nisi fiat de meo tuum. 6.dereb.crη Ld ἰ.2 f.apselicto.Atque hoc est proprium mutui. Sed cam proprium aliquid dicatur vel omnino & smpliciter,ut aptitudo ad ridendum ess hominis propria vel
Per comparationem cum altero, ut hominis proprium est
esse bipedem,ad differentiam animalium quadrupedum.
ρἰeuib. s.e. I . intellige hoc eme proprium mutui, non simpliciter,sed respectu aliorum contractuum nominatorum. uamuis enim ex multis causis dominium transferatur, ut onatione,& cotractu innominato do ut des tamen nullus est contractus nominatus,praeter mutuum,qui dominium transferat .Tertium est,ut res detur hac leFe,seu conditioncivi aliquo tempore idem restituatur,id est,non eademsseecies,sed idem genus: aded ut res mutuo data, Sr res quς solui debet,snt eiusdem naturae. leu generis , & eiusdem quantitatis, & eiusdem qualitat is,seu bonitatis .verbi gratia, mutuo tibi do amphoram vini Campani optimi,non ut reddas frumentum,vel pecuniam,sed vinum: nec plus,aut minus, quam tibi dedi,sed ut reddas amphoram vini Campani optimi. Notandum est, ex pacto fieri posse,ut minus reddatur, quam datum sit;quia pro parte est mutuu m, pro parte dotiatio: pacto autem fieri non possie, ut plus debeatur,quam datum sit;quia obligatio re contrahi non potest, ultra id quod datum est. f de is tibi. 17Iu primip. ε, bus creditis,i. roeant. I I. M. I. Rursus pacto quidem fieri potest ut aliud genus debeatur , veluti ut pro frumento dato debeatur vinum ; sed tunc est contractus innominatuS, non mutuum.IV .Etymologia. dicitur enim mutuum,quia fit de meo tuum,id est,quia transfertur dominium in accipientem, ut paulo ante exposui. U..Effectus.
482쪽
nam ex hoc imitui contractu nascitur aetio,Quae vocatur certi coli dictio. a Notandum insuper, Doct. vulgb duas facere certi condictiones: alteram generalem,quae ditur ex variis causis: alteram specialem,Quae datur ex mutuo. Ego eis assentior, qui putant unam elie certi condictionem generalem, tam ex mutuo, quam ex alii S quibuscumque causis, ex quibus cer
Post haec g. i 'gitur de solutione indeo, timon quia sit contractus; ed quia est similis mutuo. hoc igitur loco declarantur similitudines & descrimen inter mutuum & s lut1onem indebiti. SimilitudineS fiunt tres. I.Vtroque calunascitur obligatio ex re,id est,ex mutui numeratione, vel ex indebiti solutione. Notandum est nos loqui de solutione per errorem facta ut Iustin.in contextu diserte notat: propterea quod is, qui sciens & prudes soluit quod no debet,non obligat accipietem ad restituendum quod accipit. quia videtes ei donare 16 Hu.reg.tur.Lcm uJ F 3 . RursuS cum asius sit error facti veluti si quis putet pecuniam ad se legatam esse, quae non sit legata;alius error iuris veluti si quis putet deberi leo atum ex testamento imperiecto in praesentia intelligimus errorε
facti. talis enim errori Oluentem excusa ei quesblutae pecuniae repetit1one tribuit.qui Vero per errorem iuris soluit indebitum,repetere non aura Io. 'adseg. Falc.t .error , II. Ex utraque causa d tur certi
condictio ad repetendum quod datum est III. Qui non possunt obligari ex mutuo, ut pupillus sine tutore,similitet. restituendu quod indebite acceperunt nisi scilicet pupillus factus sit locupletior. nam generalite ne locuplete tur cu iactura alterius pupil iis sine tutore obli gatur,& ex constitutione diui Pij coueniri potest,in quantum factus est locupletioris
ivt. in prisc.cum similibus Diiserentiae sunt quatuor,quarum prima inla in contex.proponitur. I. Mutilum est verus
contractus,solutio indebiti est potius distractus , & intelquasi contractus numeratur./n, Lo ex contr.6, em ls.II. Mutuo dantur eae tantum reS,quae numero, Ponis
dere,vel mentura conitant, ut supra expositi im fuit:Zinde-h1te autem iolui postunt quaecumque res, ut pecunia. 24
483쪽
putem. 8eres Incorpor es feod. l. Mund . II. III. Amo ex mutuo semper est certi condictio, ut dictum fuit in fine Priticipi j;quia seinper certum est, quod mutuo datur: sed condicito indebiti interdum est condictio incerti,videlicet cum res incerta soluta est,ueluti res incorpo λlis.ydictandeba .inae. ithis 6 i. si a 2. f. i. IV. Ratio iuris dat actionem ex mutuo .naturalis autem aequitas dat con dictionem in dediti Loe-I . contra ratio nem stricii iuris. 1 de reb.end.ι non omnis. I9.in P . De commodato agitur in g. item A ubi declarat Imp. huius corii radius gemis,este tuS,S proprietateni. quandam, per quam ab usu rei locatio distinguitu. , licci utroque modo usus rei concedatur. Ad genus quod attinet, inter eos contractus refertur, qui re perficiuntur. De effectu huius contractus quatuor notantur. I.Ex hoc Contraditi datur commodatori actio commodati aduersus commodatarium,ut finito usu cogatur rem restituere.Haec' est commodati actio directa. Alia est actio contraria , quae datur commodatario contra commodatorem, vel ad recipiendas impensas necessarias, siue utiles in rem commodatam factas, vel ut consequatur quod sua interest,si damnum ex eo passus sit,quod commodata sit res vitiosa,puta quia corruptum est vinum quod positum fuit in vase
vitioso. g. commodat. l. in νebm I 8. g. pen. I I. Per hunc contractum usus rei transfertur ad commodatarium. non etiam dominium ut in mutuo fieri diximus. III.Commo' datarius tenetur reddere eandem speciem,id est,idem corpus,quod accepit, idque non deterioratum. - - hac quoque ratione distinguitur a mutuo,propterea quod is qui mutuum accepit, non tenetur reddere eunde specie. sed idem genus,ut in prine. it.expositum fuit. IV.COmm' datarius in re commodata culto dienda praestare debet diligentiam exaltam,ut inquit Impiin versat iis,qui vim autem maiorem,aut casus fortuitos non praestat: veluti si hostium, aut latronum impetu rem amiserit, non tenetur. Quod dictu est de exacta diligentia,sic debet accipi, ut exacta accis' piatur pro exactissima cum enim hic contractus commodatarij gratia celebretur,meritis summam diligentiam praeste.
Obiter nota,nomen superlativum contineri sub postiuo,
484쪽
appellatur bonum verb. oblI.Mi ethg.vir , atque ita hoc loco exactissima diligentia vocatur ex aeta. Est autem exactissima diligentia, quam diligentissimi patres fimit rum,qualeS pauci reperiuntur,adhibere 1blent.exacta vero dicitur, quam vulgo multi adhibent, qui habentur pro diligentibus p , tribus familiarum , quod sit hac sit minor diligentia, tunc non dicitur diligentia exacta, sed leuis.
Haec dicta sint de eflectu. Proprietas aqtem,qua comm datum ab usu rei locato seiungitur, est, quod comm odin tum est gratuitum, in locatione autem merces interue est. Adde quod omne commodatum re contrahitur,ut suis pra dictum fuit: omnis autem locatio consensu perfici
Nota , hic considerari posse quatuor casus.I.Cdm tibi
Conce io ut re mea utari S .non ad certum usum,sed ut possim repetere quandocumque velim & ut totum a mea vo.
Iuntate pendeat,non est contractus,sed precarium. II Cum rem tibi gratis concedo ad certum usum, est commod tum. III. um.tibi rem utendaindo certa mercede,est locatio & conductio. IU. Si tibi rem utendam dem incerta mercede,id est,tantum accepturus,quantum postea nobis videbitur,vel inuicem a te consecuturus aliquod commotam,quod non potest vocari merees,quia non consistit in pecunia,puta comesodem tibi hodie meum equum, ut tu invicem cras mihi commodes tuum : tunc est contractus
De deposito agitur in 3. yratis .cuius contractsisImp. declarat genus,& effectus.Genus idem est,quod superiorucrontractuum.nam etiam depositum re pernciturcid est,rei traΛtione.De effectibus tria notantur. LDepositarius ten tur actione depositi,intellige adtionem' directam,per quam cogitur rem deposito acceptam restituere,& adde actione 'depositi contrariam,per quam depositarius ab eo qui deposuit,impensas recipit,in rem depositam recte faetiis.U.D positarius tenetur redhere eandem rem,id est,eandem speciem, seu corpus.III Tene tur tantum de dolo, sub,3e lata culpa,quae dolo comparatur. ΤυρUI.quod Nemo, 32.cubpae autem nomine non tenetur,id est,si rem negligenter eustoditam amiserit,eo nomine conueniri non potest. Latam
culpam committit,qui est negligentissimus, ita ut alij non soleant esse ita negligente4.Leuem culpam committit,qui in
485쪽
est negligens.Leuissimam autem,qui est quidem diligens, sed minus quam debeat, id est, quiadhibet diligentiam λexactam, eo casu quo tenetur adhibcre dii gentiam ex Elissimam. De pignore disseritur in 6.il .ubi similiter explicatur ge- s. nus,& treS enectus. Oenus idem est,quod supra .na pignus quoque re coirishitur.De effectit haec notantur.I.Creditqrtei ictur reddete eandem rem, id est,iplam speciem sibi pigneratam .subauai,postquam debitum solutum,vel aliter creditori satistactum luerit. Die pi n. acy.l. s.f. omnia. II. Creditor ad rellituendum pignus tenetur actione pigneralitia. intelJige actionem directam. nam contraria datur creditori aduersas debirore,puta ad recipiendas necessarias impentaS in pignus tactas.f. eou. ldi 8. in I ine. III. Creditor in pignore non soldm prasiat dolum, sed etiam diligentiam exactam,pon exactissimam,& multo ininus casus Iortuitos,qui in nullo bonae fidei contractu
Praestantur. C. ἐRI, In .act.l. 6.cum nullo humano consilio praeuideri possint, de adm.rer ad civ.pertin.I.2.6.μ eo. Ideo
autem praestat Lligentiam exactam , quae media est inter levem & exactistimam; quia medium quodammodo locum tenet inter alios contractus: alij namque celebrantur dantis caul Mut depositum: alii tantum accipientis ςratia, ut commodatum Salii utriusque contrahentis gracia , ut pignus. Primo casu is qui rem accepit, tantum de dolo tenetur doli autem appellatione intelligitur etiam lata culpa. Secundo casu piaestat diligentiam exactissimam. Icilio casu diligentiam exactam. vide viden
Solutio non est contractus sed distractus,s.l.coniun.g. pen. infra de oblig. qua quasi ex contract. Catiis fortuitus non liverat debitorem generis.6.1.conis iunI.incendium.I I .C. i emetiet.Liberat tamen debitorem speciei,si ea species pereat.d.6. z. comun.*F res legata upra de legat. ο ι.s ea legati. D f. e verb.
Commodatarius praestat diligentiam exactillimam,iaest,dolum, &omnen culpam. d.6.1. Commodatum debet cile gratuitum. . S.2. coniun. -
486쪽
raserea. inst. da locat. eondust. s Depositarius tactummodo praestat dolum. 6.pen. eo iung. l. .f.nunc videndum es. f.eommoda.
έ Qui negligenti amico rem cu1todiendam tradit, sibi debet imputare, ἡ,6 en. et Pignus tam creditoris, quam debitoris gratia contrahitur. 6 vlt. 3 Creditor in pignore praestae diligentiam exactam, id est, dolum & culpam latam & leuem... f. est. s Sublato accessorio non tollitur principale L3.vit. licete contrario sublato principali tollatur accessorium
V Erbis obligatio contrahitur ex Interrogatione. dc responsione, cum quid dari fieri ve nobis stipulamur. ex qua duae proficiscuntur ac tiones tam condictio certi, si certa sit stipulati r quam ex stipulatu, si incerta sit.quae hoc nomine inde utitur,quod stipulum apud veteres firmum appellab*tur, sorte astipite descendens. 1 In hac re olim talia verba tradita fuerunt. Spondes 3 spondeo. Promittis promitto. Fidepr mittis Z Mepromitto. 9 Fideiubes t fide iubeo. Dabis dabo. Facies ὶ faeiam. Vtrum autem Latina , an Graeca , vel qualibet alia, lingua stipulatio concipiatur , nihil interest i scilicet si uterque stipulam lium intel leistum eius linguae habeat r nec necesse est eadem lingua utrumqoe uti, sed suffcit comgruenter ad interrogata respondere. Quin etiam duo Graeci Latina lingua obligationem contrahera
possunt. Sed haec solemnia verba olim quidem inusit
487쪽
verborum obligationibus. 44'usu fuerunt:postea autem Leonina constitutio lata est, quae solemnitate verborum sublat sensum & consonantem intellectum ab utraque parte solum desiderat , quibuscumque tandem verbis expressum
1 Omnis stipulatio aut pure,aut in diem, aut sub conditione fit.Pure , veluti, quinque aureps da Istondes'Idque confestim peti potest. In diem,cum adisiecto die,quo pecunia soluatur , stipulatio fit. veluti, decem anreos primis calendis Martiis dare spondes Id autem quod in diem stipulamur,statim quidem debeturci sed peti prius,quam dies venerit,non potest; at ne eo quidem ipso die,in quem stipulatio lacta est , peti potest: quia totus is dies arbitrio soluentis tribui debet. Neque enim certum est eo die,in quem promissum est, datum non elle, prius quam is praeterie-
, At si ita stipuleris, decem aureos annuosa quoad vivam, dare spondes dc pure facto obligatio intelligitur,& perpetuatur:quia ad tempus non potest deberi: sed heres petendo, pacti exceptione submou
sub conditione stipulatio fit, cum in alLquem casum differtur obligatio : ut si aliquid factum
merit, vel non fuerit, committatur stipulatio. velucti. Si Titius eonsul fuerit factui, quinque aureos da re spondes si quis ita stipuletur , si in Capitolium
non aserviero, darespondes 3 perinde erit ac si stipulatus esset, cum moreretur , sibi dari. Ex conditionali stipulatione tantum spes est debitum iri: eamque iplam spem in heredem transinittimus , si prius quam conditio exstet. , mors nobis continis gerit.
488쪽
1 f Loca etiam inseri stipulationi solent: velutI, Carthagini dare spondes Quae stipulatio licet pure fieri videtur , tamen re ipsa habet tempus adiectum, quo promisser utatur ad pecuniam Carthagini dansdam.Et ideo si quis Romae ita stipuletur , hodie Car' rhaeni dare Dondestinutilis erit stipulatio , cum impossibilis sit repromissio. 6 Conditiones, quae ad praesens vel praeteri'
tum tensapus referuntur , aut statim infirmant obliga rionem,aut omnino non differunt, veluti , Si Titius
eonsul fuit,velsi . Mauius visit dare sipondes Nam sipa ita non sunt,nihil valet stipulatio : sin autem ita se
habent , statim valet. Quae enim per rerum naturam sunt certa: non morantur obligationem,licet apud nos incerta sint.
Non solum res in stipulatum deduci ponsant sed etiam facta: ut si stipulemur aliquid fieri, vel non fieri. & in huiusmodi stipulationibus optimum, serit poenam subiicere, ne quantitas stipulationis in inserto st,ac neceste sit actori probare, quod eius interstiItaque si quis,ut fiat aliquid,stipuletur : ita adiici poena debet, Si ita fialam non erit , tunc poena nominν deeem aureos dare spondest sed si quaedam fieri, quaestam non fieri , una eademque conceptione stipuletur quis: clausula huiusmodi erit adiicienda, Sirafactum erissiae quid ita factum non fu ris Nunc parena nomine decem aureos dare spondes 'olim triplex erat verborium obligatio I.Ex stipulatione. II .Ex iureiurando liberii iurantis se munus,donum,operas patrono daturum.I I 1. Ex dictione dotis. Caius lib. 2. Insit iis da obligat.Sed hanc postremam Iustin. sustulit. C. darei uxor.act.Lι.In praesentia dicendum est de stipulatione,
489쪽
De verborum obligationibus. 4 SI
Vet,Formam,materiam,effectum,etymologiam, solemnit, rem,& diuisiones. Forma explicatur in primis verbis huius tituli. Est autem stipulationis forma in eo posita, ut stipulantis interrogatici Ira cedat,& promittentis congrua responsio sequatur: ve-
uti, laus decem aureos 3 dabo. Materia proponitur in verc. km quidaex quo intelligimus,in stipulationem venire, auerern,Veluti,decem dabia aut factum siue assimatiue, veluti, adscabis mihi insulam siue negative, veluti, in Capitolium
Nola,sub affirmatione contineri etiam negationem: quia sub verbo, ω,hoc loco continetur etiam non fieri, ut constat ex ἡ. paratrapho vir. Nota insuper Iustin.recte dicere, nobissi'utimur di, quia regulariter nemo potest alteri stipulari,in i, a da inutilsipa quis alii. . tur in verssex qua,est duplex actio,quae ex 1 tipulatione oritur.cem enim alia sit res certa, Vt Stichus,& dece aurei alia incerta,ut id quod interest: similiter alia est stipulatio certa,i .rei certae,unde datur certi condictio: alia incerta,id est,rei incertae,unde oritur actio ex stipulatu. Notandum tamen est hoc verbum actio ex stipulatu bis riam accipi:quandoque proprie &anguste, ut hic, pro actione, quae ex stipulatione persequitur rem incertam: quandoque late pro omni actione,quae ex stipulatione des Cendit,sive persequatur rem certam, siue incertam, ut in
Notandum denique est,certi condictionem, quae nata- , tur ex stipulatione certa , esse condictionem illam genera- Iem,quam ex quibuscunque causis oriri,notaui ad prisc.tit. Iraeed. Et=mololia stipulatiionis est in Vercque hoe nomine.
ubi Imp.tradit a stipite dici stipulum, quod significat firmum: & a stipulo cli duet stipulationem : quia nic contractus est omnium firmissimus,& ad alios quoque confirma. Hos adhiberi solet: unde Culac stipulationem solet appellare mνδεκτην,quasi omnes obligationes complectentem. Solemnitas stipulationis,qus apud veteres in usu erat,po' .stea abolita est,ut Imp.docet in 3. ι .Ex quo notandu,stipu- sIationem quacuque lingua fieri posse, ut Graeca, vel Latina,
vel Gallica:immo etia diuersis linguis, veluti si sipulator 1atine interroget ac promior Gillice respondeat: duo ta-
490쪽
tiis requiri,ut stipulatio valeat.Vnum est, ut contrahentes se mutuo intelligant, siue eadem , siue diuersu lin uis loqtientur. Alterum est, ut adhibeatur forma de qua dictum est in princ.tit .id est, ut interrogatio stipulantis praecedat, & congrua promittςntis responsio sequatur. Adde tertium requisii tum,ut velint stipulationem contrahere caeteroqui iisdem verbis,quibus fit stipulatio, etiam pactum nudum fieri potest 'sile pact.l. 7.f.quodβνε .adeo ut stipulatio a pacto seiungatui, non tam verbiS, quam mente MVoluntate contrahentium,
e , Diuiflonos stipulationis in hoc tit. duae traduntur, utra' que tripertita.Prima diuisio est in s.omnia .ubi dicitur omnem stipulationςm aut esse puram, aut in diem,aut conditionalε: ac deinceps haec tria diuisionis membra enarratur. Stipulationis purae definitionem Iustinianus praetermittit: sed definiri potest stipulatio,quae neque diem, neque conis ditionem adiectam habet. Duo autem de hac stipulatione habentur in vers. uνe.nempe exemplum de proprietas, siue effectus. Exemplum est, quinque aμreos dare nondas supple. stando.Vides esse stipulatione puram,quae simpliciter facta est, neque die, neque conditione a diecta.Proprius effectus
est,quod pur promissu, statim peti potest.intellifestatim,
seu confestim cum aliquo temperamento, ut aliquintum
temporis prηterierit, intrδ quod stipulationi satisfieri po
ios. In praxi recte solet dari dilatio I o. dierum assi. μο- missost x. . de pecvn. constit. Quod attinet ad stipulationem in diem,sciendum est,diem duobus modis in stipulationes potii posse, vel enim stipulatio ex die concipitur, veluti,
no. - gis diam.vbi stipulatio in diem concepta declaratur definitione exemplo & proprietate, siue essectu. v. iiis est,chm stipulatio se adiecto die,quo pecunia solumuν , id est, ctim solutio confertur in diem certam,putii Kal. Ian. adeo Vt ante eam diem peti non possit. Exemplum in contexta perspicuum est. Pisprius vero huius stipulationis osseatis ipsi, ut si tim quidem debeatur,sed executio huius oblisa-xionis id est,debiti petitio in diem differatur: quia tunc mi: Mos,quo peti potest.Vt hoc plenius inlevisatur,notandum